Hoàn thiện chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng trong kháng chiến chống pháp và chống mỹ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN THỊ LAM

HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ CÁC XÃ ATK
CÁCH MẠNG TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG
PHÁP VÀ CHỐNG MỸ

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

HÀ NỘI – 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN THỊ LAM

HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ CÁC XÃ ATK
CÁCH MẠNG TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP
VÀ CHỐNG MỸ

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG
Chuyên ngành: Chính sách công

Mã số: 60 34 04 02

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. ĐỖ PHÚ HẢI

HÀ NỘI – 2017


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận văn là trung thực.
Hà Nội, ngày 15 tháng 3 năm
2017
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Thị Lam


LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo giảng dạy chương
trình đào tạo Thạc sĩ Chính sách công; các thầy, cô giáo Khoa Chính sách
công, Học viện Hành chính Quốc gia Việt Nam đã đào tạo, giúp đỡ tôi trong
suốt quá trình học tập.
Cuối cùng, xin biết ơn và trân trọng cảm ơn PGS. TS. Đỗ Phú Hải đã
giúp đỡ và hướng dẫn cho tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn.
Tuy nhiên, do thời gian có hạn và kinh nghiệm nghiên cứu khoa học
chưa nhiều nên luận văn không tránh khỏi thiếu sót, rất mong nhận được sự
góp ý xây dựng và ủng hộ của thầy, cô giáo và các bạn.

Trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày 15 tháng 3 năm 2017
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Thị Lam


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CH
STT

Viết tắt
1

ATK

2

NSNN

3

NSTW

4

NSĐP

5

MTQG

6

CT135-II

7

ĐBKK

8

TPCP

9

UBND

10

KT-XH

11

CTMTQGGNBV

12

KCN

13

CCN

14

THPT

15

THCS

16

GTSX


DANH MỤC CÁC BẢNG
(Chi tiết xem ở phần Phụ lục)

Bảng 2.1. Tình hình đầu tư phát triển KT-XH vốn NSTW vùng ATK
trong giai đoạn 2011-2015.
Bảng 2.2. Chỉ tiêu kinh tế - xã hội của các đơn vị hành chính cấp
huyện trong vùng nghiên cứu năm 2012
Bảng 2.3. Chỉ tiêu kinh tế - xã hội của các đơn vị hành chính cấp
huyện trong vùng nghiên cứu năm 2012


MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU...................................................................................................1

Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ

CÁC

XÃ ATK CÁCH MẠNG..................................................................................... 11
1.1. Những vấn đề lý luận chung về chính sách hỗ trợ các xã ATK....................11
1.1.1. Khái niệm chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng................................11
1.1.2. Nội dung chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng..................................12
1.2. Tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng......................20
1.2.1. Cách tiếp cận và phương pháp thực hiện chính sách hỗ trợ các xã ATK
cách mạng............................................................................................................20
1.2.2. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ các xã ATK
cách mạng............................................................................................................21
1.3. Trách nhiệm thực hiện chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng của các
chủ thể................................................................................................................. 26
1.3.1. Trách nhiệm thực hiện chính sách của các cơ quan Nhà nước về chính
sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng..................................................................... 26
1.3.2. Trách nhiệm thực hiện chính sách của các cơ quan, tổ chức kinh tế, tổ
chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội về công tác chính sách
hỗ trợ các xã ATK cách mạng..............................................................................27
1.3.3. Trách nhiệm thực hiện chính sách của Người dân về chính sách hỗ trợ các
xã ATK cách mạng.............................................................................................. 27
Tiểu luận chương 1..............................................................................................28
Chương 2. THỰC TRẠNG TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ
CÁC XÃ ATK CÁCH MẠNG............................................................................29
2.1. Thực trạng các xã ATK cách mạng hiện nay................................................ 29
2.1.1. Hiện trạng sự phân bố các xã ATK cách mạng ở nước ta..........................29


