SKKN một số kinh nghiệm giáo dục kĩ năng sống cho học sinh ở trường THCS yên bái

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay, giáo dục kĩ năng sống (KNS) cho học sinh đã được nhiều quốc gia
trên thế giới quan tâm và đưa vào dạy học cho học sinh ở các trường phổ thông
nói chung và trung học cơ sở (THCS) nói riêng dưới nhiều hình thức khác nhau,
giáo dục KNS được coi như chất lượng giáo dục.
Ở Việt Nam, để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng
nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp CNH- HĐH đất nước, đáp ứng yêu cầu hội
nhập quốc tế và nhu cầu phát triển của người học, hướng tới mục tiêu trụ cột của
thế kỉ XXI là: “Học để biết, học để làm, học để tự khẳng định mình và học để
cùng chung sống”. Mục tiêu giáo dục phổ thông nói chung và THCS nói riêng
đang chuyển hướng từ chủ yếu là trang bị kiến thức sang trang bị những năng
lực cần thiết cho các em học sinh. Phương pháp giáo dục cũng đã và đang được
đổi mới theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của người
học, đặc biệt rèn luyện KNS cho học sinh được xác định là một trong những nội
dung cơ bản của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh
tích cực”.
- Rèn kỹ năng sống cho học sinh thực sự có tác dụng tốt đến việc giáo dục
đạo đức học sinh trong nhà trường không những giúp cho các em có được những
kĩ năng ứng xử, giao tiếp mà còn tạo thành thói quen phân tích đánh giá tình
hình, thói quen vươn lên xử lý tình huống một cách hợp lí. Khác với các phương
pháp trước trong việc giáo dục đạo đức học sinh là khoảng cách giữa thầy và trò
khi các em mắc lỗi thường các thầy, cô giáo hay dùng hình thức trách phạt, ky
luật mà ít khi lắng nghe các em giải bày... Nay với việc chú trọng rèn kỹ năng
sống cho học sinh mà đòi hỏi cần có sự ân cần chỉ bảo, phân tích, nghe các em
nói lên những suy nghĩ, dẫn đến việc làm chưa phù hợp với chuẩn đạo đức
người học sinh. Việc giáo dục đạo đức, hình thành các kỹ năng sống tối thiểu
của các em đã được lồng ghép trong các chương trình học tập, được tích hợp
trong các bộ môn và còn được trải nghiệm qua thực tế cho nên gây được hứng
thú cho các em trong việc tu dưỡng đạo đức, hướng thiện và nâng cao được năng
lực học tập, sáng tạo. Từ đó, các em có nhận thức đúng đắn trong việc thực hiện

nội qui, qui định của nhà trường và tự giác thực hiện.
Ngoài ra việc thực hiện rèn kỹ năng tốt đã góp phần năng cao chất lượng
quản lý dạy và học trong nhà trường.
- Đáp ứng được mục tiêu giáo dục toàn diện theo chương trình đào tạo của
bộ giáo dục và đào tạo đó là giúp các em học để biết, học để làm, học để tồn tại
và học để chung sống. Tăng cường được chất lượng giáo dục ở mọi lĩnh vực và
khẳng định rằng mọi học sinh nhận thức được mục tiêu học tập, phấn đấu vươn
lên nắm tri thức. Thúc đẩy được những hoạt động mang tính xã hội, phát huy


được những nhân tố tích cực, hạn chế được những nhân tố tiêu cực đáp ứng tốt
cho phong trào xây dựng trường học thân thiện - học sinh tích cực tạo ra môi
trường giáo dục lành mạnh, trong sạch trong nhà trường.
- Qua việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh đã làm cho các em đổi
mới phương pháp học tập của mình. Từ đó giúp các em có khả năng học tập tốt
hơn, các tư duy hoạt động của các em được phát triển, các em biết lập luận, tự
tin nắm kiến thức và giải quyết các tình huống trong học tập.
- Thông qua sáng kiến kinh nghiệm giáo dục kỹ năng sống tính tự giác, tự
quản của tập thể lớp, nhóm học sinh ngày càng tốt hơn, gắn bó với nhau, giúp
nhau học tập, rèn luyện đạo đức trong nhà trường.
Nhận thức rõ vai trò của các em học sinh - những chủ nhân tương lai của
đất nước. KNS rất quan trọng đối với các em, giúp các em thực hiện tốt trách
nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và đất nước. Trường THCS Yên Bái
xác định mục đích chương trình giáo dục giá trị sống cho các em HS là một
nhiệm vụ quan trọng và cần thiết nhằm đáp ứng mục tiêu giáo dục hiện nay.
Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh có thể được lồng ghép trong mọi
lúc, mọi nơi, trong mọi hoạt động giáo dục (giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
thông qua cử chỉ hành động, phong cách của giáo viên - mỗi giáo viên là một
tấm gương sáng để học sinh noi theo; giáo dục KNS cho các em thông qua việc
tích hợp trong nội dung phương pháp dạy học ở một số môn: như môn Giáo dục

