Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa mác lênin, tư tưởng hồ chí minh ở trường chính trị tỉnh thái nguyên
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.14 MB, 166 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN THỊ UYÊN
ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN “NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA
CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH” Ở
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH THÁI NGUYÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN THỊ UYÊN
ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN “NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA
CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH” Ở
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH THÁI NGUYÊN
Ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học bộ môn Lý luận Chính trị
Mã số: 8140111
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: TS. VŨ MINH TUYÊN
THÁI NGUYÊN - 2019
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng
dẫn khoa học của TS. Vũ Minh Tuyên trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái
Nguyên. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và
chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác và thông tin trích
dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019
Tác giả
Nguyễn Thị Uyên
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn, cảm ơn sâu
sắc tới thầy giáo TS. Vũ Minh Tuyên đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ để luận
văn được hoàn thành.
Đồng thời, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn Ban chủ nhiệm Khoa
Giáo dục chính trị, các thầy cô giáo Khoa Giáo dục chính trị - Trường Đại học
Sư phạm Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho
tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn.
Tác giả xin được gửi lời cảm ơn tới BGH, các giảng viên và học viên
trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên đã nhiệt tình giúp đỡ tạo mọi điều kiện thuận
lợi để luận văn được hoàn thành.
Cuối cùng, tác giả xin được gửi lời cảm ơn tới bạn bè, gia đình và đồng
nghiệp đã luôn động viên, giúp đỡ tác giả hoàn thành khóa học.
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019
Tác giả
Nguyễn Thị Uyên
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................ii
MỤC LỤC............................................................................................................iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT..............................................................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ ....................................................................v
MỞ ĐẦU ..............................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn .............................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................3
4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................3
5. Đóng góp của đề tài .........................................................................................4
6. Kết cấu của đề tài.............................................................................................4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ĐỔI MỚI KIỂM TRA,
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN “NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN
CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH” Ở
TRƯỜNG
CHÍNH TRỊ TỈNH THÁI NGUYÊN ...................................................................5
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................5
1.1.1. Việc nghiên cứu vấn đề kiểm tra, đánh giá trên thế giới...........................5
1.1.2. Việc nghiên cứu vấn đề kiểm tra, đánh giá ở Việt Nam ...........................7
1.2. Cơ sở lý luận của đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn
“Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh” ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên .............................................9
1.2.1. Quan niệm về kiểm tra, đánh giá...............................................................9
1.2.2. Mục đích của việc đổi mới kiểm tra, đánh giá ........................................20
1.2.3. Sự cần thiết và đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn
“Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh” ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên hiện nay ............................21
1.3. Thực trạng của đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn “Những
vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở
trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên..........................................................37
1.3.1. Cơ sở để tiến hành kiểm tra, đánh giá kết quả học tập............................37
1.3.2. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn “Những vấn đề cơ
bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở trường Chính
trị tỉnh Thái Nguyên .....................................................................39
Kết luận chương 1..............................................................................................43
Chương 2: QUY TRÌNH ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC
TẬP MÔN "NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN,
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH" THEO HƯỚNG ĐỔI MỚI Ở TRƯỜNG
CHÍNH TRỊ TỈNH THÁI NGUYÊN................................................44
2.1. Quy trình chọn nội dung, phương pháp, hình thức kiểm tra, đánh giá
trong dạy học môn “Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh” ...........................................................................44
2.1.1. Quy trình chung khi tiến hành kiểm tra, đánh giá ...................................44
2.1.2. Những yêu cầu khi xây dựng nội dung, PP, hình thức kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập môn “Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh” ...........................................................................48
