SKKN vận dụng một số biện pháp nhằm tạo hứng thú cho học sinh trong giờ dạy giáo dục công dân ở trường THCS dân tộc nội trú thường xuân

MỤC LỤC
NỘI DUNG

Trang

1. MỞ ĐẦU.

01

1.1. Lí do chọn đề tài.

01

1.2. Mục đích nghiên cứu.

01

1.3. Đối tượng nghiên cứu.

02

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

02

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.

02

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

02

2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 03
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến đối với hoạt động giáo dục, với bản
thân, đồng nghiệp và nhà trường

03 -16
16

3.3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.

16

3.1. Kết luận.

16

3.2. Kiến nghị.

17

1. MỞ ĐẦU.
1.1. Lí do chọn đề tài.
Môn Giáo dục công dân (GDCD) ở trường THCS là môn học giữ vai trò
chủ chốt trong việc giáo dục cho học sinh ý thức và hành vi của người công dân,
góp phần hình thành và phát triển ở các em những phẩm chất và năng lực cần
thiết của công dân trong một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Chương trình
1

môn học GDCD đảm bảo cân đối, hài hòa giữa yêu cầu trang bị kiến thức với
việc rèn luyện kĩ năng và phát triển thái độ tích cực của học sinh.
Hiện nay, tùy theo nhiệm vụ từng năm học, cũng như các môn học khác
môn GDCD đã được ngành Giáo dục quan tâm chỉ đạo cải tiến về phương pháp
dạy học, được Phòng, Sở GD&ĐT chú trọng đưa môn học vào các kỳ thi GVG,
HSG các cấp … Tuy vậy, thực tế môn học vẫn bị xem là môn học phụ. Đặc biệt
là đối với học sinh trường THCS Dân tộc nội trú, các em khi bước chân vào
trường luôn luôn đặt ra cho mình mục tiêu là sau khi tốt nghiệp THCS các em sẽ
phấn đấu thi đậu vào các trường PT Dân tộc nội trú tỉnh. Do vậy các em chỉ trú
trọng và tập trung vào các môn học như: Toán. Ngữ văn, Tiếng Anh là các môn
liên quan đến việc thi cử của các em, còn môn học GDCD, các em hoàn toàn
không hứng thú học, chưa chú tâm, còn ngại học, học đối phó để qua môn. Khó
nhất là khi nhà trường cùng giáo viên muốn chọn đội tuyển học sinh giỏi môn
GDCD khối 9, hầu hết các em cũng như phụ huynh không đồng tình cho con
mình tham gia ôn thi học sinh giỏi môn này. Thực tế đó luôn đặt ra nhiệm vụ
nặng nề cho giáo viên dạy môn GDCD: Trong quá trình giảng dạy giáo viên
phải làm gì, làm như thế nào để tạo hứng thú, khơi gợi sự say mê, tìm tòi, yêu
thích môn học ở các em ? Đó là câu hỏi chắc hẳn người giáo viên nào giảng dạy
môn học này cũng đều đang trăn trở.
Là một giáo viên trực tiếp dạy môn Giáo dục công dân tôi thiết nghĩ để
thực hiện tốt được mục tiêu môn học, sự tin tưởng gửi gắm của cả xã hội thì
người giáo viên ngoài tự học tập trau dồi nâng cao trình độ chuyên môn, trong
quá trình giảng dạy cần phải tìm tòi, sáng tạo để tìm ra cách thức, biện pháp dạy
học tích cực, linh hoạt vận dụng phương pháp đổi mới vào giảng dạy để không
chỉ phát huy tính tích cực chủ động của các em trong giờ học mà còn khơi gợi
được hứng thú, yêu thích của các em với môn học. Đây cũng chính là lí do tôi
chọn đề tài với nội dung: "Vận dụng một số biện pháp nhằm tạo hứng thú cho
học sinh trong giờ dạy giáo dục công dân ở trường THCS Dân tộc Nội trú
Thường Xuân”.

1.2. Mục đích nghiên cứu.
- Tổng hợp lại những kinh nghiệm của cá nhân để tiếp tục áp dụng trong
thực tiễn giảng dạy.
- Nhằm khơi gợi được hứng thú, sự yêu thích của các em với môn học,
đồng thời góp phần nâng cao chất lượng môn GDCD ở trường THCS Dân tộc
nội trú - Thường Xuân.
- Gợi ra một số phương pháp để cùng trao đổi, đánh giá cùng bạn bề đồng
nghiệp.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
Đề tài "Vận dụng một số biện pháp nhằm tạo hứng thú cho học sinh
trong giờ dạy giáo dục công dân ở trường THCS Dân tộc Nội trú Thường
Xuân”. đã được thực nghiệm cho học sinh khối lớp 6 mà tôi được phân công
giảng dạy năm học 2016 - 2017.
2


1.4. Phương pháp nghiên cứu.
- Phương pháp thực nghiệm (thông qua thực tế giảng dạy, thông qua các
tiết học tập ngoại khóa và các buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp)
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Thực tiễn đã chứng minh, dạy học tăng cường phát huy tính tự tin, tích
cực, chủ động, sáng tạo là dạy học thay vì lấy "Dạy" làm trung tâm sang lấy
"Học" làm trung tâm. Trong phương pháp tổ chức, người học - đối tượng của
hoạt động "dạy" được cuốn hút vào các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức
và chỉ đạo, thông qua đó tự lực, chủ động khám phá những điều mình chưa rõ,
chưa có chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã được giáo viên sắp
đặt. Được đặt vào những tình huống của đời sống thực tế, người học trực tiếp
quan sát, thảo luận, làm thí nghiệm, giải quyết vấn đề đặt ra theo cách suy nghĩ
của mình, từ đó nắm được kiến thức kĩ năng mới, phương pháp "làm ra" kiến

