SKKN: Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phân môn chính tả - lớp Năm
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (531.08 KB, 23 trang )
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Bác Hồ kinh yêu cua chung ta luc sinh th
́
̉
́
́
ơi có nói: “ Vì l
̀
ợi ích mười năm
trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người ”. Bác luôn quan tâm đến nền giáo dục
của nước nhà, đặc biệt là những mầm non tương lai của đất nước. Bác luôn kì
vọng thế hệ thiếu nhi sau nay s
̀ ẽ đưa nước nhà sánh vai với các cường quốc năm
châu. Để thực hiện nguyện vọng đó của Bác, Đảng và nhà nước ta hiện nay rất
chú trọng đến sự nghiệp trồng người.
Nhà trường chính là nơi kết tinh trình độ văn minh của một quốc gia, là nơi
giáo dục thế hệ trẻ trở thành những người có ích cho xã hội, giúp các em phát triển
về mọi mặt. Trong chương trình Tiếng Việt, việc dạy đúng chính tả phải được coi
trọng ngay từ buổi đầu đi học, từ khi cac em b
́
ươc vao l
́ ̀ ơp 1 va ca câp h
́
̀ ̉ ́ ọc tiểu
học. Phân môn chính tả có nhiệm vụ chủ yếu rèn luyện cho học sinh nắm các quy
tắc và thói quen viết đúng chuẩn chính tả tiếng Việt. Cùng với các phân môn
khác, chính tả giúp cho học sinh chiếm lĩnh văn hóa Việt làm công cụ để giao
tiếp, tư duy. Vì vậy, chính tả được dạy liên tục từ lớp Một đến lớp Năm với các
loại bài như: nhìn viết, nghe viết, nhớ viết, bài tập so sánh, … Va nh
̀ ư thê giup
́ ́
các em được học môn chính tả một cách khoa học, cẩn thận và sử dụng công cụ
này suốt những năm tháng trong thời kì học tập ở nhà trường cũng như suốt cuộc
đời.
Thế nhưng, hiện tượng viết sai chính tả không chỉ xảy ra đối với học sinh
trong nhà trường, tình trạng sai chính tả đã xuất hiện rất phổ biến ngoài xã hội,
trên các phương tiện truyền thông, panô, áp phích, internet, … nhất là ở học sinh
bậc tiểu học. Cụ thể là trên địa bàn các xã EaNa nơi cac em hoc sinh tr
́
̣
ương Tiêu
̀
̉
hoc Lê H
̣
ồng Phong đang sinh sông. S
́
ống trên một địa bàn nhưng gia đình các em
đến từ nhiều vùng quê khác nhau, giọng nói khác nhau. Em thì nói giọng miền
1
Nam, em giọng miền Bắc, em giọng miền Trung. Thường những em giọng miền
Nam hay đọc và viết sai các tiếng có âm cuối là c/t; (ví dụ: cát/các; bác/bát, …); âm
cuối n/ng (ví dụ: lan/lang; đan/đang; bàn/bàng, lượn/lượng…); vần im/iêm (ví dụ:
tim/tiêm; chim/chiêm; lim/liêm …); vần ip/iêp (ví dụ: kíp/kiếp; ..). Những em giọng
miền Bắc hay sai lỗi âm đầu s/x (ví dụ: xương/sương; xấu/sấu; xa/sa;….). Còn
những em giọng miền Trung sai lỗi dấu hỏi/ngã (ví dụ: đổ/đỗ; ngả/ngã;…); …
Trong thực tế, vùng nào thì hiểu theo vùng ấy nên thật ra trong từng địa
phương kiểu phát âm như vậy đã thành quen tai, ai cũng hiểu, dễ cho qua, có điều
sự sống chung, pha trộn cư dân trong các vùng miền của cả nước hiện nay là phổ
biến, nên khó khăn trong việc nghe viết sao cho đúng là một vấn đề lớn đối với
chính tả Việt Nam.
Trước tình hình học sinh viết sai chính tả làm ảnh hưởng đến kết quả học tập
ở môn Tiếng Việt nói chung cũng như các môn học khác. Trong quá trình giảng
dạy, bản thân tôi luôn dành nhiều thời gian suy nghĩ để đi tìm câu trả lời: “Làm thế
nào để hạn chế tỉ lệ học sinh viết sai chính tả?” Vì Tiếng Việt là linh hồn dân tộc
Việt, văn hóa Việt. Viết đúng, nói chuẩn tiếng Việt là việc cần phải làm ngay.
Với ý nghĩ trên, tôi mạnh dạn chọn phân môn chính tả để nghiên cứu và thể
hiện trong việc đổi mới phương pháp dạy học chính tả ở tiểu học. Đó cũng chính
là lý do tôi chọn đề tài “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt phân môn chính
tả lớp Năm”.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài:
Trong quá trình giảng dạy thì thực trạng trong từng lớp, từng đối tượng học
sinh cũng khác nhau, nên tôi nhận thấy vấn đề đặt ra cần giải quyết là giáo viên
phải tìm ra phương pháp dạy đúng, dạy hay, hiệu quả nhất để giúp học sinh khắc
phục viết sai lỗi chính tả theo đúng quy ước của ngành Giáo dục và của xã hội.
Giúp các em viết đúng chính tả để khi viết một văn bản hay một lá đơn…
2
không phải mắc lỗi chính tả và là hành trang quan trọng để sau này các em học tốt
môn Tiếng Việt ở THCS và THPT.
3. Đối tượng nghiên cứu:
Thực trạng viết sai chính tả.
Biện pháp khắc phục lỗi chính tả.
Một số bài viết chính tả của học sinh khối lớp Năm các năm học trước, đặc
biệt là học sinh lớp 5B Trường Tiểu học Lê Hông Phong năm học 2017 2018.
