Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
I. Phần mở đầu:
I.1. Lý do chọn đề tài.
Giáo dục mầm non là giai đoạn khởi đầu đặt nền móng cho sự hình
thành và phát triển nhân cách của trẻ, mục tiêu của giáo dục mầm non là giáo
dục tình cảm, đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ, hình thành những yếu tố đầu tiên của
nhân cách trẻ một cách toàn diện đan lồng vào các môn học. Đối với trẻ mẫu
giáo lớn, dạy trẻ Làm quen với chữ cái là một trong những nội dung quan
trọng Làm quen với chữ cái giúp trẻ bước đầu nhận biết được các chữ cái và
phát âm chuẩn các chữ cái trong các từ trọn vẹn, phát triển ở trẻ khả năng
quan sát, so sánh và phát triển ngôn ngữ khi trẻ đã thuộc và phát âm chuẩn các
chữ cái thì trẻ sẽ dễ dàng làm quen với cách tô và viết chữ để chuẩn bị vào lớp
1. Ngoài ra việc cho trẻ làm quen với chữ cái còn phát triển tư duy trực quan
hành động, tư duy trực quan hình tượng và đặc biệt là phát triển ngôn ngữ
mạch lạc cho trẻ. Khi trẻ làm quen với chữ cái, các cơ ngón tay, cơ bàn tay của
trẻ phải hoạt động nhiều hơn, qua đó cũng phát triển cơ thể trẻ.
Trên thực tế, việc cho trẻ làm quen chữ cái đã được giáo viên Mầm non
rất quan tâm, các giáo viên đã biết cách tổ chức cho trẻ tham gia vào các hoạt
động và đạt hiệu quả tương đối cao. Nhưng bên cạnh đó, vẫn còn một số
giáo viên chưa biết cách tổ chức hoạt động cho trẻ, chưa biết vận dụng những
biện pháp linh hoạt, sáng tạo vào quá trình dạy trẻ và đặc biệt chưa biết thu
hút sự tập trung chú ý, sự tích cực tham gia vào các hoạt động của trẻ nên sự
nhận thức về chữ cái của trẻ còn chưa chắc chắn, hay nhầm lẫn, chưa rèn
luyện được kĩ năng cho trẻ dẫn đến hiệu quả giáo dục chưa cao. Nhưng
nguyên nhân quan trọng nhất đó là ở trường chúng tôi 93,3% học sinh là người
đồng bào dân tộc thiểu số và là con em các bệnh nhân Phong tại trại Phong
Eana. Cuộc sống vô cùng khó khăn, các cháu ít được tiết xúc với mọi người,
không chịu đi học. Giáo viên đã nhiều lần đến nhà vận động phụ huynh đưa
con em mình đi học. Khi đến lớp học các cháu lại không tích cực tham gia vào
1
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
các hoạt động, cô nói gì trẻ cũng không hiểu cứ nhìn cô và không trả lời, nếu
có nói thì cũng chỉ nói bằng tiếng mẹ đẻ. Đa số trẻ chưa nhận biết được mặt
các chữ cái, biết cách cầm bút, chưa biết cách tô trùng khít chữ theo chấm mờ.
Đứng trước vấn đề trên, là một Phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn, tôi
luôn trăn trở, suy nghĩ làm thế nào để giáo viên nắm vững được nội dung, kiến
thức, hình thức tổ chức một cách linh hoạt phương pháp bộ môn. Đưa trẻ đến
với hoạt động làm quen chữ cái được một cách có hiệu quả. Chính vì vậy tôi
đã lựa chọn đề tài: “Một số giải pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng
môn Làm quen chữ cái ở vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số”.
I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.
I.2.1 Mục tiêu của đề tài
Giúp giáo viên nắm vững nội dung kiến thức, hình thức tổ chức và lồng
ghép tích hợp nội dung phương pháp cho trẻ Làm quen chữ cái.
Giúp giáo viên có kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình
giảng dạy đạt hiệu quả.
Tìm ra biện pháp và phương pháp thích hợp để giúp trẻ phát âm đúng,
nhận biết đúng 29 chữ cái, tô trùng khít lên chấm mờ, hoàn thành vở Tập tô
sạch sẽ. Đó chính là tiền đề để hình thành để cho trẻ vào lớp 1 sau này.
I.2.2 Nhiệm vụ của đề tài.
Tô ch
̉ ưc cac hoat đông đê tre làm quen ch
́ ́
̣
̣
̉ ̉
ữ cái, trẻ được trải nghiệm và ghi
nhớ mặt chữ nhằm giúp trẻ phát âm đúng 29 chữ cái; nhận biết đúng 29 mặt
chữ cái; tô trùng khít lên chấm mờ, hoàn thành vở Tập tô sạch sẽ.
Nhiêm vu ma đê tai đăt ra nhăm tao c
̣
̣
̀ ̀ ̀ ̣
̀ ̣ ơ hôi cung câp, cung cô kinh nghiêm,
̣
́
̉
́
̣
lam tăng s
̀
ự to mo, h
̀ ̀ ưng thu. Qua th
́
́
ực hiên đê tai nay nhăm giúp giáo viên trong
̣
̀ ̀ ̀
̀
tiết dạy tao nhi
̣
ều cơ hội học tập và lĩnh hội được nhiều kiến thức mới nhằm
phát huy tính sáng tạo, tính tò mò ở trẻ thông qua chương trinh mâm non m
̀
̀
ới.
2
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
Giúp giáo viên tim ra cac giai phap, biên phap đ
̀
́
̉
́
̣
́ ể tạo được hứng thú cho
trẻ trong giờ làm quen chữ cái.
Sau khi vận dụng đề tài sẽ góp phần đắc lực đối với giáo viên trong quá
trình hình thành nhân cách phat triên t
́
̉ ư duy cho tre.̉
I.3. Đối tượng nghiên cứu
Trẻ 5 tuổi trường Mẫu giáo Bình Minh, xã Đray Sáp huyện Krông Ana.
I.4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Cơ sở lý luận liên quan đến chuyên đề Làm quen chữ cái. Tôi lựa chọn
một số biện pháp chỉ đạo nâng giáo viên cao chất lượng môn Làm quen chữ cái
ở trường Mẫu giáo Bình Minh
I.5. Phương pháp nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Phương pháp trò chuyện
Phương pháp quan sát
Phương pháp điêu tra
̀
Phương pháp dự giờ
II. Phần nội dung
II.1. Cơ sở lý luận
Giáo dục mầm non là vấn đề có tầm chiến lược lâu dài, ảnh hưởng to
lớn đến sự phát triển giáo dục phổ thông, đây là bậc học đầu tiên là nền tảng
để các em học lên các lớp trên, chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1. Góp phần
Phổ cập giáo dục Tiểu học đúng độ tuổi và phổ cập trung học cơ sở đến năm
2015. Đồng thời mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ phát triển thể
chất, phát triển nhận thức, phát triển ngôn ngữ, phát triển tình cảm quan hệ
xã hội. Song vị trí của phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non tương đối đặc
biệt vì từ sự phát triển ngôn ngữ sẽ tham gia trực tiếp vào phát triển các lĩnh
vực khác. Bởi ngôn ngữ là phương tiện giao lưu tình cảm, phương tiện để trẻ
3
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
nhận thức, khám phá tự nhiên. Mục đích của việc cho trẻ làm quen với chữ cái
không chỉ nhằm giúp trẻ nhận biết được các mặt chữ để phát âm chính xác khi
nói mà còn tạo cho trẻ hứng thú học tiếng mẹ đẻ, làm tiền đề cho trẻ thích
ứng với việc tập đọc, tập viết ở lớp 1. Làm quen với chữ cái không phải là
môn học độc lập, riêng biệt mà nó là một phần, một bộ phận của việc phát
triển ngôn ngữ trong chương trình chăm sóc, giáo dục trẻ 5 – 6 tuổi. Vì vậy nó
có ý nghĩa trực tiếp trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Trước hết là rèn
luyện kỹ năng nghe nói và giúp trẻ phân biệt được các âm khó, thông qua các
chữ cái. Thông qua việc làm quen với chữ cái, vốn từ của trẻ được nâng cao,
bởi vì khi làm quen với chữ cái, trẻ không chỉ làm quen với các chữ ở dạng tồn
tại tự nhiên của chữ viết, mà các chữ đó được gắn vào các từ, thông qua các
đối tượng cụ thể, các từ đó có âm đầu là các chữ cái đã học, nhằm rèn luyện
cách phát âm cho trẻ. Cho trẻ làm quen với chữ cái còn giúp trẻ hiểu được mối
quan hệ giữa ngôn ngữ nói với ngôn ngữ viết, trẻ hiểu thế nào là “đọc và viết”
sau này ở trường phổ thông. Thông qua việc tìm kiếm các chữ cái khác nhau ở
các vị trí khác nhau của từ giúp trẻ phát triển óc quan sát, ghi nhớ, chú ý có chủ
định.