thức, kĩ năng đó, không rập theo những khuôn mẫu có sẵn, được bộc lộ và phát
huy tiềm năng sáng tạo.
Vậy để đạt được mục tiêu, kết quả ấy người giáo viên phải làm gì và làm
như thế nào? Đây không chỉ là trăn trở của giáo viên trực tiếp giảng dạy mà nội
dung các chuyên đề đổi mới phương pháp do Bộ, Sở, Phòng Giáo dục và Đào
tạo triển khai đều tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới hình
thức kiểm tra đánh giá. Nhiệm vụ đặt ra với giáo viên là lựa chọn cách thức vận
dụng hiệu quả sau khi đã tiếp thu nội dung các chuyên đề theo đặc trưng môn
học. Với môn Giáo dục công dân-môn thiên về dạy học sinh kiến thức- kĩ năng
về giao tiếp ứng xử theo chuẩn mực đạo đức và pháp luật nếu không linh hoạt
trong việc lựa chọn và vận dụng phương pháp giờ dạy sẽ trở nên khô khan,
nhàm chán. Vì thế nhất thiết trong một giờ dạy GDCD để tạo được hứng thú học
tập cho học sinh giáo viên cần phải vận dụng các biện pháp, phương pháp như:
dạy học dựa trên cách tiếp cận hoạt động, tiếp cận tham gia, tiếp cận kĩ năng
sống…Qua vận dụng, tích lũy kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy tôi thấy
dạy theo phương pháp này, giáo viên không chỉ đơn giản truyền đạt được tri
thức mà còn tổ chức, hướng dẫn hoạt động. Lựa chọn và vận dụng những nội
dung và phương pháp dạy học giúp cho từng học sinh biết hành động và tích cực
tham gia các chương trình hành động của cộng đồng, thực hiện thầy chủ đạo, trò
chủ động- Đây cũng chính là mục tiêu của quá trình đổi mới phương pháp trong
dạy học nói chung, môn GDCD nói riêng .
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
Hiện nay, trong bậc THCS môn GDCD được đưa vào chương trình với
vai trò là một môn văn hóa. Tuy nhiên, môn học vẫn chưa được hầu hết các nhà
trường, các bậc phụ huynh thực sự coi trọng. Cho rằng là môn học phụ, một số
học sinh không muốn tham gia thi HSG, học sinh có tham gia thì phụ huynh can
thiệp không cho con thi…. Một số bậc phụ huynh quan tâm nhiều đến các môn
khoa học nhằm nâng cao trí tuệ mà chưa chú ý đến môn học nâng cao phẩm chất
3

nhân cách cho học sinh như môn GDCD… Không chỉ thế, ngay trong các đơn vị
trường, do thiếu giáo viên kết hợp với quan niệm môn học này “ai chẳng dạy
được” nên mới phân công giáo viên dạy trái ban, thậm chí còn phân công giáo
viên tự nhiên giảng dạy. Việc làm này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng
giảng dạy bộ môn…
Song, ở trường THCS Dân tộc nội trú luôn được BGH nhà trường, tổ
chuyên môn quan tâm. Từ việc phân công giáo viên giảng dạy đến ôn luyện đội
tuyển học sinh giỏi đều được lựa chọn, nhìn người đặt việc một cách rõ ràng,
hiệu quả; không có trường hợp giáo viên giảng dạy trái ban. Mặc dù vẫn còn
một bộ phận nhỏ phụ huynh, học sinh xem môn học là môn phụ nhưng những
năm gần đây môn học được nhiều học sinh đón nhận với tinh thần học tập hăng
say, nhiều học sinh tham gia đăng ký dự thi vào đội tuyển HSG, giáo viên giảng
dạy nhiệt tình trách nhiệm nên hầu hết năm học nào môn GDCD cũng có học
sinh đạt học sinh giỏi các cấp, chất lượng đại trà trong môn học tăng- năm sau
cao hơn năm trước.
Kết quả khảo sát thực hiện trên lớp 6A năm học 2016-2017 trước khi thực nghiệm đề tài SKKN.

Sĩ
số
30

Kết quả thu được
Thích học giờ GDCD

Hơi thích học giờ GDCD

Không thích học giờ GDCD

Hiểu và nhớ bài

Hiểu bài

Hiểu ít, không hiểu bài

SL
7

%
23,3

SL
10

%
33,3

SL
13

%
43,4

Từ thực trạng trên, để việc dạy học môn Giáo dục công dân ở trường
THCS đạt kết quả cao hơn, tôi vận dụng một số biện pháp nhằm tạo hứng thú
cho học sinh trong giờ dạy và xin mạnh dạn trình bày trong phạm vi đề tài
SKKN này.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
Cũng như bất kỳ giờ dạy của môn học nào, môn GDCD nói riêng đều đặt
ra mục tiêu nhất định. Qua bài học, giúp học sinh nắm được kiến thức cơ bản,

rèn luyện kĩ năng, giáo dục thái độ tình cảm tương ứng với kiến thức bài học.
Đặc biệt, trong giờ dạy tạo được hứng thú học tập, khơi gợi được lòng yêu thích,
say mê môn học luôn là mơ ước, là mục tiêu mà người giáo viên hướng đến.
Bản thân tôi cũng vậy, trăn trở với chuyên môn, mỗi một bài dạy luôn cố gắng
vận dụng vốn hiểu biết, kĩ năng của mình, vận dụng những kiến thức chuyên
môn, kiến thức về đổi mới phương pháp dạy học đã tiếp thu qua các lớp chuyên
đề vào việc thiết kế giáo án, rèn luyện kĩ năng, kinh nghiệm trong giảng dạy để
có những giờ dạy chất lượng.
Qua vận dụng, đúc rút kinh nghiệm trong giảng dạy bộ môn tôi cho rằng
để tạo hứng thú học tập cho học sinh trong giờ dạy Giáo dục công dân người
giáo viên cần phải thực hiện có hiệu quả những yêu cầu nhất định.
Thứ nhất, phải nắm vững các bước, các nguyên tắc trong giáo dục theo
đặc trưng môn học.
Thứ hai, nắm vững các nội dung chuyên đề về đổi mới phương pháp, đặc
biệt là dạy học theo phương pháp tích cực; tìm các giải pháp, biện pháp và cách
4