2.2. Quy trình đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Những
VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh....................50
2.2.1. Quy trình xây dựng đề kiểm tra với câu hỏi tự luận, trắc nghiệm ..........50
2.2.2. Quy trình xây dựng đề kiểm tra, đánh giá đối với câu hỏi TNKQ..........52
2.2.3. Quy trình xây dựng đề kiểm tra kết hợp trắc nghiệm khách quan với
câu hỏi tự luận .........................................................................................54
2.2.4. Quy trình xây dựng đề đan xen kết hợp nhiều phương pháp ..................55
2.2.5. Quy trình xây dựng đề kiểm tra dưới dạng bài tập tình huống và bài
tập kinh tế ................................................................................................57
2.3. Điều kiện thực hiện đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn
“Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”
ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên.......................................................59
2.3.1. Đối với các cấp quản lý ...........................................................................59
2.3.2. Đối với giảng viên ...................................................................................60
2.3.3. Đối với học viên ......................................................................................61
2.3.4. Về cơ sở vật chất .....................................................................................62
Kết luận chương 2..............................................................................................63
Chương 3: THỰC NGHIỆM ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ
HỌC TẬP MÔN “NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC LÊNIN, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH” Ở TRƯỜNG CHÍNH TRỊ
TỈNH
THÁI NGUYÊN .................................................................................................65
3.1. Kế hoạch thực nghiệm đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn
“Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”
ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên.......................................................65
3.1.1. Giả thuyết thực nghiệm ...........................................................................65
3.1.2. Mục đích thực nghiệm.............................................................................65
3.1.3. Đối tượng, địa điểm và thời gian thực nghiệm........................................66
3.2. Nội dung thực nghiệm ................................................................................66
3.2.1. Chọn bài thực nghiệm..............................................................................67
3.2.2. Thiết kế các dạng đề kiểm tra, đánh giá để tiến hành thực nghiệm ........67
3.3. Tiến hành thực nghiệm, đánh giá kết quả sau thực nghiệm .......................89
3.3.1. Khảo sát lớp đối chứng và thực nghiệm..................................................89
3.3.2. Phân tích, đánh giá kết quả sau khi thực nghiệm ....................................89
3.4. Một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập môn “Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ
Chí Minh” ................................................................................................98
KẾT LUẬN ......................................................................................................102
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................103
PHỤ LỤC ...............................................................................................................
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
CNDVBC
: Chủ nghĩa duy vật biện chứng
CNXHKH
: Chủ nghĩa xã hội khoa học
CSLL
: Cơ sở lý luận
ĐC
: Đối chứng
HC
: Hành chính
HH
: Hàng hóa
KT, ĐG
: Đánh giá
LLCT - HC
: Lý luận chính trị - Hành chính
PP
: Phương pháp
TLLĐ
: Tư liệu lao động
TLSX
: Tư liệu sản xuất
TN
: Thực nghiệm
TNKQ
: Trắc nghiệm khách quan
TƯ
: Trung ương
TV
: Thường vụ
VĐCB
: Vấn đề cơ bản
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng
Bảng 3.1. Kết quả thực câu hỏi trắc nghiệm và tự luận ..................................90
Bảng 3.2. Kết quả thực nghiệm dạng đề câu hỏi trắc nghiệm khách quan .....91
Bảng 3.3. Kết quả thực nghiệm dạng đề bài toán kinh tế và bài tập tình huống
........94
Bảng 3.4. Kết quả đề thực nghiệm kiểm tra, đánh giá bằng phương pháp
TNKQ và phương pháp tự luận.......................................................95
Bảng 3.5. Kết quả thực nghiệm đề kiểm tra, đánh giá kết hợp các hình thức
......96
Biểu đồ
Biểu đồ 3.1.
Kết quả thực nghiệm dạng đề câu hỏi vấn đáp và tự luận ........91
Biểu đồ 3.2.
Kết quả thực nghiệm dạng đề câu hỏi TNKQ...........................93
Biểu đồ 3.3.
Kết quả thực nghiệm dạng đề bài toán kinh tế và bài tập tình
huống .........................................................................................94
Biểu đồ 3.4.
Kết quả đề thực nghiệm kiểm tra, đánh giá bằng phương
pháp trắc nghiệm khách quan và phương pháp tự luận ............96
Biểu đồ 3.5.
Kết quả thực nghiệm đề kiểm tra, đánh giá kết hợp các hình
thức............................................................................................97
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bước vào thế kỉ XXI với sự phát triển như vũ bão của khoa học công
nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và xu hướng toàn cầu hóa thì vai trò của
giáo dục ngày càng trở nên quan trọng. Với quan điểm giáo dục là “quốc sách
hàng đầu” Đảng và Nhà nước ta vẫn luôn khẳng định về việc tiếp tục đổi mới
nội dung, hình thức, PP dạy và học ở tất cả các cấp học, bậc học theo hướng
hiện đại nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, tư duy sáng tạo của người học.
