sang kien kinh nghiem phuong phap giai bai tap trac nghiem

Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Hùng Cờng - Trơng THCS Tam Đa
Phần I: Đặt vấn đề

A/ Lí do chọn đề tài
1. Cơ sở lí luận
T
hế kỷ XXI Thế kỷ của khoa học công nghệ trí tuệ. Khi xã hội ngày càng
phát triển thì yêu cầu về nguồn nhân lực càng lớn, nhng đòi hỏi nguồn nhân
lực đó phải có một tri thức toàn diện. Chính điều này đòi hỏi con ngời phải
luôn có sự phấn đấu cố gắng để chiếm lĩnh những tri thức để trở thành một
con ngời vừa hồng, vừa chuyên, đáp ứng đợc nhu cầu của xã hội. Để có đợc
nguồn tri thức đó buộc con ngời không còn con đờng nào khác đó là phải tìm
đến các bộ môn khoa học để tìm kiếm những thông tin tri thức, trong đó Hoá
Học là bộ môn khoa học mà con ngời cần tìm hiểu. Hoá Học là bộ môn khoa
học đóng góp nhiều trong việc cung cấp những thông tin cho con ngời. Đặc
biệt nó có vai trò hết sức quan trọng trong việc hình thành nhân cách và t duy
cho con ngời.
Với vai trò nh vậy cho nên bộ môn Hoá Học ở trờng THCS đã đợc quan
tâm rất nhiều kể từ khi mà BGD có kế hoạch thay đổi chơng trình SGK cụ thể
là:
Số tiết của lớp 8 đợc tăng lên gấp đôi so với chơng trình cũ, chơng trình
lớp 9 đợc giữ nguyên nhng kiến thức có sự thay đổi đáng kể. Nhìn chung cả ở
2 khối lớp 8, 9 khối lợng kiến thức tăng đặc biệt đã chú trọng đến việc biên
soạn SGK theo phơng pháp đổi mới đó là thời gian giành cho luyện tập, thực
hành tăng, đồng nghĩa với việc nhằm tăng khả năng hoạt động của học sinh
tạo điều kiện cho các em có cơ hội nhiều hơn để rèn luyện các kỹ năng thực
hành, giải bài tập.
Phơng pháp giải bài tập trắc nghiệm môn hoá học THCS
1
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Hùng Cờng - Trơng THCS Tam Đa
Nh chúng ta đã biết Hoá Học giữ một vai trò hết sức quan trọng trọng hệ

thống các môn khoa học. Nếu nh: Toán, Văn, Lýtrang bị cho con ngời
nhừng kiến thức về tự nhiên xã hội thì Hóa Học cũng đóng góp một phần vào
trong cái hệ thống hoàn chỉnh đó. Ngoài ra Hoá Học nó còn giải thích đợc
các vấn đề, các hiện tợng trong tự nhiên, trong thực tế mà các bộ môn khoa
học khác không có đợc từ đó giúp con ngời hiểu thêm đời sống thực tế. Hơn
thế nữa với sự phát triển của khoa học kỹ thuật nh hiện nay thì ngành Hoá
Học nói chung đóng góp và giữ một vị trí hết sức quan trọng trong việc phát
triển kinh tế.
Chính vì vai trò và vị trí của bộ môn khoa học Hoá Học nh vậy cho nên
việc đề ra phơng pháp học bộ môn này mới là một vấn đề khó đối với học
sinh. Vậy thì để học tốt bộ môn khoa học này thì cần phải trả lời đợc những
câu hỏi sau: Học để làm gì? Đó là mục đích. Học nh thế nào? Đó lại là phơng
pháp.
Mặt khác Hoá Học lại là bộ môn khoa học thực nghiệm có nghĩa là học
đi đôi với hành. Chính vì thế mà phơng pháp là một vấn đề rất quan trọng
trong môn học này. Đặc biệt là phơng pháp giải bài tập nhận biết, trắc
nghiệm trong hoá học lại càng khó khăn tức là để giải quyết đợc dạng bài tập
này đòi hỏi ngời học cần phải nắm chắc về kiến thức lý thuyết trên cơ sở đó
mới hình thành đợc phơng hớng giải quyết bài tập. Ngoài ra còn phải có kỹ
năng thực hành thí nghiệm và t duy giải nhanh các bài tập loại trắc nghiệm
đây là một phần không thể thiếu trong dạng bài tập nhận biết và bài tập trắc
nghiệm.
Hoá Học là khoa học nghiên cứu các chất, sự biến đổi và ứng dụng của
chúng, đó là môn khoa học thực nghiệm. Hóa học có vai trò quan trọng trong
cuộc sống của chúng ta. Hoá học đóng góp một phần rất quan trọng vào việc
Phơng pháp giải bài tập trắc nghiệm môn hoá học THCS
2
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Hùng Cờng - Trơng THCS Tam Đa
giải thích các hiện tợng trong thực tế, giúp cho mỗi chúng ta có ý thức hơn về
các lĩnh vực mà Hoá học đề cập tới. Trong giảng dạy hoá học, nếu ta lồng

ghép đợc các hiện tợng xẩy ra trong thực tế và những bài tập về giải thích
hiện tợng thì sẽ làm cho bài học trở lên sinh động hơn, gây hứng thú và sức
thu hút với học sinh. Có nh thế, chất lợng dạy học mới đợc nâng lên và đạt
hiệu quả cao. Các xu hớng xây dựng bài tập Hoá học hiên nay là:
- Loại bỏ những bỏ bài tập có nội dung hoá học nghèo nàn nhng lại cần
đến những thuật toán phức tạp để giải (Hệ nhiều ẩn, nhiều phơng trình, bất
phơng trình, phơng trình bậc hai, cấp số cộng, cấp số nhân).
- Loại bỏ những bài tập có nội dung lắt léo, giả định, rắc rối, phức tạp, xa
rời hoặc phi thực tiễn hoá học.
- Tăng cờng sử dụng bài tập thực nghiệm.
- Tăng cờng sử dụng bài tập trắc nghiệm khách quan.
- Xây dựng bài tập về các hiện tợng thực tế và các bài tập về bảo vệ môi
trờng.
- Xây dựng bài tập mới để rèn luyện cho học sinh năng lực phát triển vấn
đề và giải quyết vấn đề.
- Đa dạng hóa các loại hình bài tập nh bài tập bằng hình vẽ, bài tập vẽ đồ
thị, sơ đồ, bài tập về lắp ráp dụng cụ thí nghiệm
- Xây dựng những bài tập có nội dung hoá học phong phú, sâu sắc, phần
tính toán đơn giản nhẹ nhàng.
- Xây dựng và tăng cờng dạng bài tập thực nghiệm định lợng.
Với các xu hớng có thể xây dựng các nội dung bài tập nh trên nhằm
mục đích để tăng cờng sự hoạt động của học sinh thúc đẩy tính duy lôgíc.
Tóm lại với vai trò vị trí quan trọng của bộ môn khoa học hoá học nh vậy
nó góp phần làm nên một cái tổng thể toàn diện của khoa học nói chung giúp
Phơng pháp giải bài tập trắc nghiệm môn hoá học THCS
3
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Hùng Cờng - Trơng THCS Tam Đa
con ngời hình thành nên một thế giới quan và nhân sinh quan nhằm thúc đẩy
sự phát triển tri thức của con ngời. Tạo ra một thế hệ ngời vừa hồng vừa
chuyên phục vụ cho sự phát triển kinh tế xã hội ngày càng phát triển.