thức tổ chức thực hiện tốt việc vận dụng một số biện pháp ấy vào quá trình
giảng dạy nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh, nâng cao chất lượng giờ dạy
giáo dục công dân. Cụ thể:
2.3.1. Yêu cầu đối với giáo viên trong việc thực hiện "Vận dụng một số
biện pháp nhằm tạo hứng thú cho học sinh trong giờ dạy Giáo dục công dân".
Để giờ dạy - học Giáo dục công dân luôn đạt hiệu quả cao, học sinh có
hứng thú trong quá trình học tập, yêu thích môn học đòi hỏi người giáo viên
phải thấm nhuần các quan điểm lí luận về giáo dục trong môn học. Đặc biệt
phải hiểu rõ một bải giảng gây được hứng thú cho học sinh trước hết phải là một
bài giảng có tính giáo dục tốt, phải là một bài giảng có sự kết hợp hài hòa vốn tri
thức của người thầy với sự vận dụng linh hoạt, có hiệu quả các phương pháp dạy
học tích cực theo yêu cầu đặc trưng môn học. Muốn vậy, trong quá trình giảng

dạy môn Giáo dục công dân ở trường THCS giáo viên cần hiểu và thực hiện tốt
các bước, các nguyên tắc giáo dục sau:
- Trong mỗi bài dạy, phải cho học sinh hiểu rõ khái niệm rồi mới rút ra ý
nghĩa, cách vận dụng và hình thành tư tưởng, tình cảm cho các em.
- Giáo dục tư tưởng đạo đức phải phù hợp với trình độ kiến thức của
chương trình học, phù hợp lứa tuổi học sinh.
- Tính thực tiễn trong công tác giáo dục tư tưởng đạo đức phải xuất phát
từ thực tiễn cuộc sống, thực tiễn cách mạng để giáo dục. Đáp ứng yêu cầu thiết
thực của gia đình, nhà trường và xã hội ở địa phương nơi học sinh cư trú cũng
như nơi địa bàn trường; phù hợp yêu cầu của xã hội hiện nay như nên tập trung
giáo dục những yêu cầu về kĩ năng ứng xử hằng ngày của học sinh, ý thức thực
hiện trật tự an toàn giao thông, ý thức bảo vệ môi trường sinh thái, ý thức thực
hiện kỉ luật học tập, lao động…
- Lựa chọn, vận dụng có hiệu quả các phương pháp, kĩ thuật dạy học phù
hợp từng đơn vị kiến thức trong bài, phù hợp từng bài học, từng phần kiến thức
trong môn học; phù hợp đối tượng học sinh.
2.3.2. Một số biện pháp và cách thức tổ chức thực hiện nhằm tạo
hứng thú cho học sinh trong giờ dạy GDCD.
Mục đích của việc đổi mới phương pháp dạy học trong môn GDCD thực
chất là thay đổi lối dạy học truyền thụ một chiều sang dạy học theo "Phương
pháp dạy học tích cực" nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động, sáng tạo, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ
năng vận dụng kiến thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong
thực tiễn; tạo niềm tin, niềm vui, hứng thú trong học tập. Nghĩa là phải làm cho
"Học" là quá trình kiến tạo, học sinh tìm tòi, khám phá, phát hiện, luyện tập,
khai thác và xử lí thông tin,… Học sinh tự hình thành hiểu biết, năng lực và
phẩm chất… Để thực hiện được mục đích ấy tôi thiết nghĩ cần phải đổi mới cách
học. Vậy muốn đổi mới cách học cần phải làm như thế nào? Thực tiễn cho thấy
muốn đổi mới cách học nhất định phải đổi mới cách dạy. Dạy như thế nào để
học sinh luôn học tập tích cực, chủ động, hứng thú, hiệu quả cao và cũng là để

đẩy lùi cách học thụ động của học sinh? Với sự tìm tòi, sáng tạo và kết quả thực
5


tiễn của bản thân trong việc vận dụng các chuyên đề đổi mới phương pháp vào
quá trình giảng dạy bộ môn Giáo dục công dân ở trường THCS Dân tộc nội trú
tôi đã đúc kết được: để nâng cao chất lượng giờ dạy, đặc biệt là để tạo hứng
thú học tập cho học sinh trong giờ dạy Giáo dục công dân tùy vào từng bài
học, tùy vào lĩnh vực kiến thức đạo đức hay pháp luật chúng ta có thể vận dụng
linh hoạt các biện pháp đó là:
2.3.2.1. Dạy học dựa trên cách tiếp cận hoạt động.
Hoạt động và giao lưu là đặc trưng cơ bản của con người. Tâm lí học hiện
đại đã chứng minh rằng: Nhân cách chỉ được hình thành và phát triển thông qua
hoạt động và giao lưu. Chính vì vậy, đề hình thành và phát triển nhân cách người
công dân thế hệ trẻ, để thực hiện được mục tiêu môn GDCD không thể bằng sự
thuyết lí, rao giảng đạo đức của giáo viên mà phải thông qua các hoạt động và
giao lưu của chính các em. Nghĩa là khi giảng dạy môn giờ GDCD giáo viên tổ
chức cho các em hoạt động giao lưu, thông qua đó giúp các em có thể phát hiện
và chiếm lĩnh nội dung bài học. Các hoạt động này phải do giáo viên thiết kế
dựa trên mục tiêu, nội dung của bài học cũng như dựa trên trình độ của học sinh
và điều kiện thực tiễn của lớp, trường và của địa phương. Học sinh sẽ hứng thú,
thông hiểu và ghi nhớ những gì các em đã nắm được thông qua hoạt động chủ
động, nỗ lực của chính mình.
Để đạt hiệu quả cao, tùy vào từng nội dung kiến thức của bài dạy giáo
viên có thể lựa chọn và thiết kế các hoạt động để thực hiện như :
- Thảo luận lớp, thảo luận nhóm;
- Đóng vai;
- Quan sát, phân tích truyện, tranh ảnh, tình huống, tình huống điển hình.
- Xử lí tình huống;
- Điều tra thực tiễn;