công dân; Sinh Học; Ngữ Văn; Địa Lý; Lịch Sử ; Vật Lý, thể dục ...) đặc biệt
hiệu quả nhất là ở tiết sinh hoạt ngoại khoá; giờ chào cờ thứ hai hàng tuần là rất
cần thiết, hiệu quả giúp các em rèn luyện hành vi, có trách nhiệm đối với bản
thân, gia đình, cộng đồng và Tổ quốc, giúp các em biết tự bảo vệ bản thân và có
khả năng xử lí các tình huống của cuộc sống, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp
trong gia đình, đối với bạn bè và mọi người, sống tích cực, chủ động, an toàn,
hài hoà và lành mạnh. Là Hiệu trưởng nhà trường tôi luôn trăn trở về nội dung
này, đặc biệt là trong thời kỳ đổi mới bên cạnh truyền thống văn hoá tốt đẹp của
dân tộc cũng không ít những luồng văn hoá lai căng, đồi trụy. Nhất là ở địa
phương – xã Yên Bái trong thời gian vừa qua có những biến động về tình hình
an ninh, trật tự do là xã ven thị; là một xã thuần nông nhưng phát triển kinh tế lại
đa nghành nghề - thu nhập khá, số người đi làm ăn xa đông, đi xuất khẩu lao
động cũng khá nhiều. Trong khi đó "sức đề kháng văn hoá” chưa theo kịp được
với tình hình phát triển kinh tế … nên đã và có những hệ luỵ những ảnh hưởng
không nhỏ đến thế hệ trẻ của địa phương. Ngăn chặn các tai tệ nạn thâm nhập
vào trường học là vấn đề cần thiết, cấp bách, là nhiệm vụ quan trọng đòi hỏi nhà
trường phải có biện pháp giải quyết ngay, triệt để mà bắt đầu từ cái gốc của vấn
đề là phải giáo dục kỹ năng sống cho các em. Qua quá trình nghiên cứu và thực


hiện bản thân tôi rút ra " Một số kinh nghiệm giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh ở trường THCS Yên Bái”
1.2 Mục đích nghiên cứu:
Giáo dục kỹ năng sống là một trong những nội dung, nhiệm vụ quan trọng
trong chương trình giáo dục hiện nay nhằm cụ thể quan điểm, đường lối chính
sách của Đảng và nhà nước về đổi mới phương pahps giáo dục trong thời kỳ hội
nhập.
Chính vì vậy, việc đưa ra các giải pháp nhằm giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh là vấn đề cần được quan tâm đúng mức nhằm góp phần trang bị cho học
sinh kiến thức, kỹ năng sống và phát triển trong một môi trường phát triển bền

vững.
Đề tài: “Một số kinh nghiệm giáo dục kĩ năng sống cho học sinh ở trường
THCS Yên Bái” nhằm:
- Tìm ra nội dung, hình thức tổ chức giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
trong trường THCS
- Đổi mới phương pháp dạy học một cách hiệu quả, kích thích được sự hứng
thú cho học sinh
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là vấn đề giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
THCS Yên Bái
1.4. Phương pháp nghiên cứu
1.4.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Dùng để nghiên cứu các tài liệu, các đề tài
về giáo dục KNS cho học sinh THCS, phân tích, đánh giá, tổng hợp tài liệu về
vấn đề có các liên quan đến đề tài.
1.4.2. Phương pháp khảo sát, phỏng vấn bằng hỏi
Phương pháp được thực hiện nhằm thu thập thông tin về thực trạng giáo dục
kỹ năng sống cho học sinh THCS. Để đo mức độ hình thức KNS cho học sinh
THCS
1.4.3. Phương pháp xử lý thông tin
Phương pháp xử lý thông tin: để xác định các luận cứ, khái quát hóa để phục
vụ cho việc minh chứng
1.4.5. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu các đề tài, các văn bản, chỉ thị, nghị quyết của Đảng và Nhà nước
về vấn đề giáo dục và giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS, phân tích tổng
thể những tư liệu, tài liệu lý luận về giáo dục kỹ năng sống.


2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lý luận.

- Theo UNICES thì cho rằng kỹ năng sống gắn với 4 trụ cột của giáo dục:
học để biết, học làm người, học để sống và học để làm. Học để biết gồm các kỹ
năng tư duy như: tư duy sáng tạo, kỹ năng ra quyết định, giải quyết vấn đề, tư
duy phản biện… Học để sống với người khác gồm các kỹ năng xã hội như: Giao
tiếp, thương lượng, tự khẳng định, hợp tác, làm việc theo nhóm, thể hiện sự cảm
thông… Học làm người gồm các kỹ năng cá nhân như: ứng phó với căng thẳng,
tự nhận thức, tự tin, kiểm soát cảm xúc… Học để làm gồm kỹ năng thực hiện
công việc và nhiệm vụ như: kỹ năng làm việc nhóm, đặt mục tiêu, quản lý thời
gian… Như vậy giáo dục KNS cho HS là rất cần thiết. Kỹ năng sống là khả
năng tiếp cận với thay đổi và hình thành những hành vi mới. Tiếp cận này đã lưu
ý đến sự cân bằng về tiếp thu kiến thức, hình thành thái độ và kỹ năng.
- Có quan niệm cho rằng: Kỹ năng sống là năng lực ứng xử tích cực của
mỗi người đối với tự nhiên, xã hội và chính mình; Là khả năng tâm lý xã hội của
mỗi cá nhân trong các hành vi tích cực, để xử lý hiệu quả những đòi hỏi, thách
thức cuộc sống.
Tóm lại: Những quan niệm nêu trên đều chứa một nội hàm: Kỹ năng sống
là khả năng thực hiện hành động, hay hoạt động, là năng lực ứng xử tích cực
trước những thách thức của đời sống và chỉ có được khi được rèn luyện, tích lũy
kinh nghiệm và biết lựa chọn một cách hợp lý để giải quyết các vấn đề trong tự
nhiên, trong xã hội và trong chính cá nhân con người.
- Song thực tiễn lại cho thấy rằng: Xã hội ngày càng phát triển thế giới
đang bước vào ky nguyên mới - Ky nguyên của khoa học, công nghệ và những
tiến bộ vượt bậc mang lại cho loài người những lợi ích hữu dụng. Nhưng cũng vì
thế con người phải đối mặt với những thách thức to lớn từ môi trường thiên
nhiên, xã hội và đặc biệt mối quan hệ xã hội giữa người với người. Những biến
đổi về kinh tế, xã hội đã đem lại cho lứa tuổi thiêu niên quá nhiều thử thách,
phân vân trước sự lựa chon con đường phát triển bản thân.
- Bước vào tuổi thiếu niên, trong độ tuổi đi học THCS các em bắt đầu
muốn tự mình xem xét các sự việc, không muốn sự can thiệp của người khác, kể
cả bố mẹ. Sự phát triển của “tự ý thức” đòi hỏi thiếu niên luôn muốn thoát khỏi

mối quan hệ phụ thuộc trước kia để trở thành cá thể độc lập... Nhưng giữa
những mong muốn mang tính chủ quan, cá nhân và những thách thức cuộc sống
đôi lúc không có sự tương ứng nên các em rơi vào trạng thái có thái độ phản
kháng bằng các hính thức như lì lợm, lạnh nhạt,... bất hợp tác thậm trí còn tỏ
thái độ bất cần đời.


- Đã có nhiều trung tâm rèn kỹ năng sống cho học sinh được thành lập
nhằm giúp các em học sinh tập trải nghiệm trong tình huống gia đình để hình
thành một số kỹ năng sống cho các em. Mặt khác ngành giáo dục và đào tạo đã
và đang có những định hướng tích cực để đưa việc rèn kỹ năng sống vào giảng
dạy trong từng cấp học nhằm định hướng những giá trị và tạo lập hành vi phù
hợp với từng lứa tuổi. Chính vì thế việc rèn kỹ năng sống cho học sinh trong nhà
trường THCS là hết sức cần thiết và quan trọng và phải có hướng đi đúng đắn.
Đây là một lĩnh vực khoa học còn khá mới mẻ trong trường THCS đòi hỏi
những người làm công tác giáo dục trong các nhà trường cần phải quan tâm chú
ý để xây dựng , đào tạo thế hệ trẻ trở thành người “có đức, có tài”.
Trường THCS Yên Bái chúng tôi xác định nội dung giáo dục kỹ năng sống ở
bậc học này bao gồm 4 vùng kỹ năng chính đó là:
- Các kỹ năng nhận thức (tự học, tìm kiếm thông tin, tư duy phê phán, nhận
biết và phân tích vấn đề.)
- Các kỹ năng quản lý bản thân và ứng phó với hoàn cảnh (quản lý thời gian,
tiền bạc, tự chăm sóc, ứng phó với môi trường xa lạ, kiểm soát cảm xúc.)
- Các kỹ năng xã hội (ứng xử học đường, giao tiếp xã hội, thiết lập quan hệ
liên nhân, thương lượng, làm việc với nhóm và chỉa sẻ - cảm thông.)
- Các kỹ năng quản lý công việc (đặt mục tiêu, thực hiện công việc theo tiến
độ và khắc phục những khó khăn bằng những hành vi, thái độ tích cực).
Từ đó chúng tôi đưa ra phương pháp rèn luyện KNS cho các em là ngoài việc
lồng ghép những giá trị và kỹ năng sống vào các tiết học, trên từng nội dung bài
giảng để tăng cường điều kiện đào sâu và rèn luyện từng kỹ năng, nhà trường

chủ trương chủ đề hoá các kỹ năng và giá trị sống theo từng mốc thời gian, thể
hiện qua các hoạt động lồng ghép và kết hợp nhiều hình thức như sinh hoạt
chuyên đề có giáo viên, thảo luận nhóm, trò chơi thực nghiệm, sắm vai, câu lạc
bộ chuyên đề, tự quản với các loại hình như phân tích tình huống, thuyết trình cá
nhân hay theo đội, nhóm. Đặc biệt là thông qua các hoạt động ngoại khoá bộ
môn hoặc liên môn cụ thể thiết thự và thường xuyên nhất là ở tiết chào cờ thứ
hai hàng tuần.
2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu:
Hiện nay các trường THCS đã và đang chú ý đến việc rèn kỹ năng sống
cho học sinh thông qua các chương trình giáo dục lồng ghép, tích hợp trong các
tiết dạy chính khóa của các môn học và thông qua các hoạt động ngoại khóa và
các tiết học tập ngoài giờ trên lớp. Các tiết học và bộ môn giáo dục công dân và
một số môn học khác ngày càng được quan tâm. Với yêu cầu giáo dục kỹ năng
sống cho học sinh phải đảm bảo các yếu tố: Giúp học sinh ý thức được các giá


trị của bản thân trong mối quan hệ xã hội, giúp học sinh hiểu biết về thể chất,
tinh thần của bản thân mình; có hành vi, thói quen ứng xử có văn hóa, hiểu biết,
chấp hành và tôn trọng pháp luật.
Đặc điểm tình hình của địa phương xã Yên Bái, huyện Yên Định có tình
hình chính trị, sự phát triển kinh tế đa ngành nghề của địa phương, một vùng ven
đô, ven thị. Nhiều học sinh của nhà trường đã phải sống tự lập không có được sự
chăm lo, giáo dục trực tiếp của các bậc làm cha làm mẹ do cha mẹ đi làm ăn xa
không có nhà…đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc hình thành và phát triển nhân
cách HS.
Tình trạng thiếu kỹ năng sống đang khiến các em trong độ tuổi học THCS
gặp nhiều lúng túng trong việc giải quyết các vấn đề của bản thân dẫn đến tình
trạng thiếu tự tin, khủng hoảng về tâm lý. Chính vì nhiều học sinh, vì thiếu kỹ
năng sống đã trở thành nạn nhân của những tệ nạn xã hội, thành những học sinh
không ngoan, thành người con hư của gia đình, thậm trí còn dẫn đến vi phạm