Cho trẻ làm quen chữ cái còn góp phần kích thích, phát triển tư duy, thể
hiện ở chỗ trẻ đã xác định được tính chất đặc điểm của chữ đó bằng cách tìm
kiếm các từ, tiếng thông qua các đồ vật. Trẻ tìm đúng các âm theo các chữ cái
mà trẻ đã nhận ra. Như vậy trẻ nhận ra chữ cái đó thông qua việc phát âm chữ
không phải chỉ thông qua mặt chữ. Trong khi cho trẻ làm quen chữ cái, cần
giúp trẻ một số kỹ năng cầm sách, mở từng trang, đọc từ trái sang phải, từ trên
xuống dưới, tư thế ngồi của một học sinh…
Việc cho trẻ làm quen chữ cái không chỉ thông qua các tiết học mà đối với
trẻ mẫu giáo phải thông qua nhiều hoạt động khác như hoạt động tạo hình
(vẽ, xé, cắt dán chữ cái), hoạt động văn học, hoạt động thể dục…. Đặc biệt là
qua các hoạt động vui chơi, trò chơi. Những trò chơi phát triển giác quan, phát
triển các cơ nhỏ của ngón tay, là điều quan trọng để trẻ cầm bút sau này. Cho
4
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
trẻ làm quen chữ cái phải tạo ra được hứng thú, tạo cho trẻ ham muốn đi học,
tránh làm thay cho công việc của lớp 1. Thật sai lầm khi bắt trẻ ghép vần, tập
viết vào một khuôn khổ nhất định, trong khi trẻ chưa chuẩn bị những kỹ năng
cần thiết trước khi tập viết, như vẽ các nét giống với chữ viết được gọi là
“tiền chữ viết”. Còn tập viết thực sự là nhiệm vụ của lớp 1 và chỉ đến lớp 1
trẻ mới có thể làm việc này một cách có kết quả. Không nên dạy trước những
gì mà trẻ phải học một cách bài bản ở phổ thông.
II.2.Thực trạng
a. Thuận lợi khó khăn
* Thuận lợi
Nhà trường nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Phòng Giáo dục
và Đào tạo Huyện Krông Ana, chính quyền địa phương xã Đray Sáp và sự
quan tâm của các Sr dòng Nữ Vương Hòa Bình.
Đội ngũ giáo viên nhiệt tình yêu nghề mến trẻ. 100% giáo viên có trình
độ chuyên môn đạt chuẩn. 50 % giáo viên đạt trình độ chuyên môn trên chuẩn.
Ban giám hiệu nhà trường đã thường xuyên sắp xếp tạo điều kiện cho
các giáo viên được tham dự các buổi tập huấn bồi dưỡng chuyên môn và đi dự
giờ các đợt lên chuyên đề văn học chữ viết cũng như các chuyên đề của môn
học khác do phòng giáo dục và đào tạo huyện tổ chức.
Có tài liệu để giáo viên tham khảo và nghiên cứu trong quá trình giảng
dạy. Nhà trường đã phân công hai cô giáo dạy trong một lớp tương đối đều
tay, có tinh thần trách nhiệm, yêu trẻ, yêu nghề, ham học hỏi.
Được sự quan tâm chỉ đạo của quý cấp có thẩm quyền và Ban giám
hiệu nhà trường, trường lớp được tu bổ sửa chữa khang trang sạch đẹp, sắm
sửa thêm đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho các hoạt động theo từng chủ điểm. Có
phòng học thoáng mát để phục vụ cho hoạt động chung và hoạt động góc.
Cơ sở vật chất trang thiết bị phục vụ cho chăm sóc giáo dục trẻ tương
đối đầy đủ.
5
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
* Khó khăn:
Kế thừa chương trình đổi mới, chương trình giáo dục Mầm non mới
vẫn có một số vướng mắc, khó khăn, giáo viên chưa nắm vững, chưa linh hoạt
trong tiết dạy. Chuyên đề Làm quen chữ cái đã được bồi dưỡng và thực hiện
từ nhiều năm nay nhưng thực tế cho thấy giáo viên vẫn còn bị máy móc rập
khuôn nên chưa kích thích được trẻ thích thú khi học.
Giáo viên vẫn còn lúng túng, chưa biết tận dụng những nguyên vật liệu
sẵn có để làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho môn học.
Mặc dù nhà trường đã hết sức đầu tư về cơ sở vật chất song các
phương tiện phục vụ cho việc dạy và học cũng như các hoạt động vui chơi
của trẻ vẫn còn những khó khăn nhất định chưa đáp ứng thỏa mãn nhu cầu
hoạt động của trẻ. Đồ dùng, đồ chơi còn ít, chưa được phong phú, chưa thích
ứng với từng chủ điểm, chủ đề.
Do đặc điểm phát triển về tâm sinh lý của trẻ ở lứa tuổi không giống
nhau, 93.3% trẻ là người dân tộc thiểu số và là con em các bệnh nhân phong
thuộc trại phong Ea Na nên việc tiếp thu kiến thức còn hạn chế. Ngôn ngữ
phổ thông còn kém, trẻ đến lớp thường trao đổi với nhau bằng tiếng địa
phương. Một số trẻ không hiểu tiếng phổ thông, không hiểu được điều cô
giáo nói nên ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng giáo dục. Đáng tiếc hơn vẫn
còn một số trẻ thiếu sự quan tâm của gia đình, phó mặc cho cô giáo và nhà
trường, do đó trẻ bị thiệt thòi hạn chế rất nhiều về mặt nhận thức cũng như kĩ
năng. Đặc biệt là đối với trẻ mẫu giáo lớn, dạy trẻ Làm quen với chữ cái là
một trong những nội dung quan trọng nếu như chúng ta không có những giải
pháp kịp thời sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc học của trẻ ở lớp 1 sau này. Từ
những vướng mắc ấy mỗi giáo viên cần có cách nhìn thực tế, nhìn xa trông
rộng, tìm ra một số phương pháp, biện pháp tối ưu trong việc tổ chức hoạt
động làm quen chữ cái ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
6
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
Qua khảo sát bước đầu cho thấy các kĩ năng cần thiết của trẻ còn rất
hạn chế, cụ thể như sau:
Nội dung
Trẻ phát âm đúng 29 chữ cái;
Tốt
5/30
Giai đoạn 1
Khá TB Yếu
8/30 12/30 5/30
Nhận biết đúng 29 mặt chữ cái
16,6% 26,6% 41,2%
Kỹ năng viết: Trẻ biết cách ngồi, cầm bút, để vở,
4/30 6/30 8/30
tô chữ đúng quy trình, tô trùng khít theo đường
13,2% 20% 26,6%
chấm mờ…
Kỹ năng đọc: biết cách giở sách, đọc từ trái sang
4/30 6/30 8/30
phải, từ trên xuống dưới…”Đọc” sách qua các tranh
13,2% 20% 26,6%
vẽ. Phân biệt phần mở đầu, kết thúc của sách.
16,6%
12/30
41,2%
12/30
41,2%
b.Thành công hạn chế
* Thành công: Trong một năm thực hiện tôi cũng gặt hái được một số
thành công nhất định đó là :
Giáo viên đã nắm vững phương pháp bộ môn, có nhiều hình thức linh
hoạt và sáng tạo, phát huy được tính tích cực của trẻ.
Giáo viên đã biết ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác soạn giảng
Số trẻ hăng say làm quen chữ cái ngày một nhiều hơn chiếm hơn 80%
số trẻ trong lớp.