- Liên hệ, đánh giá các thông tin, sự kiện, các hoạt động trong đời sống
thực tiễn có liên quan đến các chuẩn mực đạo đức và pháp luật;
- Chơi các trò chơi học tập..v.v.
Sau khi đã thiết kế các hoạt động, giáo viên cần lưu ý cách sắp xếp, vận
dụng các hoạt động tương ứng phần khai thác kiến thức bài học sao cho hiệu quả.
Cần phải lựa chọn và sắp xếp đan xen một cách hợp lý trong tiết học để vừa đảm
bảo thực hiện được mục tiêu, nội dung bài học, vừa gây hứng thú cho học sinh.
Ví dụ:
- Thiết kế và tổ chức hoạt động: Thảo luận nhóm.
Khi dạy bài 14: Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên(GDCD lớp 7).
Để tạo hứng thú, lôi cuốn học sinh vào khai thác tìm hiểu tác hại của môi
trường và tài nguyên thiên nhiên đối với đời sống con người, dẫn dắt học sinh
chủ động tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm môi trường và biện pháp bảo
vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên giáo viên có thể tổ chức thực hiện hoạt
động như sau:
6


Giáo viên trình chiếu các bức ảnh về cảnh lụt lội, hạn hán, cháy rừng, ô
nhiễm không khí… để học sinh quan sát.
Sau khi cho học sinh quan sát các bức ảnh về cảnh lụt lội, hạn hán, cháy
rừng, ô nhiễm không khí…giáo viên có thể tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm
theo các câu hỏi như:
Câu 1: Em nghĩ gì khi xem các ảnh trên ?
Câu 2: Lụt lội, hạn hán, cháy rừng, ô nhiễm không khí…, đã ảnh hưởng
đến cuộc sống của con người như thế nào?
Câu 3: Nguyên nhân nào đã dẫn đến những thảm họa đó ?
Câu 4: Chúng ta cần làm gì để hạn chế, ngăn ngừa các thảm họa đó ?
- Thiết kế, vận dụng hoạt động đóng vai.
Khi dạy bài 13: Phòng chống tai nạn xã hội (GDCD lớp 8), để rèn luyện

cho học sinh kĩ năng biết từ chối khi bị rủ rê, lôi kéo tham gia vào các tệ nạn xã
hội đồng thời tạo sự sôi nổi, hứng thú trong giờ học giáo viên có thể tổ chức cho
học sinh chơi hoạt động trò chơi "Đóng vai" theo những tình huống sau:
- Tan học về, các bạn rủ Tuấn vào quán chơi điện tử ăn tiền. Tuấn sẽ...?
- Lâm đi dự sinh nhật một người bạn. Trong cuộc vui, mấy người bạn rủ
Lâm hít thử Hê-rô-in. Họ nói rằng thử một tí cho biết mùi đời, …Lâm sẽ…?
2.3.2.2. Dạy học dựa trên cách tiếp cận tham gia.
Cùng tham gia là một cách tiếp cận quan trọng để dạy học môn GDCD.
Bản chất của cách dạy tiếp cận này là sự tham gia tích cực của học sinh vào quá
trình dạy học.
Trong giờ học nói chung, trong giờ học GDCD nói riêng nếu sử dụng
cách tiếp cận "cùng tham gia", sự tập trung chú ý chủ yếu hướng vào học sinh,
vào suy nghĩ của chính học sinh hơn là tập trung vào giáo viên. Ý nghĩa sâu xa
của cách tiếp cận này là mọi người đều có thể là một nguồn thông tin và vai trò
của giáo viên là nhằm giúp học sinh suy nghĩ sâu sắc hơn về những gì mà các
em đã biết. Vận dụng biện pháp này không chỉ tạo hứng thú cho học sinh trong
học tập mà còn là cách thức, con đường giúp cho người giáo viên thực hiện có
hiệu quả các phương pháp dạy học tích cực.
Trong cách tiếp cận cùng tham gia, học sinh không phải thụ động lắng
nghe và ghi chép những gì giáo viên nói, trả lời khi được giáo viên hỏi, mà các
em được chủ động suy nghĩ, bày tỏ và hành động. Vận dụng biện pháp này sẽ
giúp cho người giáo viên dạy một giờ GDCD hiệu quả, học sinh hứng thú học
tập, rèn luyện được kĩ năng, tinh thần hợp tác ở các em. Nhưng trong quá trình
thực hiện giáo viên cần phải huy động và khai thác tối đa vốn hiểu biết và kinh
nghiệm sống đã có của học sinh. Cần tạo cơ hội cho học sinh được chia sẻ, bày
tỏ quan điểm, ý kiến cá nhân về vấn đề đang học; nêu những băn khoăn, vướng
mắc; đặt câu hỏi cho thầy, cho bạn; trao đổi, tranh luận, chia sẻ kinh nghiệm.
Đồng thời các em được trực tiếp trải nghiệm việc tự liên hệ những nội dung
đang học với thực tế cuộc sống hiện tại. Từ đó, mỗi nội dung kiến thức bài học
7

