SKKN một số giải pháp huấn luyện hiệu quả đội tuyển bóng đá học sinh THCS ở trường THTHCS cẩm tâm

MỤC LỤC
STT

Nội dung

Trang

1

1. Phần mở đầu

1

2

1.1. Lý do chọn đề tài

1

3

1.2. Mục đích nghiên cứu

2

4

1.3. Đối tượng nghiên cứu

2

5

1.4. Phương pháp nghiên cứu

3

6

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

3

7

2.1. Cơ sở lý luận

3

8

2.2. Thực trạng của vấn đề:

3

9

2.3. Các giải pháp giải quyết vấn đề

4

10

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động
giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường

15

11

3. Kết luận, kiến nghị

16


CÁC CỤM TỪ, TỪ VIẾT TẮT TRONG SKKN
STT

Từ, cụm từ

1

Thể dục thể thao

2

Bộ giáo dục và đào tạo

3

Trung học cơ sở

4

Tiểu học và trung học cơ sở

5

Xã hội chủ nghĩa

Ký hiệu viết tắt
TDTT
Bộ GD-ĐT
THCS
TH&THCS
XHCN


1. MỞ ĐẦU
Hoạt động TDTT nói chung và công tác giáo dục thể chất đối với lứa tuổi
học sinh trong trường học là yếu tố cấp thiết nhất, nó đã được đặt ra trong các
nghị quyết về giáo dục thể chất của Bộ GD-ĐT đó là kế hoạch phát triển giáo
dục thể chất trong trường học các cấp từ năm học 1993 đến nay. Các nhiệm vụ
cụ thể là “ Công tác giáo dục thể chất trong trường học góp phần vào việc thực
hiện mục tiêu xây dựng con người mới phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về
thể chất, phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức, sẵn sàng cho công cuộc
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội cũng như
ý thức học tập và rèn luyện của học sinh trong thời đại mới”.
Để đi đến thành công trong mọi lĩnh vực, yêu cầu đầu tiên là chúng ta
phải có thể chất cường tráng, có sức khỏe dồi dào, sức khỏe là vốn quý. Vẻ đẹp

hình thể của con người, lịch sử phát triển khoa học đã thừa nhận rằng: Chỉ có tập
luyện bằng động tác, các bài tập có định hướng thì mới có khả năng đáp ứng
được những mong muốn của con người. Khi xã hội ngày càng phát triển thì sẽ
đặt ra một vấn đề rất cần quan tâm. Giáo dục thể chất là một vấn đề của xã hội
có tính phổ biến, phục vụ cho nhu cầu phát triển và hoàn thiện của con người.
Bởi vậy, rất nhiều quốc gia trên thế giới đã nhận thức rõ sức khỏe của con người
là tài sản quốc gia, nhà nước có trách nhiệm quản lý và phát triển nguồn tài sản
ấn chứa trong một con người đó.
Ngày nay bóng đá là môn thể thao “vua” được đông đảo quần chúng mến
mộ và tập luyện. Trong đó đối tượng thanh niên học sinh tham gia rất đông. Đặc
biệt thời gian gần đây sau nhiều thành công của bóng đá Việt Nam như huy
chương bạc U23 Châu Á , huy chương vàng AFF cúp Đông Nam Á 2018 và vào
bán kết giải vô địch Châu Á. Phong trào tập luyện bóng đá trong trường học
cũng như ở tất cả các địa phương không ngừng được tăng lên cả về chất lượng
và số lượng, hàng năm ở các kỳ thi học sinh giỏi môn thể dục cũng như hội khỏe
phù đổng thường kỳ cho học sinh, trong đó nội dung bóng đá thực sự đã thu hút
khán giả. Vì vậy, bóng đá đã góp phần không nhỏ vào việc giáo dục và phát triển
toàn diện đối với lứa tuổi học sinh.
1.1. Lý do chọn đề tài
Bộ môn TDTT có một vị trí rất quan trọng trong hệ thống các trường học
nói chung và bậc THCS nói riêng. Nó là một trong năm mặt giáo dục hiện nay:
Đức - Trí - Thể - Mĩ - Lao động. TDTT đã góp phần tích cực để giáo dục rèn
luyện học sinh trở thành con người phát triển toàn diện, có tinh thần sáng suốt,
minh mẫn, có thể chất cường tráng.
Trong TDTT nói chung thì chương trình giáo dục thể chất là một bộ phận
quan trọng của nền giáo dục XHCN, chỉ thị của ban bí thư Trung ương Đảng đã
nêu rõ “đất nước ta trong giai đoạn hiện nay, vấn đề khôi phục tăng cường sức
khỏe cho nhân dân nhằm góp phần xây dựng cho con người mới phát triển toàn
diện phục vụ đắc lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam
XHCN”.