Trẻ phát âm đúng 29 chữ cái;
Nhận biết đúng 29 mặt chữ cái
Trẻ biết cách ngồi, cầm bút, để vở, tô chữ đúng quy trình…
Kỹ năng đọc: biết cách giở sách, đọc từ trái sang phải, từ trên xuống
dưới… “Đọc” sách qua các tranh vẽ. Phân biệt phần mở đầu, kết thúc của
sách.
Làm phong phú vốn từ tiếng Việt của trẻ. Để từ đó trẻ mạnh dạn tự tin
trong các hoạt động giao tiếp.
7
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
Góp phần hoàn thiện những kĩ năng tiền đọc, viết phục vụ cho việc học
tập ở lớp 1 sau này.
* Hạn chế:
Khi vân dung đê tai nay phai trai qua th
̣
̣
̀ ̀ ̀
̉
̉
ực nghiêm tai các l
̣
̣
ớp và tôi nhận
thấy có một số hạn chế như sau: Muôn tiêt day thanh công đoi hoi phai co s
́ ́ ̣
̀
̀ ̉
̉
́ ự
đâu t
̀ ư vê chuyên môn lân đô dung, phai co tranh anh thât sinh đông hoăc vât thât
̀
̃ ̀ ̀
̉ ́
̉
̣
̣
̣
̣
̣
đê cho tre làm quen. Điêu nay rât kho khăn b
̉
̉
̀ ̀ ́
́
ởi hâu nh
̀ ư thời gian cô đứng lớp tư ̀
sang t
́ ơi tôi nên rât vât va trong viêc lam đô dung cung nh
́ ́
́ ́ ̉
̣ ̀
̀ ̀
̃
ư tim kiêm hinh anh
̀
́
̀ ̉
cho tre làm quen ...
̉
Bên cạnh đó tôi chưa tìm ra được biện pháp hay để cho trẻ khuyết tật
phát triển tốt nhất hoạt động cùng lúc với trẻ bình thường.
Mặt mạnh mặt yếu
* Mặt mạnh :
Cô có khả năng tạo được môi trường hoạt động ở lớp tương đối phong
phú. Kiên trì, yêu nghề mến trẻ. Có kĩ năng sư phạm tương đối tốt, khả năng
ứng dụng CNTT trong dạy học tốt.
Được sự quan tâm tạo điều kiện của lãnh đạo các cấp, của ban giám
hiệu nhà trường, đầu tư về cơ sở vật chất tương đối đầy đủ. Đồ dùng đồ
chơi sạch sẽ bảo đảm an toàn cho trẻ.
Được sự hướng dẫn dìu dắt, giúp đỡ của các đồng nghiệp đi trước có
kinh nghiệm trong giảng dạy chuyên ngành mầm non.
Cô có trình độ chuẩn về chuyên môn, thường xuyên được Ban giám hiệu
nhà trường tạo điều kiện cho đi tham gia các lớp tập huấn về chuyên đề mầm
non. Dự giờ các tiết mẫu về môn chữ cái cũng như các môn học khác trong
chương trình do Phòng giáo dục và đào tạo huyện tổ chức.
* Mặt yếu:
Một số giáo viên sử dụng máy tính chưa thành thạo nên để tải hình ảnh
từ mạng còn phải nhờ đồng nghiệp hoặc nhờ người thân.
8
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
Một số giáo viên là người Kinh sử dụng tiếng dân tộc thiểu số còn yếu
mà trong lớp học sinh dân tộc thiểu số lại khá đông, nên vận dụng biện pháp
mới cũng gặp không ít nan giải.
Đồ dùng phục vụ tiết dạy chưa đa dạng như: Những vật mẫu, những
con vật thật, đồ vật ...
Một số giáo viên chưa thực sự chủ động linh hoạt trong việc tổ chức
các hoạt động cho trẻ làm quen chữ cái.
b. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động…
Làm quen với chữ cái giúp trẻ bước đầu nhận biết được các chữ cái và
phát âm chuẩn các chữ cái trong các từ trọn vẹn, phát triển ở trẻ khả năng
quan sát, so sánh và phát triển ngôn ngữ khi trẻ đã thuộc và phát âm chuẩn các
chữ cái thì trẻ sẽ dễ dàng làm quen với cách tô và viết chữ để chuẩn bị vào lớp
1. Tuy nhiên, dù là vấn đề đơn giản hay phức tạp muốn đạt được kết quả cao
như mong muốn đều phải có những nguyên nhân để dẫn đến thành công và
hạn chế, yếu kém của nó.
Nguyên nhân dẫn đến thành công của đề tài này là:
GV đã tiến hành tìm hiểu đặc điểm riêng của từng trẻ bằng cách khảo
sát trẻ đầu năm, theo dõi trẻ ở các hoạt động trong ngày để tìm ra nguyên nhân,
để có biện pháp giúp đỡ trẻ.
Giáo viên nhiệt tình, chịu khó học hỏi kinh nghiệm để không ngừng
nâng cao nghệ thuật lên lớp và sáng tạo về đồ dùng, trò chơi để gây hứng thú
cho trẻ tham gia vào hoạt động.
Tạo môi trường học chữ viết phong phú, cuốn hút trẻ và vận dụng môi
trường đó để dạy trẻ trong các hoạt động.
Học hỏi thêm kinh nghiệm, kiến thức từ chị em đồng nghiệp, từ sách
báo, tài liệu, các phương tiện thông tin đại chúng.
c. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra.
9
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
* Ưu điểm: Nhìn chung đề tài tôi nghiên cứu có những mặt thuận lợi,
thành công và cũng có những mặt mạnh nhất định:
Luôn học hỏi trau dồi chuyên môn nghiệp vụ, biết lắng nghe, biết sửa
sai, không bảo thủ nên chuyên môn nghiệp vụ tương đối vững vàng.
Các đồng chí giáo viên được bố trí công tác phù hợp năng lực, giáo viên
có tình thần tự học cao.
Trong qua trinh th
́ ̀
ực hiên đê tai tôi đa đi th
̣
̀ ̀
̃
ực tê tai các l
́ ̣
ớp va hiêu qua
̀ ̣
̉
đem lai sau nh
̣
ưng lân ap dung cac biên phap giáo viên đã bi
̃
̀ ́
̣
́
̣
́
ết cách cung cấp
kiến thức phù hợp với từng lứa tuổi, đã đưa trẻ đến vùng phát triển gần nhất,
tạo cơ hội cho trẻ tự trải nghiệm ... từ đó trẻ rât h
́ ưng thu va phân kh
́
́ ̀ ́
ởi khi
được tham gia hoat đông làm quen ch
̣
̣
ữ cái.
Giáo viên đa số là giáo viên trẻ có năng lực, tiếp cận những cái hay cái
mới nhanh để từ đó áp dụng trong quá trình dạy học có hiệu quả cao.
Được sự giúp đỡ nhiệt tình của đồng nghiệp nên vận dụng tìm ra nhiều
biện pháp mới cũng thuận lợi hơn.
* Tồn tại : Bên cạnh những ưu điểm trên trong thời gian nghiên cứu đề
tài tôi cũng gặp không ít vấn đề hạn chế, khó khăn và có mặt yếu kém như:
Do một số giáo viên lớn tuổi dạy chương trình 26 tuần, chương trình cải
cách thời gian lâu nên khi tiếp cận chương trình mầm non mới còn mang nặng
chương trình cải cách.
Việc tiếp cận công nghệ thông tin trên mạng, soạn giảng trên máy vi
tính không thành thạo ở một số giáo viên lớn tuổi.
Vốn tiếng Việt của trẻ còn nghèo nàn, phụ huynh học sinh phần lớn là
lao động nghèo, chưa có ý thức cao trong việc đưa con em mình đến trường
học. Trẻ còn theo bố mẹ lên nương, lên rẫy để chăn trâu, chăn bò, hái điều.
Trẻ còn nhút nhát hạn chế về ngôn ngữ tiếng Việt, trẻ phát âm chưa chuẩn
tiếng Việt chiếm tỉ lệ cao: “Con Khỉ” trẻ phát âm : “Con hỉ”; từ “không thích”
trẻ phát âm “khôn thít”…Số trẻ nhận biết, phát âm chữ cái qua các trò chơi
10
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
chưa chính xác chiếm tỉ lệ cao : 45,45% (qua kết quả khảo sát trước khi thực
hiện)
II.3. Giải pháp, biện pháp:
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
Tim ra cac giai phap, biên phap giúp giáo viên
̀
́
̉
́
̣
́
nắm vững nội dung kiến
thức, hình thức tổ chức và lồng ghép tích hợp nội dung phương pháp cho trẻ
Làm quen chữ cái
Giúp giáo viên có kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình
giảng dạy đạt hiệu quả.