không chỉ được các em chủ động ghi nhớ mà còn nhớ một cách sâu sắc và biết
vận dụng để đánh giá trong thực tiễn cuộc sống.
Ví dụ: Khi dạy bài : Nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc (GDCD lớp 9)
Sau khi đã dạy xong phần kiến thức bài học, trong hoạt động Luyện tập củng
cố, giáo viên có thể tổ chức cho học sinh giải quyết tình huống có vấn đề như:
"Tùng vừa có giấy gọi nhập ngũ đợt này. Hay tin, mẹ Tùng không muốn
xa con nên buồn bã, khóc lóc và tìm mọi cách để xin cho Tùng ở lại."
Theo em, Bạn Tùng có thể có những cách giải quyết như thế nào trong
tình huống đó? Nếu em là bạn Tùng, em sẽ làm gì ? Vì sao?
Tổ chức được hoạt động này học sinh sẽ được tham gia, các em sẽ vận
dụng kiến thức bài học, kinh nghiệm sống của bản thân để giải quyết tình huống.
Thông qua đó vừa khắc sâu bài học vừa rèn luyện kĩ năng, kinh nghiệm giao tiếp
ứng xử cho các em, rèn kĩ năng quyết đoán, kĩ năng ra quyết định trong tình
huống thực tiễn.
2.3.2.3. Dạy học dựa trên cách tiếp cận kĩ năng sống.
Hiện nay, dạy học vận dụng giáo dục kĩ năng sống là mục tiêu của nhiều
môn học trong đó môn GDCD là môn học điển hình, đang được đại đa số giáo
viên trực tiếp giảng dạy quan tâm. Bởi, kĩ năng sống là khả năng tâm lí - xã hội
giúp con người có thể ứng phó, giải quyết một cách tích cực, có hiệu quả trước
những tình huống, vấn đề của cuộc sống.
Thực tế cho thấy, có khoảng cách giữa nhận thức và hành vi của con
người, có nhận thức đúng chưa hẳn đã có hành vi đúng: nhiều học sinh biết nói
tục, chửi bậy, ăn quà, bỏ học đi đánh điện tử là vi phạm nội quy nhà trường
nhưng vẫn cứ nói tục, chửi bậy, ăn quà, bỏ học đi đánh điện tử … Điều đó
chứng tỏ các em đã thiếu kĩ năng sống. Vậy, với vai trò là "môn học giáo dục
cho học sinh ý thức và hành vi của người công dân, góp phần hình thành và
phát triển ở các em những phẩm chất và năng lực cần thiết của người công
dân…" đòi hỏi giáo viên dạy môn GDCD khi vận dụng biện pháp dạy học theo

cách tiếp cận kĩ năng sống cần xác định rõ nhiệm vụ của mình. Qua bài dạy giúp
các em có các kĩ năng cần thiết để giải quyết đúng đắn và kịp thời những vấn đề,
tình huống của cuộc sống hằng ngày, phù hợp với yêu cầu của người công dân
trong giai đoạn hiện nay, khắc phục được mâu thuẫn giữa nhận thức và hành
động của học sinh.
Bởi trong quá trình học tập các em được trải nghiệm, với những cách độc
lập đưa ra các cách ứng xử giao tiếp, đưa ra các quyết định, cách giải quyết vấn
đề, ứng phó với tình hình căng thẳng, đây cũng là điều kiện lôi cuốn, khơi gợi
niềm hứng thú, say mê học tập ở các em đối với giờ học, môn học.
Ví dụ: Khi dạy bài: Xây dựng tình bạn trong sáng, lành mạnh" (GDCD
lớp 8). Giáo viên có thể đưa ra vấn đề để học sinh suy nghĩ, đưa ra cách giải
quyết như: Xây dựng tình bạn trong sáng, lành mạnh trong tập thể lớp chúng ta
như thế nào ?
8


- Mục tiêu: Khi giải quyết vấn đề học sinh sẽ phải xem xét, phân tích vấn
đề và xác định các bước nhằm cải thiện tình hình - phải tìm ra cách giải quyết
vấn đề thực tiễn. Qua đó nhằm phát triển tư duy sáng tạo, năng lực giải quyết
vấn đề của học sinh - thực hiện "học đi đôi với hành" - nắm vững kiến thức và
vận dụng kiến thức vào cuộc sống.
Hoặc, để giúp học sinh biết lựa chọn cách giải quyết phù hợp, rèn luyện
được kĩ năng ứng phó trước những tình huống có nguy cơ sa vào tệ nạn.
Khi dạy bài 13: Phòng chống tai nạn xã hội (GDCD lớp 8) tôi tổ chức
cho học sinh giải quyết các tình huống như:
"Trên đường đi học về, Lan thường bị một người đàn ông lạ mặt bám
theo. Ông ta làm quen với Lan, rủ Lan đi chơi với ông ta và hứa sẽ cho Lan
nhiều tiền, nhiều món quà mà Lan thích."
Theo em, Lan có thể có những cách giải quyết nào? Cách giải quyết nào
là phù hợp hơn cả ? Vì sao?

CÁCH THỨC TỔ CHỨC THỰC HIỆN
Sau đây tôi xin giới thiệu các biện pháp tổ chức thực hiện việc "Vận dụng
một số biện pháp nhằm tạo hứng thú cho học sinh trong giờ dạy môn Giáo dục
công dân " mà bản thân tôi đã thực hiện tại trường THCS Dân tộc nội trú huyện
Thường Xuân và thu được kết quả cao.
Tiết 11 :

Bài 9.