pháp luật ở tuổi vị thành niên.
Thực hiện nhiệm vụ năm học với chủ đề kỳ cương - chất lượng việc giáo
dục đào tạo học sinh trở thành con người toàn diện, với phong trào “Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực”, việc giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh là hết sức quan trọng, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp giáo dục đồng thời tạo
nên thế hệ tương lai cho đất nước, với yêu cầu xã hội ngày càng phát triển mạnh
mẽ cả về kinh tế và quan hệ xã hội.
Thông qua việc làm của bản thân, của các đồng nghiệp, đề tài này nhằm
đúc rút ra một số kinh nghiệm trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh từ
đó đưa ra một số giải pháp mang tính khả thi trong việc giáo dục kỹ năng sống
cho học sinh trường THCS Yên Bái. Đây chính là nội dung chính mà đề tài quan
tâm.
Thông qua những việc làm thiết thực cụ thể tác động đến học sinh cụ thể
trong việc giúp các em về kỹ năng sống mà đúc rút kinh nghiệm đề xuất các giải
pháp về giáo dục kĩ năng sống cho học sinh THCS với mong muốn việc rèn kĩ
năng sống cho học sinh ngày càng có hiệu quả tốt hơn đáp ứng được trong việc
giáo dục toàn diện cho học sinh.
Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, đây là một vấn đề mới với thời gian
thực hiện nghiên cứu đề tài không nhiều chắc chắn cần được bổ sung nhiều hơn
nữa thì đề tài mới mang lại hiệu quả cao.
2.3. Những giải pháp
Ngay từ đầu năm học 2017 - 2018 ban giám hiệu nhà trường đã xác định
việc rèn kỹ năng sống cho học sinh trong trường học là hết sức quan trọng và
cần thiết, đồng thời đã đưa ra một số giải pháp nhằm tăng cường công tác rèn kỹ
năng sống cho học sinh nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, làm chuyển


biến đạo đức học sinh giúp các em có nhận thức đúng về hành vi, ứng xử một
cách khoa học hợp lý đưa chất lượng đạo đức học sinh một cách vững chắc. Ban
giám hiệu nhà trường đã thống nhất thực hiện chỉ đạo tập thể sư phạm nhà

trường thực hiện một số giải pháp sau để giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
2.3.1. Giải pháp thứ nhất:
Nghiên cứu lí luận: thu thập những tài liệu liên quan đến vấn đề cần
nghiên cứu để nắm chắc cơ sở lí luận cho việc rèn kĩ năng sống đối với học sinh
THCS về các mặt tâm lí, tình hình xã hội và sự thực hiện nghĩa vụ, quyền lợi đối
với học sinh THCS.
Nghiên cứu thực tiễn tình hình địa phương xã Yên Bái, việc rèn luyện kĩ
năng sống học sinh THCS Yên Bái trong các giờ học, giờ chơi, các buổi hoạt
động ngoại khóa, đi thực tế, sinh hoạt ngoài giờ, tổ chức các trò chơi dân gian...
để tìm ra các giải pháp tác động vào học sinh giúp các em hình thành các nhóm
nhận thức.
2.3.2. Giải pháp thứ hai: Điều tra kĩ năng sống của học sinh THCS Yên Bái
và một số học sinh của các trường THCS lân cận trong huyện Yên Định.
- Bằng những câu hỏi trắc nghiệm về các hành vi và chỉ yêu cầu nhận
thức đánh dấu các hành vi cho là đúng, sai thông qua đó giúp các em hình thành
những kỹ năng tối thiểu trong nhận thức phạm trù đạo đức, từ đó hình thành cho
các em những thói quen cần thiết hằng ngày như thói quen thực hiện nề nếp,
chào hỏi, giúp bạn...Việc làm này chúng ta có thể tiến hành ngay trong các tiết
dạy trên lớp, giờ sinh hoạt lớp với các câu hỏi phù hợp
- Bằng giao tiếp nói chuyện xem các em nhận thức các nhóm kĩ năng sống
đã nêu ở trên. Từ đó tìm giải pháp thích hợp giúp các em có được kĩ năng sống
tốt hơn.
- Dùng phiếu điều tra để tổng hợp, đánh giá, so sánh việc xử lí các tình
huống của học sinh THCS Yên Bái. Từ đó phân ra các nhóm đối tượng và đưa ra
giải pháp cho từng nhóm một cách thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả rèn kĩ
năng sống cho các nhóm đối tượng.
2.3.3. Giải pháp thứ 3: Quan sát, tiếp xúc, giúp đỡ, tư vấn học sinh rèn ky
năng sống
Qua quá trình quan sát học sinh ngoại khóa ngoài giờ lên lớp, trong các tiết
học đặc biệt giờ ra chơi và các buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp, các buổi giao

lưu văn hóa, văn nghệ... giáo dục giới tính để tìm ra các kĩ năng sống còn thiếu
hoặc chưa đầy đủ sai lệch của học sinh. Từ đó giúp các em điều chỉnh lại hành
vi sửa chữa thói quen không tốt, giải quyết các tình huống nảy sinh một cách
đúng đắn. Với phương pháp này các thầy, cô phải tạo ra được uy tín, tình cảm
thân thiện với học sinh, tạo cho em niềm tin, và trở thành người tư vấn tin cậy
của các em qua đó giúp các em khẳng định bản thân dám nghĩ, dám làm, dám