Kich thich tinh to mo ham hiêu biêt muôn làm quen ch
́
́ ́
̀ ̀
̉
́
́
ữ cái của trẻ.
Thông qua hoạt động làm quen chữ cái sẽ góp phần giúp trẻ tăng cường
tiếng Việt, từ đó sẽ thúc đẩy khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ. Bởi vì khi
trẻ tham gia vào hoạt động làm quen chữ cái thì bắt buộc trẻ phải nhận biết,
phát âm đúng chữ cái và đó cũng là tiền đề để trẻ học chữ viết ở phổ thông
sau này.
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
Để thực hiện tốt việc nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái tôi đã
thực hiện và áp dụng một số giải pháp sau :
b.1. Xây dựng kế hoạch
Muốn thực hiện tốt việc cho trẻ làm quen chữ cái thì đầu tiên phải xây
dựng kế hoạch rõ ràng, cụ thể ngay từ đầu năm học. Kế hoạch xây dựng phù
hợp với đặc điểm thực tế của nhà trường, của lớp và có sự thống nhất trong
Ban giám hiệu và tập thể giáo viên. Trên cơ sở kế hoạch nhiệm vụ năm học
các cấp đã chỉ đạo và hướng dẫn từ đó xây dựng kế hoạch năm học; kế hoạch
tháng; kế hoạch tuần; xây dựng chế độ sinh hoạt; xây dựng kế hoạch chuyên
môn: cụ thể chương trình dạy cho các khối lớp phù hợp, sát với tình hình của
trường, của lớp. Chỉ đạo giáo viên các nhóm lớp xây dựng kế hoạch hoạt động
và được nhà trường phê duyệt mới thực hiện. Hàng tháng giáo viên báo cáo kế
11
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
hoạch, lịch dạy của lớp cho chuyên môn. Qua đó có cơ sở để theo dõi, kiểm tra
và có biện pháp chỉ đạo kịp thời tốt hơn. Ngoài ra, tôi thường xuyên tổ chức
chuyên đề, thao giảng, thi giáo viên dạy giỏi cấp trường…, sau đó góp ý, rút
kinh nghiệm tiết dạy để tháo gỡ những vướng mắc của giáo viên, giúp giáo
viên năng động, sáng tạo và biết đầu tư suy nghĩ cách tổ chức dạy học trong
quá trình hoạt động giảng dạy.
Hoạt động làm quen chữ cái có hiệu quả khi người giáo viên biết sử
dụng những phương pháp khác nhau trong trường lớp mầm non, nhưng phải
đảm bảo lấy trẻ làm trung tâm và phát huy tính tích cực, chủ động của trẻ.
Phương pháp đặc trưng của môn học là đàm thoại, trực quan, giải thích, trò
chơi… bằng các hình thức đa dạng phong phú nhưng mang tính vừa sức dựa
trên yếu tố tâm lý của trẻ. Từ đó giúp giáo viên cảm nhận được giờ học làm
quen chữ cái vừa vui vẻ, vừa nhẹ nhàng, vừa thiết thực gần gũi với trẻ và mỗi
bé đều có thể chiếm lĩnh tri thức của mình qua thế giới thu nhỏ mà cô đã sưu
tầm, sáng tạo trong quá trình nghiên cứu để cùng thực hiện.
Là một Phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn, tôi đã xây dựng kế
hoạch ngay từ đầu năm học, cập nhật, nắm bắt chương trình kịp thời để tổ
chức các tiết chuyên đề, đầu tư nghiên cứu chuyên môn, tìm hiểu các kiến
thức một cách trọn vẹn. Làm như vậy sẽ làm cho môn Làm quen chữ cái ngày
càng hứng thú, lôi cuốn trẻ và trẻ đạt được kết quả cao nhất.
b.2. Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên.
Sau khi tiếp thu những chuyên đề do ngành tổ chức, nhà trường xây
dựng kế hoạch tổ chức chuyên đề cho toàn thể cán bộ giáo viên học tập với
từng đề tài khác nhau theo từng chủ đề, chủ đề nhánh với các nội dung đa
dạng, phong phú. Tất cả các giáo viên phải nắm vững mục đích yêu cầu nội
dung về việc nâng cao chất lượng cho trẻ Làm quen chữ cái. Việc bồi dưỡng
giáo viên là một định hướng giúp giáo viên nắm được kiến thức mới trong việc
nâng cao chất lượng môn Làm quen chữ cái.
12
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
Giáo viên phải tự học tập bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn,
năng lực công tác, thực hiện đúng thời gian biểu, bài soạn đầy đủ sáng tạo, có
chất lượng, phù hợp với đặc điểm tình hình của trẻ trong lớp. Sưu tầm sáng
tác những bài hát, câu đố, thơ truyện, làm đồ dùng dạy học, đồ chơi, tranh ảnh,
trang trí lớp phù hợp với từng chủ điểm và mang bản sắc dân tộc, gần gũi với
trẻ. Giáo viên thường xuyên có kế hoạch làm thêm nhiều đồ dùng, đồ chơi để
phục vụ cho hoạt động làm quen chữ cái như: mỗi cháu có một bộ chữ cái
rôky, còn có các bộ chữ bằng nhựa, bằng gỗ tập trung ở các góc học tập cho
trẻ xem, tìm hiểu và tập ghép các chữ thành từ, các nét thành chữ. Ngoài ra, còn
có các vật liệu: đất nặn, dây mềm, xốp…để trẻ tạo chữ.
Bằng nhiều hình thức giáo viên cung cấp kiến thức, rèn luyện phát triển
ngôn ngữ cho trẻ một cách nhẹ nhàng, tùy từng đối tượng học sinh có phương
pháp để dạy thích hợp. Đối với giáo viên người dân tộc thiểu số không được
lạm dụng tiếng mẹ đẻ để dạy cho trẻ. Rèn ngôn ngữ tiếng Việt cho trẻ ở mọi
lúc mọi nơi trong hoạt động tự nhiên.
Ví dụ: Trong hoạt động vui chơi ngoài trời đi dạo tham quan có thể cho
trẻ làm quen với chữ cái bằng cách quan sát và tìm các chữ cái trên tấm bảng
trang trí, pa nô, áp phích…
Giáo viên thường xuyên học tập bạn be đ
̀ ồng nghiệp, luyện tập giọng
nói sao cho thật truyền cảm, tác phong dạy sao cho nhẹ nhàng, linh hoạt.
Về kiến thức phải nắm vững phương pháp dạy, cung cấp cho trẻ kiến
thức dù đơn giản nhưng cũng phải thật chính xác.
Tận dụng mọi thời gian để tự rèn luyện mình, dù ở lớp hay ở nhà.
Giáo viên phải biết lắng nghe, tiếp thu ý kiến nhận xét, của BGH cũng
như bạn bè đồng nghiệp sau mỗi tiết dạy, để từ đó phát huy những mặt tốt,
khắc phục những hạn chế.
b3: Khảo sát kỹ năng nghe – nói – đọc – viết của trẻ
13
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
Đây là bước đầu tiên nhằm xác định tình trạng của trẻ để giáo viên nắm
được kỹ năng nghe, nói, đọc viết của trẻ để từ đó có biện pháp thay đổi phù
hợp
Ngay từ đầu năm học tôi đã chỉ đạo giáo viên tiến hành khảo sát trẻ và
thông qua các bài tập để từ đó giáo viên đánh giá và có sự tác động đúng với
từng trẻ.
Công việc khảo sát trẻ thường thực hiện vào cuối tháng 9. Quá trình
khảo sát qua các hoạt động chung (kể chuyện, đọc thơ, hát, múa,…) và qua các
hoạt động hàng ngày (hoạt động ngoài trời, hoạt động góc, hoạt động chiều,
…) để từ đó đánh giá từng trẻ theo các kỹ năng.