LỊCH SỰ, TẾ NHỊ (GDCD lớp 6)

I. MỤC TIÊU.
1. Kiến thức:
- Hiểu biểu hiện của lịch sự tế nhị trong giao tiếp hàng ngày.
- Lịch sự tế nhị là biểu hiện của văn hoá trong giao tiếp.
- HS hiểu được lợi ích của lịch sự tế nhị trong cuộc sống.
2. Kĩ năng:
Biết tự kiểm tra hành vi của bản thân và biết nhận xét , góp ý cho bạn bè
khi có những hành vi ứng xử lịch sự ,tế nhị và thiếu lịch sự ,tế nhị.
- Giáo dục kĩ năng sống: Có kĩ năng giao tiếp thể hiện phép lịch sự, tế nhị
với mọi người xung quanh trong đời sống hàng ngày.
3. Thái độ :
Có ý thức rèn luyện cử chỉ ,hành vi ,sử dụng ngôn ngữ sao cho lịch sự ,tế
nhị trong cuộc sống mong muốn xây dựng tập thể lớp đoàn kết, giúp đỡ lẫn
nhau.
II. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên.
- SGK, SGV GDCD 6,
9

- Gv đọc tư liệu, máy chiếu, tranh, truyện về chủ đề lịch sự, tế nhị...
2. Học sinh.
- SGK, soạn bài thơ theo SGK
III. CÁC HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP.
1. Kiểm tra bài cũ:
Liên hệ với bản thân với chủ đề: “Sống chan hoà với mọi người”.
2. Bài mới:
Hoạt động 1: Thảo luận tình huống hướng dẫn tìm hiểu khái niệm.
a. Mục tiêu: HS hiểu được thế nào là lịch sự tế nhị .
b. Cách tiến hành:
GV trình chiếu tình huống trên màn hình, HS đọc, suy nghĩ và thảo luận:
Hoa đang nhảy dây, chợt một cái cúc áo tuột ra, vài bạn nhìn thấy tủm tỉm
cười. Lan đưa mắt nhìn các bạn, ra hiệu không được cười, rồi kéo Hoa ra xa.
Lan ghé vào tai Hoa nói thầm:
- Áo bạn vừa bị đứt cúc, nhưng có lẽ không ai để ý đâu.
Hoa hơi đỏ mặt:
- Cảm ơn bạn !
- Thảo luận lớp theo các câu hỏi sau:
+ Em có nhận xét gì về việc làm của Lan ? Về việc làm của một số bạn
khác cũng có mặt trong tình huống vừa nêu ?
+ Theo em, việc làm của Lan thể hiện điều gì ?
+ Hoa sẽ có suy nghĩ gì trước việc làm của Lan ?
+ Thế nào là lịch sự ? Thế nào là tế nhị?
c. GV kết luận:
Việc làm của Lan chứng tỏ Lan là người rất tế nhị. Lan đã khéo léo chỉ ra sơ
suất của bạn, giúp bạn không rơi vào tình trạng xấu hổ. Một số bạn khác
là người thiếu lịch sự, tế nhị.
Một người được coi là tế nhị khi biết thể hiện thái độ, cử chỉ khéo léo, nhã
nhặn trong quan hệ đối xử với mọi người (kể cả trong những việc nhỏ nhất).

=> Bài học: Qua thảo luận giáo viên dẫn dắt học sinh hiểu được thế
nào là lịch sự, tế nhị ?
- Lịch sự, tế nhị thể hiện ở thái độ, lời nói và hành vi giao tiếp (nhã nhặn,
từ tốn)
- Thể hiện sự hiểu biết những phép tắc, những quy định chung của xã hội
trong quan hệ giữa người với người.
- Thể hiện sự tôn trọng người giao tiếp và những người xung quanh.
Ví dụ: Biết chào hỏi, giới thiệu, tự giới thiệu, cảm ơn, xin lỗi, từ tốn,
khéo léo trong giao tiếp với mọi người...
10


Hoạt động 2: Thảo luận nhóm về các biểu hiện của lịch sự, tế nhị.
a. Mục tiêu : HS biết được các biểu hiện của lịch sự, tế nhị.
b. Cách tiến hành:
- GV chia học sinh thành các nhóm nhỏ và giao nhiệm vụ cho các nhóm
tìm ít nhất 2 biểu hiện của lịch sự, tế nhị và 2 biểu hiện của không lịch sự, tế nhị.
- HS thảo luận theo nhóm.
- Đại diện các nhóm lần lượt báo cáo kết quả thảo luận, các HS khác nhận
xét, bổ sung.
c. Kết luận: GV tóm tắt lại một số biểu hiện của lịch sự, tế nhị và biểu
hiện thiếu lịch sự, tế nhị.
* Để gợi sự chú ý, gây hứng thú học tập cho học sinh, đặc biệt để học sinh
vận dụng kiến thức thực tế vào bài học nhằm giúp các em hiểu được sự cần thiết
phải lịch sự, tế nhị trong giao tiếp, công việc và trong đời sống hàng ngày. Giáo
viên trình chiếu, cho học sinh quan sát nhận xét nội dung ý nghĩa của từng bức
ảnh sau:
Sau khi cho học sinh tìm hiểu nội dung, ý nghĩa các hình ảnh, giáo
viên kết luận chuyển ý sang hoạt động tiếp theo.
Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu ý nghĩa của lịch sự, tế nhị.