đấu tranh với sai trái của các bạn và có kỹ năng chia sẻ niền vui, nỗi buồn, sự
thành công của mình và của bạn.
2.3.4. Giải pháp thứ tư: Trải nghiệm thực tế
Tổ chức cho các em hoạt động cộng đồng, sinh hoạt và làm việc theo nhóm,
đi thực tiễn tìm hiểu cuộc sống của người lao động để hình thành và rèn kĩ năng
sống cho học sinh biết kết hợp trong làm việc, nhận thức đầy đủ về lao động,
yêu quí người lao động. Từ đó có đạo đức tốt trong cộng đồng dân cư. Các em
được trực tiếp tham gia các buổi lao động công ích. Vệ sinh trường lớp, thấy
được ý nghĩa của việc mình làm cho lớp, cho khu dân cư từ đó hình thành cho
các em kỹ năng lao động nhóm, sự cố gắng vươn lên hoàn thành công việc một
cách có trách nhiệm với tập thể, với nhóm. Giúp các em có kỹ năng về làm việc,
kỹ năng hợp tác làm việc, kỹ năng làm việc nhóm được nâng lên. Việc tổ chức
cho học sinh trải nghiệm cuộc sống, thăm làng nghề đã tạo điều kiện cho các
em rèn kỹ năng về mặt xã hội. Với việc tổ chức cho học sinh các trò chơi, thăm
quan, đi dã ngoại, thi thể dục thể thao trong nhà trường, trong đó các em được
giữ vai trò chủ đạo đã giúp các em phát huy được tính tích cực, tự chủ, tự giác
và phát biểu những ý kiến của riêng mình mà các em qua tâm.
2.3.5. Giải pháp thứ năm: Tổ chức cho học sinh thực hành kĩ năng qua các
tiết học
Thông qua các tiết học trên lớp với chương trình giáo dục trong nhà
trường THCS tùy theo từng môn, từng bài mà tổ chức cho các em hoạt động
ngay tại trong lớp, ngay trong tiết học giải quyết tình huống giúp các em tự nêu

lên kĩ năng để xử lý các kiến thức trên lớp. Thông qua đó mà liên hệ các tình
huống tương tự mà các em đã gặp ở cuộc sống hằng ngày. Qua việc lồng ghép
giáo dục kĩ năng sống trong các tiết dạy, ý thức học tập của các em có chuyển
biến rõ rệt. Kĩ năng ghi chép, đọc, phân tích, giải quyết kiến thức một cách chủ
động, sáng tạo đã được phát triển.
2.4. Hiệu quả của sang kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với
bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
Qua nghiên cứu lí luận và thực tiễn về kĩ năng sống của học sinh THCS
Yên Bái mà đã đưa được ra các nhóm kĩ năng sống cần phải rèn luyện cho học
sinh:
- Nhóm kĩ năng nhận thức
- Nhóm kĩ năng xã hội
- Nhóm kĩ năng quản lí bản thân
Trên cơ sở nắm bắt được tình hình học sinh với những thói quen không
lành mạnh do địa bàn dân cư sinh sống. Thông qua các câu hỏi cho học sinh trả
lời về nhận thức cách ứng xử trong gia đình, nề nếp của mỗi gia đình, thông qua
cách phát ngôn cửa miệng, qua việc nói chuyện tiếp xúc thì thấy rằng ở địa


phương thường hay nói bậy, chửi thề, nhiều gia đình mải việc làm ăn không có
người lớn ở nhà cho nên dẫn đến việc các em phát ngôn tự do, trống không là rất
nhiều . Với việc đánh giá học sinh còn nhiều thiếu sót trong kỹ năng cư xử, sinh
hoạt hàng ngày, nhà trường đã tích cực chỉ đạo các đồng chí giáo viên trong toàn
trường giáo dục học sinh thông qua các giờ lên lớp chính khóa lồng ghép các
chương trình giáo dục ngoại khóa để giúp các em bỏ thói quen xấu, rèn kỹ năng
ứng xử giao tiếp sao cho có văn hóa. Công việc này nhà trường đã tiến hành
thường xuyên liên tục ở mọi nơi mọi lúc khi thấy các em có hành vi nói năng
không phù hợp ở mọi nơi mọi lúc đều được các thầy cô nhắc nhở phân tích do
đó học sinh đã ngoan hơn việc nói tục nói bậy được chấm dứt không còn hiện
tượng chửi thề trong nhà trường. Thông qua các hoạt động ngoại khóa đi thực tế

phù hợp với tâm sinh lý học sinh, qua việc sinh hoạt nhóm tập thể đã giúp các
em nhận thức được bản thân tự đánh giá được điểm mạnh, điểm yếu của mình
và có hướng phấn đấu để sửa chữa, nhiều em đã từ học sinh trung bình trở thành
học sinh khá, nhiều em từ có tính ích ky đã dần dần hòa nhập được cộng đồng.
Một số học sinh chưa ngoan đã có ý thức tu dưỡng hơn.
Thông qua sự giao việc cho các em, hình thành kỹ năng làm việc theo
nhóm để tạo cơ hội cho các em khắc phục khó khăn làm việc đạt hiệu quả và đạt
được mục tiêu của công việc. Thông qua những việc làm đó các em được trao
đổi với bạn bè thầy cô được phát biểu ý kiến của mình, được đề đạt phương án
giải quyết công việc mà khả năng tư duy của các em.
Đối với học sinh THCS với tâm sinh lý đang phát triển sự nhận thức về xã
hội còn nhiều vấn đề cần phải quan tâm để giúp các em hiểu thêm về xã hội nhà
trường đã chú trọng vấn đề rèn kỹ năng giao tiếp bằng ngôn ngữ, lời nói và giao
tiếp không lời bằng ánh mắt cử chỉ. Thông qua các hoạt động xã hội như: tham
gia các phong trào “Xanh – Sạch – Đẹp”, chăm sóc di tích lịch sử, di tích văn
hóa, các phong trào của khu dân cư như : vệ sinh đường làng, ngõ xóm, phong
trào ba sạch, hay tiếp xúc với người lớn, với các cuộc hội thảo. Thông qua việc
hoạt động ngoài giờ lên lớp các phong trào thi đua của đội của nhà trường, các
trò chơi dân gian mà giúp các em có được kỹ năng thuyết trình nói trước đám
đông. Bằng những trò chơi đối đáp nhanh trong các giờ sinh hoạt tập thể làm
cho các em phải suy nghĩ vận động và phải ra quyết định, phải đồng ý hay
không đồng ý, từ chối hay hợp tác một cách nhanh nhẹn và dứt khoát. Thông
qua sự phân công chịu trách nhiệm của trưởng nhóm của thành viên trong nhóm
để các em thể hiện vai trò của bản thân.
Trong năm học 2017 – 2018 dưới sự chỉ đạo của ban giám hiệu nhà
trường, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh được sự chỉ đạo cụ thể thông qua các
chương giáo dục từng bộ môn, dạy tích hợp và các yêu cầu hoạt động xây dựng
trường học thân thiện một cách đồng bộ đã tác động mạnh mẽ làm thay đổi nhận