2. Cơ cở thực tiễn.
Căn cứ vào chơng trình thay SGK của Bộ Giáo Dục theo hớng tích
cực đã đặt ra nhu cầu phải đổi mới phơng pháp dạy học. Cho đến năm 2002
BGD triển khai việc thay SGK và áp dụng phơng pháp dạy học mới vào các
trờng THCS trên cả nớc. Đến năm học 2004-2005 việc thực hiện chơng trình
SGK và phơng pháp dạy học đổi mới đợc áp dụng và tiến hành ở cả 4 khối
của bậc THCS. Việc thay đổi chơng trình SGK và phơng pháp giảng dạy
nhằm mục đích phát triển nặng lực toàn diện cho học sinh đồng thời phát huy
hết khả năng t duy của học sinh.
Song việc triển khai chơng trình SGK và phơng pháp dạy học mới còn
gặp rất nhiều khó khăn đặc biệt là ở những địa phơng vùng sâu vùng xa điều
kiện kinh tế còn khó khăn.
Hơn nữa đối với bộ môn Hoá Học là môn học thực nghiệm vì vậy cần
có đầy đủ điều kiện về cơ sở vật chất nh phòng thực hành thí nghiệm, đồ
dùng, dụng cụ thực hành để học sinh có điều kiện học tập học theo đúng ch-
ơng trình thay sách và đổi mới phơng pháp dạy học.
Trong điều kiện thực tế nhà trờng còn có nhiều khó khăn đặc biệt là
CSVC không có phòng thực hành thí nghiệm, học sinh trong một lớp đông
nên để áp dụng đợc nhiệm vụ chung của các môn học và đặc thù riêng của
môn Hoá Học là Dạy-học bằng phơng pháp thực nghiệm ngời thày cần
phải cho học sinh thấy đợc vai trò của các thí nghiệm trong các bài học nói
chung và trong bài tập nhận biết nói riêng, sao cho học sinh không thể có
điều kiện trực tiếp làm thí nghiệm thì cũng có hứng thú trong học tập bộ
Phơng pháp giải bài tập trắc nghiệm môn hoá học THCS
4
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Hùng Cờng - Trơng THCS Tam Đa
môn, giám đề xuất những phơng án thí nghiệm, dự đoán kết quả của thí
nghiệm từ đó kích thích tinh thần học tập của học sinh nhằm nâng cao chất l-
ợng dạy và học.
Chính vì thế mà ta cần có sự linh hoạt khi mà điều kiện giảng dạy

không cho phép áp dụng những phơng pháp tích cực một cách triệt để. Trong
đó có một phơng pháp có thể áp dụng đó là xây dựng các dạng bài tập trắc
nghiệm, đây cũng là điều kiện rất tốt cho học sinh có khả năng t duy logic
nhằm củng cố kiến thức trong quá trình học tập.
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm này ở cấp học THCS là một vấn đề khoa
học không phải là mới đối với học sinh. Bởi lý do là hiện nay số lợng đầu
sách nói riêng về rèn luyện t duy logic cho học sinh thông qua dạng bài tập
trắc nghiệm lại rất ít có chăng cũng chỉ lồng ghép với các dạng bài tập khác
mà không trình bày một cách rõ ràng chuyên biệt cho nên gây nhiều khó
khăn đối với học sinh khi nghiên cứu làm dạng bài tập này. Hơn nữa bài tập
dạng trắc nghiệm khách quan liên quan rất nhiều đến việc phơng pháp học và
t duy của học sinh. Vậy để có đợc một giáo trình cho việc giảng dạy dạng bài
tập này là rất quan trọng cho các giáo viên và kể cả học sinh khi nghiên cứu
vấn đề này.
Với số tiết nh hiện nay cùng với phân phối chơng trình thì việc rèn
luyện kỹ năng giải bài tập trắc nghiệm là rất khó khăn vì thế mà cần phải có
một giáo trình cơ bản trình bày ngắn gọn, rễ hiểu, xúc tích nhằm giúp giáo
viên cũng nh học sinh có khả năng dễ dàng thực hiện dạng bài tập này. Chính
vì thế mà việc đa ra phơng pháp trình bày cả là một vấn đề khó khăn.
Qua quá trình trực tiếp giảng dạy bộ môn Hoá học ở trờng THCS tôi
thấy rằng việc học sinh học bộ môn này cũng nh khi làm dạng bài tập trắc
nghiệm khách quan còn là một vấn đề khó khăn đối với các em. Phải chăng
Phơng pháp giải bài tập trắc nghiệm môn hoá học THCS
5
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Hùng Cờng - Trơng THCS Tam Đa
các em tập chung cho các môn khác nh Văn, Toán vì đây là những môn có
liên quan thi vào cấp III hay Hóa học là bộ môn khó học?. Đó cũng chỉ là
những câu hỏi mang tính chất dự đoán nhng trong bất cứ giá nào thì cũng
phải tạo cho học sinh những hứng thú trong học tập bộ môn này. Muốn vậy
thì ngời thày phải biết thiết kế, tổ chức một giờ dạy nh thế nào cho hợp lý và