Trong sự nghiệp đổi mới giáo dục, đào tạo nói chung và đổi mới chương
trình, phương pháp dạy học nói riêng thì việc đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của người học được coi là một trong những vấn đề bức thiết, là động lực
thúc đẩy đổi mới quá trình dạy và học.
Kiểm tra, đánh giá là một khâu quan trọng trong quá trình dạy học, là
mấu chốt tác động mạnh mẽ đến quá trình nâng cao chất lượng giáo dục - đào
tạo. Kiểm tra, đánh giá đúng cách, đúng hướng, khách quan, nghiêm túc sẽ là
động lực mạnh mẽ khích lệ người học vươn lên đạt kết quả tốt trong quá trình
học. Kiểm tra, đánh giá cung cấp cho giáo viên về tình hình lĩnh hội kiến thức
của người học, việc hình thành kỹ năng, kỹ xảo, góp phần phát huy tính tích
cực, tính chủ động, tự giác trong mỗi người học trong quá trình học tập.
Tuy nhiên, thực trạng giáo dục ở nước ta trong những năm gần đây cho
thấy kết quả kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học còn chưa hợp lý,
chưa phản ánh đúng thực chất năng lực của người học. Đặc biệt trong kì thi
Trung học phổ thông Quốc gia năm 2018 vừa qua đã xuất hiện hiện tượng gian
lận trong thi cử, chạy điểm, nâng điểm không chỉ ở một số cá nhân mà nó còn
trở thành một tổ chức tiêu cực ở một số tỉnh gây bức xúc trong dư luận xã hội.
Từ đó, cũng đặt ra nhiều câu hỏi làm thế nào để có sự công bằng, chính xác và
minh bạch trong thi cử. Đây thực sự là một thách thức nó làm ảnh hưởng
nghiêm trọng đến nền giáo dục nói riêng và đến cả sự nghiệp của đất nước nói
chung, vì vậy cần
phải có biện pháp giải quyết triệt để trong khâu kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập.
Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo cũng chỉ
rõ: “Việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo cần từng bước
theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng đồng giáo dục thế giới tin cậy và
công nhận”. Như vậy, để đạt được sự tin cậy của cộng đồng thì việc đổi mới
kiểm tra, đánh giá cần phải có những thay đổi về cả nội dung, hình thức,
phương pháp, có như vậy mới đáp ứng được những yêu cầu, mục tiêu giáo dục,
khắc phục được những hạn chế và phù hợp với đặc thù của từng môn học, trong
đó có môn “Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”.
Xuất phát từ thực tiễn trên để hoạt động dạy và học môn Những VĐCB
của chủ nghĩa Mác - Lênin đạt hiệu quả cao, cần thiết phải có những cách thức
đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập một cách thiết thực, cụ
thể và hiệu quả. Để góp phẩn đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức kiểm
tra, đánh giá kết quả dạy học môn “Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh” ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên được công bằng,
chính xác, khoa học hơn, tôi quyết định chọn đề tài: “Đổi mới kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập môn “Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh” ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên”.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
2.1. Mục đích nghiên cứu
Khẳng định vị trí, vai trò của kiểm tra, đánh giá.
Luận văn tập trung nghiên cứu, đề xuất những biện pháp góp phần đổi
mới phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trong môn “Những VĐCB
của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở trường Chính trị tỉnh
Thái Nguyên.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Đưa ra CSLL và thực tiễn đổi mới KT, ĐG kết quả học tập môn
“Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở
trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
- Đề xuất quy trình đổi mới KT, ĐG kết quả học tập môn “Những vấn đề
cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở trường Chính trị
tỉnh Thái Nguyên.
- Thực nghiệm đổi mới KT, ĐG kết quả học tập môn “Những vấn đề cơ
bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở trường Chính trị tỉnh
Thái Nguyên.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu việc thực hiện đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập môn “Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở
trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên qua một số bài học cụ thể của môn này
(phần I: Những NLCB của chủ nghĩa Mác - Lênin).
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Môn Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
bao gồm bốn học phần: Triết học, Kinh tế chính trị, CNXHKH, Tư tưởng Hồ
Chí Minh. Vì thời gian có hạn, luận văn chỉ tiến hành điều tra và khảo sát
hướng đổi mới kiểm tra, đánh giá trong giảng dạy học phần Kinh tế chính trị
của môn “Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin” cho học viên các lớp
Trung cấp LLCT - HC K37, K38, K43, K44 ở Trường Chính trị tỉnh Thái
Nguyên.
