Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa mác lênin, tư tưởng hồ chí minh ở trường chính trị tỉnh thái nguyên
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.63 MB, 116 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN THỊ UYÊN
ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN “NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN
CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH”
Ở TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH THÁI NGUYÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN THỊ UYÊN
ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN “NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN
CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH”
Ở TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH THÁI NGUYÊN
Ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học bộ môn Lý luận Chính trị
Mã số: 8140111
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: TS. VŨ MINH TUYÊN
THÁI NGUYÊN - 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng
dẫn khoa học của TS. Vũ Minh Tuyên trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái
Nguyên. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và
chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác và thông tin trích
dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019
Tác giả
Nguyễn Thị Uyên
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn, cảm ơn sâu
sắc tới thầy giáo TS. Vũ Minh Tuyên đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ để luận văn
được hoàn thành.
Đồng thời, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn Ban chủ nhiệm Khoa Giáo
dục chính trị, các thầy cô giáo Khoa Giáo dục chính trị - Trường Đại học Sư
phạm Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác
giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn.
Tác giả xin được gửi lời cảm ơn tới BGH, các giảng viên và học viên
trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên đã nhiệt tình giúp đỡ tạo mọi điều kiện thuận
lợi để luận văn được hoàn thành.
Cuối cùng, tác giả xin được gửi lời cảm ơn tới bạn bè, gia đình và đồng
nghiệp đã luôn động viên, giúp đỡ tác giả hoàn thành khóa học.
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019
Tác giả
Nguyễn Thị Uyên
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii
MỤC LỤC............................................................................................................iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.............................................................................. iv
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ .................................................................... v
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn ............................................. 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 3
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3
5. Đóng góp của đề tài ......................................................................................... 4
6. Kết cấu của đề tài............................................................................................. 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ĐỔI MỚI KIỂM TRA,
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN “NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA
CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH” Ở TRƯỜNG
CHÍNH TRỊ TỈNH THÁI NGUYÊN ................................................................... 5
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 5
1.1.1. Việc nghiên cứu vấn đề kiểm tra, đánh giá trên thế giới........................... 5
1.1.2. Việc nghiên cứu vấn đề kiểm tra, đánh giá ở Việt Nam ........................... 7
1.2. Cơ sở lý luận của đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn
“Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh” ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên ............................................. 9
1.2.1. Quan niệm về kiểm tra, đánh giá ............................................................... 9
1.2.2. Mục đích của việc đổi mới kiểm tra, đánh giá ........................................ 20
1.2.3. Sự cần thiết và đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn
“Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh” ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên hiện nay ............................ 21
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
1.3. Thực trạng của đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn “Những
vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở
trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên .......................................................... 37
1.3.1. Cơ sở để tiến hành kiểm tra, đánh giá kết quả học tập ............................ 37
1.3.2. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn “Những vấn đề
cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở trường
Chính trị tỉnh Thái Nguyên ..................................................................... 39
Kết luận chương 1.............................................................................................. 43
Chương 2: QUY TRÌNH ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ
HỌC TẬP MÔN "NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC LÊNIN, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH" THEO HƯỚNG ĐỔI MỚI Ở
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH THÁI NGUYÊN................................................ 44
2.1. Quy trình chọn nội dung, phương pháp, hình thức kiểm tra, đánh giá
trong dạy học môn “Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh” ........................................................................... 44
2.1.1. Quy trình chung khi tiến hành kiểm tra, đánh giá ................................... 44
2.1.2. Những yêu cầu khi xây dựng nội dung, PP, hình thức kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập môn “Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh” ........................................................................... 48
2.2. Quy trình đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Những
VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.................... 50
2.2.1. Quy trình xây dựng đề kiểm tra với câu hỏi tự luận, trắc nghiệm .......... 50
2.2.2. Quy trình xây dựng đề kiểm tra, đánh giá đối với câu hỏi TNKQ .......... 52
2.2.3. Quy trình xây dựng đề kiểm tra kết hợp trắc nghiệm khách quan với
câu hỏi tự luận ......................................................................................... 54
2.2.4. Quy trình xây dựng đề đan xen kết hợp nhiều phương pháp .................. 55
2.2.5. Quy trình xây dựng đề kiểm tra dưới dạng bài tập tình huống và bài
tập kinh tế ................................................................................................ 57
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
2.3. Điều kiện thực hiện đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn
“Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”
ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên....................................................... 59
2.3.1. Đối với các cấp quản lý ........................................................................... 59
2.3.2. Đối với giảng viên ................................................................................... 60
2.3.3. Đối với học viên ...................................................................................... 61
2.3.4. Về cơ sở vật chất ..................................................................................... 62
Kết luận chương 2.............................................................................................. 63
Chương 3: THỰC NGHIỆM ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ
HỌC TẬP MÔN “NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC LÊNIN, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH” Ở TRƯỜNG CHÍNH TRỊ
TỈNH
THÁI NGUYÊN ................................................................................................. 65
3.1. Kế hoạch thực nghiệm đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn
“Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”
ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên....................................................... 65
3.1.1. Giả thuyết thực nghiệm ........................................................................... 65
3.1.2. Mục đích thực nghiệm ............................................................................. 65
3.1.3. Đối tượng, địa điểm và thời gian thực nghiệm........................................ 66
3.2. Nội dung thực nghiệm ................................................................................ 66
3.2.1. Chọn bài thực nghiệm.............................................................................. 67
3.2.2. Thiết kế các dạng đề kiểm tra, đánh giá để tiến hành thực nghiệm ........ 67
3.3. Tiến hành thực nghiệm, đánh giá kết quả sau thực nghiệm ....................... 89
3.3.1. Khảo sát lớp đối chứng và thực nghiệm .................................................. 89
3.3.2. Phân tích, đánh giá kết quả sau khi thực nghiệm .................................... 89
3.4. Một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập môn “Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh” ................................................................................................ 98
KẾT LUẬN ...................................................................................................... 102
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 103
PHỤ LỤC ...............................................................................................................