1


Để đi đến thành công trong mọi lĩnh vực, yêu cầu đầu tiên là chúng ta phải
có thể chất cường tráng, có sức khỏe dồi dào vì sức khỏe là vốn quý, lịch sử phát
triển khoa học đã thừa nhận rằng: Chỉ có tập luyện bằng động tác, các bài tập có
định hướng thì mới có khả năng đáp ứng được những mong muốn của con
người.
Chương trình giáo dục thể chất trong trường học là tổ hợp gồm rất nhiều
các bài tập được xây dựng trên cơ sở các môn điền kinh và thể thao. Trong đó,
việc đưa nội dung bóng đá vào giảng dạy có tác dụng rất lớn để giáo dục và
nâng cao thể lực cho học sinh, chơi bóng đá là một hình thức vận động mà thanh
thiếu niên rất ưa thích, đặc điểm và sức hấp dẫn của bóng đá có thể thu hút rất
nhiều người hâm mộ, bóng đá còn mang lại rất nhiều hữu ích đối với tâm hồn,
thân thể, tâm lý, công việc và đời sống của con người. Chơi bóng đá sẽ nâng cao
thể chất một cách toàn diện, có người đã so sánh thế này về cầu thủ bóng đá: Có
tốc độ của một vận động viên chạy ngắn, có sức bền của một vận động viên
chạy maratông, có sức mạnh và khả năng bứt phá của một vận động viên cử tạ,
có sự mềm dẻo của vận động viên thể dục. Ngoài ra, bóng đá còn có tác dụng
bồi dưỡng rất nhiều tính cách của con người như dũng cảm, ngoan cường, kiên
nhẫn kiềm chế, thắng không kiêu, bại không nản. Nhiều tình huống đòi hỏi
người chơi phải dũng khí và can đảm để thực hiện động tác kỹ thuật, trong quá
trình học và vận dụng những động tác kỹ thuật đó chính là quá trình giáo dục bồi
dưỡng dần dần tinh thần dũng cảm, ngoan cường.
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên tôi đã mạnh dạn nghiên cứu đề tài đó
là “Một số giải pháp huấn luyện hiệu quả đội tuyển bóng đá học sinh THCS ở
trường TH&THCS ” với mục đích hoàn thiện các kỹ năng cơ bản mà các em đã
có và trang bị cho các em một số chiến thuật thi đấu cơ bản phục vụ cho học tập
và thi đấu đạt hiệu quả cao.
1.2. Mục đích nghiên cứu

Trong nhiều thập kỷ qua bóng đá đã được đông đảo các tầng lớp trong xã
hội yêu và hâm mộ không kể tầng lớp giàu nghèo, nông đân hay trí thức...chi phí
cho hoạt động không cao, chỉ cần khoảng đất rộng 30x20m, một quả bóng như
vậy đã thu hút được một số lượng người cùng chơi. Lứa tuổi học sinh THCS
đang phát triển về ngoại hình lẫn tâm sinh lý, các em ước mình giống như những
ngôi sao hàng đầu thế giới với những pha đi bóng lắt léo, những pha ghi bàn vào
lưới đối phương và những tràng pháo tay không ngừng của khán giả vì vậy bóng
đá luôn là môn thể thao được các em yêu mến nhất trong các môn thể thao.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Một số giải pháp huấn luyện hiệu quả đội tuyển bóng đá học sinh THCS
ở trường TH&THCS Xã Cẩm Tâm, Huyện Cẩm Thủy, Tỉnh Thanh Hóa.
+ Là một số bài tập động tác tăng cường về thể lực như: Chạy tăng tốc độ.
Các động tác về kỹ thuật như đỡ bóng, chuyền bóng, sút bóng, bắt bóng, chiến
thuật thi đấu khối THCS.
2


1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu.
- Phương pháp quan sát sư phạm.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
- Phương pháp tổng hợp, so sánh kết quả.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN
2.1. Cơ sở lý luận
Hàng năm phòng GD&ĐT có tổ chức thi học sinh giỏi thể dục trong đó có
môn bóng đá nam. Trong quá trình thi đấu tôi nhận thấy các em thi đấu rất nhiệt
tình, hăng say nhưng chưa biết xử lý các pha bóng, còn ham rê bóng, kỹ thuật
sút bóng chưa chuẩn, không chính xác. Trong phân phối chương trình không có
môn bóng đá chính khóa mà chỉ có ở phần tự chọn( 10 tiết). Quả thật đây là

khoảng thời gian quá ngắn để cung cấp cho các em hết về các kỹ thuật và chiến
thuật thi đấu. Xuất phát từ vấn đề trên, qua nhiều năm bản thân tôi làm công tác
giảng dạy ở trường THCS. Tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm và cụ thể hóa
bằng đề tài “Một số giải pháp huấn luyện hiệu quả đội tuyển bóng đá học sinh
THCS ở trường TH&THC Cẩm Tâm, Huyện Cẩm Thủy. Tỉnh Thanh Hóa.
2.2. Thực trạng của việc học tập môn bóng đá ở trường TH&THCS A trước
khi áp dụng sáng kiên kinh nghiệm.
Địa phương nơi bản thân tôi công tác là một xã vùng sâu, vùng xa của
huyện Cẩm Thủy, với diện tích không rộng, dân số ít nên năm 2016 nhà trường
đã được sát nhập lại giữa 2 cấp học đó là Tiểu học và Trung học cơ cở.
Mặc dù học sinh ở khối THCS trong nhà trường không đông nhưng trong
công tác giáo dục thể chất nói chung và đặc biệt là học bộ môn bóng đá nói
riêng các em đều rất hứng thú và tham gia học tập đầy đủ, nhiệt tình.
Tuy môn bóng đá được đông đảo các em học sinh ưa thích và tham gia tập
luyện nhưng nhìn chung các em có tố chất và say mê về bóng đá thì rất ít. Thời
gian tập bóng và chơi bóng của các em chưa nhiều,vì lịch học thêm, học phụ đạo
trong trường chiếm hết thời gian luyện tập của các em, mặc dù đã được nhà
trường và địa phương quan tâm nhưng điều kiện về sân bãi chật hẹp, cơ sở vật
chất còn hạn chế, điều đó cũng đã ảnh hưởng không nhỏ tới quá trình tập luyện
của các em. Qua khảo sát thực tế đầu năm số học sinh ở các khối lớp cho thấy.
Cụ thể :
Lớp

