Các tội phạm khác về chức vụ theo luật hình sự việt nam (trên cơ sở nghiên cứu số liệu địa bàn thành phố hồ chí minh)

Các tội phạm khác về chức vụ theo Luật
hình sự Việt Nam (trên cơ sở nghiên cứu số
liệu địa bàn thành phố Hồ Chí Minh)
Mai Văn Thọ
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Luận văn Thạc sĩ ngành : Luật ; Mã số : 60 38 01 04
Người hướng dẫn : Nghd. : TS. Trịnh Tiến Việt
Năm bảo vệ : 2013
Abstract : Nghiên cứu, giải quyết một cách tương đối có hệ thống và đầy đủ về
những vấn đề lý luận và thực tiễn của các tội phạm khác về chức vụ theo luật hình
sự Việt Nam và đánh giá thực tiễn xét xử trong thời gian 05 năm (2008 - 2012) trên
một địa bàn cụ thể là thành phố Hồ Chí Minh, đồng thời so sánh với Bộ luật hình
sự một số nước trên thế giới, từ đó đưa ra những kiến nghị hoàn thiện các tội phạm
này trong Bộ luật hình sự Việt Nam
Keywords: Tội phạm; Luật hình sự; Pháp luật Việt Nam; Tội phạm khác về chức
vụ
Content

1


MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các bảng
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÁC TỘI PHẠM KHÁC VỀ
CHỨC VỤ THEO LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM ..................................10
1.1.

KHÁI NIỆM TỘI PHẠM VỀ CHỨC VỤ THEO LUẬT HÌNH SỰ
VIỆT NAM VÀ PHÂN BIỆT VỚI NHỮNG HÀNH VI VI PHẠM
PHÁP LUẬT KHÁC CỦA NGƯỜI CÓ CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN........10

1.1.1.

Khái niệm tội phạm về chức vụ ..................................................................10

1.1.2.

Phân biệt tội phạm về chức vụ với những hành vi vi phạm pháp luật
khác của người có chức vụ, quyền hạn .......................................................16

1.2.

KHÁI NIỆM CÁC TỘI PHẠM KHÁC VỀ CHỨC VỤ VÀ Ý NGHĨA
CỦA VIỆC QUY ĐỊNH CÁC TỘI PHẠM NÀY TRONG BỘ LUẬT
HÌNH SỰ VIỆT NAM .................................................................................19

1.2.1.

Khái niệm các tội phạm khác về chức vụ ...................................................19

1.2.2.

Ý nghĩa của việc quy định các tội phạm khác về chức vụ trong Bộ luật
hình sự Việt Nam .........................................................................................20

1.3.

KHÁI QUÁT LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA
LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM VỀ CÁC TỘI PHẠM KHÁC VỀ CHỨC
VỤ TỪ SAU CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 ĐẾN TRƯỚC
KHI BAN HÀNH BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 ...................................25

1.3.1.

Giai đoạn từ sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đến trước khi ban
hành Bộ luật hình sự năm 1985 ...................................................................25

1.3.2.

Giai đoạn từ khi ban hành Bộ luật hình sự năm 1985 đến trước khi
ban hành Bộ luật hình sự năm 1999 ............................................................35


Chương 2: CÁC TỘI PHẠM KHÁC VỀ CHỨC VỤ THEO BỘ LUẬT
HÌNH SỰ VIỆT NAM VÀ BỘ LUẬT HÌNH SỰ

MỘT SỐ

NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI .........................................................................42
2.1.

CÁC TỘI PHẠM KHÁC VỀ CHỨC VỤ THEO BỘ LUẬT HÌNH
SỰ VIỆT NAM ...........................................................................................42

2.1.1.

Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 285 Bộ luật

hình sự) ........................................................................................................43

2.1.2.

Tội cố ý làm lộ bí mật công tác; tội chiếm đoạt, mua bán hoặc tiêu
hủy tài liệu bí mật công tác (Điều 286 Bộ luật hình sự) .............................45

2.1.3.

Tội vô ý làm lộ bí mật công tác; tội làm mất tài liệu bí mật công tác
(Điều 287 Bộ luật hình sự) ..........................................................................49

2.1.4.

Tội đào nhiệm (Điều 288 Bộ luật hình sự) .................................................51

2.1.5.