4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp chung là PP luận của CNDVBC và chủ nghĩa duy vật lịch
sử. Ngoài ra luận văn còn sử dụng những PP nghiên cứu sau:
+ PP lịch sử - lô gíc.
+ PP trừu tượng hóa, khái quát hóa
+ PP phân tích - tổng hợp.
+ PP so sánh - thống kê.
+ PP điều tra xã hội học, phỏng vấn, quan sát, thực nghiệm sư phạm.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
5. Đóng góp của đề tài
- Về lí luận:
Đề tài xác định được vai trò, ý nghĩa, vị trí của việc kiểm tra, đánh giá
kết quả học tập trong dạy học nói chung, dạy học môn "Những VĐCB của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh" nói riêng từ đó đề ra những hướng
đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập nhằm phát huy tính tích cực của
người học.
- Về thực tiễn:
Trên cơ sở thực nghiệm sư phạm, tác giả đưa ra quy trình và đề xuất
những giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả việc kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập trong dạy học nói chung và đổi mới kiểm tra, đánh giá môn Những
VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nói riêng.
Kết quả nghiên cứu của luận văn là tài liệu tham khảo, vận dụng góp
phần đổi mới kiểm tra, đánh giá môn “Những VĐCB của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” tại Trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên hiện nay.
6. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, phần danh mục tài liệu tham khảo và
phần phụ lục, luận văn gồm 3 chương 10 tiết.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN “NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CHỦ
NGHĨA MÁC - LÊNIN, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH” Ở TRƯỜNG
CHÍNH TRỊ TỈNH THÁI NGUYÊN
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Việc nghiên cứu vấn đề kiểm tra, đánh giá trên thế giới
Trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, các nhà khoa học luôn lấy mệnh đề
“bất cứ cái gì đang thực sự tồn tại đều có thể đo được” làm điểm xuất phát cho
việc nghiên cứu. Cũng như vậy trong khoa học giáo dục, để đánh giá một cách
chính xác quá trình học tập của người học, nhà giáo dục Peter W. Airasian đã
nghiên cứu, tìm hiểu cách thức đánh giá bằng phương pháp đo lường. Đối với
phương pháp này người thầy có thể sử dụng những kỹ thuật như: phiếu quan
sát, bảng hỏi, phiếu phỏng vấn, bảng liệt kê, bảng trắc nghiệm để lượng hóa
khối kiến thức, kỹ năng của người học trong quá trình lĩnh hội tri thức ứng với
các con số cụ thể.
Một số nhà nghiên cứu lại đi tìm công cụ khác để đánh giá kết quả học
tập của người học như: Nitoko
Brookhart đã có những nghiên cứu về việc sử
dụng phương pháp trắc nghiệm (test) như một công cụ trong kiểm tra, đánh giá
tri thức. Theo đó, nhà giáo dục có thể xử dụng những tình huống có vấn đề, đưa
ra những phương án để người học phải lựa chọn để đi đến sự cô đọng, sự thống
nhất cho một kiến thức nào đó. Thủ pháp này đòi hỏi mỗi câu trả lời ứng với
một hệ số điểm thống nhất và có tính hệ thống logic. Chính Nitko Brookhart đã
chỉ ra cụ thể hơn về việc đánh giá trong giáo dục là “quá trình thu thập thông tin
và sử dụng các thông tin này để ra quyết định về học sinh, về chương trình, về
nhà trường và đưa ra các chính sách giáo dục” [9, tr.33] cho phù hợp (bao gồm
từng hoạt động cụ thể từ hoạt động giảng dạy đến xếp chỗ ngồi cho học sinh
vào các chương trình học khác nhau).
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Các nhà giáo dục khác như: Mabry, Hart, Herman, Brown
Hudson,
Wiggin,… lại đi tìm hình thức đánh giá và phân chia thành ba hình thức kiểm
tra đánh giá chính gắn với mỗi giai đoạn lịch sử cụ thể:
Hình thái đánh giá cổ điển đầu tiên là đánh giá chủ yếu dựa trên sự đo
lường tâm lí với những bài kiểm tra trên giấy thông qua câu hỏi trắc nghiệm và
sử dụng quy trình chấm điểm trên máy tính để đảm bảo tính khách quan.