Học sinh nam

Đã tập bóng

Chưa tập bóng

6A

14

06

8

7A

18

10

8

8A

18

09

9

9A

15

11

4

3


Như vậy kết quả khảo sát ban đầu cho thấy số lượng các em hiểu biết về
bóng đá còn rất thấp, chưa đáp ứng được với yêu cầu môn học. Chính vì vậy mà
tôi đã xây dựng kế hoạch và triển khai thực hiện kế hoạch tập luyện cho học sinh
trong nhà trường thông qua nhiều biện pháp và giải pháp.
2. 3. Các giải pháp giải quyết vấn đề:
Phần 1 . Kỹ thuật nhập môn bóng đá.
Nếu muốn nhanh chóng học được động tác kỹ thuật trong bóng đá thì phải
nhanh chóng nắm vững các đặc điểm và yếu lĩnh kỹ thuật của bóng đá. Mặc dù,
có rất nhiều phương pháp đá bóng khác nhau như: Đá bóng bằng lòng bàn chân,
đá bóng bằng má trong bàn chân, đá bóng bằng mu chính diện bàn chân, đá
bóng bằng má ngoài bàn chân, đá bằng mũi bàn chân và gót bàn chân. Nhưng
các phương pháp đó đều có những điểm chung, chỉ cần nắm vững đặc điểm
chung của phương pháp đá bóng thì có thể nắm được cách học đá bóng, cũng
như học được động tác kỹ thuật đá bóng ở những vị trí khác nhau.
Đặc điểm chung của các phương pháp đá bóng là các kỹ thuật đều được
thực hiện thông qua 4 giai đoạn: Chạy đà, vị trí đặt chân trụ, vị trí tiếp xúc của
chân lăng với bóng và động tác tiến lên phía trước sau khi đá bóng đi. Trong đó
vị trí chân tiếp xúc với bóng là quan trọng nhất, bởi vì nó quyết định việc dùng
kỹ thuật nào để đá bóng và đá bóng như thế nào cùng với các khâu quan trọng
như đá có chuẩn không.

Ảnh: Giới thiệu các yêu cầu kỹ thuật trong Bóng đá cho các em học sinh
4


a. Chạy đà. Chạy như thế nào và tác dụng của chạy đà?
Khi đá bóng, chạy đà có tác dụng điều tiết khoảng cách giữa người và

bóng, tạo ra tốc độ nhất định, làm tăng sức đá bóng. Chạy đà trong đá bóng được
chia làm 2 loại là chạy đà đường thẳng và chạy đà đường chéo. Tùy từng kỹ
thuật cụ thể mà có các phương pháp chạy đà thích hợp. Nếu hướng chạy đà và
hướng đá bóng đi trùng nhau thì gọi là chạy đà đường thẳng, còn hướng chạy đà
và hướng đá bóng đi cắt nhau gọi là chạy đà đướng chéo.
b. Vị trí đặt chân trụ: Đặt chân trụ như thế nào?
Khi đá bóng, một chân phải đứng chắc chắn trên mặt đất, đỡ trọng lượng
của toàn thân, chân này được gọi là chân trụ. Khi đá bóng chân trụ đặt ở vị trí có
đúng hay không sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến động tác kỹ thuật đá bóng và hiệu
quả đá bóng. Thực hiện kỹ thuật bóng đá khác nhau thì yêu cầu vị trí đặt của
chân trụ cũng không giống nhau. Do vậy, khi đá bóng phải căn cứ vào phương
pháp vận dụng kỹ thuật đá bóng để chọn vị trí đặt chân trụ sao cho chính xác,
mới có thể đá bóng tốt, đá chuẩn vào bóng.
Vị trí đứng của chân trụ chủ yếu là chỉ khoảng cách và phương hướng
giữa chân trụ và bóng bởi vì trong thực hiện có kỹ thuật đá bóng bắt buộc chân
trụ để ở phía trước bóng, cách bóng khoảng 10-15cm. Có kỹ thuật đá bóng thì
chân trụ phải để phía sau, cách bóng khoảng 20-25cm. Có kỹ thuật đá bóng thì
chân trụ phải để ngang với bóng …
c. Chân tiếp xúc với bóng.
Chân tiếp xúc khi đá bóng gồm có 2 nội dung: Một là phần nào của chân
tiếp xúc với bóng? Đây là tiêu chuẩn để phán đoán nên dùng động tác kỹ thuật
nào để đá bóng, ví như dùng phần mũi của bàn chân tiếp xúc với bóng thì chính
động tác kỹ thuật đá bóng bằng mũi bàn chân. Thứ hai, là vị trí tiếp xúc với
bóng, hay nói cách khác là chân đá vào vị trí nào của quả bóng? Điều này quyết
định quả bóng được đá đi sẽ lăn tròn trên mặt đất, bay lên cao hay là xoáy. Do
vậy, chân tiếp xúc với bóng là khâu quan trọng trong việc học tập động tác kỹ
thuật trong bóng đá.
d. Động tác tiến lên phía trước sau khi đá bóng
Sau khi đá bóng, do quán tính vận động, cơ thể cũng tự nhiên sẽ chuyển
về phía trước, điều này không chỉ có lợi cho tính chính xác khi đá bóng, mà còn

có thể bảo vệ cho cơ thể người học.
Nắm vững được năm khâu này thì có thể học được tất cả các động tác kỹ
thuật của bóng đá, chính vì thế mà trong quá trình huấn luyện giáo viên cần phải
truyền đạt cho học sinh tất cả những nguyên lý cơ bản của kỹ thuật đá bóng, dựa
vào khả năng của học sinh và vốn kỹ thuật đã có để huấn luyện nâng cao.
5