4. Giới hạn của đề tài:
Chương trình và nội dung của phân môn chính tả lớp Năm.
Tài liệu hướng dẫn học môn Tiếng Việt lớp 5.
Nghiên cứu các tài liệu về “Phương pháp dạy học môn chính tả ở tiểu
học”
5. Phương pháp nghiên cứu:
Để hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm này, tôi đã dùng một số phương pháp
sau:
a. Nghiên cứu tài liệu:
Nghiên cứu những tài liệu có liên quan đến phân môn Chính tả lớp Năm
b. Phương pháp thực nghiệm:
Tiến hành thu thập các số liệu trong điều kiện cho phép để đảm bảo cho sự
thể hiện tích cực các nội dung nghiên cứu.
c. Phương pháp trò chuyện – phỏng vấn:
Bản thân trực tiếp trò chuyện, trao đổi với một số giáo viên trong trường, đặc
biệt giáo viên khối Năm trường Tiểu học Lê Hồng Phong.
d. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động:
Phân tích, đánh giá bài làm của học sinh ở phân môn Chính tả lớp Năm, qua
từng đợt kiểm tra định kì của năm học 20172018.
3
e. Phương pháp phân tích tổng hợp.
g. Phương pháp thống kê.
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận của đề tài:
Các lĩnh vực ngôn ngữ như: ngôn ngữ học, ngữ pháp học, phong cách học
đều có những đóng góp về mặt lý luận để các nhà khoa học giáo dục biên soạn
chương trình học Tiếng Việt cho từng cấp học. Ở phân môn chính tả, các lĩnh vực
của ngôn ngữ học đều có sự đóng góp để hình thành cơ sở khoa học. Chẳng hạn
như ngữ pháp văn bản giúp cho việc xác định rõ nghĩa của từ trong văn bản, xác
định rõ các âm tiết của từ đó mà viết đúng chính tả. Riêng lĩnh vực ngữ âm học là
cơ sở lý luận gắn bó mật thiết với vấn đề chính tả.
Chữ viết của tiếng Việt là chữ viết ghi âm cho nên nguyên tắc chính tả tiếng
Việt chủ yếu là nguyên tắc ngữ âm học. Ngoài ra, chính tả tiếng Việt còn được
xây dựng trên một số nguyên tắc nữa như nguyên tắc truyền thống lịch sử, nguyên
tắc khu biệt, … Những nguyên tắc này có lúc không đồng nhất với nguyên tắc ngữ
âm học, do vậy chính tả tiếng Việt cũng còn có những trường hợp không thống
nhất. Cụ thể trong tiếng Việt cách phát âm ở những vùng miền có khác nhau
(phương ngữ). Bên cạnh đó lại có trường hợp từ mang hai biến thể phát âm, khó có
thể nói biến âm nào là chuẩn.
Ví dụ: tròng trành chòng chành ; lang thang – lan than; …
sung sướng – xung xướng ; sum sê xum xuê; …
tuyên truyền – tiên triền ; giường chiếu – dường chíu; …
Hoặc có khi một cách phát âm nhưng lại có hai cách viết.
Ví dụ: i: trong lí luận, mĩ thuật, …
/ i /
y: trong Lý Thái Tổ, thư ký, …
Bản thân hệ thống âm vị tiếng Việt còn có một số âm vị không ghi thống nhất,
4
một âm có thể ghi bằng nhiều con chữ.
Ví dụ: c: con cuốc
/ cờ / k: cái kim
q: tổ quốc
Trước những khó khăn trên, việc xác định trọng điểm chính tả cần cho dạy
học sinh vùng phương ngữ, một mặt phải coi trọng hệ thống âm chuẩn toàn dân,
mặt khác phải tham khảo biến thể phát âm địa phương, đồng thời phải dùng nghĩa
để sử dụng dựa vào các văn cảnh.
2. Thực trạng của vấn đề:
Dân tộc Việt Nam trải qua bốn nghìn năm văn hiến, đã tích lũy được một
kho tàng tập quán văn học và văn hóa rất đa dạng, phong phú. Chữ viết (theo mẫu
tự La tinh) của dân tộc ta tuy mới hình thành hơn một trăm năm nay, nhưng đã
thành trụ cột then chốt của nền văn hóa nước nhà. Việc giữ gìn sự trong sáng của
tiếng Việt cả trong lời nói, lẫn chữ viết là việc làm hết sức cần thiết của tất cả
mọi người dân Việt Nam.
Thế nhưng hiện tượng viết sai chính tả đang là mối quan tâm của nhiều
người, của cộng đồng xã hội. Việc viết sai chính tả xuất hiện ngày càng nhiều,
không chỉ là học sinh Tiểu học, học sinh Trung học, sinh viên, đôi khi có cả một số
giáo viên và những người thành đạt, và trên một số pa nô, bảng hiệu, quảng cáo
nữa,...
Hiện nay đa số học sinh thường thích xem truyện tranh như: Đôrêmon, Co
nan, Thủy thủ Mặt trăng, Bảy viên ngọc rồng, … hơn là đọc sách, tạp chí văn học,
… Việc không có thói quen, không có niềm đam mê đọc sách dẫn tới vốn từ ngữ
nghèo nàn, ít ỏi. Người đọc sách nhiều sẽ có vốn từ càng nhiều thì ít khi viết sai
chính tả.
Thông thường môn chính tả mới có yêu cầu về viết đúng, viết đẹp. Còn lại
một số môn học khác, giáo viên thường bỏ qua việc soát lỗi, thậm chí chỉ yêu cầu
học sinh học thuộc, tính toán đúng. Hơn nữa bài vở thì nhiều, thời gian hạn hẹp, áp
5
lực công việc khá lớn và giáo viên chưa quan tâm đúng mức, nên việc sửa lỗi chính
tả cũng chưa toàn tâm, toàn ý, chưa có hiệu quả.