2.1.2. Những vấn đề phát sinh khi triển khai quyết định số 897/2016/QĐ-TTg

của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí công nhận xã ATK................................... 32
2.2. Tình hình thực hiện các chính sách hỗ trợ các xã ATK, vùng ATK cách
mạng trong cả nước trong giai đoạn 2011-2015..................................................34
2.2.1. Kết quả thực hiện các chính sách của xã đặc biệt khó khăn..................... 34
2.2.2. Kết quả thực hiện các chính sách giảm nghèo nhanh và bền vững...........43
2.2.3. Kết quả thực hiện các chính sách hỗ trợ NSTW cho địa phương có xã
ATK, vùng ATK cách mạng................................................................................ 45
2.2.4. Chính sách đền ơn đáp nghĩa của Đảng và Nhà nước...............................50
2.2.5. Các chính sách CTMTQG xây dựng nông thôn mới................................ 51
2.3. Kết quả thực hiện chính sách tại xã ATK của tỉnh Thái Nguyên.................52
2.4. Đánh giá tác động việc tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ cho các xã ATK
cách mạng............................................................................................................59
2.4.1. Tác động tích cực......................................................................................59
2.4.2. Khó khăn, vướng mắc............................................................................. 610
2.4.3. Nguyên nhân, bài học kinh nghiệm.........................................................632
2.5. Đánh giá vai trò các chủ thể tham gia thực hiện chính sách hỗ trợ cho các xã
ATK cách mạng.................................................................................................643
2.5.1. Vai trò của Chính phủ..............................................................................643
2.5.2. Vai trò của các Bộ Kế hoạch và Đầu tư:..................................................643
2.5.3.Vai trò của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội:................................ 644
2.5.4. Vai trò của Ủy ban dân tộc:.....................................................................644
2.5.5. Vai trò của Bộ Nội vụ:.............................................................................654
2.5.6. vai trò của các bộ ngành TW:..................................................................654
2.5.7. Vai trò của các chính quyền địa phương..................................................654
2.5.8. Vai trò của người dân:............................................................................. 665
2.5.9. Vai trò của các tổ chức kinh tế, chính trị xã hội:.....................................665
2.6. Một số vấn đề đặt ra đối với hoàn thiện chính sách..................................... 66
Tiểu luận chương 2..............................................................................................69

Chương 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ
XÃ ATK CÁCH MẠNG ....................................................................................
3.1.

Quan điểm về chính sách hỗ trợ cho các xã ATK. ..................................

3.2.

Các kiến nghị đề xuất của các địa phương. .............................................

3.2.1. Đối với các chính sách đang áp dụng hiện nay. ........................................
3.2.2. Đối với đề xuất chính sách mới. ...............................................................
3.3.

Yêu cầu, mục tiêu hoàn thiện chính sách hỗ trợ cho các xã ATK. ..........

3.3.1. Yêu cầu hoàn thiện chính sách. .................................................................
3.3.2. Mục tiêu xây dựng và hoàn thiện chính sách hỗ trợ các xã ATK, vùng
ATK cách mạng. .................................................................................................
3.4. Giải pháp hoàn thiện chính sách hỗ trợ các xã ATK, vùng ATK cách
mạng. ...................................................................................................................
3.4.1. Bổ sung chính sách mới. ...........................................................................
3.4.2. Hoàn thiện chính sách hiện nay. ...............................................................
3.4.3. Giải pháp triển khai thực hiện. ..................................................................
3.5. Kiến nghị, đề xuất. .......................................................................................
3.5.1. Các kiến nghị đề xuất với Chính phủ, các Bộ ngành trung ương. ............
3.5.2. Kiến nghị đối với UBND các địa phương. ................................................
Tiểu luận chương 3 ..............................................................................................
KẾT LUẬN .........................................................................................................
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................

PHỤ LỤC ............................................................................................................


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài.
Chính sách công là một công cụ quan trọng của quản lý nhà nước. Thông
qua việc ban hành và thực thi các chính sách, những mục tiêu của Nhà nước
được hiện thực hóa.
Mỗi chính sách vận động theo một quy trình, bao gồm 3 giai đoạn cơ bản:
hoạch định chính sách, thực thi chính sách và đánh giá chính sách. Ở Việt Nam,
lâu nay Nhà nước đã chú trọng nhiều đến khâu hoạch định và thực thi chính
sách, song việc đánh giá chính sách thì dường như bị bỏ qua hoặc rất ít được
quan tâm.
Đánh giá chính sách là xem xét, nhận định về giá trị các kết quả đạt được
khi ban hành và thực thi một chính sách công. Để có thể đi vào cuộc sống, chính
sách công được thể chế hóa thành các quy định pháp luật. Việc nhìn nhận và
đánh giá chính sách do đó thường gắn với sự đánh giá những quy định pháp luật
này có phù hợp với những yêu cầu của cuộc sống hay không và chúng được vận
hành như thế nào trên thực tế. Tuy nhiên, chính sách công không chỉ thể hiện
trong các quy định pháp luật, chúng còn nằm trong các chương trình, kế hoạch,
chủ trương hoạt động của nhà nước. Do đó, đánh giá chính sách công sẽ bao
quát việc xem xét về tổng thể các quyết định của nhà nước (chính phủ trung
ương và chính quyền địa phương) trong việc giải quyết một vấn đề cấp thiết đặt
ra trong thực tiễn quản lý nhà nước. Đánh giá chính sách cho phép xem xét,
nhận định không chỉ về nội dung chính sách, mà còn về quá trình thực thi chính
sách, từ đó có biện pháp điều chỉnh phù hợp với đòi hỏi thực tế để đạt các mục
tiêu mong đợi.
Khi Việt Nam chuyển sang phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa và hội nhập quốc tế với những thành tựu đạt được về kinh tế bên cạnh
đó cũng đặt ra nhiều thách thức về xã hội như chênh lệch khoảng cách giàu

