Can thiệp nhân đạo quốc tế

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

NGÔ VĂN THÌN

CAN THIỆP NHÂN ĐẠO QUỐC TẾ

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

HÀ NỘI, NĂM 2007


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

khoa luËt

NGÔ VĂN THÌN

CAN THIỆP NHÂN ĐẠO QUỐC TẾ
CHUYÊN NGÀNH: LUẬT QUỐC TẾ
MÃ SỐ: 60 38 60

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS LÊ VĂN BÍNH

HÀ NỘI, NĂM 2007


MỤC LỤC

Trang bìa

Trang

Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Chữ viết tắt
PHẦN MỞ ĐẦU

1

PHẦN NỘI DUNG
10
Chương 1

10

Tổng quan về can thiệp nhân đạo quốc tế
1.1

Một số thuật ngữ và các quan điểm liên quan

15

1.1.1

Thiên tai

15

1.1.2

Xung đột vũ trang

16

1.1.3

Khủng hoảng nhân đạo

16

1.1.4

Thảm hoạ nhân đạo

19

1.1.5

Nghĩa vụ can thiệp, quyền can thiệp

19

1.1.6

Cứu trợ nhân đạo

19

1.1.7

Can thiệp nhân đạo

19

1.1.8

Quan điểm, lập trường của Việt Nam về vấn đề "can thiệp nhân đạo"

24

1.1.9

Quan điểm của tác giả về vấn đề "can thiệp nhân đạo"

25

1.2

Lịch sử xuất hiện, mục đích, ý nghĩa của hoạt động can thiệp nhân

28

đạo
1.2.1

Lịch sử xuất hiện hoạt động can thiệp nhân đạo

28

1.2.2

Mục đích, ý nghĩa của việc can thiệp nhân đạo

31

1.3

Cơ chế bảo đảm cho các hoạt động can thiệp nhân đạo

33

1.3.1

Cơ chế pháp lý

33

1.3.2

Nguồn nhân lực

34


1.3.3

Cơ sở vật chất

35

1.4

Các hình thức can thiệp nhân đạo

36

1.4.1

Can thiệp nhân đạo gián tiếp

37

1.4.2

Can thiệp can thiệp trực tiếp

39

1.5

Các chủ thể thực hiện việc can thiệp nhân đạo

40

1.5.1

Quốc gia

40

1.5.2

Các tổ chức quốc tế

41

1.5.3

Các cá nhân

44

1.6

Công tác cứu trơ nhân đạo và đối phó với tình hình khẩn cấp ở

45

Việt Nam
1.7

Cơ quan đối phó với tình hình khẩn cấp ở một số quốc gia

51

1.7.1

Cơ quan đối phó với tình hình khẩn cấp ở Hoa Kỳ

51

1.7.2

Cơ quan đối phó với tình hình khẩn cấp ở Liên bang Nga

53

1.7.3

Cơ quan đối phó với tình hình khẩn cấp ở Trung Quốc

54
56

2.1

CHƯƠNG 2
CƠ SỞ THỰC TIỄN VÀ PHÁP LÝ
CỦA CAN THIỆP NHÂN ĐẠO QUỐC TẾ
Cơ sở thực tiễn

2.1.1

Thảm hoạ thiên tai, dịch bệnh

56

2.1.2

Sự bùng nổ của xung đột vũ trang

57

2.2

Cơ sở pháp lý

57

2.2.1

Pháp luật quốc gia

58

2.2.2

Pháp luật quốc tế

60

56

2.2.2.1 Các điều ước quốc tế

60

2.2.2.2 Tập quán quốc tế

70

2.3

71

2.3.1

Cơ sở thực tiễn và pháp lý cuộc tấn công của Việt Nam vào
Campuchia năm 1979
Quan hệ Việt Nam – Campuchia từ 1975-1979

71

2.3.1.1 Chính sách đối nội của Khme Đỏ

71

2.3.1.2 Chính sách đối ngoại của Khme Đỏ

72

2.3.2

Cuộc phản công của Việt Nam và việc đưa quân Việt Nam vào

73

Campuchia – Hành vi can thiệp nhân đạo hay xâm lược?
2.3.2.1 Về việc đưa quân đội Việt Nam vào Campuchia tháng 01/1979

73

2.3.2.2 Việc quân đội Việt Nam ở lại Campuchia từ 1979-1989

76

Chương 3

80

3.1

Thực trạng can thiệp nhân đạo quốc tế
một số giải pháp, kiến nghị
Thực trạng công tác can thiệp nhân đạo

80

3.1.1

Sự hợp tác và thiện chí của các chủ thể

80

3.1.2

Hiệu quả của hoạt động can thiệp nhân đạo

81

3.1.3

Hoạt động và vai trò của Liên hợp quốc

83

3.1.4

An toàn cho các nhân viên dân sự và quân sự trong quá trình thực thi

84

nhiệm vụ
3.1.5

Tham nhũng trong cứu trợ, can thiệp nhân đạo

86

3.1.6

Vi phạm pháp luật trong khi thừa hành nhiệm vụ

87

3.2

Một số giải pháp, kiến nghị để nâng cao hiệu quả công tác can

88

thiệp, cứu trợ nhân đạo
3.2.1.

Đối với Việt Nam

88

3.2.1.1

Hoàn thiện thể chế pháp luật điều chỉnh riêng biệt lĩnh vực cứu trợ

89

nhân đạo và đối phó với các tình thế khẩn cấp
3.2.1.2. Thay đổi cơ chế tiếp nhận và điều phối tiền, hàng viện trợ

92

3.2.1.3

94

Xây dựng kế hoạch cụ thể thực hiện Chiến lược quốc gia phòng
chống và giảm nhẹ thiên tai đến năm 2020

3.2.1.4

Chống thất thoát, tham nhũng trong cứu trợ nhân đạo

94

3.2.1.5

Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực can thiệp, cứu trợ nhân đạo

95

3.2.2

Đối với công tác can thiệp nhân đạo quốc tế

97

3.2.2.1

Ban hành công ước quốc tế về vấn đề can thiệp nhân đạo

97

3.2.2.2

Kiểm tra, giám sát giới hạn các hoạt động can thiệp nhân đạo

99

3.2.2.3 Tăng cường trách nhiệm, áp đặt chế tài cứng rắn đối với chính quyền

99

sở tại để xảy ra khủng hoảng, thảm hoạ nhân đạo
3.2.2.4 Tăng cường nguồn lực vật chất, kỹ thuật phục vụ cho công tác can thiệp,

100


cứu trợ nhân đạo.
3.2.2.5

Bảo đảm tính kịp thời; tăng cường thiện chí và sự hợp tác giữa các

100

quốc gia trong việc đối phó với nguy cơ chung
3.2.2.6 Chống tham nhũng, thất thoát trong viện trợ nhân đạo

102

Kết luận

103

Tµi liÖu tham kh¶o

105