Mặc khác một bộ phận không nhỏ học sinh còn ham chơi lười học, không chịu
suy nghĩ, tư duy trong việc nói và viết một cách chuẩn mực tiếng Việt (vì có bài
mẫu, sách mẫu, học thêm …)
Từ những vấn đề nêu trên để hạn chế việc học sinh viết sai chính tả, tôi đã đi
sâu về bộ môn này, nghiên cứu, suy nghĩ để tìm ra giải pháp giúp các em viết đúng
chính tả. “Nét chữ là nết người” viết đúng chính tả thể hiện ý thức của người học
sinh trong học tập đối với chữ viết một thứ chữ gắn liền với nền văn hóa dân
tộc, đồng thời thể hiện lòng tự tôn dân tộc đối với tiếng Việt.
Đầu năm học, tôi được phân công chủ nhiệm lớp 5B. Sau khi khảo sát chất
lượng đầu năm, để nắm bắt tình hình học tập của các em, tôi đã lập bảng thống kê
lấy điểm riêng về phân môn Chính tả, trong bài làm môn Tiếng Việt. Tôi đã rút ra
được một số điều như sau:
Một số em đã nắm bắt được phương pháp học theo mô hình trường học mới
VNEN, theo mô hình học trong Tài liệu hướng dẫn học dưới sự hướng dẫn của
thầy cô, bài làm của các em ít sai lỗi chính tả, chữ viết đẹp, rõ ràng, trình bày đúng
văn bản. Nhưng số em này không nhiều (khoảng từ 35 đến 40%), chủ yếu là
những em học giỏi môn Tiếng Việt.
Còn hầu hết các em đều sai lỗi chính tả, có em thì viết sai ở âm đầu: s/x; d/gi;
ch/tr; … Có em thì viết sai ở âm cuối: c/t; n/ng. Có em thì viết sai ở âm chính: iê/i ;
yê/i…. Có em thì viết tiếng có âm đệm trở thành tiếng không có âm đệm; nhiều em
viết sai ở dấu thanh không phân biệt giữa dấu hỏi và dấu ngã; ….
Qua khảo sát, tôi thống kê được tỉ lệ học sinh lớp 5B chất lượng phân môn
chính tả như sau:
Tổng số
Kỹ năng nghe –
Kỹ năng nghe – viết
Nghe – viết còn hay
6
viết tốt. Viết đúng tốt. Viết chưa đúng sai lỗi chính tả. Viết
tốc độ
31
tốc độ
chưa đúng tốc độ
SL
TL
SL
TL
SL
TL
6
19,4%
15
48,4%
10
32,2%
Dựa vào những kết quả trên, tôi liền tiến hành vạch ra cho mình một kế
hoạch để làm thế nào tỉ lệ học sinh viết sai lỗi chính tả ở điểm trung bình và yếu
giảm đến mức tối thiểu. Một điều đáng mừng là học sinh tôi dạy 97,8% là học
sinh dân tộc Kinh, 3,2% là học sinh dân tộc thiểu số 2/5 học sinh có giọng nói là
giọng miền Trung, bản thân tôi cũng là người có giọng miền Trung, điều kiện cơ
sở vật chất của nhà trường cũng tạm ổn, trường có tổ chức dạy 2 buổi/ngày. Đó
cũng là một yếu tố giúp tôi có thể thực hiện được nghiên cứu này.
Song yếu tố quan trọng là làm thế nào để các em có thể nắm bắt được khi
nào
các em viết sai chính tả.Tỉ lệ viết sai chính cũng tương đối nhiều mà tài liệu về
môn Chính tả ở thư viện cũng hạn chế. Việc tiếp thu của các em cũng có phần hạn
chế, các em cứ viết theo thói quen, đọc sao viết vậy, sửa rồi lại quên.
Qua trao đổi, dự giờ các đồng nghiệp cùng khối; thông qua việc nghiên cứu
sách giáo khoa Tiếng Việt và kết quả khảo sát của học sinh, tôi nhận thấy tình
trạng dạy và học chính tả hiện nay hiệu quả đạt chưa được cao, cụ thể là:
Kết quả khảo sát học tập của học sinh, các em còn mắc nhiều lỗi chính tả,
tình trạng này có cả nguyên nhân ở nội dung và phương pháp dạy học của phân
môn này.
Từ thực tiễn, tôi thấy giáo viên chuẩn bị bài giảng rất chu đáo, tận tâm giảng
dạy tỉ mỉ cho học sinh cách viết từng chữ, từng câu nhưng cuối cùng vẫn có không
ít học sinh viết sai, ngay cả những từ giáo viên mới vừa phân tích hướng dẫn xong.
7
Nguyên nhân dẫn đến cái sai là do một số học sinh đọc chậm, đọc ngắc ngứ,
cách phát âm không chuẩn. Nói đọc như thế nào thì viết như thế đó; học sinh
phân biệt chưa rõ cách đọc nhất là “ tr ” và “ ch ”, “ s ” và “ x ”, “ gi d ”, …
thường hay lẫn lộn về sai thanh điệu do sự phát âm không phân biệt giữa thanh hỏi
và thanh ngã, ….
Một số học sinh ráp âm, ráp vần để tạo thành tiếng chưa thành thạo, nhất là
đối với một số tiếng khó viết, ít gặp.
Ví dụ: lấp loáng, suy thoái, gọn ghẽ, khoét, ngọ nguậy, ngoằn ngoèo, ….