nghèo, vấn đề về bình đẳng, công bằng trong phân phối,.. đòi hỏi việc ban hành
1


các chính sách để tạo ra những nhân tố, môi trường cho sự chuyển đổi, cho sự
phát triển bền vững trở thành cấp bách. Vì vậy, trong một thời gian khá dài Nhà
nước tập trung cao vào việc xây dựng và ban hành các thể chế, nhằm tạo các
hành lang pháp lý cho mọi lĩnh vực kinh tế, xã hội. Việc ban hành hàng loạt văn
bản quy phạm pháp luật trong không ít trường hợp dẫn đến tình trạng chồng
chéo, trùng lắp, thậm chí mâu thuẫn nhau giữa các quy định pháp lý, mà cuối
cùng là sự chi phối của chúng đối với các hoạt động kinh tế – xã hội theo các
chiều hướng khác nhau, khiến cho những hoạt động tích cực này có thể không
đạt được mục tiêu mong muốn. Nói cách khác, hàng loạt chính sách được ban
hành, có hiệu lực thi hành, song việc chính sách đó có hiệu lực thực tế như thế
nào và đáp ứng mục tiêu đặt ra đến đâu thì dường như không được quan tâm.
Đôi khi chính sách được ban hành chẳng những không giải quyết được vấn đề
đặt ra, mà còn gây ra những hiệu ứng phụ làm phức tạp thêm vấn đề mà có thể
gây ra những phản ứng trái chiều nếu như chính sách đó không đi vào cuộc
sống, không công bằng, không đến được với người dân... Do đó, đã đến lúc cần
coi đánh giá chính sách như một khâu không thể thiếu trong quy trình chính
sách.Chiến khu cách mạng ATK là một vùng di tích lịch sử cách mạng quan
trọng có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với quốc gia. Đây là nơi Chủ tịch Hồ Chí
Minh cùng lãnh đạo đảng Nhà nước và các cơ quan của Đảng, Nhà nước làm
việc từ năm 1941 -1954 (giai đoạn kháng chiến chống Pháp) và giai đoạn từ
1954-1975 (giai đoạn kháng chiến chống Mỹ) để lãnh đạo hai cuộc kháng chiến
thắng lợi lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, giải phóng dân tộc nhất đất
nước. Trong thời kỳ ấy nhờ sự che chở, đùm bọc của nhân dân các dân tộc vùng
ATK cách mạng tại Cao Bằng, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Bắc Kạn, Lạng Sơn
và các vùng khác trong cả nước nhiều sắc lệnh, Nghị quyết quan trọng của Chủ
tịch Hồ Chí Minh, của Đảng đã được ban hành.

Chiến tranh đã kết thúc đã hơn 40 năm, với kết quả thắng lợi của 30 năm
sự nghiệp đổi mới, đất nước ta đã gặt hái được nhiều thành tựu to lớn, đời sống
nhân dân ngày được cải thiện đưa nước ta trở thành nhóm những nước đang phát
2


triển có nhiều chính sách đãi ngộ cho người nghèo, người có công, người khuyết
tật ... đồng bào các dân tộc vùng ATK cách mạng có đặc điểm là vùng sâu, vùng
xa là vùng nghèo, cận nghèo, có mức thu nhập thấp nhất trong cả nước, đời sống
còn nhiều khó khăn, chủ yếu là sản xuất nông nghiệp và trồng rừng, một số vùng
chưa được hưởng chính sách của Đảng và Nhà nước. Để tri ân đồng bào các dân
tộc xã ATK, vùng ATK cách mạng và tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội
nâng cao thu nhập và đời sống giữa vùng ATK với vùng khác lân cận trong mỗi
địa phương còn cách xa cả về mức sống và điều kiện sinh hoạt.
Trong những năm qua để ghi nhận công lao đóng góp của đồng bào các
dân tộc, các chính quyền địa phương vùng ATK cách mạng Đảng, Nhà nước ta
đã có chủ trương lập Đề án xét công nhận cho các xã ATK và vùng ATK cách
mạng. Đến nay đã có 149 xã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là xã ATK
cách mạng tập trung ở các tỉnh Tuyên Quang, Cao Bằng, Thái Nguyên; Bắc
Giang; Lạng Sơn; Quảng Ngãi và Quảng Nam.
Được sự quan tâm của Lãnh đạo Đảng và Nhà nước một số dự án đầu tư,
các hoạt động đền ơn, đáp nghĩa bắt đầu được triển khai ở một số xã ATK, vùng
ATK tại một số địa phương ở miền Bắc như Thái Nguyên, Tuyên Quang và Bắc
Giang... đến năm 2013 bổ sung thêm các địa phương như Lạng Sơn, Quảng
Ngãi, Cao Bằng, đến năm 2017 bổ sung thêm Quảng Nam.
Thực hiện Quyết định số 897/QĐ-TTg ngày 27 tháng 5 năm 2016 của Thủ
tướng Chính phủ ban hành tiêu chí công nhận xã ATK dự kiến trong 05 năm nữa
sẽ có thêm 292 xã được công nhận là xã ATK trong phạm vi cả nước, nâng số xã
ATK trong cả nước lên hơn 441 xã ATK.
Các chính sách của Đảng và Nhà nước trong những năm qua đã đến được