GV tổ chức hoạt động Đóng vai.
a. Mục tiêu:
- Giúp học sinh biết ứng xử lịch sự, tế nhị trong một số tình huống cụ thể.
- HS hiểu được ý nghĩa của lịch sự, tế nhị.
b. Cách tiến hành:
GV yêu cầu các nhóm HS xây dựng kịch bản và đóng vai theo các tình
huống sau:
Tình huống 1: Giờ ra chơi, em thấy một số bạn nam đứng chắn ở lối lên
xuống cầu thang làm các bạn nữ ngại không dám đi qua.
Em sẽ làm gì khi đó ?
Tình huống 2: Nhà An rất nghèo nên bạn chỉ có hai bộ quần áo thay đổi.
Mấy hôm liền trời mưa, quần áo giặt không kịp khô nên hôm nay An phải mặc
áo vá đi học. Bạn Hoa nhìn thấy liền hỏi:
- Bạn mặc mốt gì mà lạ thế ?
Nếu được chứng kiến sự việc đó em sẽ ứng xử như thế nào ?
- Các nhóm thảo luận xây dựng lời thoại, phân vai.
- Các nhóm lần lượt lên đóng vai.
Thảo luận lớp:
+ Theo em, cách giải quyết của nhóm nào là phù hợp?Vì sao?
11


+ Nếu là em, em sẽ ứng xử như thế nào ?
+ Em có cảm nghĩ gì khi được người khác cư xử lịch sự, tế nhị với mình;
khi em cư xử lịch sự, tế nhị với người khác ?
+ Đã bao giờ em bị người khác cư xử thiếu lịch sự, tế nhị chưa ? Tâm
trạng của em lúc đó như thế nào ?
+ Lịch sự, tế nhị có ý nghĩa như thế nào đối với cảm xúc của mỗi người?
Đối với việc xây dựng mối quan hệ giữa người và người ?
+ Theo em, lịch sự, tế nhị có phải là cầu kì, giả tạo không ? Lịch sự, tế nhị

phải xuất phát từ đâu ?
c. Giáo viên kết luận:
Giao tiếp lịch sự, tế nhị thể hiện là người có văn hóa, có đạo đức, được
mọi người quý mến.
Lịch sự, tế nhị góp phần xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa người với
người
(trong quan hệ gia đình, trường học, với mọi người xung quanh), làm mọi người
cảm thấy dễ chịu, giúp bản thân dễ hòa hợp, cộng tác với mọi người .
Yêu cầu của lịch sự, tế nhị:
Về thái độ: Phải tôn trọng, chân thành, nhã nhặn, từ tốn, biết lắng nghe
người khác; không phân biệt đối xử với người giao tiếp.
Về ngôn ngữ: Nói đủ nghe, dùng đủ từ phù hợp (không nói lóng, nói tục,
chửi thề).
Về trang phục: Trang phục phải phù hợp với giới tính, lứa tuổi, công việc,
hoàn cảnh sống và hoàn cảnh giao tiếp.
Về cử chỉ: Phải đúng mực, từ tốn, khéo léo.
Kết luận chung: Người lịch sự, tế nhị phải luôn tôn trọng, chân thành với
mọi người, không phân biệt đối xử đối với người giao tiếp, đồng thời, phải nhã
nhặn, lễ độ, khéo léo trong giao tiếp, ứng xử.
Lịch sự, tế nhị rất cần thiết trong cuộc sống, vì vậy, chúng ta phải rèn
luyện để trở thành người lịch sự, tế nhị.
3. Luyện tập, củng cố:
Hãy kể một tấm gương về lịch sự, tế nhị của các bạn trong lớp, trong
trường nơi em đang học tập?
IV. DẶN DÒ, HƯỚNG DẨN HỌC Ở NHÀ.
Dặn dò: Sưu tầm những câu ca dao câu châm ngôn nói về sự nhường nhịn
sống hoà thuận, chan hoà?
- Chuẩn bị bài mới: Tiết 13.
V. ĐIỀU CHỈNH KẾ HOẠCH DẠY HỌC.
12

VI. KIỂM NGHIỆM:
Tiết thực nghiệm nên tôi đã thiết kế phiếu và sau khi dạy xong bài tổ chức
kiểm tra, đánh giá sau tiết học như sau:
PHIẾU HỌC TẬP
I. Kiểm tra thái độ:
1. Em cho biết giờ học Giáo dục công dân bài: "Lịch sự, tế nhị" vừa học
xong như thế nào?
- Rất hứng thú.
- Hơi hứng thú.
- Không hứng thú.
2. Sau khi học xong bài "Lịch sự, tế nhị", qua các hoạt động thầy(cô) tổ
chức trong giờ học em hãy cho biết :
- Thích học giờ học, môn học Giáo dục công dân.
- Hơi thích học giờ học, môn học Giáo dục công dân.
- Không thích học giờ học, môn học Giáo dục công dân
II. Phần kiến thức, kĩ năng:
1. Hãy đánh dấu (+) vào ô trống tương ứng với biểu hiện em cho là lịch
sự, tế nhị; đánh dấu (-) vào những biểu hiện em cho là thiếu lịch sự, tế nhị.
1. Nói nhẹ nhàng khi giao tiếp.
2. Nhìn soi mói vào người nói chuyện với mình.
3.Lắng nghe người đối thoại.
4. Khoa chân, múa tay khi nói chuyện với người khác.
5. Bỏ mũ khi chào người trên.
6. Ngắt lời người khác.
7. Quay mặt đi nơi khác khi ho, hắt hơi.
8. Chào người cùng đi với người mình quen.
9. Nói thầm với người bên cạnh khi đang nói chuyện với một nhóm người.
10. Xin phép khi muốn đi qua trước mặt một người lớn tuổi.