Tội đưa hối lộ (Điều 289 Bộ luật hình sự) ..................................................53

2.1.6.

Tội làm môi giới hối lộ (Điều 290 Bộ luật hình sự) ...................................55

2.1.7.

Tội lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục
lợi (Điều 291 Bộ luật hình sự).....................................................................57

2.2.

CÁC TỘI PHẠM KHÁC VỀ CHỨC VỤ TRONG BỘ LUẬT HÌNH
SỰ MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI .....................................................59

2.2.1.

Bộ luật hình sự Liên bang Nga....................................................................60

2.2.2.

Bộ luật hình sự Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa .........................................64

2.2.3.

Bộ luật hình sự Nhật Bản ............................................................................67

2.2.4.

Bộ luật hình sự Cộng hòa Liên bang Đức ...................................................69

Chương 3: THỰC TIỄN XÉT XỬ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ
MINH VÀ NHỮNG KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN BỘ LUẬT HÌNH
SỰ VIỆT NAM VỀ CÁC TỘI PHẠM KHÁC VỀ CHỨC VỤ................... 77
3.1.

THỰC TIỄN XÉT XỬ CÁC TỘI PHẠM KHÁC VỀ CHỨC VỤ
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ......................................77

3.1.1.

Khái quát tình hình kinh tế, chính trị - xã hội trên địa bàn thành phố
Hồ Chí Minh ...............................................................................................77


3.1.2.

Tình hình xét xử các tội phạm khác về chức vụ trên địa bàn thành phố
Hồ Chí Minh ................................................................................................80

3.2.

SỰ CẦN THIẾT CỦA VIỆC HOÀN THIỆN BỘ LUẬT HÌNH SỰ
VIỆT NAM VỀ CÁC TỘI PHẠM KHÁC VỀ CHỨC VỤ ........................99

3.2.1.

Về phương diện chính trị - xã hội ...............................................................99

3.2.2.

Về phương diện lập pháp hình sự .............................................................101

3.2.3.

Về phương diện lý luận - thực tiễn............................................................102

3.3.

NHỮNG KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN BỘ LUẬT HÌNH SỰ VIỆT
NAM VỀ CÁC TỘI PHẠM KHÁC VỀ CHỨC VỤ ................................103

3.3.1.

Nhận xét chung ..........................................................................................103

3.3.2.

Nội dung sửa đổi, bổ sung cụ thể trong Bộ luật hình sự Việt Nam về
các tội phạm khác về chức vụ ...................................................................106

KẾT LUẬN ............................................................................................................115
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................118


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
* Tiếng Việt
1.

Báo Pháp luật Thành phố Hồ Chí Minh, số ra ngày 19/11/2004, tr. 6 - 7.

2.

Ban Chỉ đạo thi hành Bộ luật hình sự (2000), Tài liệu tập huấn chuyên
sâu về Bộ luật hình sự năm 1999, Hà Nội.

3.

Bộ Tư pháp (2012), Đề cương định hướng sửa đổi, bổ sung Bộ luật hình
sự số 7724/ĐC-BSTBLHS(SĐ) ngày 24/9 của Ban Soạn thảo Bộ luật
hình sự (sửa đổi).

4.

Lê Cảm (chủ biên) (2001), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam (Phần
chung), NXB Đại học Quốc gia Hà Nội (tái bản năm 2007).

5.

Lê Cảm (chủ biên) (2001), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam (Phần các
tội phạm), NXB Đại học Quốc gia Hà Nội (tái bản năm 2007).

6.

Lê Văn Cảm (2005), Sách chuyên khảo Sau đại học: Những vấn đề
cơ bản trong khoa học luật hình sự (Phần chung), NXB Đại học Quốc
gia Hà Nội.

7.

Nguyễn Ngọc Chí (chủ biên) (2001), Giáo trình Luật tố tụng hình sự Việt
Nam, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.

8.

Chính phủ (2010), Nghị định số 06/2010/NĐ-CP ngày 25/01 hướng dẫn
thi hành Luật Cán bộ, công chức, Hà Nội.

9.

Phan Huy Chú (1962), Lịch triều hiến chương loại chí, Tập III, NXB

Văn Sử Địa, Hà Nội.

10. Cục Thống kê thành phố Hồ Chí Minh (2012), Báo cáo về tình hình kinh
tế, chính trị - xã hội của thành phố Hồ Chí Minh tháng 12 và năm 2012.
11. Quỳnh Cư, Đỗ Đức Hùng (1995), Các triều đại Việt Nam (In lần thứ hai
có sửa chữa và bổ sung), NXB Thanh niên, Hà Nội.
12. Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02/01
của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong
thời gian tới, Hà Nội.
118


13. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5
của Bộ Chính trị về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp
luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020, Hà Nội.
14. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6
của Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Hà Nội.
15. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XI, tr. 250 - 252, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
16. Nguyễn Ngọc Điệp, Đinh Thị Ngọc Dung (1996), 900 thuật ngữ pháp lý
Việt Nam, NXB Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh.
17. Trần Văn Độ (2003), "Chương V - Trách nhiệm hình sự", Trong sách:
Giáo trình Luật hình sự Việt Nam (Phần chung), NXB Đại học Quốc gia
Hà Nội, Hà Nội.
18. Phạm Mạnh Khải (2010), Công ước của Liên Hợp quốc về chống tham
nhũng - Một góc nhìn tổng quát, Tạp chí Thanh tra, (7), tr. 14.
19. Đinh Bích Hà (2007), Bộ luật hình sự của nước Cộng hòa Nhân dân
Trung Hoa, tr. 228 - 246, Nxb Tư pháp, Hà Nội.
20. Hệ thống văn bản pháp luật về hình sự và tố tụng hình sự (1998), tr. 157
- 188, NXB. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

21. Trần Thị Hiền (2011), Bộ luật hình sự Nhật Bản, tr. 189 - 192, NXB Từ
điển Bách khoa, Hà Nội.
22. Nguyễn Ngọc Hòa (2006), Tội phạm và cấu thành tội phạm, NXB Công
an nhân dân, Hà Nội.
23. Đinh Thế Hưng, Trần Văn Biên (2011), Bình luận khoa học Bộ luật hình
sự Việt Nam, NXB Lao động, Hà Nội.
24. Trần Minh Hưởng (chủ biên) (2010), Bình luận khoa học Bộ luật hình sự
(được sửa đổi bổ sung năm 2009, có hiệu lực từ 01/01/2010), NXB Lao
động Xã hội, Hà Nội.

119


25. Nguyễn Văn Huyên (chủ biên) (2011), Giáo trình Luật hình sự Việt
Nam, tr. 642, NXB Tư pháp, Hà Nội.
26. Nguyễn Duy Lãm (chủ biên) (1996), Sổ tay thuật ngữ pháp lý thông
dụng, NXB Giáo dục, Hà Nội.
27. Phan Huy Lê (1961), Lịch sử chế độ phong kiến Việt Nam, Tập 2, NXB
Giáo dục, Hà Nội.
28. Đỗ Mười (1995), “Xây dựng Nhà nước pháp quyền là một trong những
nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới hệ thống chính trị”, Thông tin Khoa học
pháp lý, (12).
29. Đinh Thị Kiều My (2012), Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm
trọng trong Luật hình sự Việt Nam, Luận văn thạc sĩ luật học, Khoa Luật,
Đại học Quốc gia Hà Nội.
30. Hoàng Phê (chủ biên) (2002), Từ điển Tiếng Việt, NXB Đà Nẵng.
31. Đỗ Ngọc Quang, Trịnh Quốc Toản, Nguyễn Ngọc Hòa (1997), Giáo trình
luật hình sự Việt Nam (Phần chung), NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.
32. Đinh Văn Quế (2002), Bình luật khoa học Bộ luật hình sự (Phần các tội
phạm). Tập V - Các tội phạm về chức vụ, NXB Thành phố Hồ Chí Minh,

Thành phố Hồ Chí Minh.
33. Đinh Văn Quế (2012), Bình luận khoa học Bộ luật hình sự, Tập 3 - Các tội
phạm về chức vụ, các tội phạm về ma túy, tr. 180, NXB Lao động, Hà Nội.
34. Hoàng Thị Kim Quế (chủ biên) (2007), Giáo trình Lý luận về nhà nước
và pháp luật, tr. 87, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
35. Quốc hội (1985), Bộ luật hình sự nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam, Hà Nội.
36. Quốc hội (1988), Bộ luật tố tụng hình sự nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam, Hà Nội.
37. Quốc hội (1992), Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam,
Hà Nội.