Tiếp đến là hình thái đánh giá gắn với bối cảnh giáo dục với chủ trương
kiểm tra đánh giá phải phù hợp với khung chương trình, câu hỏi phải dựa trên
tiêu chí cung cấp thông tin, mang tính phản hồi để có ích cho việc điều chỉnh
hoạt động giảng dạy. Hình thức này đã khuyến khích được tính tự đánh giá,
đánh giá lẫn nhau của học sinh.
Thứ ba là hình thái đánh giá cá nhân hóa do Brown
Hudson, Dierick
Dochy nghiên cứu. Phương pháp đánh giá này xuất hiện với nhiều tên gọi khác
nhau: phương pháp đánh giá sáng tạo, đánh giá thực hiện, đánh giá năng lực,
văn hóa kiểm tra đánh giá hiện đại,…. Nhưng tựu chung với phương pháp này
người học phải thực hiện nghiên cứu và vận dụng kĩ năng tư duy sáng tạo trong
quá trình học tập và thể hiện ra bằng những sản phẩm cụ thể. Bài kiểm tra đa
dạng vừa tương thích với bối cảnh thực tế cuộc sống vừa gắn với hoạt động
giảng dạy và phù hợp với mục tiêu môn học.
Peter W.Airasian cũng đã nghiên cứu rất nhiều về kiểm tra và ông đã chỉ
ra rằng kiểm tra có nhiều dạng: kiểm tra 15 phút, kiểm tra 1 tiết,… Những bài
kiểm tra trên lớp ấy là “quá trình thu thập, tổng hợp và diễn giải thông tin hỗ trợ
cho việc ra quyết định” [9, tr.31]. Hay nói cách khác, người giáo viên phải là
người dùng giấy bút để thu thập thông tin về sự thể hiện kiến thức và kĩ năng
của người học một cách hệ thống. Ông đã chia đánh giá thành hai dạng là:
“đánh giá định tính là việc quan sát, kiểm tra và đo lường; đánh giá định lượng
như đánh giá bằng điểm số” [9, tr.31].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Nhà nghiên cứu K.Ulbrich khi tìm hiểu về đánh giá đã chỉ ra rằng: “Đánh
giá là hệ thống hoạt động nhằm thu thập số liệu, sản phẩm, báo cáo có giá trị
thực về sự hiểu biết và nắm vững những mục tiêu đã đề ra” [9, tr.31].
Theo nhà giáo dục R.F Marger (1993), đánh giá cũng giống như nghệ
thuật nó miêu tả chi tiết tình hình học tập của học sinh và việc giảng dạy của
giáo viên để từ đó đưa ra những công việc cần phải tiếp tục và phải làm cho học
sinh tiến bộ hơn [9,
tr.32].
Nhà giáo dục Savin trong cuốn Giáo dục học đã nêu những thang bậc
khác nhau của mình về kiểm tra đánh giá kết quả học tập: “Đánh giá được thực
hiện trên cơ sở kiểm tra và đánh giá theo hệ thống 5 bậc: Xuất sắc (điểm 5), Tốt
(4 điểm), Trung bình (3 điểm), Xấu (điểm 2), Rất xấu (điểm 1)” [16, tr.246].
1.1.2. Việc nghiên cứu vấn đề kiểm tra, đánh giá ở Việt Nam
Vấn đề phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học đã
và đang được các nhà khoa học, nhà giáo dục quan tâm.
Giáo trình “phương pháp kiểm tra đánh giá trong dạy học Sinh học” của
PGS.TS Nguyễn Đình Nhâm và TS.Vũ Đình Luận (Nhà xuất bản Đại học Vinh)
nói về phương pháp KT, ĐG trong dạy học môn Sinh học; quá trình dạy học
môn Sinh học bao gồm sáu yếu tố cơ bản: mục tiêu dạy học, nội dung dạy học,
phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học, phương tiện dạy học và KT,
ĐG trong dạy học.
Đã cung cấp cho độc giả lý thuyết về kiểm tra đánh giá trong dạy học nói
chung và dạy học Sinh học nói riêng. Đồng thời, giáo trình còn mang lại những
tri thức về phương pháp xây dựng công cụ kiểm tra đánh giá, phương pháp
kiểm tra đánh giá trong dạy học môn Sinh học.
Qua đó tác giả còn giúp cho người học có thể tự xây dựng được bài kiểm
tra, áp dụng các phương pháp đánh giá năng lực sau khi được học các bài học.