+ Kĩ năng nghe: Trẻ nghe được các âm thanh, ngữ điệu, giọng nói khác
nhau. Độ to, nhỏ, nhanh, chậm của giọng nói, giọng đọc, các từ khái quát, từ
trái nghĩa. Nghe hiểu nội dung các câu đơn, câu ghép. Nghe hiểu thơ, ca dao,
đồng dao, tục ngữ phù hợp với trẻ. Nghe và làm theo từ 2 lời chỉ dẫn liên tiếp
nhau trở lên…
+ Kỹ năng nói: Trẻ có nói lắp, nói ngọng không? Trẻ có nói đủ câu, nói
có mạch lạc không? Biết trả lời các câu hỏi về nguyên nhân, so sánh: Tại sao?
Có gì giống nhau? Có gì khác nhau? Do đâu mà có? Đặt các câu hỏi: Tại sao?
Như thế nào? Làm gì? Sử dụng các từ biểu cảm, có hình ảnh. Tự tin khi giao
tiếp. Nói và thể hiện, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt phù hợp với yêu cầu, hoàn cảnh
giao tiếp. Đọc thơ, ca dao, đồng dao.
+ Kỹ năng đọc: trẻ có biết cách giở sách, có biết xem từ trái sang phải,
từ trên xuống dưới? Có biết kể lại chuyện không? Có biết đọc thuộc bài thơ
không? Có phát âm đúng các chữ cái không?
VD: âm “nờ”(n) trẻ hay đọc thành “lờ”( l )
+ Kỹ năng viết: Trẻ có biết cầm bút đúng cách không? Có biết tô trùng
khớp lên các nét không? Tư thế ngồi viết ngay ngắn. Làm quen với cách viết
tiếng Việt: hướng viết từ trái sang phải, từ dòng trên xuống dòng dưới, hướng
viết của các nét chữ.
14
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
VD: Có một số trẻ tô chữ cái thường tô ngược như chữ O trẻ thường tô
ngược thay vì lượn vòng sang trái thì trẻ lại lượn sang phải và vòng về bên trái
Sau khi khảo sát trẻ, tôi thấy có một số ít trẻ nói được tiếng phổ thông
nhưng chưa biết các chữ cái hay từ ngữ của tiếng Việt, trẻ chưa nhận được
mặt các chữ cái, phát âm chưa chính xác. Vì vậy việc dạy trẻ làm quen với chữ
cái giúp trẻ nhận biết chính xác cấu tạo của chữ cái, cách phát âm để từ đó trẻ
nghe cô phát âm và tìm được chữ cái tương ứng, nhìn thấy chữ cái là phát âm
được.
b4. Tổ chức hướng trẻ vào hoạt động:
Ngay rừ đầu năm học tôi đã chỉ đạo giáo viên tạo mọi điều kiện để cho
trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động Làm quen chữ cái thông qua các giờ
hoạt động trên lớp, giờ học ngoại khóa, mọi lúc mọi nơi. Tổ chức các trò chơi
mang tính chất ôn luyện các kiến thức đã học. Sáng tác, sưu tầm các câu
chuyện, bài thơ mang tính chất giáo dục ôn luyện cao nhằm phát triển ngôn
ngữ, khả năng giao tiếp và nhận biết thế giới xung quanh trẻ.
* Tổ chức tiết học nhẹ nhàng sinh động:
Có một số ít trẻ nói được tiếng phổ thông nhưng chưa biết các chữ cái
hay từ ngữ của tiếng Việt. Vì vậy việc dạy trẻ Làm quen với chữ cái giúp trẻ
nhận biết chính xác cấu tạo của chữ cái, cách phát âm để từ đó trẻ nghe cô
phát âm và tìm được chữ cái tương ứng, nhìn thấy chữ cái là phát âm được.
Ví dụ : Cho trẻ LQCC: i t c ( chủ đề: Động vật sống trong gia đình)
Cô cho trẻ xem tranh " Vịt con" cho trẻ đọc từ : Vịt con
Cho trẻ nhận biết trong từ Vịt con có bao nhiêu tiếng ? Có mấy chữ cái?
Tiếp theo cô gắn từ rời cho cháu nhận biết và tìm chữ đã học rồi phát
âm lại những chữ đó. Còn lại cô giới thiệu cho trẻ làm quen i – t c, cô phân
tích các nét cơ bản cấu tạo nên chữ cái i – t c, giới thiệu các kiểu chữ cái in
thường, viết thường, in hoa…, Cô viết mẫu và phân tích tỉ mỉ cách viết từng
chữ cái. Cho trẻ phát âm chữ i – t c nhiều lần, so sánh đặc điểm giống và
15
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
khác nhau của chữ i – t – c, giúp trẻ khắc sâu cấu tạo và nhận biết một cách
chính xác từng chữ cái.
* Thu hút trẻ tham gia tạo môi trường chữ trong góc tạo hình, góc sách,
góc thư viện nhằm phát huy tích tích cực hoạt động của trẻ:
Để phát huy tính tích cực của trẻ trong góc chơi, đặc biệt là góc thư
viện, đây là nơi trẻ được tiếp xúc nhiều với chữ cái và rèn luyện kỹ năng tiền
biết đọc, biết viết của trẻ như: cách lật giở sách, cách đưa mắt từ trái sang
phải khi đọc, hoặc các từ mới như: tên truyện, tên các trang bìa, tên các album
tự tạo....với các mẫu chữ khác nhau.
VD1: Cô tạo cơ hội cho trẻ được hoạt động với truyện thơ tranh chữ to có
sẵn, tự tạo... trẻ được xem tranh, tập kể chuyện, tập "đọc" chữ to trong
truyện...và như vậy một lần nữa trẻ mở rộng vốn từ, phát triển ngôn ngữ, trẻ
như được hoà nhập với thế giới của người lớn.
VD2: Cô tổ chức cho trẻ cùng làm album và truyện tranh chữ to theo chủ điểm.
Nếu là chủ điểm "Sắc hoa mùa xuân" cô và trẻ sưu tầm album về các loại hoa:
hoa mai, hoa cúc, hoa hồng, hoa sen….Phía dưới tranh tôi có viết các chữ
tương ứng như “hoa mai”.Tôi yêu cầu trẻ tìm các chữ trong hoạ báo cắt và
ghép từ "hoa mai", dán dưới hình ảnh các con vật tương ứng. Một đều tôi luôn
lưu ý nhắc trẻ là phải ghép chữ lần lượt từ trái sang phải, hết chữ này đến
chữ khác, hết từ này đến từ khác bên cạnh phía phải, và sau đó tôi yêu cầu trẻ
phát âm các chữ, "đọc" các từ .
Để trẻ hứng thú tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình giáo viên cho
trẻ làm tranh:
VD : Cho trẻ sưu tầm các chữ có trong hoạ báo, lịch cũ,...trẻ cắt, tô màu và
cùng ghép chữ với cô để tạo thành các tuýp chữ, các tiêu đề xung quanh lớp
mỗi khi thay đổi chủ điểm. Với chủ điểm " Thế giới động vật", cô yêu cầu
trẻ ghép chữ mà trẻ sưu tầm được và xếp từng chữ từ trái qua phải: chữ t rồi
đến chữ h rồi đến chữ ê... Trong suốt quá trình hoạt động c chữ nào đọc
to chữ ấy, hoặc tìm chữ theo yêu cầu của cô, của bạn, trẻ trao đổi và sửa cho
nhau(nếu có). Hay tôi thiết kế trò chơi: "Bù chỗ còn thiếu", "sắp xếp lô
zích"...các đối tượng là các chữ cái mà trẻ đã được học trong các chủ đề chủ
điểm . Như vậy trẻ được cùng chơi, cùng ôn luyện nhẹ nhàng thoải mái.
+ Dữ liệu từ sưu tầm tranh ảnh động trên mạng, scan các loại tranh ảnh tự vẽ
hoặc mua đưa vào máy, phân loại theo từng chủ đề chủ điểm khác nhau.
VD: Chủ điểm: " Quê hương Đất nước Bác Hồ", tôi thiết kế trên máy tính
các loại tranh ảnh về địa danh của Đăk lăk như: Thác Đray Sáp, Nhà rông, Lễ
hội đâm trâu... Tranh ảnh về Đất nước như: phong cảnh Hà Nội, Huế, TP Hồ
Chí Minh, Đà Lạt… . Tranh ảnh về Bác Hồ như: chân dung, Bác Hồ với các
cháu, Bác Hồ đang trồng cây.... có các từ tương ứng kèm theo. Trẻ được chơi
dưới hình thức chọn tranh theo yêu cầu của cô hoặc của bạn, trẻ quan sát phát
âm chữ, "đọc" các từ dưới tranh, và ngẫu nhiên trẻ được ôn luyện, phát triển
ngôn ngữ rất nhẹ nhàng thông qua trò chơi này.