Phần lớn bị ảnh hưởng bởi môi trường sống nên các em chưa thật chú tâm
đến học tập, tiếp thu kiến thức chậm, khó nhớ mau quên. Những kỹ năng cơ bản
về nghe, nói, đọc, viết còn nhiều hạn chế.
Trong quá trình giảng dạy và theo dõi chất lượng bộ môn, tôi thấy học sinh
thường mắc phải hai loại chính tả như sau:
1. Sai về nguyên tắc chính tả hiện hành:
Là loại lỗi do người viết không nắm được các đặc điểm và nguyên tắc kết
hợp các chữ cái, quy tắc viết hoa trong tiếng Việt
1.1. Đặc điểm chính tả Tiếng Việt:
Tiếng Việt là ngôn ngữ phân tiết tính: các âm tiết được tách bạch rõ ràng
trong khi nói. Vì thế khi viết, các chữ biểu thị âm tiết được viết rời, cách biệt nhau.
Ví dụ: Bầm ơi sớm sớm chiều chiều (6 âm tiết)
Thương con bầm chớ lo nhiều bầm nghe… ( 8 âm tiết)
Mỗi âm tiết tiếng Việt đều mang một thanh điệu nhất định. Khi viết chữ
phải đánh dấu ghi thanh điệu lên âm chính (hoặc bộ phận chính, đối với âm chính
là nguyên âm đôi) của âm tiết.
+ Cấu tạo âm tiết của tiếng Việt rất chặt chẽ và ổn định. Ở dạng đầy đủ,
âm tiết tiếng Việt có cấu tạo như sau:
THANH ĐIỆU
8
VẦN
Âm đệm
Âm chính
Âm cuối
Trong đó, âm chính và thanh điệu là hai bộ phận không thể thiếu được
Phụ âm đầu
trong cấu tạo của bất kỳ âm tiết nào.
+ Cách xác định ký hiệu ghi âm chính trong chữ: Muốn xác định ký hiệu ghi
âm chính trong chữ, ta đặt chữ vào mô hình cấu tạo vần.
Ví dụ:
Tiếng
Phụ âm đầu
Vần
Âm
Âm
đệm
Em
chính
e
yêu
Âm cuối
Thanh điệu
m
ngang
yê
u
ngang
màu
m
a
u
huyền
đen
đ
e
n
ngang
Hòn
H
o
n
huyền
than
th
a
n
ngang
óng
o
ng
sắc
ánh
a
nh
sắc
+ Khi viết một tiếng, dấu thanh luôn được đặt ở âm chính: dấu nặng đặt
bên dưới âm chính, các dấu khác được đặt ở phía trên âm chính.
Ví dụ: hình, phận, rộng, đúng, tìm, tạo, …
+ Khi viết các tiếng có nguyên âm đôi mà không có âm cuối thì dấu thanh
được đặt ở chữ cái đầu ghi nguyên âm.
Ví dụ: mía, nghĩa, giữa, của, múa, lửa, …
+ Những tiếng có nguyên âm đôi mà có âm cuối thì dấu thanh được đặt ở
chữ cái thứ hai ghi nguyên âm đôi.
Ví dụ: biển, người, quốc, nước, luận, hoàng, …
9
1.2 Quy tắc viết hoa hiện hành:
Tình trạng viết hoa trong chính tả hiện hành:
+ Đánh dấu sự bắt đầu một câu.
+ Ghi tên riêng của người, địa danh, tên cơ quan, tổ chức ...
+ Biểu thị sự tôn kính: Bác Hồ, Người ...
Hai chức năng a và c nhìn chung được thực hiện một cách nhất quán trong
chính tả tiếng Việt. Duy có chức năng b là còn nhiều điểm chưa thống nhất trong
sử dụng.
Ví dụ:
Cùng một tên tổ chức, cơ quan cũng tồn tại những cách viết khác nhau:
Trường tiểu học Lê Hồng Phong.
Trường Tiểu học Lê Hồng Phong.
Quy định về cách viết hoa tên riêng: (của Bộ trưởng Bộ Giáo dục & đào
tạo ban hành). đang áp dụng trong nhà trường.
+ Đối với tên người và tên địa lý: viết hoa chữ cái đầu tất cả các tiêng tao
́
̣
nên tên đo, không dùng g
́
ạch nối.
Ví dụ: Võ Thị Sáu, Hà Nội, Bình Trị Thiên, Bình Dương
+ Đối với tên người và tên địa lý nước ngoài: viết hoa chữ cái đầu của mỗi
bộ phận tạo thành tên riêng đó. Các tiếng trong một bộ phận của tên riêng được
ngăn cách bằng dấu gạch nối.
Ví dụ: Tên người: Êđixơn, Giuliétta, Étman Hinlaro, …
Tên địa lí: Italia, Himalaya, Niudilân, Êvơrét, …
+ Đối với tên tổ chức, cơ quan, đơn vị được viết hoa chữ cái đầu của mỗi bộ
phận tạo thành tên đó.
Ví dụ: Trường Tiểu học Lê Hồng Phong. Nhà xuất bản Giáo dục.
2. Sai cách phát âm chuẩn:
2.1. Lỗi viết sai thanh điệu:
10
Tiếng Việt có 6 thanh ( ngang, huyền, sắc, hỏi, ngã, nặng ) thì nhiều học
sinh không phân biệt được 2 thanh hỏi, ngã. Số lượng tiếng mang 2 thanh này rất
nhiều và rất khó nhớ kể cả những người có trình độ văn hoá cao.