Phần 2 . Nhóm bài tập chuyên môn:
a. Bài tập thể lực :
Mặc dù một trận thi đấu bóng đá ở lứa tuổi học sinh THCS ( bóng đá mi ni )
không nhiều, khoảng 20 phút/1 hiệp. Nhưng việc để có được thể lực cho các em
duy trì tốt trong trận đấu là một vấn đề vô cùng cần thiết. Bởi vậy , không chỉ
hướng dẫn các em có kỹ thuật về chuyên môn mà còn phải hướng dẫn các em
các bài tập về thể lực, để các em không chỉ có sự dẻo dai, sức chịu đựng, mà còn
phải có sức bền về tốc độ. Cụ thể các bài tập thường tập cho các em là :
Chạy nhanh 20 mét, kỹ thuật chạy đảo hướng vượt qua chướng ngại vật.

Bài tập bổ trợ rèn luyện thể lực: chạy nhanh 20m và chạy đảo hướng rèn luyện
sức bền cho học sinh
b.Tập đá biên:
Đây là phần bài tập không kém phần quan trọng vì khi trong thi đấu mà
thực hiện quả đá biên không tốt sẽ ảnh hưởng đến trận đấu.
Khi thực hiện đá biên trong luật bóng đá mini thì bóng phải nằm phía
ngoài đường biên dọc, nếu đá vào cầu môn mà bóng không chạm cầu thủ nào thì
sẽ không được tính bàn thắng. Đá biên tốt sẽ tạo cơ hội cho tình huống tấn công
tiếp theo của đội nhà.
Ngoài ra, cần hướng dẫn mở rộng cho học sinh kỹ thuật ném biên trong
bóng đá, để sau này các em có thể áp dụng thành thạo.
Tại chỗ ném biên: đứng chân trước chân sau hoặc đứng hai chân song

song, hai tay cầm bóng thẳng trên đầu và gập thân ném bóng đi nhưng hai chân
phải chạm đất.
Chạy đà ném biên: đây là kỹ thuật tương đối khó, trong quá trình tập tôi
cho các em ném ở cự ly gần và luôn nhắc nhở các em thực hiện lê chân khi ném.
6


Ảnh:

Kỹ thuật đá biên

Ảnh:

Kỹ thuật ném biên

c. Bài tập dẫn bóng luồn qua cọc: (Hình 1) bài tập này giúp các em luyện tập
tính khéo léo và linh hoạt trong dẫn bóng.
Cách thực hiện: Các em sử dụng các kỹ thuật để dẫn bóng qua cọc sao cho
bóng không chạm vào cọc và hoàn thành với thời gian ngắn nhất.

Ảnh: Tập luyện kỹ thuật dẫn bóng trong bóng đá
d. Phối hợp nhóm 2 người:
Các em tập hợp thành 2 hàng dọc đứng cách nhau 5 - 6m, đạp bóng bằng
lòng má trong hoặc má ngoài một chạm cho đến đích cách vạch xuất phát 10m 15m. ( Hình 2)

Hình 2

7

e. Bài tập phối hợp nhóm 3 người: Bài tập này hỗ trợ rất tốt trong tấn công,
cũng như phòng ngự trong không gian hẹp.
Cách thực hiện: Chia đội làm 3 nhóm mỗi nhóm cách nhau 2m - 3m. (Hình 3)
 1.

lần 1

1

 2

2

 3

3

lần 2

1

2

2

3

3

Hình 3

g. Bài tập sút cầu môn: Bài tập này nhằm giúp cho các em có thể kỹ năng dứt
điểm mang tính hiệu quả, khả năng xử lý bóng trong khu vực tấn công đối
phương.
Cách thực hiện: Chuyền bóng 1 chạm cho đồng đội rồi chạy xuống dứt
điểm bằng mu chính diện bàn chân ( hoặc bằng má trong; má ngoài bàn chân)
tùy tình huống bóng được trả lại.

Ảnh: Hướng dẫn kỹ thuật sút bóng vào cầu môn
Phần 3. Chiến thuật cơ bản trong bóng đá
Trận đấu bóng đá được tiến hành trên mặt sân rộng với 2 đội, mỗi đội có 5
cầu thủ. Trong một đội bóng, các cá nhân cầu thủ rất quan trọng; một đội bóng
thi đấu hay, không thể thiếu các cầu thủ xuất sắc. Tuy nhiên không có bất cứ một
cầu thủ nào đủ sức vượt qua một không gian rộng lớn với sự cản phá quyết liệt
của đối phương để ghi bàn thắng. Điều đó có nghĩa là sức mạnh của đội bóng
được thể hiện trước hết ở tính tập thể. Điều này đòi hỏi các cầu thủ phải biết
chơi có tổ chức, biết phối hợp chặt chẽ với nhau, hỗ trợ cho nhau trong tấn công
cũng như trong phòng thủ vì mục đích chung của toàn đội là dành chiến thắng.
Chiến thuật trong bóng đá được chia làm hai loại:
8