Tác giả Đặng Vũ Hoạt với bài viết “Một số vấn đề kiểm tra, đánh giá tri
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
thức học sinh” (Lý luận dạy học Đại học, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội 2004)
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
đã trình bày những vấn đề cơ bản về kiểm tra, đánh giá tri thức, kỹ năng của
học sinh. Đồng thời, tác giả còn trình bày về vị trí, chức năng của kiểm tra,
đánh giá tri thức người học và khẳng định việc kiểm tra, đánh giá là một khâu
quan trọng không thể thiếu trong quá trình dạy học.
Bài viết của TS. Vũ Thị Phương Lê nói về “Đổi mới phương thức kiểm
tra, đánh giá các học phần ngành chính trị học theo hướng phát triển năng lực
ở trường Đại học Vinh hiện nay”, tác giả đã chỉ ra tầm quan trọng của việc đổi
mới phương pháp kiểm tra, đánh giá; từ đó đề xuất các phương thức kiểm tra,
đánh giá các học phần ngành chính trị học theo hướng “mở” nhằm chú trọng
phát triển năng lực của sinh viên.
Kiến thức, kĩ năng về kiểm tra, đánh giá là vô cùng quan trọng, bởi vậy
nó đã được các nhà giáo dục: Nguyễn Công Khanh (chủ biên) và Đào Thị Oanh
nghiên cứu và biên soạn cuốn giáo trình “Kiểm tra đánh giá trong giáo dục”
của Nhà xuất bản Đại học Sư phạm (2017) với ba nội dung lớn:
Chương 1: Cơ sở lí luận về kiểm tra đánh giá trong giáo dục đem lại cho
người học kiến thức về vai trò, mục đích, mục tiêu của kiểm tra đánh giá trong
giáo dục; các hình thái và những loại hình đánh giá trong giáo dục; các khái
niệm cơ bản về kiểm tra, đánh giá và quy trình thiết lập một kế hoạch đánh
giá phù
hợp.
Chương 2: Nói về các công cụ kiểm tra đánh giá với những phương pháp
cụ thể như: nhóm phương pháp kiểm tra viết, nhóm phương pháp quan sát,…
các công cụ kiểm tra đánh giá; giúp người đọc phân biệt được điểm khác biệt
giữa đánh giá năng lực với đánh giá kiến thức, kĩ năng.
Chương 3: Xử lí và phản hồi kết quả kiểm tra đánh giá.
Nhìn chung, vấn đề kiểm tra, đánh giá đã và đang được nhiều tác giả
quan tâm và nghiên cứu dưới những góc độ khác nhau như: có tác giả trình bày
về ý nghĩa, vị trí của kiểm tra, đánh giá đối với người học; đề xuất các phương
hướng đổi mới kiểm tra đánh giá thông qua những hình thức và cách tổ chức
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
khác nhau,… Những kết quả nghiên cứu trên làm cơ sở cho tác giả kế thừa và
tiếp tục
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
có những phương hướng để đi vào nghiên cứu đề tài: “Đổi mới kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập môn “Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh” ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên”.
1.2. Cơ sở lý luận của đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn
“Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”
ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên
1.2.1. Quan niệm về kiểm tra, đánh giá
1.2.1.1 Kiểm tra, đánh giá nói chung
Kiểm tra, đánh giá là một thuật ngữ được dùng khá phổ biến trong đời
sống hàng ngày cũng như các ngành khoa học. Nó là một mắt xích quan trọng
trong sự nghiệp giáo dục, nó tồn tại khách quan và có tác động trực tiếp đến
việc nâng chất lượng dạy và học của giảng viên, sinh viên. Kiểm tra, đánh giá
với mục đích trước hết là để đo kết quả giáo dục đã đạt được.
Kiểm tra là một thuật ngữ dùng để chỉ sự đo lường, thu thập thông tin, so
sánh với những tiêu chuẩn, mục tiêu đã đề ra nhằm phán đoán, xác định xem
người học đã lĩnh hội được những kiến thức, kỹ năng và thái độ như thế nào
trong quá trình học.