Ví dụ: Sữa xe đạp, hướng dẩn, giử gìn, dổ dành, lẩn lộn,…
2.2 Lỗi viết sai phụ âm đầu:
Học sinh viết lẫn lộn một số chữ cái ghi các âm đầu sau đây:
+ c/k: Céo co…
+ g/gh: Con ghà , gê gớm…
+ ng/ngh: Ngỉ ngơi, nge nhạc, nghành nghề…
+ ch/tr: Cây che, chiến chanh…
+ s/x: Cây xả , xa mạc…
2.3 Lỗi viết sai âm cuối, vần:
Học sinh thường viết lẫn lộn chữ ghi âm cuối trong các vần sau đây:
+ at/ac; ăt/ât/âc: mác mẻ, lường gạc, gặc lúa, nổi bậc, lấc phấc…
+ an/ang; ân/âng: cây bàn, bàng bạc, khoai lan, hụt hẫn, tần lầu...
+ ên/ênh: bấp bên, nhẹ tên, ghập ghền, khấp khển…
Nguyên nhân chủ yếu viết sai:
* Lỗi khi viết về thanh điệu:
Thực tế qua ngôn ngữ nói, trong phương ngữ từ khu vực miền Trung và
miền Nam không có thanh ngã. Trong khi số lượng từ mang hai thanh này khá
lớn. Do đó đây là lỗi rất phổ biến trong học sinh.
* Lỗi khi viết phụ âm đầu:
Trong phương ngữ Bắc và Nam có sự lẫn lộn giữa các chữ ghi âm đầu
ch/tr, d/gi, s/x. Ngoài ra, trong quy ước về chữ quốc ngữ, một âm ghi bằng 2 hoặc
3 dạng (ví dụ: âm “cờ ” ghi bằng 3 chữ cái c / k /qu, âm “ngờ” ghi bằng ng/ngh,
âm “gờ” ghi bằng g/gh…) dù có những quy định riêng cho mỗi dạng khi ghép chữ,
11
nhưng đối với học sinh tiểu học thì rất dễ lẫn lộn do không nhớ các quy định.
* Lỗi khi viết âm cuối, vần:
Đối với người Miền Nam, có thể nói việc phát âm hoàn toàn không phân biệt
các vần có âm cuối n/ng và t/c. Mà số từ mang các vần này không nhỏ. Mặt khác
hai bán âm cuối i,u/ lại được ghi bằng 4 con chữ i/y (trong: lai/lây), u/o (trong:
sau/sao), do đó lỗi về âm cuối là lỗi khó khắc phục đối với học sinh các tỉnh phía
Nam.
Tóm lại: Qua tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến việc viết sai lỗi chính tả của
học sinh, vấn đề mà cả xã hội đang quan tâm, việc tìm ra các giải pháp phù hợp là
hết sức cấp bách đối với những ai làm công tác giáo dục,
3. Nội dung và hình thức của giải pháp:
a. Mục tiêu của giải pháp:
Từ việc nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của việc dạy chính tả,
tôi nhận thấy rằng nếu chỉ dùng tài liệu hướng dẫn học, thì chưa đáp ứng đầy đủ
với các yêu cầu dạy cho học sinh học yếu chính tả ở tiểu học. Vì vậy, để khắc
phục lỗi chính tả mà học sinh mắc phải, tôi đã nghiên cứu và vận dụng một vài
biện pháp để giúp các em nắm được các quy tắc chính tả, các mẹo luật chính tả
phù hợp với trình độ tiếp thu của các em, hình thành kĩ năng, kĩ xảo chính tả, bỏ
thói quen phát âm sai dẫn đến việc viết sai.
b. Nội dung và cách thực hiện giải pháp:
Sau đây là một vài biện pháp mà tôi đã áp dụng trong những năm trực tiếp
giảng dạy như sau:
* Biện pháp 1: Củng cố quy tắc chính tả cho học sinh:
Là giúp cho học sinh nắm vững các quy tắc chính tả.
Để khắc phục được tình trạng học sinh hay mắc lỗi chính tả thì giáo viên
cần tập trung vào các loại bài chính tả phân biệt. Qua loại bài chính tả phân biệt
12
này học sinh được ôn luyện nhiều lần, nắm chắc được các quy tắc chính tả, mẹo
chính tả. Cũng qua bài chính tả so sánh này, học sinh nắm vững nghĩa của từng
cách viết, từ đó hạn chế được các lỗi sai.
Ví dụ: Khi dạy bài chính tả phân biệt dấu hỏi, dấu ngã.
Chúng ta cung cấp cho học sinh quy luật bổng trầm, hệ bổng gồm các
thanh: ngang, hỏi, sắc; hệ trầm gồm các thanh: huyền, nặng, ngã.
Do vậy khi gặp một tiếng mà ta không biết là thanh hỏi hay thanh ngã, ta tạo
ra một từ láy. Nếu tiếng đó láy với tiếng bổng ta có thanh hỏi, nếu tiếng đó láy với
tiếng trầm ta có thanh ngã.
Ví dụ: Mở (trong mở mang) Thanh hỏi; Nghỉ (nghỉ ngơi) Thanh hỏi
Mỡ (trong mỡ màng) Thanh ngã; Nghĩ (nghĩ ngợi) Thanh ngã
Ngoài ra ta cho học sinh hiểu nếu tạo ra một từ ngữ có ý nghĩa sẽ nắm được
nghĩa và hình thức chữ viết của từ.
Ví dụ: Deo dai, em thử điền dấu hỏi sẽ thành Dẻo dai. Dẻo dai là từ có nghĩa
chỉ sự bền bỉ không giảm của sức lực, vậy ta điền dấu hỏi. Nếu điền dấu ngã sẽ
thành Dẽo dai, dẽo dai không có nghĩa vậy không thể điền dấu ngã.
Đối với những từ Hán Việt phát âm không phân biệt dấu hỏi, dấu ngã.