một số xã, một số vùng ATK cách mạng, tuy nhiên các chính sách này được thực
hiện bằng các quyết định cụ thể, ở những địa phương cụ thể chưa bảo đảm công
bằng, chưa kịp thời khi được công nhận, chưa đồng bộ, chưa có một đề án tổng
thể để đánh giá những chính sách đã được triển khai thực hiện trong thời gian
qua và chưa hoàn thiện hoạch định chính sách của Nhà nước về vấn đề này
3


trong tình hình mới hiện nay. Chính vì vậy, tôi quyết định chọn đề tài: “Hoàn
thiện chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng trong kháng chiến chống
Pháp và chống Mỹ” làm Luận văn thạc sỹ.
2. Tình hình nghiên cứu.
Đây là một vấn đề mới chưa có luận văn nào nghiên cứu và đề cập đến
nội dung này, hay tương tự. Để có cái nhìn toàn diện và tổng quát để đề xuất
chính sách phù hợp hỗ trợ cho các xã ATK cách mạng trong giai đoạn hiện nay
là một việc làm cần thiết nhằm tri ân đồng bào các dân tộc đã có công che dấu,
nuôi dưỡng và đùm bọc cách mạng, đồng thời nhằm tôn tạo, phục dựng các di
tích lịch sử cách mạng để lưu truyền đến nhiều thế hệ về sau.
Dưới đây là một số công trình, Đề án có liên quan đến đề tài:
-

Đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành kinh tế phát triển “Chính sách xóa

đói giảm nghèo trên địa bàn tỉnh Kon Tum” của Nguyễn Minh Định (2011): Đề
tài đã nghiên cứu cơ sở lý luận về chính sách xóa đói giảm nghèo; phân tích kết
quả thực hiện và đánh giá các chính sách xóa đói giảm nghèo trên địa bàn tỉnh
Kon Tum, tìm ra được những tồn tại và nguyên nhân của từng chính sách; đề ra
được một số giải pháp để hoàn thiện chính sách xóa đói giảm nghèo của tỉnh
Kon Tum đến năm 2015.
-

Đề tài luận văn thạc sĩ kinh tế “Giải pháp xóa đói giảm nghèo trên địa

bàn huyện Nông Sơn, tỉnh Quảng Nam” của Đỗ Thị Dung (2011): Đề tài đã
nghiên cứu một số vấn đề lý luận về xóa đói giảm nghèo; thực trạng xóa đói
giảm nghèo trên địa bàn huyện Nông Sơn, tỉnh Quảng Nam; nghiên cứu kết quả
đạt được của từng chính sách, đánh giá những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân
trong công tác xóa đói giảm nghèo; đưa ra được phương hướng và giải pháp xóa
đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Nông Sơn.
- Sách chuyên khảo “Chính sách xóa đói giảm nghèo - Thực trạng và giải
pháp” của Lê Quốc Lý chủ biên được xuất bản năm 2012: Nội dung cuốn sách
đã nêu một số lý luận về xóa đói, giảm nghèo; những chủ trương, đường lối của
Đảng và chính sách của Nhà nước về xóa đói, giảm nghèo; Thực trạng đói
4


nghèo ở Việt Nam; chính sách xóa đói, giảm nghèo ở Việt Nam giai đoạn 20012010; một số chương trình xóa đói giảm nghèo điển hình của Việt Nam thời gian
qua; đánh giá tổng quát thực hiện chính sách xóa đói, giảm nghèo của Việt Nam
giai đoạn 2001-2010; định hướng và mục tiêu xóa đói, giảm nghèo ở Việt Nam
trong thời gian tới; một số cơ chế nhằm thực hiện có hiệu quả chính sách xóa
đói, giảm nghèo ở Việt Nam; giải pháp xóa đói, giảm nghèo ở Việt Nam thời
gian tới. Đây là cuốn sách bổ sung luận cứ cho công tác hoạch định chính sách
xóa đói, giảm nghèo, bổ sung tư liệu cho công tác đào tào, nghiên cứu về chính
sách xóa đói, giảm nghèo ở Việt Nam.
-