mang lại hiệu qủa cao cho ngời học đồng thời phải rèn đợc những kỹ năng
trong việc giải các dạng bài tập trong đó bài tập trắc nghiệm khách quan là
một ví dụ vì đây không chỉ đơn thuần là trắc nghiệm khách quan mà là rèn
luyện cho các em có một t duy sáng tạo trong quá trình giải bài tập dạng này.
Chính vì đặc thù của dạng bài tập này nh vậy giáo viên có điều kiện tạo hứng
thú cho học sinh, từ đó làm cho học sinh hứng, say mê với bộ môn khoa học
này hơn.
Hơn nữa khi BGD có kế hoạch thay đổi chơng trình SGK thì có đã có
phơng án thay đổi phơng pháp dạy học cho phù hợp. Đồng thời kiểm tra đánh
giá kết quả học tập của học sinh cũng theo một hình thức mới. Với dạng bài
tập dạng trắc nghiệm khách quan thì học sinh hoàn toàn xa lạ khi mới tiếp
xúc bởi trong hệ thống bài tập hoá học, bài tập trắc nghiệm có đặc trng cơ
bản là khống chế chặt chẽ về mặt thời gian. Bài toán dùng làm câu trắc
nghiệm nhiều lựa chọn là bài toán có thể giải nhanh đợc. Vì vậy, trong dạy
học hoá học cần chú ý hớng dẫn học sinh phơng pháp tìm tòi cách giải
nhanh, thông minh.
3. Kết luận
Từ những cơ sở thực tiễn trên nh nội dung chơng trình cùng với chất l-
ợng của học sinh tôi mạnh dạn đa ra Phơng pháp dạy bài tập trắc nghiệm
Phơng pháp giải bài tập trắc nghiệm môn hoá học THCS
6
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Hùng Cờng - Trơng THCS Tam Đa
môn hoá học THCS. Tuy nhiên sáng kiến này nó còn mang tính chất bó hẹp
vì nó chỉ giới hạn ở một phần nhỏ của bài tập hoá học. Nhng để giúp học sinh
có cái nhìn khái quát hơn và ham học hơn cũng nh là các em có thể từ đó giải
bài tập một cách nhanh và dễ hiểu. Đồng thời đề tài của tôi nhằm mục đích
đó là học sinh phải:
- Sử dụng có hiệu quả triệt để thời gian để giải bài tập trắc nghiệm
khách quan.
- Phát huy tính tích cực của học sinh

- Học sinh chủ động lĩnh hội kiến thức thông qua giải bài tập trắc
nghiệm.
- Giáo dục tinh thần tự giác, trung thực, sáng tạo, trách nhiệm trong
công việc, có hứng thú trong bộ môn.
- Rèn luyện kỹ năng t duy linh hoạt và nhanh nhẹn trong quá trình giải
bài tập
Tóm lại để nâng cao chất lợng dạy và học ở bộ môn hoá học cần phải
đổi mới phơng pháp dạy học theo quan điểm mới đó là lấy ngời học làm
trung tâm. Chính vì vậy việc đa phơng pháp giải bài tập và rèn luyện khả
năng t duy cho học sinh là một việc làm tất yếu cần phải đợc triển khai một
cách đại trà. Cũng nh phơng pháp dạy học nói chung tại hội thảo UNESCO ở
Giơnevơ (10/5-16/5/1970) đã khẳng định Công nghệ dạy học là một khoa
học về giáo dục, nó xác lập những nguyên tắc hợp lý của công tác học tập và
các điều kiện thuận lợi nhất để tiến hành quá trình dạy học cũng nh xác lập
các phơng pháp và phơng tiện có kết quả nhất để đạt đợc mục đích dạy học
đề ra đồng thời tiết kiệm đợc sức lao động của thày và trò. Trong việc khẳng
định trên tại hội thảo đã nói lên đợc rằng đổi mới phơng pháp dạy học và đổi
mới cách ra bài tập là một vấn đề hết sức quan trọng để thúc đẩy quá trình
Phơng pháp giải bài tập trắc nghiệm môn hoá học THCS
7
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Hùng Cờng - Trơng THCS Tam Đa
học tập đợc phát triển. Muốn vậy thì không chỉ đổi mới ở một khâu nào đó
mà phải đổi mới ở tất cả các khâu từ việc thiết kế, chuẩn bị đến việc tổ chức
giảng dạy và ra đề kiểm tra.
Là một giáo viên giảng dạy bộ môn này cho nên tôi cảm thấy rằng việc
đa phơng pháp giải bài tập đồng thời rèn luyện t duy cho học sinh thông qua
bài tập trắcnghiệm là rất phù hợp đồng thời tôi chọn đề tài sáng kiến kinh
ghiệm này là để trau dồi cho mình những kinh nghiệm từ đó có những cách
giải bài tập hay hơn, dễ hiểu hơn đặc biệt là phù hợp với từng đối tợng học
sinh. Từ đó giúp cho chất lợng dạy và học đợc nâng lên đáp ứng với mục tiêu

của ngành giáo dục đề ra đặc biệt là cuộc vận động Nói không với tiêu cực
trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục của Bộ trởng bộ giáo dục.
Qua quá trình nghiên cứu tôi cũng đã đa ra một số những kiến nghị để cho
việc nâng cao chất lợng dạy học nhằm thúc đẩy sự phát triển của giáo dục
trong giai đoạn mới đó là hội nhập với thế giới trên tất cả các lĩnh vực nh
kinh tế, văn hoá, y tế, giáo dục, TDTT
B/ Mục đích của đề tài
Khi chọn đề tài sáng kiến " Phơng pháp giải bài tập trắc nghiệm môn
hoá học THCS" ở trờng THCS để nghiên cứu tôi đã xác định đợc cho mình
một số mục đích cụ thể nh sau:
1- Qua thực tế giảng dạy có điều kiện thuận lợi để thâm nhập thì thấy
rằng vấn đề giải bài tập hoá học đối với học sinh ở trờng THCS còn gặp nhiều
khó khăn đặc biệt là giải bài tập trắc nghiệm. Chính vì thế tôi viết đề tài này
để nhằm cung cấp thêm cho các em học sinh những phơng pháp giải nhanh
bài tập trắc nghiệm thông qua đó rèn luyện khả năng t duy cho học sinh.
Đồng thời để xem xét xem phơng pháp này đã đợc đa vào áp dụng cha? Nếu
đa vào áp dụng thì nh thế nào? Có u nhợc điểm gì so với khi cha áp dụng.
Phơng pháp giải bài tập trắc nghiệm môn hoá học THCS
8
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Hùng Cờng - Trơng THCS Tam Đa
2- Khi áp dụng " Phơng pháp giải bài tập trắc nghiệm môn hoá học
THCS " ở trờng THCS có những thuận lợi và khó khăn nh thế nào?
3- Từ việc thâm nhập thực tế nghiên cứu vấn đề "Phơng pháp giải bài
tập trắc nghiệm môn hoá học THCS" ở trờng THCS nhằm thu thập những
thông tin về chất lợng học tập của học sinh. Từ đó có những có những tổng
kết, đa ra những giả thuyết khoa học nhằm mục đích đa ra những lý luận và
cơ sở thực tiễn cho việc nghiên cứu "Phơng pháp giải bài tập trắc nghiệm
môn hoá học THCS" ở trờng THCS. Để góp phần thực hiện đào tạo học sinh
thành những con ngời vừa hồng, vừa chuyên tạo cho các em có đợc sự năng
động, sáng tạo tiếp thu những kỹ năng khoa học. Biết vận dụng tìm ra các