Gặp những từ bắt đầu bằng một trong các phụ âm: m, n, nh, v, l, d, ng và ngh hãy
nhớ câu: “ Mình Nên Nhớ Viết Là Dấu Ngã ” thì đánh dấu ngã.
Ví dụ: Vĩ nhân, cần mẫn, nhã nhặn, lãnh đạm, vãng lai, phụ lão, dã man,
ngôn ngữ, tín ngưỡng ... Trừ "ngải" trong "ngải cứu". Còn những từ bắt đầu bằng
các phụ âm khác, hoặc không có phụ âm đầu thì đánh dấu hỏi.
Ví dụ: đảo điên, tưởng tượng, kiểu cách , ….
Nhưng vẫn có một số trường hợp ngoại lệ vẫn viết bằng dấu ngã
Ví dụ: kỹ (kỹ thuật, kỹ xão), bãi (bãi bỏ, bãi khóa),
hữu (bằng hữu, hữu nghị), phẫu (phẫu thuật, giải phẫu ),
tiễn (tiễn đưa, tiễn biệt), …
13
Khi dạy bài chính tả phân biệt k/q/c. Học sinh tự tìm ra những từ có âm đầu là
k/q/c, từ các ví dụ cụ thể mà học sinh nắm lại quy tắc chính tả.
* Chữ cái c: Luôn đứng trước các vần bắt đầu các nguyên âm : a, ă, à, o, ô, u,
ư ...
Ví dụ: Cần cù, còn, cặm cụi, cũng ...
* Chữ cái k: Luôn đứng trước các vần bắt đầu bằng các nguyên âm : e, ê, i ...
Ví dụ: Kính, kể, kèo ...
* Chữ cái q: Luôn kết hợp với u thành qu (đọc là quờ). Qu luôn đứng trước hầu
hết các nguyên âm (trừ các nguyên âm o, u, ư ).
Ví dụ: Quan trọng, quanh quẩn.
Ngoài ra cần cung cấp cho học sinh một số mẹo luật chính tả.
Ví dụ: Khi nào viết là da , khi nào viết là gia?
+ Da: Chỉ lớp bao bên ngoài các loại động vật
+ Gia: Chỉ mối quan hệ dòng họ.
* Biện pháp 2: Yêu cầu học sinh tự phát hiện ra lỗi chính tả và tự sửa lỗi
chính tả:
Giáo viên hướng dẫn cho học sinh tự phát hiện ra những lỗi viết sai và tự
bản thân các em sửa lỗi qua các hình thức khác nhau.
Giáo viên đọc lại bài văn hay khổ thơ mà trong đoạn bài yêu cầu học sinh
viết cho học sinh soát lỗi.
Giáo viên chỉ ra cho học sinh thấy được các lỗi sai, từ đó học sinh có ý thức
được các lỗi mà mình mắc phải, bằng cách viết lại các lỗi sai đó vào một quyển
vở sửa lỗi, các lần sau mà gặp phải các lỗi này học sinh sẽ thận trọng hơn trong
khi viết. Qua đó hình thành cho học sinh bản năng tự kiểm tra soát lỗi và có ý thức
tự sửa.
Giáo viên cho học sinh phát hiện ra lỗi chính tả qua các dạng bài tập khác
14
nhau. Ví dụ: Chép một đoạn bài có viết sai chính tả, yêu cầu học sinh viết lại cho
đúng.
Ví dụ: Trong bài: “Kì diệu rừng xanh” nắng trưa đả rọi xuống đỉnh đầu
mà rừng sâu vẫn ẫm lạnh, ánh nắng lọt qua lá trong xanh. Chúng tôi đi đến đâu,
rừng rào rào chuyễn động đến đấy. Những con vượn bạt má ôm con gọn ghẻ
chiền nhanh như tia chớp. …
Qua bài viết trên giáo viên cho học sinh tự sửa lỗi chính tả, cụ thể là âm cuối
t thành c, chiền thành chuyền, dấu hỏi viết dấu ngã, dấu ngã viết dấu hỏi.
Từ những cách nêu trên giúp học sinh quen dần với cách phát hiện ra lỗi và
tự sửa lỗi, dần dần học sinh sẽ nhớ cách viết đúng, thấy được các từ viết sai để
tránh.
* Biện pháp 3: Giáo viên cần phải phát âm chuẩn và rèn cho học sinh kỹ
năng đọc:
Muốn cho học sinh viết đúng chính tả, giáo viên phải là người phát âm rõ
tiếng, đúng chuẩn, đồng thời luyện phát âm cho học sinh để phân biệt các thanh,
các âm đầu, âm cuối. Việc rèn phát âm bắt đầu phải được thực hiện trong tiết Tập
đọc và được thực hiện thường xuyên, liên tục, lâu dài trong tất cả các tiết học như
Chính tả, Luyện từ và câu, Tập làm văn…
* Biện pháp 4: Hướng dẫn học sinh sửa lỗi thông qua môn học khác:
Thông qua phân môn luyện từ và câu, giúp cho học sinh hiểu được nghĩa
của từ một cách chính xác.
Ví dụ: đổ hay đỗ
Xe đổ: Xe bị lật nghiêng
Xe đỗ: Xe dừng lại không chạy nữa
Ví dụ: vỏ hay võ .
Vỏ: bóc vỏ, vỏ chai
15
Võ: võ nghệ, võ vàng, vò võ
Qua phân môn luyện từ và câu giúp cho các em hiểu về câu, từ đó biết
chấm câu, sau dấu chấm câu biết viết hoa chữ cái đầu câu, biết viết hoa các danh
từ riêng.