2. Hãy đọc một câu ca dao, tục ngữ nói về lịch sự, tế nhị?
.................................................................................................................................
3. Theo em, cần làm gì để trở thành người lịch sự, tế nhị?
13


.................................................................................................................................
2.4. Hiệu quả của sáng kiến đối với hoạt động giáo dục, với bản thân,
đồng nghiệp và nhà trường.
Kết quả khảo sát thực hiện trên lớp 6A năm học 2016-2017 sau khi
thực nghiệm.
Kết quả thu được
Sĩ số

Thích học giờ GDCD

Hơi thích học giờ GDCD

Hiểu và nhớ bài

Hiểu bài

Không thích học giờ
GDCD
Hiểu ít, không hiểu bài

SL
%
SL
%

SL
%
15
50,0
11
36,6
4
13,4
Sau khi vận dụng các biện pháp trên, kết hợp với lựa chọn, sử dụng linh hoạt
các phương pháp tích cực vào giảng dạy môn GDCD ở trường THCS Dân tộc
nội trú, bên cạnh việc tạo hứng thú học tập, khơi gợi và hình thành niềm say mê
yêu thích môn học, nâng cao giáo dục đạo đức, giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh thì chất lượng giờ dạy ngày được nâng lên rõ rệt, chất lượng năm sau cao
hơn năm trước, thể hiện qua kết quả xếp loại học lực theo môn như sau:
Lớp 7A (năm học 2017-2018)
Kết quả xếp loại học lực theo môn
30

Năm học
2017-2018

Giỏi

Sĩ số
30

Khá

TB

Yếu

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

16

53'3

12

40,0

2

6,7

0

0

3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.
3.1. Kết luận.
Để quá trình giáo dục đạt được hiệu quả tốt, đạt được mục tiêu giáo dục
đặt ra - giáo dục con người hình thành nhân cách - người công dân tốt trong thời
đại mới, thì giáo dục phải đổi mới. Đó là sự đổi mới về nội dung, hình thức, mục
đích, yêu cầu, phương pháp,.. Phương pháp là một trong vấn đề quan trọng đang
đề cập trong việc đổi mới giáo dục. Sử dụng nó vào phương pháp giảng dạy như
thế nào là vấn đề có ý nghĩa to lớn đối với tất cả các môn học ở trường trung học
cơ sở nói chung và với môn Giáo dục công dân nói riêng. Đặt ra yêu cầu trong
mỗi bài dạy người thầy phải vận dụng các giải pháp, biện pháp nhằm tạo hứng
thú trong giờ dạy giáo dục công dân. Đây sẽ là phương pháp tốt nhất để giáo
viên dạy GDCD có thể đạt được mục tiêu môn học, bài học, giờ học. Song, dù
có sử dụng các phương pháp, giải pháp gì? và vận dụng thế nào đi nữa thì việc
vận dụng các biện pháp, phương pháp như: dạy học dựa trên cách tiếp cận hoạt
động, tiếp cận tham gia, tiếp cận kĩ năng sống…vẫn là biện pháp tốt nhất, hiệu
quả nhất cho việc tạo hứng thú học tập cho học sinh và dẫn dắt các em đến lĩnh
hội kiến thức chủ động, sáng tạo.
14


Đạt được kết quả bộ môn như vậy là nhờ vào việc năng động, sáng tạo
của người giáo viên trong quá trình giảng dạy. Từ khi đúc rút kinh nghiệm qua
các đợt học chuyên đề, qua dự giờ đồng nghiệp trong các đợt thao giảng ở
trường, thao giảng cấp Huyện tôi luôn vận dụng linh hoạt các phương pháp, kĩ
thuật dạy học phù hợp từng bài, từng phần trong bài và đã đạt kết quả tương đối
cao. Đặc biệt đã cải thiện nhiều được hứng thú của học sinh trong học tập bộ

môn. Nhìn chung, từ sự chán, không muốn học đến nay hầu hết các em đã thực
sự có chất hứng thú, yêu thích môn học. Đây là yếu tố quan trọng mang tính
quyết định đến lượng giờ dạy, cũng như kết quả học tập của các em.
3.2. Kiến nghị.
Mặc dù sáng kiến đã đạt được những kết quả nhất định khi tiến hành thực
nghiệm tại trường. Song trong quá trình nghiên cứu và trình bày đề tài không
tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Tôi rất mong được sự quan tâm tạo điều
kiện của BGH, tổ chuyên môn, các tổ chức đoàn thể trong nhà trường; sự đóng
góp ý kiến của các thầy cô, bạn bè đồng nghiệp, để những kinh nghiệm về "Vận
dụng một số biện pháp nhằm tạo hứng thú cho học sinh trong giảng dạy Giáo
dục công dân ở trường THCS Dân tộc Nội trú" của tôi ngày một hoàn thiện và
nhằm thực hiện đạt hiệu quả cao cho mỗi bài dạy giáo dục công dân trong quá
trình giảng dạy ở trường THCS Dân tộc Nội trú nói riêng và ở các trường THCS
nói chung.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 05 tháng 3 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép nội dung của người
khác.
Người viết SKKN

Lê Thị Hằng

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa Giáo dục công dân lớp 6,7,8,9.
2. Sách giáo viên Giáo dục công dân lớp 6,7,8,9.
3. Các nội dung chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới

kiểm tra đánh giá môn Giáo dục công dân do Phòng Giáo dục tổ chức triển
khai.
15


4. Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục Trung học cơ sở môn Giáo
dục công dân - NXB Giáo dục (Biên soạn: Nguyễn Hải Châu, Nguyễn
Hữu Khải, Nguyễn Thị Thanh Mai, Lưu Thu Thủy).

PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
1. THCS - Trung học cơ sở.
2. HSG - Học sinh giỏi.
3. SKKN - Sáng kiến kinh nghiệm.
4. GDCD- Giáo dục công dân
5. THPT - Trung học phổ thông
6. GVG - Giáo viên giỏi

16


17