* Chiến thuật tấn công
- Chiến thuật cá nhân
- Chiến thuật nhóm
- Chiến thuật đồng đội
* Chiến thuật phòng thủ
- Chiến thuật cá nhân
- Chiến thuật nhóm
- Chiến thuật đồng đội

a. Chiến thuật tấn công: Là các biện pháp, phương pháp và hình thức tổ chức
thi đấu để tấn công cầu môn đối phương. Trong tấn công phải nắm được các
nguyên tắc cơ bản:
* Tạo ưu thế về số lượng trong tấn công, khi có bóng mỗi cầu thủ phải
triển khai tấn công và chiếm lĩnh các vị trí có lợi.
* Tấn công nhanh và bất ngờ là yếu tố rất quan trọng, điều này làm cho
đối phương không kịp tổ chức phòng ngự hoặc phòng ngự không chặt chẽ.
* Mở rộng diện tấn công, tấn công trên nhiều hướng khác nhau làm cho
hàng phòng ngự phải dàn mỏng và phòng thủ thiếu chiều sâu.
* Lôi kéo người, tạo khoảng trống. Trong tấn công phải liên tục di chuyển
nhằm lôi kéo đối phương để đồng đội hành động.
* Tổ chức tấn công có nhiều lớp, nhiều tuyến, phối hợp nhịp nhàng giữa
tấn công nhanh.
* Tận dụng các tình huống cố định để tổ chức tấn công như đá những quả
phạt gần vòng cấm địa, phạt góc.
a.1. Chiến thuật tấn công cá nhân
Chiến thuật tấn công cá nhân là hành động của cầu thủ với bóng hoặc
không bóng nhằm tấn công cầu môn đối phương phù hợp với nhiệm vụ, vị trí
của mình và tình huống trên sân. Chiến thuật tấn công cá nhân là cơ sở của chiến
thuật nhóm và chiến thuật tập thể. Trong thi đấu các cầu thủ vận dụng tốt chiến
thuật cá nhân sẽ tạo điều kiện hoàn thành một cách sáng tạo chiến thuật nhóm và
chiến thuật của toàn đội.
Trong thi đấu, hành động chiến thuật cá nhân rất đa dạng. Trong quá trình
huấn luyện cần trang bị cho học sinh cách thức chạy chỗ, dẫn bóng, qua người,
sút bóng và đánh đầu vào cầu môn, tấn công thủ môn…
- Chạy chỗ là sự di chuyển không bóng trong thời gian thi đấu trong bóng
đá chạy chỗ chiếm một vị trí rất quan trọng. Mục đích của chạy chỗ chiếm một
vị trí thuận lợi để nhận bóng, để phối hợp với đồng đội, để tạo ưu thế về số
lượng, để tạo tình huống uy hiếp cầu môn đối phương hoặc lôi kéo đối phương
tạo khoảng trống cho đồng đội hoạt động.

9


Trong thi đấu cầu thủ tiếp xúc bóng với thời gian ít vào khoảng 3 đến 4
phút thời gian còn lại là hoạt động không bóng, điều này cho thấy chạy chỗ là
rất quan trọng. Có các cách chạy chỗ sau:
Chiếm lĩnh vị trí: là di chuyển đến vị trí có lợi nhất để tham gia tấn công.
Thoát khỏi sự kèm người: Biết thoát khỏi sự kiểm soát của đối phương là
vũ khí chiến thuật lợi hại của các cầu thủ tiền đạo, trong thi đấu các cầu thủ phải
biết cách di chuyển liên tục, tăng tốc bất ngờ, sử dụng động tác giả để loại bỏ sự
kèm cặp của đối phương.
Dẫn bóng và dẫn bóng qua người là hành động chiến thuật rất quan trọng
của cầu thủ bởi vì không phải lúc nào cũng cần chuyền bóng và có thể chuyền
bóng. Dẫn bóng có tác dụng đưa bóng đến gần sân đối phương hơn tạo áp lực
lên đối phương, dẫn bóng để đồng đội có thời gian di chuyển chiếm lĩnh vị trí,
dẫn bóng nhằm lôi kéo buộc đối phương phải ra cản phá làm cho hàng phòng
ngự phải bố trí lại.
Dẫn bóng qua người là phá vỡ được một phần sự phòng thủ của đối
phương, làm cho đội hình phòng thủ của đối phương bị rối loạn.
+ Sút bóng và đánh đầu vào cầu môn là khâu cuối cùng của đợt tấn công,
phải tận dụng mọi cơ hội để sút và đánh đầu vào cầu môn. Khi sút hoặc đánh
đầu vào cầu môn hành động phải dứt khoát, phải quan sát thủ môn để xác định
góc đá.
+ Tấn công cầu môn là hành động áp sát cầu môn khi đồng đội sút bóng
hoặc đánh đầu. Bóng có thể nảy ra từ thủ môn hay khung thành do đó áp sát cầu
môn sẽ có điều kiện ghi bàn.
a.2. Chiến thuật tÊn c«ng nhóm.
Chiến thuật nhóm là sự phối hợp tấn công của 2 hay nhiều cầu thủ, được
sử dụng một cách rộng rãi trong khi thi đấu.
Chuyền bóng là phương tiện duy nhất để thực hiện chiến thuật nhóm cũng

như chiến thuật đồng đội.
* Chuyền bóng có các đường chuyền khác nhau như:
- Chuyền thẳng, chuyền ngang, chuyền chéo
- Chuyền ngắn, chuyền trung bình, chuyền xa
- Chuyền cao, chuyền trung bình, chuyền thấp
* Chuyền bóng có 2 cách thức cơ bản:
- Chuyền bóng vào chỗ trống
- Chuyền trực tiếp cho đồng đội
+ Chuyền vào chỗ trống là hình thức phổ biến và rất hiệu quả trong thi
đấu. Cầu thủ có bóng chuyền vào khoảng trống cho đồng đội chạy đến nhận
10


bóng, hình thức này đòi hỏi người chuyền bóng phải đánh giá được tình huống
trên sân, vị trí của đồng đội và đối phương, khả năng của đồng đội, trên cơ sở đó
mà quyết định sử dụng đường chuyền nào cho hợp lý.