Đề tài luận văn thạc sĩ Chính sách công “Chính sách giảm nghèo bền

vững từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi” của Lê Thị Thanh Nhàn (2014): Đã bước
đầu nghiên cứu một số vấn đề lý luận về chính sách giảm nghèo bền vững; thực

trạng thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi;
nghiên cứu kết quả đạt được của từng chính sách, đánh giá những tồn tại, hạn
chế, nguyên nhân trong công tác giảm nghèo bền vững; đưa ra được các giải
pháp hoàn thiện chính sách giảm nghèo bền vững từ thực tiễn triển khai thực
hiện chính sách trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi.
-

Luận án Tiến sĩ Kinh tế, Nguyễn Thị Nhung (2012): Giải pháp xóa đói

giảm nghèo nhằm phát triển kinh tế - xã hội ở các tỉnh Tây Bắc Việt Nam; Luận
án cho rằng, nghèo đói đã trở thành một trong những lực cản của quá trình phát
triển kinh tế - xã hội ở Tây Bắc, đặc biệt là nghèo học vấn. Vì vậy, trong việc
thực hiện xóa đói giảm nghèo nhằm phát triển kinh tế - xã hội ở Tây Bắc, vấn đề
quan trọng nhất là tác động trực tiếp vào yếu tố con người nhằm cải thiện chất
lượng cuộc sống của con người và thay đổi tập tục và thói quen cá nhân.
- Luận án Tiến sĩ, Nguyễn Thị Hoa (2009): Hoàn thiện các chính sách
xóa
đói giảm nghèo chủ yếu của Việt Nam đến năm 2015.
-

Luận án Tiến sĩ quản lý hành chính công (2016), Nguyễn Đức Thắng:

Thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo ở các tỉnh Tây Bắc đến năm 2020.

5


- Luận văn Thạc sĩ Chính sách công (2014), Trần Công Đoàn: Chính
sách
giảm nghèo từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình. Luận văn góp phần hệ thống hóa những

vấn đề lý luận cơ bản về giảm nghèo và chính sách giảm nghèo; trên cơ sở phân
tích, đánh giá tình hình thực hiện chính sách giảm nghèo ở tỉnh Hòa Bình giai
đoạn 2006-2014 đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả chính sách giảm
nghèo tại tỉnh Hòa Bình trong thời gian tới.
-

Tạp chí Cộng sản, ngày 27 tháng 7 năm 2015; PGS, TS Nguyễn Danh

Tiên, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh: Thực hiện chính sách của Đảng
và Nhà nước đối với thương binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng.
-

Tạp chí Cộng sản, ngày 18 tháng 11 năm 2016, Th.s Nguyễn Hoàng

Việt:Giảm nghèo bền vững để bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa.
- Nguyễn Trọng Đàm (2015), Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh
và
Xã hội: Hoàn thiện chính sách an sinh xã hội phù hợp với quá trình phát triển
kinh tế - xã hội của đất nước.
-

Báo Xây dựng, ngày 20 tháng 10 năm 2016: Bộ Xây dựng đề xuất giải

pháp triển khai nhanh chương trình hỗ trợ nhà ở cho người có công.
-

Báo Quân đội Nhân dân, ngày 13 tháng 01 năm 2017: Khắc phục bất cập

trong chính sách hỗ trợ cán bộ vùng khó khăn.
-

Tạp chí Kinh tế và Phát triển, PGS. TS Nguyễn Ngọc Sơn, Đại học Kinh

tế Quốc dân: Chính sách giảm nghèo ở nước ta hiện nay, thực trạng và định
hướng hoàn thiện.
-

Chính phủ, Báo cáo số 507/BC-CP ngày 13 tháng 10 năm 2015 về việc

đánh giá kết quả thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 20112015 và định hướng xây dựng các chương trìnhmục tiêu quốc gia giai đoạn
2016-2020.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu.
3.1. Mục đích nghiên cứu.


6


chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng trong kháng chiến chống Pháp và
chống Mỹ ở nước ta. Trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách
hỗ trợ các xã ATK cách mạng trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.
Luận văn thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu sau đây:
Nhiệm vụ nghiên cứu thứ nhất: Những vấn đề lý luận về thực hiện chính
sách hỗ trợ cho các xã ATK cách mạng;
Nhiệm vụ nghiên cứu thứ hai: Đánh giá thực trạng chính sách hỗ trợ cho
các xã ATK cách mạng ở nước ta hiện nay;
Nhiệm vụ nghiên cứu thứ ba: Giải pháp hoàn thiện chính sách hỗ trợ các
xã ATK cách mạng trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ;
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn.

4.1. Đối tượng nghiên cứu.
Hoàn thiện chính sách hỗ trợ các xã, phường, thị trấn ATK cách mạng (sau
đây gọi tắt là xã A
các giải pháp và công cụ chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng trong kháng
chiến chống Pháp và chống Mỹ.
4.2. Phạm vi nghiên cứu.
-

Về nội dung: Luận văn nghiên cứu xây dựng, hoàn thiện chính sách hỗ

trợ các xã ATK cách mạng trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
-

Về địa bàn nghiên cứu: Do thời gian và điều kiện nghiên cứu trong

phạm vi một luận văn thạc sỹ, địa bàn các xã ATK cách mạng tỉnh Thái
Nguyênđược lựa chọn là trường hợp nghiên cứu phù hợp nhất.
-

Thời gian nghiên cứu: Giai đoạn thực hiện chính sách hỗ trợ cho các xã

ATK cách mạng 2011- 2020.

7


5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu.

5.1. Phương pháp luận.
Sơ đồ 1: Quy trình nghiên cứu.

Hệ thống hoá cơ sở lý
luận và thực tiễn trong
các chính sách hỗ trợ
cho các vùng đặc biệt
khó khăn hiện nay

Tổng hợp số xã ATK
cách mạng đã và sẽ
được công nhận

Đề án phát triển KTXH các vùng ATK
cách mạng đang triển
khai thực hiện

Thực trạng chính
sách hỗ trợ cho các xã
ATK cách mạng

Thực trạng tình
hình kinh tế - xã
hội, nguồn lực đầu
tư cho các xã ATK
cách mạng trên địa
bàn cả nước.

Hoàn thiện chính
sách hỗ trợ các xã
ATK cách mạng

Giải pháp hoàn

thiện chính sách hỗ
trợ các xã ATK
cách mạng.

Nguồn lực đảm bảo
trong giai đoạn
2011-2015

Luận văn vận dụng cách tiếp cận nghiên cứu chính sách qua tiếp cận đa
ngành, liên ngành khoa học xã hội và phương pháp nghiên cứu chính sách công.
Đó là cách tiếp cận quy phạm chính sách công về chu trình chính sách từ hoạch
định đến xây dựng, thực hiện và đánh giá chính sách công có sự tham gia của
các chủ thể chính sách. Lý thuyết chính sách công được soi sáng qua thực tiễn
của chính sách công giúp hình thành lý luận về chính sách hỗ trợ các xã ATK.
Luận văn kế thừa các chính sách của Đảng và Nhà nước đã và đang hỗ trợ
cho các xã ATK, tổng kết các giai đoạn, các Đề án phát triển KT-XH đang trực
tiếp đầu tư tại các xã ATK để tổng hợp, đề xuất chính sách mới và hoàn thiện
chính sách đang thực hiện hiện nay bảo đảm đồng bộ, thống nhất chung trong cả
nước trong chính sách hỗ trợ cho các xã ATK.

8


5.2. Phương pháp nghiên cứu.
Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, trong đó phương pháp
nghiên cứu trường hợp được sử dụng chủ yếu trong nghiên cứu này.
5.2.1. Dữ liệu thứ cấp:
- Qua nghiên cứu, báo cáo có liên quan của các Đề án phát triển kinh tế xã hội của các địa phương có vùng ATK cách mạng; các báo cáo về các chương
trình hỗ trợ cho các xã đặc biệt khó khăn, chương trình mục tiêu quốc gia xây
dựng nông thôn mới, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững.

5.2.2. Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua 3 cách:
- Khảo sát thực tế, đánh giá số liệu thu thập điểm tại các địa phương.
-

Tổng hợp đánh giá chung về thực trạng chính sách hỗ trợ cho các xã

ATK cách mạng ở nước ta hiện nay.
- Phân tích số liệu từ các báo cáo của các cơ quan quản lý nhà nước.
5.2.3. Xử lý số liệu thu thập:
- Bằng phương pháp thống kê và tổng hợp.
6. Ý nghĩa và thực tiễn của luận văn.
6.1. Ý nghĩa lý luận.
Ý

nghĩa lý luận của luận văn thể hiện ở chỗ qua nghiên cứu những vấn đề

lý luận về chính sách và thực trạng thực hiện chính sách hỗ trợ các xã ATK cách
mạng; tác giả luận văn đề ra các kết luận, các kiến nghị đề xuất có giá trị góp
phần bổ sung hoàn thiện những vấn đề lý luận về chính sách công nói chung,
chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng ở Việt Nam nói riêng.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn.
Ý

nghĩa thực tiễn của luận văn được phản ánh qua những kết luận kiến

nghị đề xuất rút ra từ việc nghiên cứu đề tài luận văn. Các kết luận, kiến nghị, đề
xuất này giúp cho các cấp lãnh đạo của Trung ương và địa phương nhận thức
đầy đủ ý nghĩa tầm quan trọng của chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng
đồng thời giúp cho việc sửa đổi, bổ sung hoàn thiện chính sách đồng bộ hỗ trợ

9


các xã ATK cách mạng ở nước ta hiện nay. Ngoài ra luận văn có thể sử dụng làm
tài liệu tham khảo nghiên cứu và giảng dạy về chính sách công ở Việt nam.
7. Kết cấu của Luận văn.
Bao gồm phần mở đầu và 3 chương với các phần chính sau đây:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về chính sách hỗ trợ các xã ATK cách
mạng trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
Chương 2: Thực trạng tình hình thực hiện chính sách hỗ trợ các xã ATK
cách mạng ở nước ta hiện nay.
Chương 3: Đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách hỗ trợ cho các xã ATK
cách mạng.

10


Chƣơng 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ
CÁC XÃ ATK CÁCH MẠNG
1.1. Những vấn đề lý luận chung về chính sách hỗ trợ các xã ATK.
1.1.1. Khái niệm chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng.
Để hiểu được khái niệm chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng, trước
hết cần nghiên cứu các khái niệm: Chính sách công là gì ? Chính sách hỗ trợ xã
ATK cách mạng là gì?
1.1.1.1.Khái niệm về chính sách công.
Hiện nay có nhiều các khái niệm về chính sách công trên thế giới vì các
hình thái nhà nước, hệ thống chính trị khác nhau.
Theo Peter Aucoin, 1971: “Chính sách công bao gồm các hoạt động thực
tế do chính phủ tiến hành”.

Theo William Jenkin, 1978: “Chính sách công là một tập hợp các quyết
định có liên quan lẫn nhau của một nhà chính trị hay một nhóm các nhà chính
trị gắn liền với việc lựa chọn các mục tiêu và các giải pháp để đạt các mục tiêu
đó”.
Theo Thomas R. Dye, 1984: “Chính sách công là cái mà Chính phủ lựa
chọn làm hay không làm”.
Khái niệm về chính sách công chính thức ở Việt Nam có thể hiểu qua hai
khái niệm cơ bản như sau:
Chính sách công là tập hợp các quyết định chính trị có liên quan nhằm
lựa chọn mục tiêu cụ thể và lựa chọn các giải pháp, các công cụ nhằm giải
quyết các vấn đề của xã hội theo mục tiêu tổng thể đã xác định.
Chính sách công là định hướng hành động do nhà nước lựa chọn để giải
quyết những vấn đề phát sinh trong đời sống cộng đồng phù hợp với thái độ
chính trị trong mỗi thời kỳ nhằm giữ cho xã hội phát triển theo định hướng.

11


1.1.1.2. Khái niệm về chính sách hỗ trợ xã ATK.
Có thể nói, khái niệm chính sách hỗ trợ các xã ATK đã được Đảng và Nhà
nước quan tâm hỗ trợ bắt đầu từ khi khi nước ta giành độc lập, thống nhất nước
nhà, tuy nhiên do nguồn lực kinh tế lúc bấy giờ còn có hạn, nên các chính sách
mới tạm dừng lại ở mức độ ghi nhận các công lao đóng góp của đồng bào các
dân tộc vùng ATK cách mạng đã có công nuôi dưỡng, che dấu và xây dựng
phong trào cách mạng trong thời kỳ tiền khởi nghĩa.
Chính sách hỗ trợ xã ATK cách mạng là tổng thể các biện pháp chính sách
của Nhà nước về công nhận các giá trị di tích lịch sử cách mạng, về đầu tư hạ
tầng cơ sở, xây dựng các thiết chế văn hóa và xã hội,tạo sự chuyển biến mạnh
mẽ, toàn diện ở các xã ATK cách mạng; thu hẹp khoảng cách chênh lệch giữa
thành thị và nông thôn, giữa các vùng, các dân tộc và các nhóm dân cư.

Từ khái niệm chính sách công chính thức ở Việt Nam và cách tiếp cận về
chính sách hỗ trợ xã ATK như đã nêu trên, có thể hiểu khái niệm về chính sách
hỗ trợ xã ATK cách mạng ở Việt Nam như sau:
Chính sách hỗ trợ xã ATK cách mạng là tập hợp các quyết định chính trị
có liên quan hay là định hướng hành động của Đảng và Nhà nước nhằm lựa
chọn mục tiêu, giải pháp, công cụ chính sách để hỗ trợ xã ATK cách mạng
nhằm ghi nhận công lao của đồng bào các dân tộc đã có công nuôi dưỡng và
gây dựng phong trào cách mạng, ghi nhận các giá trị di tích lịch sử,đầu tư phát
triển KT-XH, hỗ trợ chính sách thu hút nhằm cải thiện đời sống vật chất và tinh
thần của người dân, chính quyền nhân dân trong các xã ATK, vùng ATK góp
phần thu hẹp khoảng cách, chênh lệch về mức sống giữa các vùng, các dân tộc
và các nhóm dân cư trong vùng ATK với các vùng khác lân cận.
1.1.2. Nội dung chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng.
1.1.2.1. Xác định vấn đề chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng hiện nay.
Vấn đề chính sách hỗ trợ các xã ATK cách mạng để đạt được mục tiêu thu

hẹp khoảng cách, chênh lệch về mức đời sống, vật chất và tinh thần giữa các
vùng, các dân tộc và các nhóm dân cư trong vùng ATK với các vùng khác lân
12


cận, bảo tồn, tôn tạo các di tích lịch sử cách mạng, giáo dục, phát huy truyền
thống cách mạng, phát triển du lịch về nguồn, vv…., Với các vấn đề chính sách
như sau:
(i) Các chính sách đối với xã đặc biệt khó khăn là xã ATK cách mạng.
-

Quyết định số 551/QĐ-TTg ngày 04 tháng 4 năm 2013 của Thủ tướng

Chính phủ phê duyệt Chương trình 135 về hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ

phát triển sản xuất cho các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã ATK, các thôn
bản đặc biệt khó khăn.
-

Quyết định số 582/QĐ-TTg ngày 28 tháng 4 năm 2017 của Thủ tướng

Chính phủ phê duyệt danh sách thôn đặc biệt khó khăn, xã khu vực III, xã Khu
vực II, xã khu vực I thuộc vùng dân tộc thiểu số miền núi giai đoạn 2016-2020.
-

Quyết định số 900/QĐ-TTg ngày 20 tháng 6 năm 2017 của Thủ tướng

Chính phủ phê duyệt danh sách xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn
khu vào diện đầu tư của Chương trình 135 giai đoạn 2017-2020;
- Chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức và người hưởng
lương
trong lực lượng vũ trang công tác ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt
khó khăn ban hành tại Nghị định số 116/2010/NĐ-CP ngày 24 tháng 12 năm
2010 của Chính phủ;
-

Chính sách hỗ trợ học sinh và trường phổ thông ở xã, thôn đặc biệt khó

khăn ban hành tại Nghị định số 116/2016/NĐ-CP ngày 18 tháng 7 năm
2016 của Chính phủ;
-

Chính sách đối với cán bộ, viên chức y tế công tác ở vùng có điều kiện

kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn ban hành tại Nghị định số 64/2009/NĐ-CP

ngày 24 tháng 7 năm 2009 của Chính phủ;
-

Chính sách hỗ trợ đất sản xuất, nước sinh hoạt được thực hiện theo

Quyết định số 755/QĐ-TTg ngày 20 tháng 5 năm 2013 của Thủ tướng Chính
phủ phê duyệt chính sách hỗ trợ đất sản xuất, đất ở, nước sinh hoạt cho hộ đồng
bào dân tộc thiểu số nghèo và hộ nghèo ở xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn.

13


(ii) Chính sách giảm nghèo nhanh và bền vững:
- Chính sách trợ giúp pháp lý cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu
số
tại các xã nghèo giai đoạn 2013 – 2020 ban hành tại Quyết định số 59/2012/QĐTTg ngày 24/12/2012 của Thủ tướng Chính phủ;
- Chính sách trợ giúp pháp lý cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu
số
tại các huyện nghèo, xã nghèo, thôn bản đặc biệt khó khăn giai đoạn 2016-2020
và hỗ trợ vụ việc tham gia có tính chất phức tạp, điển hình ban hành tại Quyết
định số 32/2016/QĐ-TTg ngày 08/8/2016 của Thủ tướng Chính phủ ban hành
-

Chính sách Chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với

61 huyện nghèo, trong đó đối tượng xã ATK tập trung chủ yếu ở các huyện
nghèo và các chính sách ban hành cho người nghèo theo Nghị quyết
30a/2008/NQ-CP, nay là Chương chình mục tiêu giảm nghèo nhanh và bền vững
ban hành tại Quyết định số 1722/QĐ-TTg ngày 02/9/2016 của TTCP.
(iii) Chính sách hỗ trợ trực tiếp từ NSTW cho địa phương có xã

ATK,
vùng ATK.
-

Quyết định 60/QĐ-TTg ngày 30/9/2010 của Thủ tướng Chính phủ ban

hành các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư phát triển bằng
nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2011 – 2015, trong đó có Chương trình hỗ
trợ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội các xã ATK cách mnagj tỉnh Thái
Nguyên, Bắc Giang và Quảng Ngãi.
- Quyết định số 40/2015/QĐ-TTg ngày 14 tháng 9 năm 2015 ban hành
nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn ngân sách nhà nước giai đoạn
2016-2020, trong đó xác định tiêu chí bổ sung xác định mỗi xã ATK được hưởng
0,3 điểm để làm tiêu chí phân bổ NSNN cho Ngân sách địa phương.
-

Quyết định số 1722/QĐ-TTg ngày 02 tháng 9 năm 2016 của Thủ tướng

Chính phủ phê duyệt Chương trình mực tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai
đoạn 2016-2020, trong đó đối tượng của chính sách có các xã ATK.
(iv)

Chính sách đền ơn đáp nghĩa của Đảng và Nhà nước đối với người

có công tại xã ATK, vùng ATK.


14