120


38. Quốc hội (1999), Bộ luật hình sự nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam, Hà Nội.
39. Quốc hội (2001), Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
năm 1992 (sửa đổi, bổ sung), Hà Nội.
40. Quốc hội (2003), Bộ luật tố tụng hình sự nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam, Hà Nội.
41. Quốc hội (2013), Luật phòng, chống tham nhũng, Hà Nội.
42. Quốc hội (2008), Luật cán bộ, công chức, Hà Nội.
43. Quốc hội (2010), Luật viên chức, Hà Nội.
44. Trường Đại học Luật Hà Nội (2010), Bộ luật hình sự Liên bang Nga, tr.
530 - 550, NXB Công an nhân dân, Hà Nội.
45. Trường Đại học Luật Hà Nội (2011), Bộ luật hình sự Liên bang Đức, tr.
532 - 555, NXB Công an nhân dân, Hà Nội.
46. Kiều Đình Thụ (1998), Tìm hiểu Luật hình sự Việt Nam, NXB Đồng Nai.
47. Tòa án nhân dân tối cao (1975), Tập hệ thống hóa luật lệ về hình sự, Tập

1, tr. 30 - 138.
48. Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ
Tư pháp (2001), Thông tư liên tịch số 02/2001/TTLT-TANDTCVKSNDTC-BCA-BTP ngày 25/12 hướng dẫn áp dụng một số quy định tại
Chương XIV “Các tội xâm phạm sở hữu” của Bộ luật hình sự năm 1999.
49. Đào Trí Úc (chủ biên) (1993), Mô hình lý luận về Bộ luật hình sự Việt
Nam (Phần chung), NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
50. Đào Trí Úc (chủ biên) (1994), Tội phạm học, Luật hình sự và Luật tố
tụng hình sự, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
51. Đào Trí Úc (2000), Luật hình sự Việt Nam (Quyển I - Những vấn đề
chung), NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
52. Ủy ban Thường vụ Quốc hội (1970), Pháp lệnh trừng trị các tội xâm
phạm tài sản xã hội chủ nghĩa, Hà Nội.
53. Ủy ban Thường vụ Quốc hội (1970), Pháp lệnh trừng trị các tội xâm
phạm tài sản riêng của công dân, Hà Nội.

121


54. Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp (1995), Hình phạt trong Luật hình
sự Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
55. Viện Sử học Việt Nam (1991), Quốc triều Hình luật, NXB Pháp lý, Hà Nội.
56. Võ Khánh Vinh (1994), Nguyên tắc công bằng trong Luật hình sự Việt
Nam, NXB Công an nhân dân, Hà Nội.
57. Võ Khánh Vinh (1996), Tìm hiểu trách nhiệm hình sự đối với các tội
phạm về chức vụ, tr. 48 - 52, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
58. Võ Khánh Vinh (chủ biên) (2011), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam
(Phần các tội phạm), tr. 611, NXB Công an nhân dân, Hà Nội
59. Trịnh Tiến Việt (2010), Chế định miễn trách nhiệm hình sự theo Luật
hình sự Việt Nam, tr. 240, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
60. Trịnh Tiến Việt (2011), “Nghiên cứu so sánh các quy định về tội đưa hối

lộ, tội làm môi giới hối lộ trong Luật hình sự Việt Nam và Công ước
Liên Hợp quốc về chống tham nhũng”, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 17,
18 (tháng 8, 9), tr. 12 - 15.
61. Trịnh Tiến Việt (2013), Tội phạm và trách nhiệm hình sự, tr. 7, Nxb
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
* Tiếng Anh
62. Rob White, Fiona Haines (2000), Crime and Criminology: An introduction
(Second Edition), Oxford University Press.
63. Richard A. Wright (Editor) (2005), Encyclopedia of Criminology, Fitzroy
Dearborn Publishers - UK.
* Trang Web
64. Http://vi.wikipedia.org/wiki.
65. Http://www.catphcm.bocongan.gov.vn
66. Http://www.google.com/.
67. Http://www.mathieudeflem.net.

122