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
CNDVBC
: Chủ nghĩa duy vật biện chứng
CNXHKH
: Chủ nghĩa xã hội khoa học
CSLL
: Cơ sở lý luận
ĐC
: Đối chứng
HC
: Hành chính
HH
: Hàng hóa
KT, ĐG
: Đánh giá
LLCT - HC
: Lý luận chính trị - Hành chính
PP
: Phương pháp
TLLĐ
: Tư liệu lao động
TLSX
: Tư liệu sản xuất
TN
: Thực nghiệm
TNKQ
: Trắc nghiệm khách quan
TƯ
: Trung ương
TV
: Thường vụ
VĐCB
: Vấn đề cơ bản
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng
Bảng 3.1. Kết quả thực câu hỏi trắc nghiệm và tự luận .................................. 90
Bảng 3.2. Kết quả thực nghiệm dạng đề câu hỏi trắc nghiệm khách quan ..... 91
Bảng 3.3. Kết quả thực nghiệm dạng đề bài toán kinh tế và bài tập tình huống ........ 94
Bảng 3.4. Kết quả đề thực nghiệm kiểm tra, đánh giá bằng phương pháp
TNKQ và phương pháp tự luận ....................................................... 95
Bảng 3.5. Kết quả thực nghiệm đề kiểm tra, đánh giá kết hợp các hình thức ...... 96
Biểu đồ
Biểu đồ 3.1.
Kết quả thực nghiệm dạng đề câu hỏi vấn đáp và tự luận ........ 91
Biểu đồ 3.2.
Kết quả thực nghiệm dạng đề câu hỏi TNKQ ........................... 93
Biểu đồ 3.3.
Kết quả thực nghiệm dạng đề bài toán kinh tế và bài tập tình
huống ......................................................................................... 94
Biểu đồ 3.4.
Kết quả đề thực nghiệm kiểm tra, đánh giá bằng phương
pháp trắc nghiệm khách quan và phương pháp tự luận ............ 96
Biểu đồ 3.5.
Kết quả thực nghiệm đề kiểm tra, đánh giá kết hợp các hình
thức ............................................................................................ 97
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bước vào thế kỉ XXI với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ,
đặc biệt là công nghệ thông tin và xu hướng toàn cầu hóa thì vai trò của giáo dục
ngày càng trở nên quan trọng. Với quan điểm giáo dục là “quốc sách hàng đầu”
Đảng và Nhà nước ta vẫn luôn khẳng định về việc tiếp tục đổi mới nội dung,
hình thức, PP dạy và học ở tất cả các cấp học, bậc học theo hướng hiện đại nhằm
phát huy tính tích cực, chủ động, tư duy sáng tạo của người học.
Trong sự nghiệp đổi mới giáo dục, đào tạo nói chung và đổi mới chương
trình, phương pháp dạy học nói riêng thì việc đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của người học được coi là một trong những vấn đề bức thiết, là động lực
thúc đẩy đổi mới quá trình dạy và học.
Kiểm tra, đánh giá là một khâu quan trọng trong quá trình dạy học, là mấu
chốt tác động mạnh mẽ đến quá trình nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo.
Kiểm tra, đánh giá đúng cách, đúng hướng, khách quan, nghiêm túc sẽ là động
lực mạnh mẽ khích lệ người học vươn lên đạt kết quả tốt trong quá trình học.
Kiểm tra, đánh giá cung cấp cho giáo viên về tình hình lĩnh hội kiến thức của
người học, việc hình thành kỹ năng, kỹ xảo, góp phần phát huy tính tích cực, tính
chủ động, tự giác trong mỗi người học trong quá trình học tập.
Tuy nhiên, thực trạng giáo dục ở nước ta trong những năm gần đây cho
thấy kết quả kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học còn chưa hợp lý,
chưa phản ánh đúng thực chất năng lực của người học. Đặc biệt trong kì thi Trung
học phổ thông Quốc gia năm 2018 vừa qua đã xuất hiện hiện tượng gian lận trong
thi cử, chạy điểm, nâng điểm không chỉ ở một số cá nhân mà nó còn trở thành
một tổ chức tiêu cực ở một số tỉnh gây bức xúc trong dư luận xã hội. Từ đó, cũng
đặt ra nhiều câu hỏi làm thế nào để có sự công bằng, chính xác và minh bạch
trong thi cử. Đây thực sự là một thách thức nó làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến
nền giáo dục nói riêng và đến cả sự nghiệp của đất nước nói chung, vì vậy cần
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
phải có biện pháp giải quyết triệt để trong khâu kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập.
Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo cũng chỉ
rõ: “Việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo cần từng bước theo
các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng đồng giáo dục thế giới tin cậy và công
nhận”. Như vậy, để đạt được sự tin cậy của cộng đồng thì việc đổi mới kiểm tra,
đánh giá cần phải có những thay đổi về cả nội dung, hình thức, phương pháp, có
như vậy mới đáp ứng được những yêu cầu, mục tiêu giáo dục, khắc phục được
những hạn chế và phù hợp với đặc thù của từng môn học, trong đó có môn
“Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”.