* Biện pháp 5: Tổ chức cho học sinh học theo tổ nhóm:
Giáo viên cần tổ chức cho học sinh học theo tổ nhóm hoặc phân thành “đôi
bạn cùng tiến” học tập để các em hướng dẫn lẫn nhau (giáo viên luôn nhắc nhở
và kiểm tra các em đều phải có một quyển vở rèn chính tả).
Ví dụ: Mỗi tuần sau tiết chính tả đến tiết học của những ngày tiếp theo các
nhóm học tập hoặc đôi bạn học tập sẽ đọc trước phần viết đúng rồi đọc toàn bài
viết. Qua đó học sinh đọc để hiểu được nội dung bài và nghĩa của từ cần ghi nhớ.
Vậy trong một tiết các em đã được mắt nhìn, tay viết các chữ khó rất nhiều
lần, từ đó hạn chế được các lỗi sai ở học sinh.
c. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp:
Những biện pháp trên thực hiện được là nhờ kinh nghiệm qua nhiều năm
giảng dạy và công tác, qua sự trăn trở của bản thân, qua những kinh nghiệm đúc
kết được trong những năm học Cao Đẳng Tiểu học và bằng sự nhiệt huyết và
lương tâm nghề nghiệp.
d. Mối quan hệ giữa các biện pháp, giải pháp:
Giữa 5 biện pháp trên có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, hỗ trợ nhau. Các
biện pháp được thực hiện từ việc giao việc ở nhà đến việc kiểm tra bài, thực hành
trên lớp … Sự quan hệ mật thiết giữa cô giáo và học sinh trong việc rèn cách viết
cách đọc.
4. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu,
phạm vi và hiệu quả ứng dụng:
Trong quá trình giảng dạy, với việc áp dụng các biện pháp trên tôi nhận
16
thấy học sinh có những tiến bộ rõ rệt trong việc nắm bắt các quy luật chính tả,
đặc biệt là các tiếng có phụ âm gi/d, tr/ch, s/x và thanh hỏi, thanh ngã so với đầu
năm tỉ lệ viết đúng đạt trên 85%. Ngoài ra, các em còn thể hiện sự viết đúng, viết
đẹp trong bài chính tả nói riêng và các bài tập của môn học khác nói chung.
Trong tiết học chính tả, không khí lớp học trở nên hào hứng, sôi nổi, các em
học sinh không còn rụt rè e ngại mà đã có sự tự tin, hăng hái phát biểu ý kiến xây
dựng bài.
Kết quả này được thể hiện rõ trong các đợt kiểm tra định kì của môn chính
tả trong lớp tôi giảng dạy như sau:
THỐNG KÊ CHẤT LƯỢNG CHÍNH TẢ HỌC KÌ I NĂM HỌC: 2017
2018
Tổng số
Kỹ năng nghe – viết Kỹ năng nghe – viết
Nghe – viết còn hay
tốt. Viết đúng tốc
tốt. Viết chưa đúng
sai lỗi chính tả. Viết
độ
tốc độ
chưa đúng tốc độ
SL
TL
31
Giữa HKI
SL
TL
SL
TL
6
19,4%
15
48,4%
10
32,2%
Cuối HKI
15
48,4%
14
45,2%
2
6,4%
Tuy việc giup h
́ ọc sinh học tốt môn chính tả cần một quá trình lâu dài, xuyên
suốt, song với kết quả đạt được như trên tôi vẫn cảm thấy rất vui vì công việc
mình làm bước đầu đã có hiệu quả.
III. PHẦN KẾT LUẬN
1. Kết luận:
Việc phát hiện lỗi chính tả, thống kê, để đưa ra các biện pháp khắc phục rất
là cần thiết, không thể thiếu trong quá trình dạy học Tiếng Việt. Nhưng không
phải chỉ đưa ra các biện pháp khắc phục là có thể thực hiện một cách có hiệu quả.
Sửa chữa, khắc phục lỗi chính tả là cả một quá trình lâu dài, đòi hỏi người giáo
viên phải kiên trì, bền bỉ. Giáo viên nên hướng dẫn các em thật tỉ mỉ về các quy tắc
17
chính tả, quy tắc kết hợp từ, quy tắc ghi âm chữ quốc ngữ … tránh trường hợp
học sinh vì thiếu hiểu biết dẫn đến sai sót.
Đặc biệt giáo viên phải chú ý đến các lỗi mà học sinh thường mắc phải, để
đưa ra các dạng bài tập rèn cho các em viết đúng chính tả và củng cố các quy tắc
chính tả cho các em qua các kiểu bài khác nhau.
Thực hiện tốt công tác chủ nhiệm bằng cách quan tâm đến tất cả các em học
sinh, với tất cả các môn học.Tục ngữ có câu: “Ở đâu có thầy giỏi. ở đó có trò giỏi”
nêu bật vai trò hướng dẫn của thầy, cô giáo trong việc học tập của học sinh. Vì
vậy người giáo viên cần phải không ngừng học hỏi, tự tìm hiểu, nghiên cứu để
nâng cao trình độ, tay nghề.
Có nắm chắc kiến thức, giáo viên mới có thể giúp học sinh chữa lỗi và khắc
phục lỗi một cách có hiệu quả. Ngoài ra giáo viên phải luôn học hỏi kinh nghiệm
các bạn đồng nghiệp, bồi dưỡng chuyên môn để bổ sung cho vốn kinh nghiệm của
bản thân.
Muốn học sinh viết đúng chính tả thì giáo viên phải phát âm chuẩn, viết
đúng chính tả trong giao tiếp cũng như trong giảng dạy, giáo viên phải là người có
lòng tâm huyết với nghề nghiệp, tận tụy với học sinh.