thức, thái độ và hành vi của học sinh. Việc rèn kĩ năng của học sinh đã động viên
được các em tham gia trong các hoạt động, mạnh dạn chia sẻ kinh nghiệm, kiến
thức với các bạn, các thầy cô và các thầy cô đã trở thành những người tư vấn,
giải quyết giúp các em các khó khăn trong các ứng xử, va chạm trong xã hội đã
tạo điều kiện thuận lợi cho các em tự đánh giá được bản thân mình và biết kiềm
chế bản thân có niềm tin trong cuộc sống. Các em được học tập trong các phòng
học bộ môn, học ngoài trời giữa thiên nhiên đã giúp các em thấy tự tin hơn và có
thể chủ động nhiều hơn trong cuộc sống hàng ngày. Thông qua chương trình
giáo dục kĩ năng sống của chi đoàn nhà trường (dịp 26/3), qua cuộc nói chuyện
về các hoàn cảnh đời sống thường ngày, sự trả lời tọa đàm ngay tạo sân trường
với các câu hỏi gợi mở, những câu hỏi tình huống để cho các em xử lý sự việc,
sự vật xảy ra và từ đó có tình cảm, thái độ biểu thị sự sẻ chia với các hoàn cảnh
éo le mà cuộc vận động “vì người nghèo” đã được các em thể hiện một cách tích
cực hiệu quả, giúp các bạn nghèo trong nhà trường có điều kiện học tập tốt hơn.
Đáp ứng yêu cầu của ngành giáo dục đào tạo con người toàn diện cho xã
hội, với việc chú trọng rèn kỹ năng sống cho học sinh theo ba nhóm kỹ năng: Kỹ
năng về nhận thức, kỹ năng xã hội, kỹ năng quản lý bản thân, đã có tác dụng tích
cực đến kỹ năng sống của học sinh và mang lại những kết quả khả quan tích
cực:
- Học sinh đã nhận thức tốt về mối quan hệ thầy trò.
- Mối quan bạn bè cùng trường, cùng lớp các em đã hòa đồng hơn, gần gũi,
thân thiện, đoàn kết, biết giúp đỡ lẫn nhau khi gặp khó khăn, biết chia sẻ niềm
vui với nhau, vui trước thành công của bạn, nhưng các em cũng đã mạnh dạn chỉ
ra những khuyết điểm khi bạn mắc sai lầm.
- Qua việc chỉ đạo của ban giám hiệu với yêu cầu rèn kỹ năng học tập trên lớp
và tự học tập năm chắc kiến thức đã giúp các em học sinh tự giác rèn ý thức học
tập, ý thức tự học các em thấy được tầm quan trong trong việc nâng cao nhận
thức và phải có thói quen tự học và tự giác học tập. Ý thức tự học khác nhau thì
kết quả học tập cũng khác nhau. Nhiều học sinh trong nhà trường đã thể hiện
được việc rèn luyện tính trung thực mà từ đó các thầy cô đã hiểu các em hơn và

giúp các em ngày càng có kết quả học tập tốt hơn. Qua việc tiếp xúc trao đổi với
thầy cô nhiều em đã trở nên cần cù, chịu khó hơn và có chuyển biến tốt trong ý
thức học tập, vươn lên.
- Với các nhóm giải pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh đã tác động đến tâm
lý các em giúp các em biết lắng nghe. Đứng trước một việc định làm các em đã
biết suy nghĩ cân nhắc trước khi hành động. Đứng trước một tình huống các em
đã biết suy nghĩ để giải quyết, ứng xử hợp lý, thể hiện được bản lĩnh cá nhân.
Trong sinh hoạt tập thể, sinh hoạt nhóm đã có ý thức trách nhiệm, phối kết hợp
với thành viên để hoàn thành công việc tốt hơn.


Qua việc chỉ đạo tập thể sư phạm nhà trường thực hiện bốn giải pháp để
tập trung rèn ba nhóm kỹ năng sống trong năm học 2017 - 2018 công tác giáo
dục học sinh trong nhà trường đã đạt được những kết quả đáng mừng. So với
năm học trước: Các em học sinh ngoan hơn, biết chào hỏi, lễ phép hơn, các vụ
việc mâu thuẫn dẫn đến đánh, chửi bậy không còn, một số học sinh ở những
năm trước cho là khó giáo dục năm học này đã có nhiều chuyển biến tốt về đạo
đức, học sinh đã mạnh dạn hơn đã có chính kiến của bản thân trong việc học tập,
phát biểu ý kiến... Tính tự chủ, làm chủ bản thân tốt hơn...Chính vì vậy các thầy,
cô giáo không những phải làm tốt công tác chuyên môn mà còn cần chú ý đến
các hành vi của các em để giúp cho các em có kỹ năng sống tốt hơn .
* Những kết quả thiết thực khi thực hiện đề tài ở trường THCS Yên Bái:
- Đối với các thầy giáo, cô giáo: Ý thức tự giác nâng cao trình độ, tay
nghề, đổi mới phương pháp giảng dạy của giáo viên đáp ứng yêu cầu của ngành
cao hơn. Việc sử dụng các kênh thông tin, các thiết bị, phương tiện dạy học đã
được sử dụng tốt hơn, các ứng dung công nghệ thông tin: giáo án điện tử, sử
dụng kênh hình cho việc giảng dạy được nâng lên và có hiệu quả trong việc
giảng dạy, truyền thụ kiến thức. Thông qua việc dạy tích hợp giáo dục công dân,
rèn kỹ năng sống qua các bộ môn được các thầy cô chú trọng và thực hiện
nghiêm túc. Thông qua các giải pháp để rèn các nhóm kỹ năng sống mà thầy cô

gần gũi học sinh hiểu được hoàn cảnh các em, từ đó có những biện pháp giáo
dục đạo đức và nâng cao được chất lượng cho học sinh tốt hơn.
- Đối với học sinh: Các em đã bổ sung cho bản thân được các kỹ năng
sống tối thiểu mà trước đây các em không để ý tới như các xưng hô, lễ phép với
thầy cô, với khách, với người lớn tuổi; các em biết ứng xử thân thiện hơn trong
mọi tình huống, đã biết kiềm chế bản thân, biết làm việc theo nhóm, bước đầu
có kỹ năng về hoạt động xã hội. Các em đã biết giữ gìn sức khỏe, có ý thức bảo
vệ bản thân. Thông qua việc rèn kỹ năng sống các em đã có ý thức tốt hơn trong
học tập trên lớp và ý thức tự học của các em có tiến bộ rõ nét. Các em đã thể
hiện được bản thân dám đấu tranh với thói hư tật xấu và mạnh dạn lên án thói hư
tật xấu, biết phân biệt đúng sai và dám chịu trách nhiệm việc mình làm.
- Đối phụ huynh học sinh: Đã được nhà trường tư vấn về kỹ năng sống
theo lứa tuổi học sinh từ đó đã có nhận thức đầy đủ, quan tâm đến chuyện học
tâp, rèn luyện của con em mình. Đồng thời đã ôn hòa hơn khi con em mắc lỗi và
có cách dạy bảo khoa học hơn, giảm được các trận đòn lên học sinh khi các em
mắc khuyết điểm. Đã có lý lẽ phân tích cho con nhiều hơn để trẻ thấy được lỗi
đã mắc và hướng phấn đấu vươn lên.
Giúp cho học sinh có được kỹ năng sống tốt hơn là việc làm không thể
thiếu được của các thầy, cô giáo mà nó còn thể hiện lương tâm trách nhiệm của
các nhà giáo. Sau một năm học chỉ đạo, thực hiện đề tài trong nhà trường THCS


Yên Bái đã mang lại nhiều kết quả thiết thực cho nhà trường; không còn hiện
tượng học sinh bất hòa, gây gổ đánh nhau, mọi quy định của nhà trường đề ra
các em thực hiện khá thực hiện tự giác, nghiêm túc; ý thức trách nhiệm và sự cố
gắng hoàn thành công việc được giao của các em được nâng lên rõ rệt... Ý thức
học tập, tự học tập đã có nhiều chuyển biến tích cực. Phong trào “xây dựng
trường học thân thiện - học sinh tích cực” được củng cố và phát triển. Có thể nói
thông qua việc quan tâm giúp đỡ học sinh rèn các kỹ năng sống đã góp phần tích
cực trong việc hoàn thành nhiệm vụ năm học và có tác dụng rất lớn trong việc

giáo dục toàn diện của nhà trường. Đặc biệt Các hoạt phong trào là điểm chưa
trội của nhà trường thì trong hai năm học gần đây đã đạt được thành tích tốt.
Phong trào thi hội diễn văn nghệ do Huyện Đoàn phối hợp với Phòng giáo dục
tổ chức được giải xuất sắc ; phong trào múa hát tập thể của học sinh sôi nổi chất
lượng tốt (100% học sinh trong nhà trường được tham gia ) .Trong năm học
2017-2018 Trường THCS Yên Bái đạt giải ba trong cuộc thi “ Sao đội giỏi ” cấp
Huyện
- Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là trách nhiệm của các thầy giáo, cô
giáo, hãy bắt đầu từ kỹ năng đơn giản, với “các bước đi nhỏ” kỹ năng sống của
các em dần thay đổi bổ sung, điều chỉnh các kỹ năng sống đã có trong con người
các em. Hãy quan tâm đến các em từ những điều nhỏ nhất chắc chắn chúng ta có
được những thành công không nhỏ trong công giáo dục.

3 - KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
3.1. Kết luận


Năm học 2017 - 2018 với chủ đề “ giữ vững ky cương - Nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện”, tiếp tục thực hiện phong trào “Xây dựng trường học
thân thiện, học sinh tích cực”, đổi mới phương pháp giáo dục với nhận thức đầy
đủ về nhiệm vụ năm học, tập thể giáo viên trường THCS Yên Bái – Huyện Yên
Định đã không ngừng cố gắng học hỏi rèn luyện bản thân, tu dưỡng đạo đức nhà
giáo, nâng cao trình độ chuyên môn đồng thời đã chú trọng trong công tác rèn
kỹ năng sống cho học sinh để đảm bảo cho việc hoàn thành tốt kế hoạch năm
học.
Sau một năm nghiên cứu, chỉ đạo và thực hiện việc giáo dục kỹ năng sống
cho học sinh trường THCS Yên Bái bản thân có một số nhận định sau:
Trong nhà trường THCS cần nhận thức đầy đủ về việc rèn kỹ năng sống
cho học sinh nó có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thực hiện chương trình giáo
dục của Bộ giáo dục thông qua việc dạy tích hợp giáo dục công dân trong các