Xuất phát từ thực tiễn trên để hoạt động dạy và học môn Những VĐCB
của chủ nghĩa Mác - Lênin đạt hiệu quả cao, cần thiết phải có những cách thức
đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập một cách thiết thực, cụ
thể và hiệu quả. Để góp phẩn đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức kiểm
tra, đánh giá kết quả dạy học môn “Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh” ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên được công bằng, chính
xác, khoa học hơn, tôi quyết định chọn đề tài: “Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết
quả học tập môn “Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh” ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên”.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
2.1. Mục đích nghiên cứu
Khẳng định vị trí, vai trò của kiểm tra, đánh giá.
Luận văn tập trung nghiên cứu, đề xuất những biện pháp góp phần đổi mới
phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trong môn “Những VĐCB của
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở trường Chính trị tỉnh Thái
Nguyên.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Đưa ra CSLL và thực tiễn đổi mới KT, ĐG kết quả học tập môn “Những
vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở trường Chính
trị tỉnh Thái Nguyên.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
- Đề xuất quy trình đổi mới KT, ĐG kết quả học tập môn “Những vấn đề
cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở trường Chính trị
tỉnh Thái Nguyên.
- Thực nghiệm đổi mới KT, ĐG kết quả học tập môn “Những vấn đề cơ
bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở trường Chính trị tỉnh
Thái Nguyên.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu việc thực hiện đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập môn “Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” ở
trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên qua một số bài học cụ thể của môn này (phần
I: Những NLCB của chủ nghĩa Mác - Lênin).
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Môn Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
bao gồm bốn học phần: Triết học, Kinh tế chính trị, CNXHKH, Tư tưởng Hồ
Chí Minh. Vì thời gian có hạn, luận văn chỉ tiến hành điều tra và khảo sát
hướng đổi mới kiểm tra, đánh giá trong giảng dạy học phần Kinh tế chính trị
của môn “Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin” cho học viên các lớp
Trung cấp LLCT - HC K37, K38, K43, K44 ở Trường Chính trị tỉnh Thái
Nguyên.
4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp chung là PP luận của CNDVBC và chủ nghĩa duy vật lịch
sử. Ngoài ra luận văn còn sử dụng những PP nghiên cứu sau:
+ PP lịch sử - lô gíc.
+ PP trừu tượng hóa, khái quát hóa
+ PP phân tích - tổng hợp.
+ PP so sánh - thống kê.
+ PP điều tra xã hội học, phỏng vấn, quan sát, thực nghiệm sư phạm.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
5. Đóng góp của đề tài
- Về lí luận:
Đề tài xác định được vai trò, ý nghĩa, vị trí của việc kiểm tra, đánh giá kết
quả học tập trong dạy học nói chung, dạy học môn "Những VĐCB của chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh" nói riêng từ đó đề ra những hướng đổi mới
kiểm tra, đánh giá kết quả học tập nhằm phát huy tính tích cực của người học.
- Về thực tiễn:
Trên cơ sở thực nghiệm sư phạm, tác giả đưa ra quy trình và đề xuất những
giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
trong dạy học nói chung và đổi mới kiểm tra, đánh giá môn Những VĐCB của
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nói riêng.
Kết quả nghiên cứu của luận văn là tài liệu tham khảo, vận dụng góp phần
đổi mới kiểm tra, đánh giá môn “Những VĐCB của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh” tại Trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên hiện nay.
6. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, phần danh mục tài liệu tham khảo và
phần phụ lục, luận văn gồm 3 chương 10 tiết.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN “NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA
CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH” Ở
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH THÁI NGUYÊN
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Việc nghiên cứu vấn đề kiểm tra, đánh giá trên thế giới
Trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, các nhà khoa học luôn lấy mệnh đề
“bất cứ cái gì đang thực sự tồn tại đều có thể đo được” làm điểm xuất phát cho
việc nghiên cứu. Cũng như vậy trong khoa học giáo dục, để đánh giá một cách
chính xác quá trình học tập của người học, nhà giáo dục Peter W. Airasian đã
nghiên cứu, tìm hiểu cách thức đánh giá bằng phương pháp đo lường. Đối với
phương pháp này người thầy có thể sử dụng những kỹ thuật như: phiếu quan sát,
bảng hỏi, phiếu phỏng vấn, bảng liệt kê, bảng trắc nghiệm để lượng hóa khối
kiến thức, kỹ năng của người học trong quá trình lĩnh hội tri thức ứng với các
con số cụ thể.
Một số nhà nghiên cứu lại đi tìm công cụ khác để đánh giá kết quả học tập
của người học như: Nitoko Brookhart đã có những nghiên cứu về việc sử dụng
phương pháp trắc nghiệm (test) như một công cụ trong kiểm tra, đánh giá tri thức.
Theo đó, nhà giáo dục có thể xử dụng những tình huống có vấn đề, đưa ra những
phương án để người học phải lựa chọn để đi đến sự cô đọng, sự thống nhất cho
một kiến thức nào đó. Thủ pháp này đòi hỏi mỗi câu trả lời ứng với một hệ số
điểm thống nhất và có tính hệ thống logic. Chính Nitko Brookhart đã chỉ ra cụ
thể hơn về việc đánh giá trong giáo dục là “quá trình thu thập thông tin và sử
dụng các thông tin này để ra quyết định về học sinh, về chương trình, về nhà
trường và đưa ra các chính sách giáo dục” [9, tr.33] cho phù hợp (bao gồm từng
hoạt động cụ thể từ hoạt động giảng dạy đến xếp chỗ ngồi cho học sinh vào các
chương trình học khác nhau).
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Các nhà giáo dục khác như: Mabry, Hart, Herman, Brown Hudson,
Wiggin,… lại đi tìm hình thức đánh giá và phân chia thành ba hình thức kiểm tra
đánh giá chính gắn với mỗi giai đoạn lịch sử cụ thể:
Hình thái đánh giá cổ điển đầu tiên là đánh giá chủ yếu dựa trên sự đo
lường tâm lí với những bài kiểm tra trên giấy thông qua câu hỏi trắc nghiệm và
sử dụng quy trình chấm điểm trên máy tính để đảm bảo tính khách quan.
Tiếp đến là hình thái đánh giá gắn với bối cảnh giáo dục với chủ trương
kiểm tra đánh giá phải phù hợp với khung chương trình, câu hỏi phải dựa trên
tiêu chí cung cấp thông tin, mang tính phản hồi để có ích cho việc điều chỉnh
hoạt động giảng dạy. Hình thức này đã khuyến khích được tính tự đánh giá, đánh
giá lẫn nhau của học sinh.
Thứ ba là hình thái đánh giá cá nhân hóa do Brown Hudson, Dierick
Dochy nghiên cứu. Phương pháp đánh giá này xuất hiện với nhiều tên gọi khác
nhau: phương pháp đánh giá sáng tạo, đánh giá thực hiện, đánh giá năng lực, văn
hóa kiểm tra đánh giá hiện đại,…. Nhưng tựu chung với phương pháp này người
học phải thực hiện nghiên cứu và vận dụng kĩ năng tư duy sáng tạo trong quá
trình học tập và thể hiện ra bằng những sản phẩm cụ thể. Bài kiểm tra đa dạng
vừa tương thích với bối cảnh thực tế cuộc sống vừa gắn với hoạt động giảng dạy
và phù hợp với mục tiêu môn học.
Peter W.Airasian cũng đã nghiên cứu rất nhiều về kiểm tra và ông đã chỉ
ra rằng kiểm tra có nhiều dạng: kiểm tra 15 phút, kiểm tra 1 tiết,… Những bài
kiểm tra trên lớp ấy là “quá trình thu thập, tổng hợp và diễn giải thông tin hỗ trợ
cho việc ra quyết định” [9, tr.31]. Hay nói cách khác, người giáo viên phải là
người dùng giấy bút để thu thập thông tin về sự thể hiện kiến thức và kĩ năng của
người học một cách hệ thống. Ông đã chia đánh giá thành hai dạng là: “đánh giá
định tính là việc quan sát, kiểm tra và đo lường; đánh giá định lượng như đánh
giá bằng điểm số” [9, tr.31].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Nhà nghiên cứu K.Ulbrich khi tìm hiểu về đánh giá đã chỉ ra rằng: “Đánh
giá là hệ thống hoạt động nhằm thu thập số liệu, sản phẩm, báo cáo có giá trị
thực về sự hiểu biết và nắm vững những mục tiêu đã đề ra” [9, tr.31].
Theo nhà giáo dục R.F Marger (1993), đánh giá cũng giống như nghệ thuật nó
miêu tả chi tiết tình hình học tập của học sinh và việc giảng dạy của giáo viên để từ
đó đưa ra những công việc cần phải tiếp tục và phải làm cho học sinh tiến bộ hơn [9,
tr.32].
Nhà giáo dục Savin trong cuốn Giáo dục học đã nêu những thang bậc khác
nhau của mình về kiểm tra đánh giá kết quả học tập: “Đánh giá được thực hiện trên
cơ sở kiểm tra và đánh giá theo hệ thống 5 bậc: Xuất sắc (điểm 5), Tốt (4 điểm),
Trung bình (3 điểm), Xấu (điểm 2), Rất xấu (điểm 1)” [16, tr.246].
1.1.2. Việc nghiên cứu vấn đề kiểm tra, đánh giá ở Việt Nam
Vấn đề phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học đã
và đang được các nhà khoa học, nhà giáo dục quan tâm.
Giáo trình “phương pháp kiểm tra đánh giá trong dạy học Sinh học” của
PGS.TS Nguyễn Đình Nhâm và TS.Vũ Đình Luận (Nhà xuất bản Đại học Vinh)
nói về phương pháp KT, ĐG trong dạy học môn Sinh học; quá trình dạy học môn
Sinh học bao gồm sáu yếu tố cơ bản: mục tiêu dạy học, nội dung dạy học, phương
pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học, phương tiện dạy học và KT, ĐG trong
dạy học.
Đã cung cấp cho độc giả lý thuyết về kiểm tra đánh giá trong dạy học nói
chung và dạy học Sinh học nói riêng. Đồng thời, giáo trình còn mang lại những
tri thức về phương pháp xây dựng công cụ kiểm tra đánh giá, phương pháp kiểm
tra đánh giá trong dạy học môn Sinh học.
Qua đó tác giả còn giúp cho người học có thể tự xây dựng được bài kiểm
tra, áp dụng các phương pháp đánh giá năng lực sau khi được học các bài học.
Tác giả Đặng Vũ Hoạt với bài viết “Một số vấn đề kiểm tra, đánh giá tri
thức học sinh” (Lý luận dạy học Đại học, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội 2004)
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
đã trình bày những vấn đề cơ bản về kiểm tra, đánh giá tri thức, kỹ năng của học
sinh. Đồng thời, tác giả còn trình bày về vị trí, chức năng của kiểm tra, đánh giá
tri thức người học và khẳng định việc kiểm tra, đánh giá là một khâu quan trọng
không thể thiếu trong quá trình dạy học.
Bài viết của TS. Vũ Thị Phương Lê nói về “Đổi mới phương thức kiểm
tra, đánh giá các học phần ngành chính trị học theo hướng phát triển năng lực
ở trường Đại học Vinh hiện nay”, tác giả đã chỉ ra tầm quan trọng của việc đổi
mới phương pháp kiểm tra, đánh giá; từ đó đề xuất các phương thức kiểm tra,
đánh giá các học phần ngành chính trị học theo hướng “mở” nhằm chú trọng phát
triển năng lực của sinh viên.
Kiến thức, kĩ năng về kiểm tra, đánh giá là vô cùng quan trọng, bởi vậy nó
đã được các nhà giáo dục: Nguyễn Công Khanh (chủ biên) và Đào Thị Oanh
nghiên cứu và biên soạn cuốn giáo trình “Kiểm tra đánh giá trong giáo dục” của
Nhà xuất bản Đại học Sư phạm (2017) với ba nội dung lớn:
Chương 1: Cơ sở lí luận về kiểm tra đánh giá trong giáo dục đem lại cho
người học kiến thức về vai trò, mục đích, mục tiêu của kiểm tra đánh giá trong
giáo dục; các hình thái và những loại hình đánh giá trong giáo dục; các khái niệm
cơ bản về kiểm tra, đánh giá và quy trình thiết lập một kế hoạch đánh giá phù
hợp.
Chương 2: Nói về các công cụ kiểm tra đánh giá với những phương pháp
cụ thể như: nhóm phương pháp kiểm tra viết, nhóm phương pháp quan sát,…các
công cụ kiểm tra đánh giá; giúp người đọc phân biệt được điểm khác biệt giữa
đánh giá năng lực với đánh giá kiến thức, kĩ năng.
Chương 3: Xử lí và phản hồi kết quả kiểm tra đánh giá.
Nhìn chung, vấn đề kiểm tra, đánh giá đã và đang được nhiều tác giả quan
tâm và nghiên cứu dưới những góc độ khác nhau như: có tác giả trình bày về ý
nghĩa, vị trí của kiểm tra, đánh giá đối với người học; đề xuất các phương hướng
đổi mới kiểm tra đánh giá thông qua những hình thức và cách tổ chức khác
nhau,… Những kết quả nghiên cứu trên làm cơ sở cho tác giả kế thừa và tiếp tục
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
có những phương hướng để đi vào nghiên cứu đề tài: “Đổi mới kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập môn “Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh” ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên”.
1.2. Cơ sở lý luận của đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn
“Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”
ở trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên
1.2.1. Quan niệm về kiểm tra, đánh giá
1.2.1.1 Kiểm tra, đánh giá nói chung
Kiểm tra, đánh giá là một thuật ngữ được dùng khá phổ biến trong đời
sống hàng ngày cũng như các ngành khoa học. Nó là một mắt xích quan trọng
trong sự nghiệp giáo dục, nó tồn tại khách quan và có tác động trực tiếp đến việc
nâng chất lượng dạy và học của giảng viên, sinh viên. Kiểm tra, đánh giá với
mục đích trước hết là để đo kết quả giáo dục đã đạt được.
Kiểm tra là một thuật ngữ dùng để chỉ sự đo lường, thu thập thông tin, so
sánh với những tiêu chuẩn, mục tiêu đã đề ra nhằm phán đoán, xác định xem
người học đã lĩnh hội được những kiến thức, kỹ năng và thái độ như thế nào
trong quá trình học.
Trong cuốn “Từ điển Bách khoa toàn thư Việt Nam”, kiểm tra được hiểu
là việc đánh giá kết quả giáo dục của học sinh so với mục tiêu đề ra sau một giai
đoạn nhất định: “kiểm tra là hoạt động đo, xem xét, thử nghiệm hoặc định cỡ một
hay nhiều đặc tính của sản phẩm và so sánh kết quả với yêu cầu quy định nhằm
xác định sự phù hợp với mỗi đặc tính” [9, tr.28].
Đánh giá hiểu theo nghĩa chung nhất với những định nghĩa như:
Trong cuốn “Đánh giá kết quả học tập” tác giả đã chỉ ra: “đánh giá là hoạt
động của con người nhằm phán xét về một hay nhiều đặc điểm của sự vật, hiện
tượng, con người theo những quan niệm và chuẩn mực nhất định mà người đánh
giá cần tuân theo” [14, tr.7].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Trong Triết học: “Đánh giá là xác định giá trị của sự vật, hiện tượng xã
hội, hoạt động hành vi của con người tương xứng với những mục tiêu, nguyên
tắc, kết quả mong đợi hay chuẩn mực nhất định, từ đó bộc lộ một thái độ. Nó có
tính động cơ, phương tiện và mục đích hành động” [9, tr.30].
Năm 1989, Jean - Marie De Ketele đánh giá là sự “thu thập một tập hợp
thông tin đủ thích hợp, có giá trị và đáng tin cậy, xem xét mức độ phù hợp giữa
tập hợp thông tin này và một tập hợp tiêu chí phù hợp với các mục tiêu định ra
ban đầu hay đã được điều chỉnh trong quá trình thu thập thông tin nhằm đưa ra
một quyết định” [9, tr.31]
Cho đến năm 1997, C.E. Beeby đã chỉ ra rằng: đánh giá không chỉ dừng
lại ở sự thu thập thông tin mà còn phải lí giải nó theo một hệ thống các bằng
chứng để đi tới sự phán xét về giá trị theo quan điểm hành động. Ông đã đưa ra
khái niệm chung nhất về đánh giá và đặc biệt nhấn mạnh khía cạnh giá trị của
nó.