Như chúng ta đã biết, trẻ mầm non “Học mà chơi, chơi mà học”. Muốn
trẻ hiểu bài nhanh và nhớ lâu, nếu chúng được trực tiếp tham gia vào các hoạt
động. Tôi đã sưu tầm, sáng tác được một số trò chơi khi cho trẻ làm quen với
chữ viết để trẻ tăng hứng thú, cung cấp, củng cố kiến thức kĩ năng.
Ví dụ: Trò chơi giúp trẻ ghi nhớ các chữ đã học như:
+ Trò chơi: Tôi là chữ gì?
Cách chơi: Cô nêu đặc điểm chữ, trẻ đoán chữ gì. Vd: “Tôi có một nét cong
tròn khép kín, tôi đội trên đầu cái mũ, đố bạn biết tôi là chữ gì”?(ô)
+ Trò chơi: Cho trẻ dùng các bộ phận trên cơ thể mình tạo chữ vừa học
VD Trẻ đứng thẳng người dang 2 tay ra tạo thành chữ t, trẻ vòng hai tay lên
trên đầu tạo thành chữ o…
18
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
Theo tôi, mỗi giáo viên cần chịu khó sưu tầm, sáng tác các trò chơi, biết
vận dụng các trò chơi ấy vào các giờ học ở mọi lúc, mọi nơi một cách phù hợp
sẽ kích thích trẻ ham học hỏi, thông minh, nhanh nhẹn, sáng tạo tìm tòi, trẻ sẽ
hứng thú khi đến lớp cũng như hứng thú tham gia trong các hoạt động.
b.5. Tạo môi trường học chữ viết phong phú
* Tạo môi trường chữ trong lớp học: Như chúng ta đã biết đối với trẻ
mầm non lớp học chính là mái nhà thứ hai của trẻ. Cảm giác đầu tiên khi bé
bước vào cửa lớp, phản xạ tự nhiên của bé là nhình xung quanh xem có những
gì và có đẹp không, đặc biệt những gì mới lạ. Vì vậy, các mảng chính trong
lớp học đó là mảng chủ điểm, các góc hoạt động là đối tượng đầu tiên khi trẻ
bước vào lớp. Để trẻ hứng thú với các mảng hoạt động, ngay từ đầu năm học
tôi đã chỉ đạo giáo viên xậy dựng một môi trường học tập ở trong lớp thật sinh
động và thu hút trẻ. Các giáo viên đã tập trung trẻ cùng tham gia thảo luận
dưới dạng kể chuyện sáng tạo. Cuối cùng cô và trẻ đi đến thống nhất chọn
tên của từng góc chơi mỗi khi chuyển chủ điểm mới. Các kiểu chữ, các góc có
tên gọi ngây thơ, ngộ nghĩnh, gần gũi trẻ, và bắt buộc phải có hình ảnh minh
hoạ cho các tiêu đề ấy. Như vậy sẽ thu hút được sự chú ý của trẻ, từ đó mục
đích ôn luyện chữ đã học, cung cấp vốn từ cho trẻ đạt hiêụ quả tối đa.
Ví dụ: Chủ điểm Gia đình: giáo viên và trẻ cùng trò chuyện về chủ điểm Gia
đình, sau đó cô hướng trẻ vào câu truyện: Tại cửa hàng búp bê có tất nhiều
thứ, nào là đồ dùng Gia đình như: quần áo, giường nệm, chén bát, tivi…Búp bê
rất muốn chúng mình đặt tên cho cửa hàng của búp bê đấy, nào chúng mình
cùng nghĩ ra một cái tên nhé.Trẻ nghe, suy nghĩ và đưa ra ý kiến của mình như:
cửa hàng của búp bê, siêu thị mi li, siêu thị của búp bê, búp bê bán hàng...với
nhiều cái tên ngộ nghĩnh như vậy và cả quá trình cô đàm thoại với trẻ. Chính
lúc đó trẻ đã tư duy xem mình đã bao giờ được đi siêu thị chưa, đã nghe thấy
cái tên đó chưa, và ngẫu nhiên cô đã cung cấp vốn từ cho trẻ.
Hay với các góc khác cũng vậy, cô và trẻ cùng đàm thoại, thoải mái trao
19
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
đổi để đặt tên như: Bé làm họa sĩ, Họa sĩ tí hon, Bé khéo tay hay làm...(đối với
góc Tạo hình); Công trình của bé, bé tập làm thợ xây, ngôi nhà mơ ước, thành
phố tương lai...( đối với góc xây dựng).
Từ những tên gọi gần gũi với trẻ mà chính cô và trẻ đặt tên, đã kích
thích trẻ ghi nhớ từ đó lâu hơn và trẻ đã phần nào hiểu về từ đó.
Khi trang trí tên gọi các góc, giáo viên thường lựa chọn cỡ chữ cho phù hợp
với góc, dán chữ ở độ cao vừa tầm nhìn của trẻ để trẻ dễ nhìn thấy. Đặc biệt
kiểu chữ phải chuẩn, hầu hết các chữ này tôi thường để ở dạng chữ in
thường, với màu sắc đẹp phù hợp với mảng hoạt động và hình ảnh minh hoạ
của góc. Còn mảng hoạt động của trẻ ở phía dưới giáo viên thường gài nhựa
trong, các chữ rời với mẫu chữ khác nhau như chữ in thường viết thường, chữ
in hoa để trẻ cùng bắt chước cô ghép tên góc. Khi chơi giáo viên thường hỏi
chữ cái đầu tiên của từ là chữ gì? Chữ cái nào trong từ đã học rồi? Làm như
vậy trẻ nhớ các từ đó rất lâu và lại một lần nữa trẻ được luyện phát âm, đặc
biệt có trẻ đã thao tác ghép chữ nhiều lần thành quen và đã tự ghép mà không
cần mẫu của cô.
Ngoài ra tôi thường vjir đạo giáo viên thay đổi tên gọi hình ảnh và các
góc cho phù hợp với từng chủ điểm và tạo sự mới mẻ khoảng không gian hấp
dẫn mỗi khi trẻ đến lớp:
VD: Góc xây dựng, chủ đề Nghề nghiệp: giáo viên thống nhất với trẻ đặt tên
góc: " Kiến trúc sư tí hon", ...Trẻ được làm quen với từ " Kiến trúc sư", và biết
được từ " Kiến trúc sư" có chữ cái đầu tiên là chữ K, chữ đã học là chữ:
ê,u.ư...
Nhưng với chủ điểm Gia đình: giáo viên và trẻ lại thoả thuận nhất trí đưa ra
tên: " bé tập làm nội trợ", ở đây, trẻ được cung cấp thêm từ: "nội trợ" và từ;
"nấu ăn". Như vậy, qua mỗi chủ điểm giáo viên lại cung cấp thêm cho trẻ
nhớ được nhiều từ mới và ôn luyện nhiều chữ cái đã học.
Việc ghép tên các đồ vật đồ chơi trong lớp không những tác động lên
giác quan của trẻ để nhớ các chữ các từ lâu và chính xác mà còn giúp cho hoạt
20
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
động có chủ đích phát triển ngôn ngữ làm quen với chữ viết được ôn luyện
củng cố một cách thoải mái nhẹ nhàng.
VD: Trong chủ điểm Thế giới Động vật: cô dạy trẻ làm quen chữ: I,t,c. Khi tổ
chức hoạt động có chủ đích, giáo viên cho trẻ ôn bằng cách: Tôi chuẩn bị các
con vật có gắn từ tương ứng như: con cá, con tôm, con khỉ... giáo viên yêu cầu
trẻ tìm chữ vừa học( I,t,c) trong các từ gắn với đồ vật ở xung quanh lớp. Và
như vậy trẻ hoạt động rất tích cực, vận động thoải mái và tập chung chú ý cao
độ để trẻ tìm thấy chữ đã học trong "thế giới của người lớn". Ra ngoài cuộc
sống gặp những hình ảnh, băng rôn, các từ, các chữ...trên đường phố trẻ sẽ tự
tin hơn, mở rộng hiểu biết hơn về từ, chữ Tiếng Việt cho trẻ.