Trong cuốn “Từ điển Bách khoa toàn thư Việt Nam”, kiểm tra được hiểu
là việc đánh giá kết quả giáo dục của học sinh so với mục tiêu đề ra sau một giai
đoạn nhất định: “kiểm tra là hoạt động đo, xem xét, thử nghiệm hoặc định cỡ
một hay nhiều đặc tính của sản phẩm và so sánh kết quả với yêu cầu quy định
nhằm xác định sự phù hợp với mỗi đặc tính” [9, tr.28].
Đánh giá hiểu theo nghĩa chung nhất với những định nghĩa như:
Trong cuốn “Đánh giá kết quả học tập” tác giả đã chỉ ra: “đánh giá là
hoạt động của con người nhằm phán xét về một hay nhiều đặc điểm của sự vật,
hiện tượng, con người theo những quan niệm và chuẩn mực nhất định mà người
đánh giá cần tuân theo” [14, tr.7].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Trong Triết học: “Đánh giá là xác định giá trị của sự vật, hiện tượng xã
hội, hoạt động hành vi của con người tương xứng với những mục tiêu, nguyên
tắc, kết quả mong đợi hay chuẩn mực nhất định, từ đó bộc lộ một thái độ. Nó có
tính động cơ, phương tiện và mục đích hành động” [9, tr.30].
Năm 1989, Jean - Marie De Ketele đánh giá là sự “thu thập một tập hợp
thông tin đủ thích hợp, có giá trị và đáng tin cậy, xem xét mức độ phù hợp giữa
tập hợp thông tin này và một tập hợp tiêu chí phù hợp với các mục tiêu định ra
ban đầu hay đã được điều chỉnh trong quá trình thu thập thông tin nhằm đưa ra
một quyết định” [9, tr.31]
Cho đến năm 1997, C.E. Beeby đã chỉ ra rằng: đánh giá không chỉ dừng
lại ở sự thu thập thông tin mà còn phải lí giải nó theo một hệ thống các bằng
chứng để đi tới sự phán xét về giá trị theo quan điểm hành động. Ông đã đưa ra
khái niệm chung nhất về đánh giá và đặc biệt nhấn mạnh khía cạnh giá trị của
nó.
Với những cách định nghĩa trên, kiểm tra, đánh giá có có nghĩa rất rộng
và được hiểu ở nhiều lĩnh vực khác nhau của cuộc sống, nhưng tựu chung lại nó
bao gồm những nội dung cơ bản:
- Kiểm tra là việc đưa ra ý kiến về kết quả của công việc dựa trên cơ sở
những thông tin đã thu thập được rồi tiến hành đối chiếu với những mục tiêu,
tiêu chuẩn đã đề ra trước đó.
- Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đoán giá trị về
kết quả của công việc đã đặt ra trước đó.
- Kiểm tra, đánh giá là quá trình hình thành những phán xét, nhận định và
kết quả của công việc dựa vào sự thu thập, phân tích, xử lý thông tin, đối chiếu
với những mục tiêu, tiêu chuẩn đã đề ra nhằm xác định giá trị của một sản
phẩm, một tiến trình, một chương trình,… từ đó, đề xuất những quyết định phù
hợp để điều chỉnh, cải thiện thực trạng, nâng cao chất lượng công việc cũng
như hiệu quả của nó.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Như vậy, kiểm tra bao giờ cũng hướng tới thực hiện mục đích được tính
bằng chất lượng và hiệu quả công việc, kiểm tra là một trong các bước cần tiến
hành của quá trình đánh giá. Đánh giá nhằm đo chất lượng và hiệu quả công
việc, cho nên đánh giá có mục đích. Hơn nữa, đánh giá phải đi đến sự phán
quyết, nhận định về giá trị, vì vậy cần phải thu thập những dạng thông tin khác
nhau và việc xử lí những thông tin này dựa trên nhiều tiêu chuẩn, đối chiều với
nhiều mục tiêu từ đó mới đưa ra những phán đoán, quyết định phù hợp. Xét ở
góc độ này thì giữa kiểm tra và đánh giá có những điểm chung: kiểm tra gắn
liền với đánh giá, đánh giá được hiểu theo nghĩa là kiểm tra. KT, ĐG có mối
quan hệ mật thiết với nhau.
1.2.1.2. Kiểm tra, đánh giá trong dạy học
Trong giáo dục, kiểm tra là quá trình đo lường học tập thực tế của người
học so với các tiêu chuẩn, mục tiêu đã đề ra với mục đích phát hiện những gì đã
đạt được, chưa đạt được, nguyên nhân cùng các nhân tố chi phối tới quá trình
ấy,… để từ đó đưa ra những biện pháp khắc phục. Hay cũng có thể hiểu, kiểm
tra là sự thu thập những thông tin, dữ liệu để làm cơ sở cho đánh giá.