Với những cách định nghĩa trên, kiểm tra, đánh giá có có nghĩa rất rộng
và được hiểu ở nhiều lĩnh vực khác nhau của cuộc sống, nhưng tựu chung lại nó
bao gồm những nội dung cơ bản:
- Kiểm tra là việc đưa ra ý kiến về kết quả của công việc dựa trên cơ sở
những thông tin đã thu thập được rồi tiến hành đối chiếu với những mục tiêu,
tiêu chuẩn đã đề ra trước đó.
- Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đoán giá trị về
kết quả của công việc đã đặt ra trước đó.
- Kiểm tra, đánh giá là quá trình hình thành những phán xét, nhận định và
kết quả của công việc dựa vào sự thu thập, phân tích, xử lý thông tin, đối chiếu
với những mục tiêu, tiêu chuẩn đã đề ra nhằm xác định giá trị của một sản phẩm,
một tiến trình, một chương trình,… từ đó, đề xuất những quyết định phù hợp để
điều chỉnh, cải thiện thực trạng, nâng cao chất lượng công việc cũng như hiệu
quả của nó.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Như vậy, kiểm tra bao giờ cũng hướng tới thực hiện mục đích được tính
bằng chất lượng và hiệu quả công việc, kiểm tra là một trong các bước cần tiến
hành của quá trình đánh giá. Đánh giá nhằm đo chất lượng và hiệu quả công việc,
cho nên đánh giá có mục đích. Hơn nữa, đánh giá phải đi đến sự phán quyết,
nhận định về giá trị, vì vậy cần phải thu thập những dạng thông tin khác nhau và
việc xử lí những thông tin này dựa trên nhiều tiêu chuẩn, đối chiều với nhiều mục
tiêu từ đó mới đưa ra những phán đoán, quyết định phù hợp. Xét ở góc độ này
thì giữa kiểm tra và đánh giá có những điểm chung: kiểm tra gắn liền với đánh
giá, đánh giá được hiểu theo nghĩa là kiểm tra. KT, ĐG có mối quan hệ mật thiết
với nhau.
1.2.1.2. Kiểm tra, đánh giá trong dạy học
Trong giáo dục, kiểm tra là quá trình đo lường học tập thực tế của người
học so với các tiêu chuẩn, mục tiêu đã đề ra với mục đích phát hiện những gì đã
đạt được, chưa đạt được, nguyên nhân cùng các nhân tố chi phối tới quá trình
ấy,… để từ đó đưa ra những biện pháp khắc phục. Hay cũng có thể hiểu, kiểm
tra là sự thu thập những thông tin, dữ liệu để làm cơ sở cho đánh giá.
Hay cũng có thể hiểu kiểm tra là xem xét học sinh lĩnh hội được những tri
thức, kĩ năng, thái độ như thế nào so với mục tiêu giáo dục đã đề ra trong quá
trình học tập. Từ đó, giáo viên cũng như người học có thể điều chỉnh hoạt động
dạy và học giúp học sinh cải thiện và nâng cao thành tích học tập. Trong lớp học,
giáo viên có thể tiến hành kiểm tra nhiều lần, việc kiểm tra có thể được thực hiện
thường xuyên hoặc định kì. Người bị kiểm tra không nhất thiết là phải biết trước
về hoạt động kiểm tra của giáo viên. Kết quả của kiểm tra có thể dùng làm công
cụ đánh giá xếp loại người học, làm báo cáo, tư vấn giáo dục.
Tóm lại, dù ở các cách nhìn khác nhau nhưng tựu chung lại, “kiểm tra là
xem xét, tổ chức thu thập thông tin và gắn với hoạt động đo lường để đưa ra các
kết quả, so sánh, đối chiếu với yêu cầu, mục tiêu hay chuẩn đã đề ra, với mục
đích xác định xem cái gì đã đạt được, cái gì chưa đạt được, những nguyên nhân,
các yếu tố ảnh hưởng và chi phối” tới quá trình giáo dục [9, tr.30].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Trong giáo dục đánh giá có những khái niệm, định nghĩa khác nhau tùy
thuộc vào mục đích, đối tượng, cấp độ đánh giá,…
Năm 1950, nhà giáo dục và tâm lí học Mĩ Ralph Tyler đã khẳng định rằng:
“Quá trình đánh giá chủ yếu là quá trình xác định mức độ thực hiện các mục tiêu
trong các chương trình giáo dục” [9, tr.32].
Nhà giáo dục Tiler cho rằng: “quá trình đánh giá chủ yếu là quá trình xác
định mức độ thực hiện các mục tiêu của chương trình giáo dục” [9, tr.32]
Năm 1993, nhà giáo dục Marger đã chỉ ra rằng: “đánh giá là việc miêu tả
tình hình của học sinh và giáo viên để quyết định công việc cần phải tiếp tục và
giúp học sinh tiến bộ hơn” [9, tr.32]. Với quan niệm này, tác giả đã nhấn mạnh
đến khía cạnh cần phải đưa ra quyết định nào đó, nó có thể là quyết định về người
học, về người dạy, về nội dung chương trình giáo dục, về điều kiện giáo dục đào tạo,…
Trong cuốn “Một số vấn đề chung về đánh giá chất lượng giáo dục phổ
thông” của Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở năm 2006 đã dựa trên
bình diện chức năng, mục đích, đối tượng đánh giá mà khẳng định: đánh giá “là
quá trình thu thập và lí giải kịp thời, có hệ thống các thông tin về hiện trạng, khả
năng hay nguyên nhân về chất lượng và hiệu quả giáo dục, căn cứ vào mục tiêu
giáo dục, làm cơ sở cho việc điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện những chủ trương,
biện pháp và hành động giáo dục tiếp theo” [1].