+ Bật tường là hình thức phối hợp hai người, rất thông dụng và rất hiệu
quả vì bóng đi nhanh, bất ngờ đối phương rất khó cản phá.
Hình thức thực hiện: Một người dẫn bóng rồi chuyền bóng trực tiếp cho
đồng đội, người nhận bóng khôn dừng bóng mà chuyển trả lại ngay cho đồng
đội về hướng mà đồng đội di chuyển, lúc đó người nhận bóng như một bức
tường, bóng chạm vào nảy ra ngay.
Bật tường đòi hỏi phải tập thành thục và cầu thủ thật hiểu nhau, phối hợp
phải chính xác và khéo léo, người chuyền phải chuyền chính xác cho đồng đội
để cầu thủ này có thế đá trả lại ngay. Cầu thủ làm tường phải đá trả lại ngay với
hướng và lực hợp lý để đồng đội có thể nhận được bóng.

Sơ đồ: Chiến thuật phối hợp tấn công 2 người
+ Chuyền bóng trực tiếp cho đồng đội là cầu thủ dẫn bóng đến gần đồng

đội, động đội không có bóng cũng tiến lại gần cầu thủ có bóng, khi hai người đối
diện nhau cầu thủ đang dẫn bóng nhường bóng cho đồng đội để cầu thủ này dẫn
bóng đi theo hướng khác thoát khỏi sự kềm cặp của đối phương.

11


a.3. Chiến thuật tấn công đồng đội
Chiến thuật tấn công đồng đội là chiến thuật phối hợp có diện tích tấn
công tương đối rộng, số người tham gia tấn công tương đối nhiều, chiến thuật
tấn công đồng đội thường gặp có tấn công biên và tấn công trung lộ.
* Tấn công biên là chiến thuật được áp dụng ở khu vực hai biên của đối
phương. Tấn công biên là chiến thuật được áp dụng phổ biến vì hai biên khá xa
cầu môn nên sự phòng thủ không chặt chẽ như khu vực trước cầu môn.
Nhiệm vụ của tấn công biên là đưa bóng ra biên, tìm cách đưa bóng theo
biên dọc và hướng xuống biên ngang rồi chuyền bóng vào khu vực trước cầu
môn cho đồng đội.
* Tấn công trung lộ là phối hợp tấn công ở khu vực trước cầu môn đối
phương. Tấn công trung lộ có sức uy hiếp cầu môn đối phương lớn vì ngay
trước khu cầu môn và góc sút rất rộng. Tuy nhiên, đây là khu vực được phòng
thủ rất chặt chẽ. Các hình thức tấn công ở khu vực này thường là đột phá,
chuyền vào chỗ trống, bật tường.
b. Chiến thuật phòng thủ: Chiến thuật phòng thủ là các biện pháp, phương
pháp tổ chức thi đấu được sử dụng trong phòng thủ. Trong phòng thủ phải nắm
được các nguyên tắc cơ bản:
* Trong mọi trường hợp phải đặt sự an toàn lên cao nhất
* Phòng thủ toàn đội, phòng thủ tích cực, phòng thủ nhiều lớp bọc lót hỗ
trợ và nhắc nhở nhau trong phòng thủ.
* Tranh cướp, ngay khi đối phương mới dành được quyền khống chế
bóng.

* Thu hẹp khu vực phòng thủ, phòng thủ chặt ở những khu vực nguy
hiểm, kèm chặt các cầu thủ nguy hiểm, giữ vững cự ly trong phòng thủ.
* Tạo ưu thế về số lượng trong phòng thủ. Khi đối phương có ưu thế về số
lượng nên thu hẹp khu vực phòng thủ, khi có ưu thế về số lượng tích cực tranh
cướp.
* Chiếm lĩnh vị trí trong khu cầu môn khi đối phương sút bóng.
12


* Sử dụng lợi thế mà luật cho phép.
b.1. Chiến thuật phòng thủ cá nhân:
Chiến thuật phòng thủ cá nhân là hành động của mỗi cầu thủ trên sân
nhằm cản phá sự tấn công của đối phương và dành lại quyền khống chế bóng.
Chiến thuật phòng thủ cá nhân là cơ sở của chiến thuật phòng thủ nhóm và tập
thể, gồm các động tác cơ bản như chiếm vị trí, kèm người và tranh cướp bóng.
Chiếm vị trí là hành động cực kỳ quan trọng đối với cầu thủ phòng ngự.
Khi chiếm được vị trí đúng, cầu thủ phòng ngự có thể kiểm soát được một khu
vực lớn, có thể khống chế được cầu thủ đối phương đảm bảo quyền kiểm soát ở
khu vực mình được phân công phòng thủ, đồng thời có khả năng hỗ trợ đồng đội
trong phòng thủ.
Để chiếm lĩnh vị trí đúng, cầu thủ phải quan sát đánh giá tình hình trên
sân để xác định khả năng tấn công của đối phương để lựa chọn vị trí có thể chặn
được hướng tấn công nguy hiểm nhất vào cầu môn hạn chế khả năng tấn công
trực diện của đối phương đến cầu môn.
Kèm người: với nhiệm vụ không cho đối phương có khả năng nhận bóng
hoặc nhận bóng khó khăn, không cho đối phương thoát khỏi sự khống chế của
mình, phải theo dõi chặt chẽ đối phương mà mình được phân công kèm chặt đối
phương trong khu vực mình phụ trách, không để đối phương có hành động tự do
thoải mái xử lý bóng.
Tranh cướp bóng: Cầu thủ phòng ngự phải tổ chức tranh cướp bóng khi