bộ môn, các tiết học, nhằm hình thành cho các em học sinh những hành vi đạo
đức trong sáng, lễ phép , biết phân biệt đúng sai, biết cư xử trong sinh hoạt trong
và ngoài nhà trường, có tư duy linh hoạt, phong thái tự tin khi hòa nhập cộng
đồng... Biết yêu thương và có trách nhiệm hơn đối với người xung quanh và với
chính bản thân. Muốn làm tốt được việc rèn kỹ năng sống cho học sinh đòi hỏi
các thầy cô giáo cần phải nghiên cứu và đưa ra được các nhóm giải pháp thích
hợp với từng vùng, từng trường phù hợp với đặc tính sinh hoạt của nhân dân,
học sinh ở nơi đó.
Theo phương pháp từng “bước nhỏ” không vội vàng nhưng cần chú ý đến
tâm lý lứa tuổi học sinh để đạt được hiệu quả cao nhất. Đồng thời khi giúp đỡ
học sinh trong việc thực hành rèn kỹ năng sống chúng ta cần lắng nghe ý kiến
của học sinh. Việc rèn kỹ năng sống cho học sinh phải thường xuyên diễn ra
trong các tiết học chính khóa, ngoại khóa, ngoài giờ lên lớp, có thể nói ở bất cứ
đâu khi có điều kiện, khi có tình huống chúng ta cũng cần phải quan tâm.
3.2. Một số ý kiến đề xuất
- Đối với cấp quản lý cần mở các chuyên đề bồi dưỡng cho giáo viên
những phương pháp, kiến thức để thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
Những chuyên đề dạy tích hợp trong các bộ môn, cách áp dụng vận dung dạy kỹ
năng sống trong các tiết học.
- Đối với quản lý cấp trường cần có kế hoạch chỉ đạo việc rèn kỹ năng
sống cho học sinh phù hợp với đặc điểm học sinh của nhà trường và phù hợp với
điều kiện của địa phương.
- Nhà trường tiếp tục phát huy lồng ghép giáo dục KNS cho học sinh qua
các buổi chào cờ, hoạt động ngoài giờ lên lớp và các hoạt động tập thể của nhà
trường phối kết hợp với gia đình học sinh hỗ trợ về kinh phí, tạo điều kiện để


các em được đi tham quan thực tế, tăng cường các buổi hoạt động ngoài giờ lên
lớp, thông qua đó giáo dục và hình thành KNS cho học sinh.
Với xu hướng phát huy những điểm mạnh, tiếp tục cải tiến phương pháp

bồi dưỡng trong nhà trường, tôi tin tưởng rằng những giải pháp trên tiếp tục hỗ
trợ giúp đỡ tôi trong công tác quản lí, chỉ đạo các hoạt động chuyên môn ở
trường THCS Yên Bái đạt nhiều hiệu quả hơn. Tôi rất mong được sự tư vấn,
hướng dẫn thêm của các đồng chí lãnh đạo ngành GD&ĐT; sự góp ý, trao đổi
của các đồng chí đồng nghiệp để tôi tiếp tục nâng cao hiệu quả của việc triển
khai đề tài này trong các năm học tiếp theo.
Tôi xin được cảm ơn!

XÁC NHẬN CỦA TRƯỜNG
PHÒNG GIÁO DỤC

Yên Bái, ngày 15 tháng 04 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN
của mình viết, không sao chép nội
dung của người khác.

Trịnh Thị Nam
XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NGÀNH
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG KHOA HỌC


TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- Kỹ năng quản lý lớp học có hiệu quả-NXB Đại học QG Hà Nội
- Phương pháp dạy học và đánh giá kết quả giáo dục học sinh khó khăn về
học cấp THCS-NXB Giáo dục Việt Nam.
- Đổi mới phương pháp công tác đánh giá về kết quả học tập của học sinh
cấp học THCS-NXB Giáo dục Việt Nam.
- Phương pháp dạy tích hợp bộ môn đạo đức trong trường trung học-NXB
Đại Học QG Hà Nội
- Giáo dục gia trị sống và kỹ năng sống cho học sinh THCS-NXB Đại học

QG Hà Nội
- Tài liệu giáo dục giới tính : Cẩm nang nữ sinh THCS-NXB Giáo dục
Việt Nam
- Hướng dẫn và rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh THCS tài liệu
BDTX


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Trịnh Thị Nam
Chức vụ và đơn vị công tác: Hiệu trưởng trường THCS Yên Bái

TT
1.

Tên đề tài SKKN
Kinh nghiệm giúp học sinh
yếu kém hứng thú trong việc

2.

học tiếng anh lớp 7 THCS
Một số biện pháp chỉ đạo
giáo dục đạo đức cho học

3.

sinh trong trường THCS tôi

Một số biện pháp chỉ đạo
giáo dục đạo đức cho học

4.

sinh trong trường THCS tôi
Một số biện pháp quản lý
hoạt động tổ chuyên môn

Kết quả
Cấp đánh
đánh giá
giá xếp loại
xếp loại
(Phòng, Sở,
(A, B,
Tỉnh...)
hoặc C)
Phòng GD
B
&ĐT

Năm học
đánh giá xếp
loại
2009 - 2010

Phòng GD
&ĐT

A

2013 - 2014

Sở GD
&ĐT

C

2013 - 2014

Phòng GD
&ĐT

A

2016 - 2017

trong trường THCS

MỤC LỤC


STT
1

2

Nội Dung
1. MỞ ĐẦU

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu

3

2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu

4

2.3. Những giải pháp và tổ chức thực hiện

5

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm

6

3. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT

Trang
01

05
05
08
10
11
17