Từ các ý kiến trên Nguyễn Công Khanh và Đào Thị Oanh trong “Giáo trình
kiểm tra đánh giá trong giáo dục” đã khẳng định: “đánh giá trong giáo dục là một
quá trình thu thập, tổng hợp, diễn giải thông tin về đối tượng cần đánh giá (hiểu
biết về năng lực của học sinh, chương trình giáo dục, điều kiện nhà trường,…) một
cách có hệ thống nhằm mục đích hiểu biết sâu và sử dụng các thông tin này để
quyết định về học sinh, về chương trình, về nhà trường hay đưa ra các chính sách
giáo dục” [9, tr.33].
Trong giáo dục, có rất nhiều những khái niệm khác nhau về đánh giá, tuy
nhiên tùy theo mục đích, cấp độ, đối tượng đánh giá mà mỗi quan niệm lại nhấn
mạnh vào một khía cạnh nào đó của đánh giá.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Tóm lại, từ những quan niệm trên về đánh giá kết quả học tập tác giả khái
quát lại như sau: Đánh giá là quá trình thu thập, tổng hợp, diễn giải và xử lý
những thông tin về khả năng và mức độ thực hiện các mục tiêu học tập của người
học, về nguyên nhân cũng như các nhân tố tác động đến quá trình thực hiện mục
tiêu đã đề ra, từ đó tạo cơ sở cho những quyết định sư phạm của người giáo viên
và nhà trường giúp cho người học ngày càng tiến bộ hơn. Qua đây, tác giả thấy
khái niệm đánh giá trong giáo dục được các nhà nghiên cứu khai thác ở những
khía cạnh khác nhau từ mục đích, yêu cầu đến nội dung cụ thể, có khi lại được
nghiên cứu ở một phạm vi khái quát, có khi lại nhấn mạnh vào tính chất hay quy
trình,… Nhưng tựu chung lại, đánh giá chất lượng giáo dục có thể tiếp cận theo:
đánh giá chất lượng giáo dục là đánh giá sản phẩm đầu ra của giáo dục; đánh giá
các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục.
Đánh giá là một khâu không thể tách rời trong quá trình giáo dục và đào
tạo. Nó đóng vai trò tích cực thúc đẩy việc điều chỉnh hệ thống giáo dục và kích
thích việc đổi mới trong giáo dục.
Kiểm tra và đánh giá có quan hệ mật thiết với nhau, đó là hai hoạt động
đan xen nhằm tập hợp những dữ liệu về kết quả của quá trình giáo dục.
Kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục gồm có: đánh giá hệ thống giáo
dục, đánh giá một nhà trường, đánh giá người học; đánh giá nhà giáo; đánh giá
cán bộ quản lý; đánh giá chương trình giáo dục - đào tạo; đánh giá cơ sở vật chất,
học liệu; đánh giá các yếu tố khác.
- Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học cần phải đạt được
một số yêu cầu cơ bản sau:
Thứ nhất, đánh giá phải cung cấp được những kết luận hoặc suy luận đáng
tin cậy và có ý nghĩa về chất lượng học tập của người học.
Thứ hai, công tác đánh giá cần phải dựa trên một hệ thống chuẩn đánh giá
và phải bám sát vào mục tiêu học tập để có thể đưa ra các thông tín chính xác.
Bên cạnh đó, giảng viên có thể sử dụng các nguồn chứng cứ khác nhau để tăng
giá trị của các suy đoán trong đánh giá.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Thứ ba, đánh giá phải đảm bảo tính khách quan, phản ánh chính xác và
đáng tin cậy về kết quả học tập của người học. Khi đánh giá cần giảm tới mức
thấp nhất những định kiến, thiên vị và những thông tin thiếu tin cậy về người
học; cần ngăn chặn những yếu tố chủ quan từ phía người đánh giá như: tâm trạng,
sức khỏe,…
Thứ tư, đánh giá phải phản ánh được một cách chính xác kết quả học tập
của người học như thế nào. Đồng thời, thúc đẩy được việc học tập của người học
và nâng cao chất lượng học tập, hạn chế mặt tiêu cực. Do đó, giảng viên cần phải
chọn phương pháp kiểm tra, hình thức, công cụ kiểm tra, đánh giá phù hợp.
Thứ năm, việc kiểm tra, đánh giá người học phải tiến hành thường xuyên,
liên tục và có hệ thống. Số lần kiểm tra, đánh giá phải đảm bảo đủ theo quy định
để có thể đánh giá chính xác. Khi đánh giá nên đặt người học trước những thử
thách đòi hỏi họ phải tư duy, sáng tạo và biết cách giải quyết vẫn đề theo hướng
tích cực, phương pháp giải quyết đa dạng để thúc đẩy người học phát triển. Đồng
thờ, giảng viên nên tạo cơ hội cho người học tham gia vào quá trình đánh giá để
hình thành và phát huy năng lực tự đánh giá của người học.
Thứ sáu, khi kiểm tra, đánh giá phải đảm bảo tính toàn diện cả về kiến
thức, kỹ năng và thái độ của người học. Đánh giá phải đảm bảo tính công bằng,
phải tạo cơ hội cho tất cả người học có cơ hội như nhau để thể hiện năng lực của
mình. Tránh tình trạng đánh giá phiến diện, không có sự thiên vị bất kỳ cá nhân
nào khi đánh giá như: chủng tộc, địa vị kinh tế - xã hội, giới tính,… Cần cung
cấp cho tất cả người học biết về phạm vi đánh giá để họ có thể chủ động trong
việc ôn tập.Tuy nhiên đó không phải là một nội dung cụ thể. Tiêu chí đánh giá
và kết quả đánh giá cần phải được công bố công khai cho tất cả người học biết.