đối phương còn chưa kịp khống chế bóng hoàn toàn. Cần tranh cướp khi đối
phương chưa có thời gian để xử lý bóng. Bên cạnh đó cần có các hành động phá
bóng để ngăn cản đối phương.
b.2. Chiến thuật phòng thủ nhóm:
Chiến thuật phòng thủ nhóm là sự phối hợp phòng thủ của hai cầu thủ trở
lên. Các cầu thủ phải có sự liên kết, hỗ trợ trong phòng thủ như bọc lót cho
nhau, bù chỗ cho nhau, sử dụng bẫy việt vị.
Bọc lót: Là sự hỗ trợ nhau trong phòng thủ, bọc lót tạo cho tuyến phòng
thủ có nhiều lớp chặt chẽ, kín đáo. Nội dung chủ yếu của bọc lót là các cầu thủ
chiếm các vị trí thích hợp để có thể hỗ trợ lẫn nhau trong phòng thủ
Bù chỗ cho nhau: là khi đồng đội phải rời khỏi vị trí thì cầu thủ khác
phải nhanh chóng thay thế đồng đội bảo vệ khu vực bị bỏ trống, đặc biệt là khu
vực nguy hiểm gần vòng cấm địa.
b.3. Chiến thuật phòng thủ toàn đội
Bóng đá là môn thể thao mang tính tập thể đòi hỏi các cầu thủ có mối liên
quan chặt chẽ vớ nhau, hỗ trợ nhau. Trong phòng thủ nguyên tắc chung là tích
cực, chủ động và toàn đội tham gia, phòng thủ ngay khi đối phương mới khống
chế được bóng.
13


Chiến thuật phòng thủ toàn đội là giao nhiệm vụ cụ thể cho từng cầu thủ
phòng ngự, có thể áp dụng các hình thức: phòng thủ kèm người; phòng thủ khu
vực và phòng thủ hỗn hợp.
Phòng thủ kèm người là các cầu thủ được phân công nhiệm vụ kèm từng
cầu thủ đối phương, làm cho đối phương bị kèm rất sát nên luôn luôn bị khống
chế khó hoạt động.
Phòng thủ khu vực là các cầu thủ được phân công phòng thủ một khu vực
nhất định. Cầu thủ phải khống chế tất cả các cầu thủ tấn công đang hoạt động
trong khu vực do mình quản lý tùy phòng thủ theo khu vực.

Phòng thủ hỗn hợp là chiến thuật kết hợp giữa chiến thuật phòng thủ kèm
người và phòng thủ khu vực, vừa kèm chặt các cầu thủ nguy hiểm vừa khống
chế khu vực lại vừa bọc lót được cho nhau, do đó thường được vận dụng vào thi
đấu.
Phần 4. Bài tập dành riêng cho thủ môn
Như chúng ta đã biết vai trò của thủ môn là người gác đền, nên thủ môn
chơi chắc chắn sẽ tạo động lực cho đồng đội thoải mát và tự tin trong thi đấu
mang lại hiệu quả tốt nhất. Chính vì vậy tôi rất chú trọng việc tập luyện cho thủ
môn, ngoài tập thể lực ra thì thủ môn phải tập dẻo rất vất vả:
a. Tập dẻo: Bài tập cơ lưng, cơ bụng
Tập cơ lưng: cho các em nằm sấp duỗi thẳng chân, tôi ném bóng cho các
em bắt bóng từ dễ đến khó, từ gần đến xa và từ ném nhẹ đến ném mạnh, mỗi
buổi tập các em phải thực hiện từ 20 - 30 lần.
Tập cơ bụng: Tôi cho các em ngồi và ném bóng để các em bắt bóng, bóng
được ném bên trái, ở giữa và bên phải. Tốc độ ném được tăng lên từ từ, độ xa
cũng được kéo dài ra sao cho các em dùng sức của mình vươn tới, hoặc vươn dài
ra để bắt bóng.

Ảnh: Tập luyện cơ bụng và phản xạ cho thủ môn trong kỹ thuật bắt bóng
14


b. Tập bắt bóng bổng:
Cho các em tập bắt bóng bổng từ những quả đá phạt góc. Tôi lưu ý với
các em phải biết phán đoán điểm rơi của bóng để ra vào hợp lí.
Ngoài ra tôi cũng cho các em tập đá phạt có hàng rào, vai trò của thủ môn
phải biết điều chỉnh, lựa chỗ đứng như thế nào. Mặt khác, tôi cũng cho các em
tập đá luân lưu, đây cũng là bài tập quan trọng vì khi trận đấu kết thúc mà tỷ số
hòa thì sẽ xảy ra trường hợp đá luân lưu, khi ấy vai trò của thủ môn rất quan
trọng, chuẩn bị tâm lý cho các em tốt sẽ giúp các em bắt bóng tốt hơn khi đá

luân lưu.

Ảnh: Tập luyện kỹ thuật bắt bóng bổng cho thủ môn
2.4. Hiệu quả của sáng kiến :
Sau một thời gian thực hiện theo kế hoạch ở 4 lớp của trường TH &
THCS Cẩm Tâm tôi thấy kết quả kiểm tra đánh giá ở các lớp được thay đổi cụ
thể như sau :
Lớp

Học sinh nam

Số em thực hiện
tốt các nội dung.

Số các em thực
hiện chưa rốt..