Qua các chủ điểm, mỗi khi thay đổi đồ dùng đồ chơi, thay đổi các tiêu
đề trên giá đồ chơi, giáo viên lại giới thiệu cho trẻ đồ dùng đồ chơi mới, giới
thiệu chữ mới, từ mới. Kết hợp áp dụng thực tế bên ngoài xã hội, cùng với
việc giới thiệu chữ cái của cô, trẻ có thể đọc được nhiều từ trong sách báo và
thực tế. Và tôi thấy rằng đó thự sự là môi trường cho trẻ thực sự phong phú và
có hiệu quả.
* Tạo môi trường chữ ngoài lớp học:
Thực tế cho thấy trẻ đến trường ngoài hoạt động có chủ đích, hoạt
động ăn, hoạt động ngủ, còn các thời gian khác trẻ hoạt động với môi trường
bên ngoài như: góc thiên nhiên, mảng tuyên truyền, khu vực để đồ dùng cá
nhân của trẻ. Đây là nơi trẻ thường xuyên hoạt động nên có tác dụng ôn tập
củng cố chữ cái và từ rất tốt.
Nơi để đồ dùng cá nhân của trẻ như: mũ, ba lô, giầy dép, khăn mặt,... giáo viên
luôn gắn ảnh kèm theo tên của trẻ. Như vậy, hàng ngày trẻ cất đồ dùng hoặc
sử dụng đồ dùng vừa đúng qui định, vừa biết tên của mình (của bạn), biết tên
của mình có chữ gì, biết thứ tự của từng chữ từ trái sang phải của các chữ như
thế nào… Mỗi một môi trường hoạt động của trẻ, giáo viên đều chủ động tạo
môi trường để trẻ có cơ hội được luyện phát âm, ôn luyện chữ đã biết, làm
21
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
quen chữ mới và làm quen từ một cách rất tự nhiên thoải mái không gò bó áp
đặt trẻ.
Khu vực tuyên truyền ngoài lớp học của trẻ là nơi không những tạo môi
trường chữ cho trẻ mà còn mang tính tuyên truyền đến các bậc phụ huynh để
phụ huynh hiểu biết về chữ mà con em mình đang học. Và từ đó phối kết hợp
ôn luyện tại gia đình. Tránh trường hợp cô dạy chữ đúng phụ huynh lại dạy
chữ chưa đúng
+ Chữ x đọc là "xờ", chữ s đọc là "sờ", nhưng có ông bà lại dạy là "ích xì" và
"ét xì".
+ Hay chữ l, n, lại đọc là "e lờ" và " e nờ"...
Và nếu không thống nhất trẻ sẽ giao động không biết như thế nào là
đúng, hơn nữa nếu đã đọc sai thì rất khó sửa. Xác định được điều đó, mỗi
tuyên truyền giáo viên đều có hình ảnh kèm theo chữ in hoa, in thường, viết
thường ( chủ yếu là chữ in thường), tuyệt đối không viết chữ cách điệu chữ
bay.
Hay tên chủ điểm viết dạng: " Thế giới Động vật", các tranh ảnh các con
vật... có kèm theo từ để trẻ có thể phát âm, tự đọc.
Góc thiên nhiên ngoài trời: Đây là nơi trẻ được tiếp xúc mọi lúc mọi nơi,
mọi thời điểm trong ngày. Tạo môi trường chữ có kèm hình ảnh không những
cho trẻ hiểu về thế giới các loài cây, loài hoa, biết các giai đoạn phát triển của
cây, hiện tượng thử nghiệm khoa học...mà còn có thể ghi chép hiện tượng mà
trẻ theo dõi hàng ngày.
VD: giáo viên gắn tiêu đề cho góc : " Vườn hoa của bé" và giáo viên làm
các biển cắm có chữ ghi tên cây có kèm hình ảnh. Khi cho trẻ tri giác chữ từ
dưới mỗi hình ảnh trong biển cắm giáo viên đều yêu cầu trẻ tìm đúng từ " cây
hoa hồng" gắn vào cây hoa hồng, và các loại cây khác cũng vậy, trẻ biết tên,
chữ, từ, của cây đó, tập "đọc"tên các cây mà trẻ đã tìm đúng.
VD2: giáo viên chuẩn bị các mảnh rời như sau và yêu cầu trẻ ghi chép
lại sự phát triển của cây đó theo đúng thứ tự Và như vậy trẻ được tri giác chữ
22
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
từ có hình ảnh tương ứng , trẻ lại được ôn luyện chữ cũ và được làm quen
chữ mới ngay cả trong khi chơi, ngôn ngữ của trẻ phát triển, vốn từ của trẻ
được mở rộng thêm.
Để có môi trường cho trẻ khám phá khoa học phong phú chuyên môn nhà
trường đã phát động phong trào làm đồ dùng đồ chơi, có chấm điểm xếp loại
và lấy kết qủa làm đồ dùng đồ chơi là một trong những tiêu trí thi đua để xếp
loại giáo viên hàng tháng.
b.6. Công tác tuyên truyền với phụ huynh
Trẻ đến trường được cô giáo dạy dỗ với nhiều nội dung làm quen chữ
cái thông qua các hoạt động với nhiều hình thức khác nhau. Tuy nhiên các kiến
thức, kĩ năng về chữ cái mà giáo viên cung cấp cho trẻ phải được ôn luyện tại
nhà.Vì vậy, để giúp trẻ học tốt thì cần có sự cộng tác giữa giáo viên và phụ
huynh học sinh. Vậy làm thế nào để tuyên truyền với phụ huynh một cách
thuyết phục, đạt kết quả, phối hợp với phụ huynh thật tốt? Đó là một công
việc không đơn giản. Trong công tác tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh, tôi
đã chỉ đạo giáo viên đã thực hiện các biện pháp sau:
Hàng ngày, giáo viên thường xuyên trao đổi với phụ huynh về tình hình
học tập của trẻ để về nhà phụ huynh kết hợp dạy thêm, cho trẻ ôn luyện.
Lên kế hoạch, thông báo chương trình dạy trẻ ghi rõ nội dung dạy vào
bảng treo ngoài cửa lớp để phụ huynh theo dõi, ôn luyện thêm cho con ở nhà.
Đánh vi tính với các nội dung trẻ đã được học ở lớp đưa cho phụ huynh
về nhà cùng tham khảo và dạy trẻ.
Giới thiệu các loại sách vở có tính giáo dục tới phụ huynh.
Trao đổi một số nhược điểm của trẻ về cách phát âm, nhận mặt chữ,
cách tô, cầm bút, để vở…để phụ huynh nắm được. Sau khi sử dụng các biện
pháp tuyên truyền tới phụ huynh, phụ huynh đã hiểu bản chất, tác dụng của
vấn đề dạy trẻ, nắm bắt được phương pháp dạy trẻ. Từ đó phụ huynh luôn
luôn kết hợp chặt chẽ với giáo viên để dạy trẻ.
23
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
b.7. Bồi dưỡng giáo viên sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin vào
tiết dạy.
Ngay từ đầu năm học nhà trường đã phổ biến cho giáo viên toàn trường
hưởng ứng cuộc vận động ứng dụng công nghệ thông tin.
Tổ chức cho giáo viên được học các lớp bồi dưỡng về ứng dụng công
nghệ thông tin trong quá trình giảng dạy.
Bồi dưỡng và hướng dẫn cho giáo viên biết ứng dụng công nghệ thông
tin vào bài giảng thông qua các buổi sinh hoạt chuyên môn, cách thiết kế giáo
án điện tử trên power point. Từ đó giáo viên có thể sử dụng lntemet để chủ
động khai thác tài nguyên giáo dục phong phú, chủ động tìm những hình ảnh,
những con vật ngộ nghĩnh, những bông hoa đủ mầu sắc sống động thu hút sự
chú ý và kích thích hứng thú của trẻ.