giải pháp hợp lý cho những vấn đề khoa học.
4- Với đề tài này nhằm đáp ứng một vấn đề mà học sinh đang băn
khoăn trong việc giải bài tập mà cha đa ra đợc cho mình phơng pháp nh thế
nào cho hợp lý, dễ hiểu, ngắn gọn, xúc tích và với một thời gian nhanh nhất.
Đồng thời đây cũng là một tài liệu để các đồng nghiệp tham khảo trong quá
trình giảng dạy đăc biệt là rèn luyện khả năng t duy cho học sinh.
5- Ngoài những vấn đề trên việc thực hiện đề tài sáng kiến còn nhằm
giúp cho học sinh rèn luyện một số các kỹ năng sau:
- Sử dụng có hiệu quả dạng bài tập trắc nghiệm
- Phát huy tính tích cực của học sinh
- Học sinh chủ động lĩnh hội kiến thức thông qua giải bài tập trắc
nghiệm.
- Giáo dục tinh thần tự giác, trung thực, sáng tạo, trách nhiệm trong
công việc, có hứng thú trong bộ môn.
- Rèn luyện kỹ năng t duy, sáng tạo
Phơng pháp giải bài tập trắc nghiệm môn hoá học THCS
9
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Hùng Cờng - Trơng THCS Tam Đa
6- Thiết thực hơn nữa tôi là một giáo viên giảng dạy trực tiếp bộ môn
hoá học ở trờng THCS nên việc nghiên cứu đề tài cũng nhằm giúp tôi tích luỹ
cho mình những kiến thức, những kinh nghiệm về phơng pháp giải bài tập
hoá học nói chung và "Phơng pháp dạy bài tập trắc nghiệm môn hoá học
THCS" ở trờng THCS nói riêng. Đồng thời cũng là dịp để tích luỹ thêm đợc
chuyên môn, nghiệp vụ cho bản thân ngày càng vững vàng hơn.
C/ Đối tơng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
Để trở thành một khoa học độc lập thì bất cứ một khoa học nào cũng
phải xác định đối tợng nghiên cứu của mình vì đối tợng nghiên cứu của một
khoa học là lĩnh vực nhận thức thế giới khách quan của một khoa học đó. Chỉ
khi xác định rõ đối tợng nghiên cứu của mình mới đề ra đợc phơng hớng
nghiên cứu đúng đắn, mới xác định đợc nội dung nghiên cứu rõ ràng, chính

xác và không bị vợt ra khỏi lãnh vực thế giới khách quan mà mình phải nhận
thức cũng nh không thu hẹp phạm vi nghiên cứu của mình. Chính vì vậy vấn
đề đối tợng nghiên cứu của khoa học là vấn đề phơng pháp luận nghiên cứu
của khoa học đó.
1- Đối tợng nghiên cứu.
Chính vì sự xác định rõ ràng đối tợng nghiên cứu cứu một đề tài sáng
kiến nh vậy cho nên đối tợng nghiên cứu của đề tài này chính là học sinh
khối 8, 9 ở trờng THCS Tam Đa và giáo viên giảng dạy bộ môn hoá học tại
trờng. Với những đối tợng nh vậy tôi có thể khai thác một cách có hiệu quả
và triệt để vì là những đối tợng mà trực tiếp tôi quản lí và giảng dạy. Đồng
thời đồng nghiệp trong nhà trờng giảng dạy cùng bộ môn cũng rất ủng hộ và
có những đóng góp nhiệt tình cho đề tài của tôi.
2- Phạm vi nghiên cứu.
Phơng pháp giải bài tập trắc nghiệm môn hoá học THCS
10