6A

14

13

1

7A

18

16

2

8A

18

17

1

9A

15

14

0

So sánh với kết quả khảo sát ban đầu ta thấy kết quả nghiên cứu qua thực
nghiệm là rất tốt, số lượng học sinh hoc tốt môn bóng đá đã tăng lên.
15


3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận :
Trong tập luyện và thi đấu bóng đá tấn công và phòng thủ là hai mặt mâu
thuẫn của một thể thống nhất, chúng có mối quan hệ biện chứng: Cái này là cơ
sở, là tiền đề của cái kia. Hai mặt ấy dựa vào nhau, thúc đẩy nhau phát triển. Vì
vậy, trong việc bố trí các bài tập kỹ thuật, chiến thuật người giáo viên, huấn

luyện viên phải đặc biệt quan tâm tới việc thúc đẩy các mối quan hệ giữa tấn
công và phòng thủ. Phải lấy các bài tập tấn công để nâng cao hiệu quả phòng thủ
và ngược lại nâng cao trình độ phòng thủ là tiền đề đưa khả năng tấn công lên
một mức cao hơn. Chính vì thế trong quá trình giảng dạy hay huấn luyện đội
tuyển giáo viên (Huấn luyện viên) phải kết hợp một cách hài hòa và có khoa học
các nội dung với nhau.
Thực tế trong quá trình huấn luyện đội tuyển bóng đá học sinh việc áp
dụng các chiến thuật vào thi đấu chưa thực sự có hiệu quả, từ tập luyện đến thi
đấu có sự khác biệt rất lớn. Phần lớn trong quá trình thi đấu các em chủ yếu dựa
vào khả năng của các cá nhân, chưa có sự phối hợp gắn kết cả đội trong tấn công
cũng như trong phòng thủ. Vì thế trong từng buổi huấn luyện, người dạy phải
hướng dẫn cho các em tập luyện các chiến thuật một cách thuần thục, tạo thành
“kỹ năng chiến thuật”. Khi đó các em mới thực hiện được ý đồ chiến thuật mà
huấn luyện viên đề ra. Sau một thời gian huấn luyện( khoảng 2 tháng) thì kết
quả thu được là rất tốt, hầu hết trình độ đá bóng của các em đều được tăng lên từ
những em chưa biết đá bóng thì nay đã biết cầm bóng, sút bóng, chuyền bóng.
Quan trọng nhất là tôi đã chọn được đội tuyển bóng đá của trường chuẩn bị tham
dự Hội Khỏe Phù Đổng vào năm 2019.
3.2. Kiến nghị :
Mặc dù bóng đá là nội dung thu hút được sự quan tâm rất nhiều học sinh
song ở các trường THCS nội dung bóng đá chưa thực sự được quan tâm như các
môn khác. do đó không lôi cuốn học sinh tham gia vào đội tuyển, nhất là đối
với học sinh nữ.
Sân chơi bãi tập còn hạn chế, dụng cụ thi đấu đôi khi bị hư hỏng dẫn đến
công tác huấn luyện gặp nhiều khó khăn.
Do đó mong các cấp lãnh đạo quan tâm hơn nữa để động viên, khích lệ
các em tham gia tích cực vào phong trào tập luyện và thi đấu, để phong trào
bóng đá ở cơ sở ngày càng phát triển, góp phần vào thực hiện mục tiêu giáo
dục toàn diện cho hoc sinh.
Những nội dung được trình bày ở sáng kiến nêu trên tôi đã vận dụng vào

thực tiễn để giảng dạy cho học sinh của nhà trường, nhưng chắc chắn không
tránh khỏi những vấn đề còn hạn chế cần được bổ sung. Rất mong được sự quan
16


tâm đóng góp ý kiến của bạn bè và đồng nghiệp, của các cấp phụ trách chuyên
môn, để tôi hoàn thiện hơn và đưa vào thực hiện đạt hiệu quả tốt nhất.
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Hiệu trưởng

Cẩm Thủy, ngày 20 tháng 5 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép nội dung của người
khác.
Người viết

Vũ Bá Thọ

17


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Huấn luyện giảng dạy môn bóng đá - Nguyễn Thiện Tình - NXB TDTT 1997
2. Luật bóng đá mini

- NXB TDTT 1998

3. Lý luận và phương pháp giáo dục thể chất - NXB giáo dục
4. Sách giáo viên thể dục 6,7,8,9 - NXB GIÁO DỤC 2003

5. Những đổi mới phương pháp dạy học môn thể dục - NXB giáo dục
6. Kỹ thuật bóng đá - NXB TDTT

18


DANH MỤC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
KINH NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HUYỆN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN

Họ và tên tác giả: Vũ Bá Thọ
Chức vụ và đơn vị công tác: Trường TH & THCS Cẩm Tâm

TT

Tên đề tài SKKN

Cấp đánh giá
xếp loại
(Ngành GD cấp
huyện/tỉnh;
Tỉnh...)

1.

Kinh nghiệm giảng dạy một
tiết học thể dục ở trường
THCS.

Sở giáo dục và
đào tạo

Kết quả
đánh giá
xếp loại
(A, B,
hoặc C)

Năm học
đánh giá
xếp loại

C

2003

19


ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI SKKN CỦA HĐKH NHÀ TRƯỜNG
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Xếp loại:............................................................................................
TM. HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NHÀ TRƯỜNG
Chủ tịch

20


ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI SKKN CỦA HĐKH
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HUYỆN CẨM THỦY
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Xếp loại:............................................................................................
TM. HỘI ĐỒNG KHOA HỌC PHÒNG GD&ĐT
Chủ tịch

21


ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI SKKN CỦA HĐKH
SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TỈNH THANH HÓA
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Xếp loại:............................................................................................
TM. HỘI ĐỒNG KHOA HỌC SỞ GD&ĐT
Chủ tịch

22