Hay cũng có thể hiểu kiểm tra là xem xét học sinh lĩnh hội được những
tri thức, kĩ năng, thái độ như thế nào so với mục tiêu giáo dục đã đề ra trong
quá trình học tập. Từ đó, giáo viên cũng như người học có thể điều chỉnh hoạt
động dạy và học giúp học sinh cải thiện và nâng cao thành tích học tập. Trong
lớp học, giáo viên có thể tiến hành kiểm tra nhiều lần, việc kiểm tra có thể được
thực hiện thường xuyên hoặc định kì. Người bị kiểm tra không nhất thiết là phải
biết trước về hoạt động kiểm tra của giáo viên. Kết quả của kiểm tra có thể
dùng làm công cụ đánh giá xếp loại người học, làm báo cáo, tư vấn giáo dục.
Tóm lại, dù ở các cách nhìn khác nhau nhưng tựu chung lại, “kiểm tra là
xem xét, tổ chức thu thập thông tin và gắn với hoạt động đo lường để đưa ra
các kết quả, so sánh, đối chiếu với yêu cầu, mục tiêu hay chuẩn đã đề ra, với
mục đích xác định xem cái gì đã đạt được, cái gì chưa đạt được, những nguyên
nhân, các yếu tố ảnh hưởng và chi phối” tới quá trình giáo dục [9, tr.30].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Trong giáo dục đánh giá có những khái niệm, định nghĩa khác nhau tùy
thuộc vào mục đích, đối tượng, cấp độ đánh giá,…
Năm 1950, nhà giáo dục và tâm lí học Mĩ Ralph Tyler đã khẳng định
rằng: “Quá trình đánh giá chủ yếu là quá trình xác định mức độ thực hiện các
mục tiêu trong các chương trình giáo dục” [9, tr.32].
Nhà giáo dục Tiler cho rằng: “quá trình đánh giá chủ yếu là quá trình xác
định mức độ thực hiện các mục tiêu của chương trình giáo dục” [9, tr.32]
Năm 1993, nhà giáo dục Marger đã chỉ ra rằng: “đánh giá là việc miêu tả
tình hình của học sinh và giáo viên để quyết định công việc cần phải tiếp tục và
giúp học sinh tiến bộ hơn” [9, tr.32]. Với quan niệm này, tác giả đã nhấn mạnh
đến khía cạnh cần phải đưa ra quyết định nào đó, nó có thể là quyết định về
người học, về người dạy, về nội dung chương trình giáo dục, về điều kiện giáo
dục - đào tạo,…
Trong cuốn “Một số vấn đề chung về đánh giá chất lượng giáo dục phổ
thông” của Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở năm 2006 đã dựa trên
bình diện chức năng, mục đích, đối tượng đánh giá mà khẳng định: đánh giá “là
quá trình thu thập và lí giải kịp thời, có hệ thống các thông tin về hiện trạng,
khả năng hay nguyên nhân về chất lượng và hiệu quả giáo dục, căn cứ vào mục
tiêu giáo dục, làm cơ sở cho việc điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện những chủ
trương, biện pháp và hành động giáo dục tiếp theo” [1].
Từ các ý kiến trên Nguyễn Công Khanh và Đào Thị Oanh trong “Giáo
trình kiểm tra đánh giá trong giáo dục” đã khẳng định: “đánh giá trong giáo
dục là một quá trình thu thập, tổng hợp, diễn giải thông tin về đối tượng cần
đánh giá (hiểu biết về năng lực của học sinh, chương trình giáo dục, điều kiện
nhà trường,…) một cách có hệ thống nhằm mục đích hiểu biết sâu và sử dụng
các thông tin này để quyết định về học sinh, về chương trình, về nhà trường hay
đưa ra các chính sách giáo dục” [9, tr.33].
Trong giáo dục, có rất nhiều những khái niệm khác nhau về đánh giá, tuy
nhiên tùy theo mục đích, cấp độ, đối tượng đánh giá mà mỗi quan niệm lại nhấn
mạnh vào một khía cạnh nào đó của đánh giá.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
