Phát triển chủ đề tết và mùa xuân cho trẻ 5 6 tuổi theo hướng tích hợp (2017)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON
======

VÕ THỊ VÂN

PHÁT TRIỂN CHỦ ĐỀ “TẾT VÀ MÙA XUÂN”
CHO TRẺ 5-6 TUỔI
THEO HƯỚNG TÍCH HỢP

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Môi trường xung quanh

Người hướng dẫn khoa học
TS. NGUYỄN THỊ HƯƠNG

HÀ NỘI - 2017


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành khóa luận, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các
thầy cô giáo trong trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, và Quý thầy (cô) giáo
trong Khoa Giáo dục Mầm non, đã hướng dẫn, chỉ bảo và truyền đạt kiến thức
cho em trong suốt quá trình học tập cũng như trong quá trình thực hiện khóa
luận này.
Đặc biệt, em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo - TS. Nguyễn Thị
Hương đã tận tình hướng dẫn, động viên và giúp đỡ em trong suốt quá trình
nghiên cứu và thực hiện đề tài.
Em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy (cô) giáo, bạn bè và tất cả
mọi người đã cùng cộng tác và giúp em hoàn thành khóa luận.
Trong quá trình nghiên cứu, do thời gian có hạn và bước đầu làm quen

với phương pháp nghiên cứu khoa học nên không tránh khỏi những thiếu xót
em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của Quý thầy (cô) để đề tài được
hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 03 tháng 5 năm 2017
Sinh viên

Võ Thị Vân


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan những kết quả nghiên cứu trong khoá luận này là của
riêng tôi. Đề tài của tôi chưa được công bố trong bất kì công trình khoa học
nào khác.
Hà Nội, ngày 03 tháng 5 năm 2017
Sinh viên

Võ Thị Vân


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU........................................................................................................... 9
1. Lí do chọn đề tài............................................................................................ 9
2. Mục đích nghiên cứu................................................................................... 11
3. Đối tượng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu ......................................... 11
4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................. 11
5. Phạm vi nghiên cứu..................................................................................... 11
6. Giả thuyết khoa học .................................................................................... 11
7. Phương pháp nghiên cứu............................................................................. 12
8. Câu trúc đề tài ............................................................................................. 13

NỘI DUNG ..................................................................................................... 14
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN CHỦ ĐỀ “TẾT VÀ
MÙA XUÂN” CHO TRẺ 5-6 TUỔI THEO HƯỚNG TÍCH HỢP ............... 14
1.1. Khái niệm ................................................................................................. 14
1.1.1. Chương trình giáo dục........................................................................... 14
1.1.2.Khái niệm phát triển............................................................................... 16
1.1.3. Phát triển chương trình Giáo dục .......................................................... 16
1.1.4. Phát triển chủ đề.................................................................................... 17
1.1.5. Sự phát triển chương trình Giáo dục mầm non..................................... 18
1.2. Các cách tiếp cận phát triển chủ đề......................................................... 23
1.2.1. Tiếp cận nội dung.................................................................................. 23
1.2.2. Tiếp cận mục tiêu .................................................................................. 24
1.2.3. Tiếp cận hệ thống .................................................................................. 24
1.2.4. Định hướng phát triển chủ đề............................................................... 25
1.3. Một số vấn đề về tích hợp ........................................................................ 25
1.3.1. Khái niệm .............................................................................................. 25


1.3.2. Dạy học tích hợp ................................................................................... 27
1.3.3. Đặc trưng của dạy học theo hướng tích hợp ......................................... 28
1.3.4. Vai trò của dạy học tích hợp trong dạy học mầm non .......................... 29
1.4. Đặc điểm của trẻ mẫu giáo lớn ................................................................ 30
1.4.1. Đặc điểm sinh lí .................................................................................... 30
1.4.2. Đặc điểm tâm lí ..................................................................................... 31
1.4.3. Đặc điểm nhận thức .............................................................................. 33
1.5. Dạy học chủ đề Tết và mùa xuân cho trẻ 5-6 tuổi theo hướng tích hợp ở
mầm non .......................................................................................................... 34
1.5.1. Nội dung, đặc điểm chủ đề “Tết và mùa xuân” .................................... 34
1.5.2. Phương pháp và hình thức dạy học tích hợp chủ đề “Tết và mùa xuân”
cho trẻ 5-6 tuổi ................................................................................................ 35

Kết luận chương 1 ........................................................................................... 37
Chương 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN CHỦ ĐỀ “TẾT
VÀ MÙA XUÂN” CHO TRẺ 5-6 TUỔI THEO HƯỚNG TÍCH HỢP ........ 38
2.1. Khảo sát việc tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục trong chủ đề “ Tết
và mùa xuân” cho trẻ 5-6 tuổi theo hướng tích hợp ....................................... 38
2.1.1. Mục đích khảo sát thực trạng ................................................................ 38
2.1.2. Đối tượng khảo sát thực trạng............................................................... 38
2.1.3. Nội dung khảo sát thực trạng ................................................................ 38
2.1.4. Phương pháp khảo sát thực trạng.......................................................... 39
2.1.5. Kết quả khảo sát thực trạng việc tổ chức thực hiện các hoạt động giáo
dục trong chủ đề “Tết và mùa xuân” cho trẻ mẫu giáo lớn theo hướng tích hợp
......................................................................................................................... 41
2.1.5.1. Thực trạng việc hướng dẫn tổ chức các hoạt động giáo dục trong chủ
đề “Tết và mùa xuân” cho trẻ 5-6 tuổi ............................................................ 41


2.1.5.2.Thực trạng việc phát triển chủ đề Tết và mùa xuân cho trẻ 5-6 tuổi ở
trường mầm non .............................................................................................. 43
2.2. Thực trạng việc phát triển chủ đề Tết và mùa xuân cho trẻ 5-6 tuổi theo
hướng tích hợp ................................................................................................ 46
Kết luận chương 2 ........................................................................................... 48
Chương 3: ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH PHÁT TRIỂN CHỦ ĐỀ “TẾT VÀ
MÙA XUÂN” CHO TRẺ 5-6 TUỔI THEO HƯỚNG TÍCH HỢP ............... 49
3.1. Nguyên tắc đề xuất quy trình phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân” cho trẻ
5-6 tuổi theo hướng tích hợp........................................................................... 49
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển về nội dung và cách thức tiến hành
chủ đề “Tết và mùa xuân” cho trẻ 5-6 tuổi theo hướng tích hợp.................... 49
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích, phù hợp với bộ chuẩn phát triển trẻ
5 tuổi................................................................................................................ 50
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo sự phù hợp của nội dung trọng tâm và nội dung

tích hợp trong chủ đề “Tết và mùa xuân” của trẻ 5-6 tuổi.............................. 51
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn khi phát triển chủ đề “ Tết và mùa
xuân” cho trẻ 5-6 tuổi...................................................................................... 51
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hấp dẫn để trẻ phát huy tính tích cực, tự do, tự
nguyện tham gia vào các hoạt động được phát triển trong chủ đề ................. 52
3.2. Quy trình phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân” cho trẻ 5-6 tuổi theo
hướng tích hợp ................................................................................................ 53
3.3. Ví dụ minh họa:........................................................................................ 55
Kết luận chương 3 ........................................................................................... 60
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 61
1. Lí luận ......................................................................................................... 61
2. Thực tiễn...................................................................................................... 61
3. Đóng góp ..................................................................................................... 62


TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 64
PHỤ LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
GV:

Giáo viên

NXB:

Nhà xuất bản


TS:

Tiến sĩ

PGS. TS:

Phó Giáo sư. Tiến sĩ

ThS :

Thạc sĩ

VNCSP:

Viện nghiên cứu sư phạm

HDTC:

Hướng dẫn tổ chức

KP – MTXQ:

Khám phá môi trường xung quanh


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài

9


Giáo dục đào tạo đóng vai trò quan trọng là nhân tố chìa khóa, là động

lực thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Không chỉ ở Việt Nam mà ở hầu hết các
quốc gia khác trên thế giới, các chính phủ đều coi giáo dục là quốc sách hàng
đầu. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia rất coi trọng sự phát triển
của nền giáo dục, đã và đang củng cố xây dựng nền giáo dục thực sự vững
mạnh và có chất lượng. Vì vậy mà trong suốt những năm qua Đảng và nhà
nước đã luôn quan tâm và tập trung đầu tư rất nhiều cho nền giáo dục Việt
Nam.
Sau khi chỉ ra hàng loạt những khó khăn, yếu kém cũng như thế mạnh
của nền giáo dục Việt Nam, Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục, đào tạo chỉ rõ mục tiêu cụ thể đối với từng cấp học.
Đối với giáo dục mầm non, giúp trẻ phát triển thể chất, tình cảm, hiểu biết,
thẩm mỹ, hình thành các yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị tốt cho trẻ
bước vào lớp một. Hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi và
nâng cao chất lượng phổ cập trong những năm tiếp theo.
Ở trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ 5- 6 tuổi, đây là giai đoạn mà sự phát
triển của các chức năng dần đi vào hoàn thiện, trẻ được khám phá làm quen
tiếp xúc nhiều với thế giới xung quanh qua gia đình và nhà trường, qua những
hiểu biết mà trẻ được tự mình trải nghiệm. Đây cũng là giai đoạn quan trọng
tạo tiền đề cho trẻ bước vào lớp một. Vì vậy, ngay trong chính bản thân trẻ
cũng luôn có nhu cầu học tập được đổi mới và nâng cao. Trẻ thích được khám
phá, mở rộng theo nhiều hướng đi khác nhau.
Bởi vậy, việc phát triển chương trình cũng là một khâu rất quan trọng
trong quá trình đổi mới, phát triển dựa trên cơ sở của chương trình đã có để có
thể tạo ra một chương trình mới tốt hơn phù hợp với nhận thức và sở thích

10


của trẻ đã có. Việc phát triển chủ đề theo hướng tích hợp nói riêng cho trẻ 5-6
tuổi là cần thiết và tất yếu. Nó không chỉ dừng lại ở một khía cạnh hay ở một

lĩnh vực của trẻ mà còn có sự kết hợp, đan xen của các lĩnh vực phát triển tác
động đồng bộ đến các mặt phát triển của trẻ. Qua đó sẽ giúp cho giáo viên dễ
dàng đưa ra các biện pháp, các cách tổ chức hoạt động phù hợp với nhu cầu,
khả năng của trẻ và điều kiện thực tế ở trường, dễ dàng bổ sung những điểm
còn yếu và bồi dưỡng các mặt phát triển của trẻ, không quá gò bó với bất kì
một nội dung chương trình nào.
Trong chương trình giáo dục cho trẻ 5-6 tuổi không thể không nhắc đến
chủ đề “Tết và mùa xuân” _ một chủ đề gần gũi và hấp dẫn đối với trẻ, cung
cấp cho trẻ những kiến thức bổ ích về thế giới xung quanh. Thông qua chủ đề
này, trẻ có cơ hội trải nghiệm thực tế nhiều hơn và có thể tự mình khám phá
những sự vật, sự việc diễn ra xung quanh trẻ.
Tuy nhiên, qua quá trình khảo sát tại các trường mầm non khi cho trẻ
khám phá chủ đề “Tết và mùa xuân”, đa số giáo viên còn dựa nhiều vào bộ
sách Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục mầm non. Các hoạt động
trong chủ đề Tết và mùa xuân còn hạn chế, ít đổi mới, rất ít giáo viên sáng tạo
trong việc hướng dẫn và giảng dạy mà thường dập khuôn theo cách soạn cũ,
ngại đổi mới các hoạt động khiến cho các hoạt động trở nên nhàm chán,
không có được sự hứng thú của trẻ…
Là một giáo viên mầm non trong tương lai, là người sẽ trực tiếp chăm
sóc và giáo dục trẻ, tôi rất quan tâm đến việc phát triển chương trình Giáo dục
cho trẻ mầm non, đặc biệt là phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân” cho trẻ 5-6
tuổi nhằm có những biện pháp giúp giáo viên có thể tổ chức các hoạt động
cho trẻ học tập và vui chơi có hiệu quả.
Với những lí do trên, tôi chọn đề tài: “Phát triển chủ đề Tết và mùa
xuân cho trẻ 5-6 tuổi theo hướng tích hợp” .

11


2. Mục đích nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu của đề tài là đề xuất quy trình phát triển chủ đề “Tết
và mùa xuân” cho trẻ 5-6 tuổi theo hướng tích hợp.
3. Đối tượng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Việc phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân” cho trẻ 5-6 tuổi theo hướng
tích hợp.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Qúa trình giáo dục mầm non.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu cơ sở lí luận của việc phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân” cho
trẻ 5-6 tuổi theo hướng tích hợp.
- Tìm hiểu cơ sở thực tiễn của việc phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân”
cho trẻ 5-6 tuổi theo hướng tích hợp
- Đề xuất quy trình phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân” cho trẻ 5-6 tuổi
theo hướng tích hợp.
5. Phạm vi nghiên cứu
- Chủ đề “Tết và mùa xuân” trong chương trình Giáo dục mầm non cho
trẻ 5-6 tuổi.
- Nghiên cứu thực trạng việc phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân” cho trẻ
5-6 tuổi theo hướng tích hợp được tiến hành ở một số trường mầm non Thị xã
Phúc Yên – Vĩnh Phúc.
- Trường mầm non Xuân Hoà.
- Trường mầm non Hoa Hồng.
- Trường mầm non Hùng Vương.
6. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được quy trình phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân” cho trẻ 5-

12

6 tuổi theo hướng tích hợp được triển khai một cách đồng bộ và rộng rãi sẽ
giúp đỡ hỗ trợ các giáo viên mầm non trong việc xây dựng và tổ chức các hoạt
động dễ dàng và hiệu quả hơn. Bên cạnh đó vận dụng linh hoạt, sáng tạo đề tài
góp phần tăng hứng thú cho trẻ khi đến lớp, hiệu quả của quá trình giáo dục sẽ
nâng cao.
7. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lí luận
Nghiên cứu tài liệu về chương trình giáo dục mầm non, về phát triển
chương trình giáo dục/ Phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân” cho trẻ 5-6 tuổi
theo hướng tích hợp.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Quan sát cách tổ chức hoạt động và một số giáo án của GV mầm non cho
trẻ 5-6 tuổi theo chủ đề.
Khảo sát thực trạng phát triển chủ đề Tết và mùa xuân cho trẻ 5-6 tuổi của
các giáo viên mầm non trong 3 trường mầm non trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc.
- Phương pháp thống kê, xử lí số liệu
Trong quá trình khảo sát tại các trường mầm non, người nghiên
cứu đã gửi các phiếu hỏi cho GV. Sau khi thu lại các phiếu, tôi tiến
hành thống kê các câu trả lời của GV và tính toán, xử lí số liệu vào
bảng.
- Phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp
Thông qua các phiếu hỏi, các phiếu điều tra và các tài liệu liên quan đến
phát triển chương trình, tôi đã tiến hành phân tích để đánh giá thực trạng
dạy học và phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân” cho trẻ 5-6 tuổi theo hướng
tích hợp. Qua đó rút ra những mặt tích cực và các mặt hạn chế để từ đó có cái
nhìn tổng quát về thực trạng thiết kế và phát triển chủ đề “tết và mùa xuân”
cho trẻ 56 tuổi tại các trường mầm non và xác định hướng phát triển cho chủ
đề.
13

- Phương pháp đánh giá
Trong quá trình nghiên cứu, người nghiên cứu đã tìm hiểu về nội dung
chủ đề theo chương trình hiện hành , giáo án tổ chức các hoạt động trong
chủ đề và quá trình tổ chức các hoạt động thông qua các tiết dạy để từ đó
xem xét chủ đề “Tết và mùa xuân” có mang lại kết quả không? Trẻ có
hứng thú không?… để từ đó xác định vấn đề cần giải quyết khi phát triển
chủ đề này.
8. Cấu trúc đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, nội dung chính của
khóa luận bao gồm:
Chương 1: Cơ sở lí luận của việc phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân”
cho trẻ 5-6 tuổi theo hướng tích hợp.
Chương 2: Cơ sở thực tiễn của việc phát triển chủ đề “Tết và mùa
xuân” cho trẻ 5-6 tuổi theo hướng tích hợp.
Chương 3: Đề xuất quy trình phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân” cho
trẻ 5-6 tuổi theo hướng tích hợp.

14


NỘI DUNG
Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN CHỦ ĐỀ “TẾT VÀ MÙA
XUÂN” CHO TRẺ 5-6 TUỔI THEO HƯỚNG TÍCH HỢP
1.1. Khái niệm
1.1.1. Chương trình giáo dục
Thuật ngữ Curriculum trong tiếng Anh đã được nhiều dịch giả, nhà khoa
học, nhà giáo dục học chuyển sang tiếng Việt là chương trình giáo dục,
chương trình dạy học, chương trình học,…hay đơn thuần chỉ là chương trình.

Khi nhắc đến khái niệm chương trình giáo dục đã có rất nhiều quan điểm
khác nhau. Theo thời gian và các cách tiếp cận khác nhau mà khái niệm được
hiểu ngày một mở rộng và phù hợp. Khái niệm được nhấn mạnh và mở rộng
hơn với những giá trị mà người học có thể đạt được. “Chương trình học của
nhà trường là nội dung dạy học và các hoạt động chính thức và không chính
thức; quá trình triển khai nội dung hoạt động, thông qua đó người học thu
nhận được kiến thức và sự hiểu biết, phát triển kĩ năng, thái độ, tình cảm và
các giá trị đạo đức dưới sự tổ chức của nhà trường.”(Ronal C. Doll,1996).
Hoặc khi đứng dưới góc độ là người quản lí, người thiết kế các hoạt động thì
các các quan điểm lại hướng đến mục tiêu, nội dung và cách tổ chức. Như
TimWentling (1993) cho rằng: “Chương trình là bản thiết kế tổng thể cho một
hoạt động đào tạo. Hoạt động đó có thể chỉ là một khóa học trong thời gian
vài giờ, một ngày, một tuần hoặc vài năm. Bản thiết kế tổng thể đó cho ta biết
nội dung cần đào tạo, chỉ rõ những gì có thể kì vọng ở người học sau khi kết
thúc khóa học, nó phác họa quy trình thực hiện nội dung đào tạo, nó cũng cho
ta biết các phương thức đào tạo và cách thức kiểm tra _ đánh giá kết quả học
tập, và toàn bộ các vấn đề của bản thiết kế này được sắp xếp theo một thời
gian biểu chặt chẽ.”

15


Theo Nguyễn Hữu Chí, Viện KHGD 2002: chương trình giáo dục là sự trình
bày có hệ thống một kế hoạch tổng thể các hoạt động giáo dục trong một
thời gian xác định, trong đó nêu lên các mục têu học tập mà người học
cần đạt được, đồng thời xác định rõ phạm vi, mức độ nội dung học tập,
các phương tiện, phương pháp, cách thức tổ chức học tập, cách đánh giá kết
quả học tập,… nhằm đạt được các mục tiêu học tập đề ra. (Nguyễn Hữu Chí,
Viện KHGD 2002).
Có rất nhiều quan điểm nói về chương trình giáo dục. Ở mỗi góc độ ta lại

tm được những cách hiểu khác nhau về chương trình giáo dục. Nhưng điều
chúng ta quan tâm không phải là tm xem định nghĩa nào là đúng nhất mà ở
mỗi quan điểm là cách nhìn nhận đánh giá về chương trình giáo dục của các
tác giả.
Theo T.S Trần Hữu Hoan: “Chương trình giáo dục là bản thiết kế tổng
thể được trình bày một cách có hệ thống cho một hoạt động giáo dục, đào
tạo của một khóa học trong một khoảng thời gian xác định, và thể hiện ở 4
yếu tố sau: 1) Mục tiêu đào tạo thể hiện rõ kết quả đào tạo; 2) Nội dung cần
đào tạo và thời lượng của chương trình, môn học; 3) Quy trình và các phương
pháp triển khai thực hiện nội dung đào tạo đã được quy định trong chương
trình để đạt được mục têu đào tạo; 4) Phương thức kiểm tra đánh giá kết
quả đào tạo, ngoài ra còn cần có hướng dẫn thực hiện chương trình.”[14;tr8]
Là một người đang tìm hiểu và nghiên cứu về chương trình giáo dục, tôi
nhận thấy rằng ở mỗi một quan điểm lại đề cập đến những góc độ khác
nhau. Tôi đồng ý với quan điểm của T.S Trần Hữu Hoan. Quan điểm này
khá rõ ràng và chặt chẽ. Tuy nhiên để hiểu cách ngắn gọn hơn tôi xin đưa
ra quan

16


điểm: “Chương trình giáo dục là việc tổ chức một cách trình tự các hoạt
động học tập, với mục đích, nội dung, phương thức, xác định, định hướng kết
quả học tập nhằm đạt đến mục tiêu của giáo dục nhà trường.”

17


1.1.2.Khái niệm phát triển.
Phát triển là một khái niệm rộng bao hàm mọi mặt của đời sống

được nhiều nhà nghiên cứu tm hiểu. Ở mỗi lĩnh vực nghiên cứu và mỗi góc
độ nghiên cứu khác khau người ta có những quan niệm khác nhau về sự
phát triển.
Trong lịch sử triết học, quan điểm siêu hình xem sự phát triển chỉ là
sự tăng giảm thuần tuý về lượng, không hề có sự thay đổi về chất của sự
vật; đồng thời, nó cũng xem sự phát triển là quá trình tiến lên liên tục, không
trải qua những bước quanh co, phức tạp.
Đối lập với quan điểm siêu hình, trong phép biện chứng khái niệm phát
triển dùng để chỉ quá trình vận động theo khuynh hướng đi từ thấp đến cao
từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Như vậy, khái niệm phát triển
không đồng nhất với khái niệm vận động nói chung: đó không phải là sự
biến đổi tang lên hay giảm đi đơn thuần về lượng hay sự biến đổi tuần hoàn
lặp đi lặp lại ở chất cũ mà là sự biến đổi về chất theo hướng hoàn thiện của
sự vật.
Phát triển cũng là quá trình phát sinh và giải quyết mâu thuẫn khách quan
vốn có của sự vật; là quá trình thống nhất giữ phủ định những nhân tố tiêu
cực và kế thừa, nâng cao nhân tố tích cực từ sự vật cũ trong hình thái mới
của sự vật.
Theo quan điểm của cá nhân tôi cho rằng: “Phát triển là sự tăng lên lớn
thêm cả về số lượng và chất lượng của sự vật hiện tượng”. Phát triển là quá
trình diễn ra liên tục, xảy ra với tất cả các sự vật hiện tượng từ hữu hình
đến vô hình. Chủ đề giáo dục cũng không nằm ngoài sự tác động của quá
trình ấy. theo thời gian , số lượng, chủ đề giáo dục, số lượng các chủ đề
nhánh trong mỗi chủ đề hay cách thức tổ chức các hoạt động trong suốt chủ
đề trong chương trình giáo dục mầm non sẽ thay đổi
18


1.1.3. Phát triển chương trình Giáo dục
Theo tác giả Hách Đức Vĩnh trong phương pháp luận phát triển chương

19


trình NXB khoa học giáo dục Kinh Bắc, thuật ngữ phát triển chương trình
_Curriculum development chỉ hoạt động lựa chọn, tổ chức, điều chỉnh nhằm
làm cho học sinh thu được kinh nghiệm mang tính giáo dục, thúc đẩy sự phát
triển thể chất và tinh thần của học sinh và khiến cho các kinh nghiệm đó
được quy phạm hoá. [6]
Qua quá trình nghiên cứu, viện nghiên khoa học Giáo dục Việt Nam
cũng thông qua định nghĩa : “Phát triển chương trình nhà trường là quá
trình cụ thể hóa làm chương trình chung quốc gia phù hợp với thực tiễn của
địa phương trên cơ sở đảm bảo yêu cầu chung của chương trình quốc gia;
Lựa chọn xây dựng nội dung và xác định cách thức thực hiện, phản ánh đặc
trưng và phù hợp với thực tiễn nhà trường nhằm đáp ứng yêu cầu phát
triển của
người học, thực hiện có hiệu quả mục tiêu giáo dục”[5]
Tóm lại, phát triển chương trình là những việc làm thực tiễn nhằm thay
đổi kế hoạch giáo dục hướng đến cải thiện chất lượng giáo dục. Những việc
làm thực tiễn này được chính GV chủ động và thực hiện dựa trên nhu cầu
của trẻ mẫu giáo lớn, “Lấy trẻ làm trung tâm” và điều kiện thực tế tại cơ
sở, tại địa phương. Những chương trình phù hợp, sáng tạo, không gò bó, mới
mẻ, đa dạng và phong phú giúp cho trẻ mầm non không nhàm chán nhưng
được phát triển cách toàn diện hơn cả về kiến thức cũng như các kĩ năng cần
thiết trong cuộc sống.
1.1.4. Phát triển chủ đề
Chủ đề (Themel topic) là nội dung hoặc phần kiến thức mà trẻ có thể tìm
hiểu, khám phá theo nhiều cách khác nhau dưới sự tổ chức và hướng dẫn của
giáo viên, diễn ra trong một khoảng thời gian thích hợp, thường là 1- 2 tuần.
[13;tr27]

Một chủ đề lớn có thể bao gồm một số chủ đề nhánh. Phạm vi kiến
thức
20


và hoạt động của chủ đề được mở ra rất linh hoạt, không bị khép kín (Từ kiến

21


thức cốt lõi sẽ mở rộng ra cho phép trẻ tìm hiểu và lĩnh hội tùy theo trình độ
phát triển của độ tuổi và của cá thể trẻ. Kiến thức trong một chủ đề thường
mang tính tích hợp, hay nói cách khác, để có được sự hiểu biết đầy đủ về một
chủ đề nào đó người dạy và người học phải vận dụng tri thức từ các ngành
khoa học.
Phát triển chủ đề là việc thiết kế, tổ chức các hoạt động giáo dục sao
cho
phù hợp với thực tiễn và nhu cầu của trẻ nhằm nâng cao chất lượng giáo
dục.
1.1.5. Sự phát triển chương trình Giáo dục mầm non
“Chương trình giáo dục mầm non thể hiện mục têu giáo dục mầm
non; cụ thể hóa các yêu cầu về nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em ở
từng độ tuổi; quy định việc tổ chức các hoạt động nhằm tạo điều kiện để trẻ
em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ; hướng dẫn cách thức
đánh giá sự phát triển của trẻ em ở tuổi mầm non.”[4; Điều 24]
Trải qua các giai đoạn phát triển khác nhau của đất nước và xu thế chung
của nền giáo dục trên toàn thế giới, Giáo dục mầm non cũng có từng
bước phát triển và đổi mới mạnh mẽ cả về nội dung, phương pháp và hình
thức tổ chức.
Từ khi hình thành và phát triển, ngành Giáo dục mầm non đã thực hiện

4 loại chương trình:
1) Chương trình cải tiến (1980). Nội dung chương trình được cấu trúc
theo 2 phương thức là giáo dục và giáo dưỡng. Tuy nhiên chương trình
được thực hiện cách cứng nhắc, mang tính áp đặt, và đồ dùng phương
tiện
còn hạn chế…
2) Chương trình cải cách ra đời năm 1986, ra đời sau 6 năm nên chương
trình cải cách đã khắc phục được những nhược điểm của chương trình
22


cải tến. Các tiết học trở nên “mềm hóa” hơn và các hoạt động học, lao động,
lễ hội phong phú hơn. Tuy nhiên, sự hướng dẫn gợi ý chi tiết đã khiến cho
cách

23


tổ chức các hoạt động được áp dụng đồng loạt trong cả nước mà chưa tính
đến
điều kiện thực tiễn của từng địa phương. Giáo viên còn thiếu sự chủ
động, sáng tạo, ngại phát triển chương trình. Các tiết học còn bị phụ thuộc
vào tài liệu hướng dẫn khiến cho trẻ lĩnh hội kiến thức bằng ghi nhớ mà chưa
có sự trải nghiệm, khám phá.
3) Chương trình đổi mới hình thức Giáo dục mầm non (1998)
Đây là chương trình được coi là bước đệm cho sự phát triển chương trình
hiện hành. Chương trình đổi mới ra đời với sự tích hợp các chủ điểm và tập
trung phát triển 5 lĩnh vực cho trẻ (Phát triển thể chất, phát triển nhận thức,
phát triển ngôn ngữ, phát triển thẩm mĩ, phát triển tình cảm xã hội). Các
hoạt động, kế hoạch chăm sóc trẻ cũng được thực hiện cách khoa học hơn.

Chế độ sinh hoạt của trẻ không cứng nhắc, có thể thay đổi theo mùa và từng
vùng miền. Môi trường giáo dục trong nhà trường và trong lớp học được
mở rộng và đổi mới giúp trẻ hứng thú hơn khi đến trường. Tuy nhiên nhận
thức của giáo viên về tích hợp còn chưa rõ nên giáo viên còn ôm đồm quá
nhiều kiến thức trong tiết học và thậm chí còn không làm nổi bật nội dung
trọng tâm của bài học, khiến trẻ căng thẳng và nhàm chán. Một bộ phận
giáo viên còn trì chệ, ngại đổi mới…
4) Chương trình giáo dục mầm non mới
Chương trình giáo dục mầm non mới được Bộ giáo dục ban hành tháng
7 năm 2009.
Chương trình có độ mở, cho phép giáo viên chủ động, linh hoạt trong
việc lựa chọn nội dung phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ và điều kiện
thực tễn của địa phương.
Nội dung được triển khai phù hợp với từng trường, từng vùng miền.
Khi thực hiện chương trình này, trẻ có cơ hội tham gia các hoạt động trải
nghiệm đa dạng hơn. Trẻ hứng thú khám phá, tích cực, chủ động, sáng tạo.
24


Tuy nhiên, chúng ta không thể phủ nhận những hạn chế của chương
trình mới này là sự phát triển các chủ đề vẫn chưa khai thác hết tiềm năng
của trẻ. Vì giáo viên chưa chủ động nên một bộ phận không nhỏ giáo viên còn
dập khuôn kế hoạch từ năm này đến năm khác. Giáo viên còn phụ thuộc vào
chương trình kế hoạch của nhà trường mà chưa thực hiện “Lấy trẻ làm
trung tâm”, chưa mạnh dạn phát triển chương trình theo nhu cầu của trẻ.
* Cơ sở khoa học của phát triển chương trình
Cơ sở triết học
Cơ sở triết học được cho là kiến thức trọng tâm cho việc thiết kế xây
dựng chương trình giáo dục hay phát triển chủ đề vì cơ sở triết học phản ánh
ý

tưởng, trường phái riêng của các nhà thiết kế chương trình giáo dục, và
ảnh
hưởng trực tiếp đến mục đích, mục tiêu cụ thể và nội dung cũng như
cách thức tổ chức các hoạt động của chương trình giáo dục. Nghiên cứu cơ
sở lý luận triết học không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn mục đích chung của
nhà trường và chương trình giáo dục hay chủ đề mà trường đang triển khai,
mà nó còn giúp chúng ta nhận ra được mối quan hệ giữa các cá nhân và
thế giới xung quanh.
Trong việc phát triển chủ đề “Tết và mùa xuân” cho trẻ 5-6 tuổi, cơ sở lí
luận cung cấp cho nhà giáo dục đặc biệt là các nhà thiết kế chương trình giáo
dục hệ thống các nguyên lí cũng như tư tưởng trong quá trình giáo dục, đồng
thời giúp họ xác định rõ giá trị nội dung của chủ đề, trẻ tếp nhận nội
dung này như thế nào? Và phương pháp dạy học ra sao?...nhằm triển khai nội
dung chủ đề một cách hiệu quả nhất.
Cơ sở triết học còn cung cấp cho họ hệ thống các chính sách, nhiệm vụ
cần thực hiện như xác định mục đích giáo dục, nội dung chương trình giáo
dục, phương pháp triển khai nội dung chương trình, cũng như quá trình dạy
25