Ban giám hiệu vận động giáo viên soạn và dạy giáo án điện tử ở tất cả
các khối lớp. Xây dựng các tiết dạy mẫu để giáo viên dự giờ và rút kinh
nghiệm. Thông qua các tiết dạy có ứng dụng công nghệ thông tin sử dụng các
bài giảng điện tử, những hình ảnh đẹp, những kỹ năng sống được chuyển tới
trẻ một cách nhẹ nhàng và sống động, góp phần hình thành ở trẻ nhận thức về
cái đẹp, biết yêu cái đẹp, mong muốn tạo ra cái đẹp trong cuộc sống và những
kỹ năng sống cần thiết đối với lứa tuổi mầm non. Không những thế năng lực
và lòng yêu nghề của đội ngũ giáo viên trong trường không ngừng được trau
dồi và phát triển.
Qua việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy trẻ lĩnh hội kiến
thức đạt hiệu quả cao và chất lượng chuyên đề được nâng lên một cách rõ rệt.
c. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp
Chất lượng hiệu quả của việc hình thành những biểu tượng về chữ cái
cho trẻ phụ thuộc vào quá trình tổ chức hoạt động giáo dục của cô giáo mầm
non. Nếu các trò chơi học tập, các hoạt động làm quen chữ cái được thiết kế
dựa vào nội dung của các tiết học làm quen chữ cái và việc tổ chức trò chơi
24
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
hâp dẫn phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ sẽ góp phần tích cực trong
việc hình thành những biểu tượng về chữ cái cho trẻ 56 tuổi giúp trẻ học tập
thoải mái hơn, hiệu quả hơn.
Cân phai đam bao tinh chinh xac, khoa hoc, câu truc lôgic, h
̀
̉
̉
̉ ́
́
́
̣
́
́
ợp li, chăt
́
̣
che, phai đam bao đ
̃
̉ ̉
̉ ược phương phap nghiên c
́
ứu phu h
̀ ợp vơi đôi t
́ ́ ượng nghiên
cưu.
́
Đam bao nôi dung cua cac giai phap, biên phap.
̉
̉
̣
̉
́
̉
́
̣
́
d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Cac giai phap, biên phap khi th
́
̉
́
̣
́
ực hiên đê tai co môi quan hê liên quan
̣
̀ ̀ ́ ́
̣
mât thiêt v
̣
́ ơi nhau, biên phap nay no se hô tr
́
̣
́ ̀ ́ ̃ ̃ ợ cho biên phap kia nhăm hoa quyên
̣
́
̀
̀
̣
cac nôi dung lai v
́ ̣
̣ ơi nhau đê đi đên môt thê thông nhât la tim ra cac giai phap tôi
́
̉
́
̣
̉
́
́ ̀ ̀
́
̉
́ ́
ưu nhât nh
́ ưng vân đam bao đ
̃ ̉
̉ ược tinh chinh xac, khoa hoc va lô gic gi
́
́
́
̀
́ ữa cać
giai phap va biên phap.
̉
́ ̀ ̣
́
e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
Sau một thời gian thực hiện, là một Phó Hiệu trưởng tôi rất phấn khởi
khi kết quả đạt được rất cao:
Hầu hết giáo viên trong nhà trường đều nắm vững phương pháp bộ môn
Làm quen chữ cái. Giáo viên nắm vững được nội dung, phương pháp dạy trẻ
theo hướng tích cực chủ động của học sinh.
Kiểm tra sau chuyên đề: 70% Giáo viên đạt loại tốt
30% đạt loại khá
100% giáo viên trong nhà trường đã nắm được nội dung, phương pháp
dạy trẻ theo hướng tích cực, phát huy tính sáng tạo của trẻ. Đặc biệt là việc
nâng cao chất lượng môn Làm quen chữ cái cho trẻ.
100% GV biết sắp xếp môi trường học tập phù hợp với từng chủ đề,
từng độ tuổi có hiệu quả để dạy trẻ, giúp trẻ học dễ nhớ, dễ nhận biết về
từng hoạt động ở mọi lúc mọi nơi.
* Đối với trẻ.
25
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
Sau khi thực hiện đề tài nay tôi thấy trẻ tiến bộ rõ rệt, cụ thể là:
Giai đoạn 1
Tốt Khá TB
Trẻ phát âm đúng 29 chữ
Nội dung
Yếu
Giai đoạn 2
Tốt Khá TB
Yếu
cái;
5/30 8/30 12/30 5/30 10/30 12/30 8/30
Nhận biết đúng 29 mặt
0
16,6% 26,6% 41,2% 16,6% 33,2% 41,2% 26,6%
chữ cái;
KN đọc: biết cách giở
sách, đọc từ trái sang
phải, từ trên xuống dưới. 4/30
6/30
”Đọc” sách qua các tranh 13,2% 20%
8/30
12/30 12/30 10/30 8/30
26,6% 41,2% 41,2% 33,2% 26,6%
0
vẽ. Phân biệt phần mở
đầu, kết thúc của sách.
KN viết: Trẻ biết cách
4/30 6/30 8/30 12/30 8/30 12/30 10/30
ngồi, cầm bút, để vở, tô
13,2% 20% 26,6% 41,2% 26,6% 41,2% 33,2%
chữ đúng quy trình
So sánh kết quả khảo sát trẻ trước và sau khi thực hiện đề tài ta thấy:
+ Trẻ phát âm đúng 29 chữ cái; Nhận biết đúng 29 mặt chữ cái loại tốt
từ 16,6 % lên 33,2 %; trẻ yếu giảm từ 16,6% xuống 0%
+ Trẻ biết cách ngồi, cầm bút, để vở, tô chữ đúng quy trình loại khá tốt
tăng từ 32,2% lên 67,8%; Loại yếu giảm từ 41,2 % xuống 0 %.
+ Kĩ năng đọc, viết của trẻ đạt loại khá, tốt tăng từ 32,2% lên 67,8%;
Loại yếu giảm từ 41,2 % xuống 0 %.
II.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề
nghiên cứu
Với những biện pháp mà bản thân tôi đã đưa ra trong quá trình thực hiện
đề tài nhờ được sự giúp đỡ tận tình của Hiệu trưởng nhà trường, đội ngũ giáo
viên và sự phối kết hợp của các bậc phụ huynh và sự nỗ lực hết mình của bản
26
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh
Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên nâng cao chất lượng môn làm quen chữ cái
vùng Đồng bào Dân tộc thiểu số
thân nên tôi đã khắc phục được những khó khăn để đạt được những kết quả
như sau:
a. Đối với giáo viên
Có nhiều kinh nghiệm trong môn “Làm quen chữ cái”.
Giáo viên chủ động sắp xếp chương trình phù hợp với từng chủ đề. Phát
huy khả năng ham học hỏi, tìm tòi suy nghĩ, sáng tạo để vốn kiến thức ngày
càng tăng. Đặc biệt là khi kết thúc chủ đề, biết tận dụng nguyên vật liệu
giảng dạy của chủ đề này nối kết cho chủ đề sau và biết linh hoạt trong quá
trình dạy và học.
Biết sắp xếp môi trường học tập phù hợp, có hiệu quả trong từng chủ
đề để dạy trẻ. Giúp trẻ dễ học, dễ nhớ, dễ nhận biết về chữ cái ở mọi lúc,
mọi nơi.
Giờ dạy “Làm quen chữ cái” một số giáo viên đã được nhà trường cùng
đồng nghiệp đánh giá xếp loại giỏi.
b. Đối với trẻ
Trẻ nhận biết và phát âm đúng 29 chữ cái tiếng Việt.
Phân biệt và phát âm đúng các âm khó như: l – n; b – p; s x.
Phân biệt được các chữ gần giống nhau p – q ; b – d ; m – n thông qua
việc phân tích các nét của chữ.
Trẻ hứng thú nhận dạng, tìm kiếm các chữ cái ở mọi lúc mọi nơi, thông
qua sách báo, tranh ảnh và các bảng chữ….
* Về phụ huynh.
Đa số phụ huynh đã hiểu rõ tầm quan trọng của các hoạt động nói chung
và hoạt động làm quen chữ cái nói riêng nên 100% các bậc phụ huynh đồng
tình ủng hộ rất tích cực cả tinh thần, lẫn vật chất tạo điều kiện cho trẻ hoạt
động tốt môn học này.
So với những năm trước đây đa số các bậc phụ huynh quan tâm đến cách
chăm sóc nuôi dưỡng trẻ và hiểu được tầm quan trọng của các hoạt động giáo
27
Người thực hiện: Nguyễn Thị Phương Nam Trường Mẫu giáo Bình Minh