Tiết3 NL về Tư tưởng, đạo lý

Tuần 1 NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG - ĐẠO LÝ
Tiết 3 ---------------
A.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS:
- Nắm được cách viết bài nghị luận về một tư tưởng, đạo lý, trước hết là kỹ năng tìm hiểu đề
và lập dàn ý.
- Có ý thức và khả năng tiếp thu những quan niệm đúng đắn và phê phán những quan niệm sai
lầm về tư tưởng, đạo lý.
B.PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
Đàm thoại, thảo luận nhóm, phát vấn, Quy nạp, diễn giảng
C.PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN:
- Sách giáo khoa, sách GV, bản thiết kế, phiếu tháo luận.
D.CÁCH THỨC THỰC HIỆN:
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ :Nhắc lại những kiến thức bài Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý (Lớp 9)
3. Giới thiệu bài mới
4. Tiến hành tiết dạy:
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt
*HĐ1:: GV củng cố
kiến thức Bài nghị luận
về một tư tưởng, đạo lý
đã học lớp 9
- Trong số đề văn sau,
đề nào thuộc nghị luận
về một tư thưởng đạo lý
(Bảng phụ đề văn tr6,
BT NV12)
- Thế nào là bài NL về
tư tưởng, đạo lý?
*HĐ2: GV hướng dẫn
HS tìm hiểu đề và lập
dàn ý dựa trên ngữ liệu

SGK.tr20
GV cho HS thảo luận
theo bàn:
HS đọc ngữ liệu, lần
lượt thảo luận các vấn
đề GV đưa ra:
Dãy 1:
-Câu thơ Tố Hữu nêu
lên vấn đề gì?
-Thế nào là lối sống
đẹp?
-Để sống đẹp cần rèn
luyện những phẩm chất
nào?
Dãy2:
-Những thao tác lập
luận cần được sử dụng
I. KHÁI NIỆM ( ôn lại)
1.NLXH
2.Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí
-Là quá trình kết hợp những thao tác lập luận
bàn những vấn thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo
đức, lối sống của con người.
Cụ thể là :
+ Lý tưởng, mục đích sống
+ Tâm hồn, tính cách
+Cách ứng xử, hành động của mỗi người
+ Các quan hệ gia đình và xã hội
….
-Ví dụ

- Bài NL về TT, ĐL phha3i có bố cục 3 phần;
luận điểm đúng đắn, sáng tỏ; lời văn chính
xác, sinh động; chỉ ra được chỗ đúng( chỗ
sai)của một tư tưởng nào đó, nhằm khẳng
định tư tưởng người viết
II. THẢO LUẬN
1.Tìm hiểu đề:
Đề: Anh (chị) hãy trả lời câu hỏi sau của nhà
thơ Tố Hữu:
“Ôi! Sống đẹp là thế nào hỡi bạn”
(Một khúc ca)
* Vấn đề NL: lối sống đẹp của con người.
* Biểu hiện sống đẹp: sống tích cực, có lí
tưởng, có tâm hồn, có trí tuệ
-
trong đề bài trên?
- Tư liệu làm dẫn chứng
thuộc lĩnh vực nào
trong đời sống
* Thao tác lập luận
+giải thích (sống đẹp là gì?)
+phân tích (các khía cạnh sống đẹp)
+chứng minh (nêu tấm gương người tốt)
+bình luận (bàn về cách sống đẹp; phê phán
GV hướng dẫn HS rút
ra kết luận các bước tìm
hiểu đề
HS ghi nhớ các bước
tìm hiểu đề
lối sống ích kỉ)

-Dẫn chứng chủ yếu dùng tư liệu thực tế.
=>Các bước tìm hiểu đề:
- Xác định vấn đề cần nghị luận: tư tưởng,
đạo lí được nêu.
- Tìm luận điểm, luận cứ cho vấn đề cần nghị
luận.
- Dự kiến thao tác lập luận cho bài văn
GV đặt câu hỏi gợi ý:
-Giới thiệu vấn đề theo
cách nào?
- Các luận điểm, luận
cứ cần tìm là gì?Sắp
xếp NTN để logic
-Ý nghĩa lối sống đẹp
và tác dụng giáo dục
của vấn dề trongđề bài?
- HS TB trả lời và tìm
ra dàn bài cụ thể:
- HS yếu, khá trả lời
câu hỏi
- HS TB trả lời
2.Lập dàn ý:
a/..Ví dụ: 1.a
* Dàn ý tham khảo:
- Mở bài:
+Giới thiệu quan niệm sống đẹp (Theo cách
diễn dịch, quy nạp, phản đề).-dẫn dắt vấn đề
+Trích dẫn nguyên văn câu thơ Tố Hữu (luận
đề)
- Thân bài:

* Giải thích : Thế nào là sống đẹp.
+Lí tưởng đúng đắn
+Tâm hồn tình cảm lành mạnh, nhân hậu
+Trí tuệ sáng suốt, mở rộng
+Hành động hướng thiện
* Phân tích:các khía cạnh biểu hiện lối sống
đẹp :lí tưởng, tâm hồn, trí tuệ, hành động,có
dẫn chứng minh hoạ. (dẫn chứng trong Vh và
đời sống)
+ Xác định phương hướng, biện pháp phấn
đấu để có lối sống đẹp
* Bàn bạc, mở rộng vấn đề
+ Nêu ý nghĩa, tác dụng của vấn đề trong
cuộc sống riêng chung (nêu gương tốt để
chứng minh)
+Phê phán những quan niệm và lối sống
không đẹp trong đời sống
+ Rút ra bài học nhận thức và hành động
đúng, xác định phương hướng, biện pháp
phấn đấu để có thể sống đẹp (Thường xuyên
học tập và rèn luyện để hoàn thiện nhân
cách)
- Kết bài:
+ Khẳng định sống đẹp là chuẩn mực cao
nhất trong nhân cách con người.
+ Câu thơ của TH có tác dụng gợi mở, nhắc
-GV hướng dẫn rút ra
dàn bài chung
-HS ghi nhớ Dàn bài
chung và yêu cầu về

nội dung, hình thức
bài NL về tư tưởng,
đạo lý ( SGKlớp 9 và
lớp 12 tr 21)
nhở chung mọi người
+ Thế hệ trẻ cần phấn đấu rèn luyện, nâng
cao nhân cách.
=>.Dàn bài chung:
Thường gồm 3 phần
- Mở bài: giới thiệu tư tưởng đạo lí cần bàn.
- Thân bài:
+ Giải thích tư tưởng đạo lí đó
+ Phân tích các khía cạnh, biểu hiện sống
đẹp, lối sống không đẹp (ích kỷ, vô trách
nhiệm, thiếu ý thức, nghị lực)
+ Bàn bạc mở rộng vấn đề.:
..”mặt đúng của vấn đề, bác bỏ mặt sai
: “Phương hướng phấn đấu
- Kết bài:
+ Ý nghĩa của tư tưởng, đạo lí trong đời
sống.
+ Rút ra bài học nhận thức và hành động về
tư tưởng đạo lí.
HĐ3: GV cho HS
luyện tập để củng cố
kiến thức:
Bài 1: GV phát phiếu
trả lời trắc nghiệm cho
HS và kiểm tra khả
năng tiếp thu kiến thức

của HS qua phiếu trả
lời
Bài 2:
-GV gợi một số yêu cầu
cho HS:lập dàn ý
- Y/c HS .Viết thành
đoạn văn nghị luận .
-
HS điền vào phiếu trả
lời trắc nghiệm
-HS tự phác thảo dàn
bài
III.LUYỆN TẬP:
BÀI TẬP 1/SGK/21-22
a.VĐNL: phẩm chất văn hóa trong mỗi con
người.
- Tên văn bản: Con người có văn hoá
b.TT lập luận:
- Giải thích: văn hoá là gì? (đoạn 1)
- Phân tích: các khía cạnh văn hoá (đoạn 2)
- Bình luận: sự cần thiết phải có văn hoá
(đoạn3)
c.Cách diễn đạt trong văn bản rất sinh
động, lôi cuốn:
- Để giải thích, tác giả sử dụng một loạt câu
hỏi tu từ gây chú ý cho người đọc Đ1.
- Để phân tích và bình luận, tác giả trực tiếp
đối thoại với người đọc, tạo quan hệ gần gũi,
thẳng thắn.Đ2,3
- Kết thúc văn bản, tác giả viện dẫn thơ Hi

Lạp, vừa tóm lược được các luận điểm, vừa
tạo ấn tượng nhẹ nhàng, dễ nhớ.
BÀI 2/ SGK/22:
1/..Dàn ý :
- Mở bài:
+ Vai trò lí tưởng trong đời sống con người.
+ Có thể trích dẫn nguyên văn câu nói của
Lep Tônxtôi
- Thân bài:
+ Giải thích: lí tưởng là gì?
+ Phân tích vai trò, giá trị của lí tưởng: Ngọn
- GV kiểm tra, nhận
xét, cho điểm một số
bài làm của HS
-HS triển khai các ý
thành những đoạn văn
-HS về nhà tiếp tục
hoàn chỉnh thành bài
văn
đèn chỉ đường, dẫn lối cho con người.
Dẫn chứng: lí tưởng yêu nước của Hồ Chí
Minh.
+ Bình luận: Vì sao sống cần có lí tưởng?
+ Suy nghĩ của bản thân đối với ý kiến của
nhà văn. Từ đó, lựa chọn và phấn đấu cho lí
tưởng sống.
- Kết bài:
+ Lí tưởng là thước đo đánh giá con người.
+ Nhắc nhở thế hệ trẻ biết sống vì lí tưởng.
2/.. Viết văn bản:

HS làm ở nhà
5. Củng cố - dặn dò
- Nắm vững các bước tìm hiểu đề và lập dàn ý
- Làm bài tập về nhà
- Chuẩn bị bài mới: Tuyên ngôn Độc lập ( Hồ Chí Minh) theo câu hỏi hướng dẫn học bài
trong sách giáo khoa trang 29
E. RÚT KINH NGHIỆM - BỔ SUNG: