Bai tho Tay tien

Tiết thứ : 14, 15
Ngày soạn : 23/8/2009
Ngày dạy : 24/8/2009
Tây tiến
Quang Dũng
A. Mục tiêu cần đạt : Giúp HS:
- Cảm nhận đợc v p hựng v v m l ca rng Tõy Bc và hỡnh nh dng cm v ho
hoa lóng mn ca ngời lính Tõy Tin.
- c sc Ngh Thut trong bi th: cht bi trỏng ho hựng, cht lóng mn ho hoa ho
quyn vi nhau
B. Phơng tiện lên lớp : SGK, SGV, Giáo án
- HS: Sách giáo khoa, bài soạn
C.Tiến trình dạy học
* ổn định tổ chức : Kiểm tra sĩ số :
* Kiểm tra bài cũ
* Bài mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt
HS đọc phần Tiểu dẫn và giới
thiệu những nét chính về nhà
thơ Quang Dũng.
- GV nhấn mạnh một số điểm.
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Quang Dũng (1921 - 1988) tên khai sinh là Bùi Đình
Diệm, quê Phợng Trì (Phùng) - Đan Phợng - Hà Tây, học
đến bậc trung học ở Hà Nội. Quang Dũng là một ngời đa
tài song đợc biết nhiều với t cách nhà thơ.
- Thơ Quang Dũng vừa hồn nhiên vừa tinh tế mang vẻ
đẹp hào hoa, phóng khoáng, đậm chất lãng mạn.
2. GV cung cấp thêm một số t
liệu về đoàn quân Tây Tiến (đặc

biệt là những bài viết của nhà
thơ Trần Lê Văn, ngời bạn thân
sống nhiều với Quang Dũng)
2. Đoàn quân Tây Tiến
- Thành phần : đa số là thanh niên Hà Nội thuộc nhiều
tầng lớp khác nhau) lao động, tri thức, học sinh, sinh
viên,)
- Địa bàn hoạt động : miền rừng núi phía Tây của tổ
quốc.
- Điều kiện sinh hoạt : Thiếu thốn
- Hoàn cảnh chung : đánh trận tử vong ít, sốt rét tử
vong nhiều.
3. HS đọc phần Tiểu dẫn và giới
thiệu hoàn cảnh ra đời bài thơ.
- GV giới thiệu thêm một số
điểm về hành trình của bài thơ.
3. Tác phẩm
- Bài thơ ra đời khi nhà thơ đã chuyển sang đơn vị
khác, bồi hồi nhớ về đơn vị cũ ông viết bài thơ này. ban
đầu có tên Nhớ Tây Tiến, sau mới đổi thành Tây Tiến.
- Bài thơ hình thành theo dòng ký ức đầy ắp kỷ niệm
của nhà thơ.
- Bố cục bài thơ. Bài thơ có thể chia làm 4 đoạn :
+ Đoạn 1 : (14 dòng đầu) Trong nỗi nhớ da diết của
Căn cứ vào nội dung và sự phân
chia các khổ trong bài thơ, GV
hớng dẫn HS tìm hiểu bố cục
tác giả, đoàn quân Tây Tiến hiện ra trong những cuộc
hành quân gian khổ trên cái nền của thiên nhiên miền
Tây hùng vĩ, dữ dội.

+ Đoạn 2 : (từ dòng 15 đến dòng 22) Những kỷ niệm
đẹp về tình quân dân trong đêm liên hoan và vẻ đẹp thơ
mộng của núi rừng.
+ Đoạn 3 : (từ dòng 23 đến dòng 30) khắc hoạ - Căn
cứ vào nội dung và sự phân chia các khổ trong bài thơ,
GV hớng dẫn HS tìm hiểu bố cục chân dung ngời lính
Tây Tiến và sự hi sinh bi tráng của + Căn cứ vào nội
dung và sự phân chia các khổ trong bài thơ, GV hớng
dẫn HS tìm hiểu bố cục họ.
+Đoạn 4 : (4 câu cuối) Nhà thơ đã xa đơn vị, gửi lòng
mình mãi gắn bó với Tây Tiến và miền Tây.
1. GV đọc mẫu và hớng dẫn học
sinh đọc thể hiện đúng cảm xúc,
giọng điệu và âm hởng của từng
đoạn trong bài thơ.
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Đoạn thơ thứ nhất
a) Câu thơ mở đầu giới thiệu
cho ngời đọc điều gì ?
a) Câu mở đầu:
Giới thiệu hai hình tợng chính của bài thơ : miền Tây
(mà Sông Mã làm đại diện) và Tây Tiến (ngời lính Tây
Tiến). Câu thơ vừa nh lời tâm sự vừa nh lời gọi có tác
dụng định hớng toàn bộ cảm xúc (nhớ) cho bài thơ.
b) Nhớ chơi vơi là nỗi nhớ
nh thế nào ?
b) "Nhớ chơi vơi" : không rõ nét, không gắn với một
đối tợng cụ thể nào, chỉ biết rằng đó là nỗi nhớ da diết
thờng trực.
- Nỗi nhớ chơi vơi đợc cụ thể hoá bằng việc miêu tả

các sự vật và liệt kê các địa danh của miền Tây (Sài
Khao, Mờng Lát, Pha Luông, Mờng Hịch, Mai Châu),
các sự vật tiêu biểu (Dốc, mây, ma, thác, cọp), qua đó
làm hiện lên hình ảnh một cuộc hành quân.
c) Phân tích nghệ thuật tạo hình
ngắt nhịp, sử dụng thanh điệu
trong các dòng thơ 5, 6, 7, 8 và
tác dụng thể hiện thiên nhiên
miền Tây, cuộc hành quân của
ngời lính Tây Tiến.
c) Thiên nhiên miền Tây và cuộc hành quân của ngời
lính Tây Tiến :
Dốc lên khúc khuỷu/dốc thăm thẳm
...Nhà ai Pha Luông ma xa khơi.
+ Câu 5 : Nhịp 4/3 và 2 từ láy gợi hình tợng về một
con dốc và con đờng.
+ Câu 6 : Hình ảnh Súng ngửi trời vừa thực vừa gợi
ra chất lính.
+ Câu 7 : Nhịp 4/3 nh vẽ tiếp về hình ảnh một con dốc
khác trên đờng hành quân.
+ Câu 8 : Toàn thanh bằng, tơng phản với 3 câu trên
nh một tiếng thở phào nhẹ nhõm của ngời lính sau một
chặng đờng dài hành quân vất vả.
d) Cảm nhận về ngời lính trong
đoạn thơ đầu ?
d) Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến.
+ Trên đờng hành quân vất vả, nhiều ngời lính đã ngã
xuống vì kiệt sức :
Anh bạn... bỏ quên đời.
+ Ngời lính đợc đặt giữa bối cảnh thiên nhiên miền

Tây dữ dội và bí ẩn :
Chiều chiều ... cọp trêu ngời.
+ Điểm dừng của cuộc hành quân vất vả là những làng
bản với hơng vị của nếp xôi (Mai Châu mùa em thơm
nếp xôi).
3. Đọc- hiểu đoạn thơ thứ hai.
GV tổ chức cho HS thảo luận
3. Đoạn thơ thứ hai
a) GV cho HS đọc lại đoạn thơ
và so sánh với đoạn 1 về giọng
điệu, âm hởng và hình thức
nghệ thuật.
- Giọng thơ có sự biến đổi từ hùng tráng sang nhẹ nhàng
mà sâu lắng. Hình ảnh thơ không còn dữ dội mà đậm
màu sắc trữ tình, thơ mộng với hai bức tranh, hai khung
cảnh khác nhau : đêm liên hoan ở doanh trại và cảnh
"Ngời đi Châu Mộc chiều sơng ấy".
+ Cảnh liên hoan trong doanh trại giữa bộ đội và dân
địa phơng cảnh rực rỡ lung linh của đêm liên hoan đợc
cảm nhận với niềm say sa, ngỡ ngàng của ngời lính.
b) Cảm nhận của ngời lính Tây
Tiến về ngời con gái miền núi
Tây Bắc ?
+ Các cô gái đến với buổi liên hoan mà nh các cô dâu
trong lễ cới (xiêm áo tự bao giờ) khi e ấp trong điệu nhạc
đặc trng của dân tộc mình, ngời lính say mê trong tiếng
nhạc, tâm hồn đầy ý thơ và mơ tởng đến những ngày vui
tơi ở Viên Chăn.
c) Nhận xét về bức tranh sông
nớc qua các hình ảnh : hồn lau,

hoa đong đa, dáng ngời trên độc
mộc ?
+ Cảnh tiễn đa trên sông trong chiều sơng cảnh vật trở
nên có hồn (hồn lau) và đầy quyến luyến, tình tứ (hoa
đong đa). Bức tranh vì vậy có nét đẹp hoang dã nên thơ.
+ Nổi bật là hình ảnh dáng ngời trên độc mộc" đem
đến nét đẹp rắn rỏi, khoẻ khoắn cho bức tranh thiên
nhiên thơ mộng, mềm mại, mơ màng.
4. Đọc- hiểu đoạn thơ thứ ba 4. Đoạn thơ thứ ba
a) GV cho HS đọc lại đoạn thơ
và yêu cầu phân tích nét bi tráng
trong đoạn này khi nói về hình
ảnh ngời lính Tây Tiến. Bức
chân dung ngời lính hiện lên với
đặc điểm gì ?
a) Bức chân dung ngời lính Tây Tiến":
Đợc vẽ bằng những nét khác lạ, phi thờng gợi nét đẹp
hào hùng :
Tây Tiến................dữ oai hùm.
Không mọc tóc gợi nét ngang tàng (sự thật là vì sốt rét
rụng hết tóc).
Quân xanh màu lá gợi vẻ bí hiểm (thực ra là nớc da
xanh tái và sốt rét).
b) Giáo viên liên hệ với câu thơ
trong bài thơ Đất nớc của
Nguyễn Đình Thi
Những đêm dài hành quân nung
nấu
Bỗng bồn chồn nhớ mắt ngời
b) Ngời lính còn hiện lên với vẻ đẹp hào hoa :

Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
"Dáng Kiều thơm" là nỗi nhớ da diết, là cõi đi về trong
mộng của ngời lính là nguồn cổ vũ, động viên cho ngời
lính.
yêu
c) Nhận xét về cách nói của nhà
thơ khi nói về sự hi sinh của
đồng đội mình ?
- Giáo viên thuyết giảng bổ
sung về khái niệm áo bào và
cho học sinh nêu ấn tợng, cảm
xúc của mình về những câu thơ
nói đến sự hi sinh của ngời lính.
c) Quang Dũng đã nói đến sự hi sinh của ngời lính một
cách thấm thía :
Rải rác ..........anh về đất
+ Các từ Hán Việt (biên cơng, viễn xứ) tạo không khí
trang nghiêm, bi tráng.
+ "áo bào thay chiếu" (chiếu thay áo bào) tăng thêm
màu sắc bi tráng.
+ Vẻ đẹp bi tráng còn đợc thể hiện qua khí phách của
ngời lính (Chiến trờng đi chẳng tiếc đời xanh) và tiếng
gầm của Sông Mã nh một khúc độc hành (Sông Mã gầm
lên khúc độc hành).
Tác giả đã sử dụng thành công bút pháp lãng mạn để
tạo ra màu sắc bi tráng cho đoạn thơ, bài thơ.
5. Đọc- hiểu đoạn thơ cuối 5. Đoạn thơ cuối
a) Đoạn thơ cuối đề cập đến
khoảng thời gian nào trong
mạch cảm xúc của bài thơ ?

- Nhà thơ dứt khỏi dòng hồi tởng để trở về với hiện tại
(đã xa Tây Tiến) :
Tây Tiến ... một chia phôi.
b) Nhà thơ khẳng định điều gì
khi đã xa Tây Tiến ?
- Nhà thơ khẳng định tâm hồn mình luôn thuộc về Tây
Tiến :
Ai lên ... chẳng về xuôi
Mùa xuân đợc dùng với nhiều nghĩa: thời điểm
thành lập đoàn quân Tây Tiến (mùa xuân 1947), mùa
xuân của đất nớc, mùa xuân (tuổi trẻ) của các chiến sĩ
Tây Tiến.
c) Cách hiểu về câu cuối của bài
thơ.
Câu cuối: Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi
Dù đã ngã xuống (hay đã rời xa) nhng hồn (tinh thần)
vẫn đi cùng đồng đội, sống cùng đồng đội. Tứ thơ này
nâng chất sử thi cho bài thơ.
III. Tổng kết
GV nêu câu hỏi : Thành công
của Quang Dũng trong bài thơ
là gì ? Giá trị của bài thơ ?
Củng cố :
Dặn Dò: - Đọc thuộc lòng bài
thơ, làm bài tập trong sgk
- Soạn bài mới
- Quang Dũng thành công trong việc xây dựng hình t-
ợng bi tráng về ngời lính với vẻ đẹp hào hùng và hào
hoa.
- Bài thơ ghi lại một chặng đờng anh hùng của một

đơn vị anh hùng. Đó cũng là tinh thần chung của quân
dân ta thời kỳ đầu chống Pháp.
- Tây Tiến đợc viết với bút pháp lãng mạn hào hoa.