Giáo viên cần phải đầu tư thời gian, có kế hoạch hướng dẫn rèn chữ cho
học sinh, thường xuyên theo dõi và phát hiện kịp thời các hiện tượng mắc lỗi chính
tả ở học sinh để đưa ra biện pháp sửa chữa đúng lúc. Giáo viên cần lập cho học
sinh mỗi em một quyển vở rèn chính tả, kiểm tra , đánh giá học sinh qua từng thời
gian cụ thể, động viên các em học sinh có tiến bộ trong quá trình học tập.
Trong sự nghiệp giáo dục, dù ai đã công tác lâu năm có nhiều cống hiến cho
sự nghiệp giáo dục cũng như những người hiện đang công tác cũng đều có chung
một lòng mong mõi là làm sao, làm thế nào cho tất cả học sinh của mình viết đẹp
và viết đúng chính tả, góp phần làm rạng danh tiếng Việt. Việc sử dụng đúng
chính tả có tầm quan trọng không những cho cá nhân các em trong khi viết văn bản,
18
trình bày một lá đơn, một chương trình mà còn cho cả quốc gia. Tôi còn nhớ trong
tiết Luyện từ và câu ở lớp 5,ở tiết “Ôn tập về câu” có bài tập 2, bài tập này yêu
cầu học sinh xá định thành phần của câu, điều đó không có gì để đưa vào đây, song
ở nội dung đoạn văn bản. Văn bản có tiêu đề: “quyết định độc đáo”, trong đó có
đoạn viết: “Cách đây không lâu, lãnh đạo hội đồng thành phố Nóttinhghêm ở
nước Anh đã quyết định phạt tiền các công chức nói và viết tiếng Anh không đúng
chuẩn. Theo quyết định này, mỗi lần mắc lỗi, công chức bị phạt 1 bảng. Ông Chủ
tịch Hội đồng thành phố tuyên bố sẽ không kí bất cứ văn bản nào có lỗi ngữ pháp
và chính tả. Đây là biện pháp mạnh nhằm giữ gìn sự trong sáng của tiếng Anh” .
Đó là ở nước Anh còn đối với chúng ta, là công dân nước Việt nên việc giữ gìn sự
trong sáng của tiếng Việt có tầm quan trọng vô cùng to lớn hơn nhiều. Vì vậy,
việc rèn cho học sinh viết đúng chính tả là một việc làm vô cùng cần thiết không
những đối giáo viên đang giảng dạy ở lớp Năm mà đối với tất cả giáo viên tiểu
học.
Qua đi sâu nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt
phân môn luyện viết Lớp 5” tôi đã tìm hiểu được các cơ sở lý luận, xác định
được chất lượng chính tả của học sinh của các năm học của một số lớp năm mà
tôi trực tiếp giảng dạy ở Trường Tiểu học Lê Hồng Phong. Từ đó đề ra những
biện pháp cần thiết. Đây là nhiệm vụ của mỗi người giáo viên nói chung và của tất
cả giáo viên Trường Tiểu học Lê Hồng Phong nói riêng. Nhiệm vụ này không chỉ
tiến hành trong ngày một ngày hai, trong một thời gian ngắn mà cho ta kết quả tốt
ngay được, nó đòi hỏi chúng ta phải cố gắng trong một thời gian dài với sự đồng
bộ của các khối lớp.
2. Kiến nghị:
Tuy nhiên nhiệm vụ này có hoàn thành triệt để hay không chúng tôi cũng cần
có sự giúp đỡ của các cấp, các ngành có liên quan.
19
Nhà trường cần có kế hoạch lên chuyên đề để đồng nghiệp học tập lẫn nhau.
Trên đây là một số biện pháp mà trong quá trình giảng dạy tôi đã áp dụng vào
việc giảng dạy trên lớp. Với kết quả nghiên cứu của mình, tôi chỉ xin nêu một vài
kinh nghiệm ít ỏi của cá nhân tôi đã tích lũy được, một số bài học thực tiễn, mong
muốn chia sẻ cùng với các bạn đồng nghiệp.
Rất mong được sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo để
việc giảng dạy bộ môn chính tả trong nhà trường ngày càng nâng cao chất lượng,
giúp học sinh học tốt hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
Eana , ngày 25 tháng 3 năm 2018
Người viết
Thái Thị Luận
MỤC LỤC
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài……………………… Trang 1
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài ………… Trang 2
3.Đối tượng nghiên cứu ............................... Trang 2
4. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu ............................. Trang 3
5. Phương pháp nghiên cứu .................................... Trang 3
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận của vấn đề …………….. …. Trang 3
2. Thực trạng vấn đề ……………………… Trang 4
20
3. Nội dung và hình thức giải pháp……… Trang 11
4. Kết quả khảo nghiệm… …………………….. Trang 15
III. PHẦN KẾT LUẬN
1. Kết luận ……………………………. Trang 16
2. Kiến nghị ……………………………… Trang 18
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tài liệu hướng dẫn học Tiếng Việt 5 tập 1A, tập 1B, tập 2A, tập 2B của
Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam
2. Sách giáo viên Tiếng Việt 5 Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam
3. Hỏi đáp về dạy học Tiếng Việt 5 Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam
4. Từ điển Tiếng Việt Tiểu học – Nhà xuất bản giáo dục
5. Sổ tay chính tả Tiểu học – Nhà xuất bản giáo dục
21
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN CẤP TRƯỜNG
……………………………………………………………………
……………………………………………………………………
……………………………………………………………………
……………………………………………………………………
Chủ tịch hội đồng
22
(Kí tên và đóng dấu)
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN CẤP HUYỆN
……………………………………………………………………
……………………………………………………………………
……………………………………………………………………
……………………………………………………………………
………………………………………...........................................
Chủ tịch hội đồng
(Kí tên và đóng dấu)
23