Tuy nhiên, tùy vào mục tiêu học tập lại có những mức độ yêu cầu khác
nhau. Do vậy, việc vận dụng các mức độ đánh giá phải phù hợp với mục tiêu và
đối tượng người học mới nâng cao được chất lượng dạy học.
- Mục đích của kiểm tra, đánh giá trong giáo dục
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Thứ nhất, là để xác định năng lực thực hiện bao gồm cả kiến thức, kỹ năng,
thái độ hiện có ở người học và phân loại học sinh: chia cặp, chia nhóm học tập
để người học có thể hỗ trợ lẫn nhau.
Thứ hai, nhằm thúc đẩy quá trình học tập của người học nhờ có thông tin
phản hồi kịp thời cho học sinh biết thực trạng của mình.
Thứ ba, giúp cải tiến việc dạy và học của giáo viên cũng như người học.
Lên kế hoạch điều chỉnh hoạt động giảng dạy.
Thứ tư, mục tiêu quan trọng khác của kiểm tra, đánh giá là đưa ra các
thông tin phản hồi chính xác của giáo viên về kết quả học tập của người học sẽ
thúc đẩy người học tiến bộ. Điều này đòi hỏi người giáo viên phải thường xuyên
kiểm tra, đánh giá việc học tập cũng như hành vi ứng xử của người học.
Thứ năm, việc kiểm tra, đánh giá giúp giáo viên có thể phát hiện sớm các
khó khăn trong quá trình học người học và giúp họ vượt qua nó. Từ đó, phán đoán
giá trị và phân định mức độ tiến bộ của học sinh so với các bạn khác trong lớp.
Tuy nhiên, do một số hạn chế về điều kiện nên không có một cách thức
kiểm tra, đánh giá nào có thể đạt được tất cả các mục đích trên cùng một lúc.
Thông thường, mỗi lần kiểm tra, đánh giá người ta chỉ có thể ưu tiên một hoặc
hai mục đích nào đó mà thôi. Vì vậy, tùy theo mục đích mà cần lựa chọn cách
thức phù hợp từng thời điểm, từng hoàn cảnh cụ thể.
- Các chức năng cơ bản của kiểm tra, đánh giá trong giáo dục
Chức năng thông tin phản hồi: kiểm tra, đánh giá có chức năng cung cấp
cho hệ thống quản lý, giáo viên những thông tin đáng tin cậy về tình hình, thực
trạng kết quả chất lượng giáo dục để điều chỉnh hoạt động giáo dục có hiệu quả
hơn, đồng thời việc kiểm tra còn là một trong những cơ sở giúp giáo viên đánh
giá được học sinh. Đối với người học, kiểm tra đánh giá giúp họ biết được điểm
mạnh và điểm yếu của mình giúp họ kiểm soát quá trình học của mình.
Chức năng lượng định giá trị: Đánh giá gán cho đối tượng một giá trị nào
đó so với mục tiêu giáo dục đề ra, dựa trên cơ sở đó để đề xuất những biện pháp
thích hợp để nâng cao chất lượng giáo dục.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Chức năng hướng dẫn: kiểm tra, đánh giá nhằm giải thích những hoạt động
giáo dục đã phù hợp hay chưa phù hợp với mục tiêu đã đề ra, dự báo đúng sai và
chỉ dẫn cho đối tượng tự điều chỉnh cho đúng.
Chức năng điều chỉnh: kiểm tra, đánh giá giúp điều chỉnh hoạt động của nhà
quản lý; hoạt động dạy và giáo dục của giáo viên; điều chỉnh hoạt động của người
học.
Chức năng kích thích - động viên: kiểm tra, đánh giá còn kích lệ tinh thần,
ý thức trách nhiệm hoàn thành nhiệm vụ đối với các cấp quản lý giáo dục, người
giáo viên và cả bản thân người học tập, rèn luyện; giúp người học khắc phục
những khó khăn, hình thành và phát triển những phẩm chất tốt đẹp, giáo dục tinh
thần tập thể, tính tích cực, tự lực cho cán bộ giáo viên và người học.
Chức năng giáo dục: kiểm tra, đánh giá tác động mạnh mẽ đến tâm lý
người học, giúp người học có ý thức trách nhiệm, tính kỷ luật, tính nguyên tắc,
tự lập, ý chí vượt qua khó khăn để đạt kết quả tốt. Giáo viên đánh giá khách quan
sẽ giáo dục cho người học tính trung thực, năng lực tự đánh giá.
Chức năng thông tin và báo cáo: không chỉ riêng người học thông qua
điểm kiểm tra để biết tình hình học tập của bản thân, mà nó còn là thông tin cho
cha mẹ biết về thành tích học tập của con cái họ. Từ đó cha mẹ có thể phối hợp
với nhà trường định hướng, hỗ trợ con cái họ trên con đường học tập.
Chức năng so sánh: Thông qua các bài kiểm tra, đánh giá giáo viên có thể
so sánh trình độ học sinh giữa các lớp, giữa học sinh trong cùng một lớp để có
những biện pháp đảm bảo chất lượng giáo dục.
Chức năng dự báo: Đánh giá xác định được thực trạng quản lý, dạy và học,
dự báo kết quả trong tương lai, từ đó giúp nhà trường có thể xây dựng kế hoạch
chiến lược và đề ra các giải pháp phát triển.
Chức năng xã hội: Kiểm tra, đánh giá có chức năng xác định chất lượng
và số lượng sản phẩm của nền giáo dục, đây cũng là một trong những cơ sở để
các đơn vị kinh tế, xã hội tuyển chọn việc làm dựa trên thành tích học tập.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
