Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển du lịch sinh thái tại vườn quốc gia Tam Đảo

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÊ GIANG NAM

PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI
TẠI VƢỜN QUỐC GIA TAM ĐẢO

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

LÊ GIANG NAM

PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI
TẠI VƢỜN QUỐC GIA TAM ĐẢO
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Trần Đình Thao

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam kết rằng nội dung của bản luận văn này chƣa đƣợc nộp cho bất
kỳ một chƣơng trình cấp bằng cao học nào, cũng nhƣ một chƣơng trình đào tạo cấp
bằng nào khác.
Tôi cũng xin cam kết thêm rằng bản luận văn này là nỗ lực của cá nhân tôi.
Các kết quả, phân tích, kết luận trong bản luận văn này (ngoài các phần đƣợc trích
dẫn) đều là kết quả làm việc của cá nhân tôi.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014
Tác giả luận văn

Lê Giang Nam

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ii

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn, tôi đã dƣợc sự giúp đỡ của các tập thể và cá nhân.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến sự giúp đỡ quý báu đó.
Trƣớc hết tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng đào tạo của trƣờng

Đại học Kinh tế và quản trị kinh doanh, Khoa sau Đại học Đại học Thái Nguyên.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến sự giúp đỡ của các thầy cô giáo trong
quá trình giảng dạy, đã trang bị cho tôi những kiến thức khoa học. Đặc biệt là
PGS.TS Trần Đình Thao ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn giúp đỡ tôi trong suốt thời gian
nghiên cứu và học tập.
Tôi xin chân thành cám ơn các ban ngành nơi tôi công tác và nghiên cứu
luận văn, cùng toàn thể các đồng nghiệp học viên lớp cao học quản lý kinh tế khóa
9, gia đình bạn bè đã tạo điều kiện, cung cấp tài liệu cho tôi hoàn thành chƣơng
trình học của mình và góp phần thực hiện tốt hơn cho công tác thực tế sau này.
Tôi xin chân thành cảm ơn ! .
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014
Tác giả luận văn

Lê Giang Nam

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................. vi
DANH MỤC BẢNG ....................................................................................... vii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................. viii
DANH MỤC HÌNH ....................................................................................... viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ ..................................................................................... viii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 2
4. Ý nghĩa khoa học của đề tài .......................................................................... 3
5. Những đóng góp mới của đề tài .................................................................... 3
6. Bố cục và nội dung chủ yếu của luận văn ..................................................... 3
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN
DU LỊCH SINH THÁI .................................................................................... 5
1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 5
1.1.1. Những khái niệm cơ bản ..................................................................... 5
1.1.2. Các hình thức du lịch sinh thái ............................................................. 13
1.1.3. Các đặc trƣng cơ bản của du lịch sinh thái ........................................... 14
1.1.4. Mục tiêu của phát triển du lịch sinh thái ............................................... 15
1.1.5. Điều kiện và các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển DLST ...................... 16
1.1.6. Nội dung của phát triển du lịch sinh thái .............................................. 18
1.2. Cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu .................................................... 19
1.2.1. Khai thác và phát triển du lịch sinh thái ở Việt Nam........................ 19
1.2.2. Thực trạng phát triển DLST tại một số quốc gia trên thế giới .......... 22
1.2.3. Một số nghiên cứu về phát triển DLST có liên quan ........................ 24
1.2.4. Du lịch ở VQG - một loại hình DLST mới ....................................... 25
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iv

1.2.5. Bài học kinh nghiệm ......................................................................... 26
Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 29
2.1. Câu hỏi nghiên cứu đề tài......................................................................... 29

2.2. Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 29
2.2.1. Cơ sở lý luận về du lịch sinh thái ở VQG và Khu BTTN ................. 29
2.2.2. Xác định xứ mệnh của khu du lịch sinh thái ..................................... 29
2.2.3. Đánh giá tài nguyên và khả năng phát triển của DLST tại
Tam Đảo ...................................................................................................... 29
2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 30
2.3.1. Phƣơng pháp chọn điểm nghiên cứu ................................................. 30
2.3.2. Phƣơng pháp thu thập số liệu ........................................................... 30
2.3.3. Phƣơng pháp phân tích và xử lý số liệu ............................................ 32
2.4. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích, đánh giá ................................................ 33
Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................ 34
3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ................................................................... 34
3.1.1. Đặc điểm tài nguyên du lịch VQG Tam Đảo .................................... 34
3.1.2. Tiềm năng và điều kiện phát triển DLST.......................................... 35
3.2. Thực trạng du lịch sinh thái tại Tam Đảo ................................................ 44
3.2.1. Thực trạng thu hút khách du lịch ..................................................... 44
3.2.2. Hiện trạng sản phẩm du lịch sinh thái ............................................... 48
3.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến DLST ............................................................. 62
3.3.1. Bộ máy tổ chức phát triển du lịch ..................................................... 62
3.3.2. Quy hoạch, sản phẩm du lịch ............................................................ 65
3.3.3. Hiện trạng nguồn nhân lực du lịch .................................................... 73
3.3.4. Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch ................. 75
3.3.5. Vốn đầu tƣ cho phát triển du lịch ...................................................... 77
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

v

3.3.6. Quảng bá du lịch ............................................................................... 78

3.3.7. Chính sách phát triển DLST.............................................................. 78
Chƣơng 4. CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH
THÁI TẠI VƢỜN QUỐC GIA TAM ĐẢO ............................................... 81
4.1. Quan điểm - Phƣơng hƣớng mục tiêu phát triển DLST ở VQG
Tam Đảo .......................................................................................................... 81
4.1.1. Quan điểm ......................................................................................... 81
4.1.2. Phƣơng hƣớng mục tiêu .................................................................... 83
4.2. Một số giải pháp về việc phát triển DLST ............................................... 93
4.2.1. Cải thiện cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất dịch vụ du lịch phù
hợp với DLST ............................................................................................. 93
4.2.2. Phát triển sản phẩm dịch vụ, du lịch ................................................. 94
4.2.3. Tăng cƣờng giáo dục môi trƣờng trong DLST ................................. 96
4.2.4. Giải pháp về cơ chế chính sách ......................................................... 97
4.3. Một số kiến nghị....................................................................................... 98
KẾT LUẬN .................................................................................................... 99
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 101
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 106

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

vi

DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CR

: Rất nguy cấp

DD

: Thiếu dẫn liệu

ĐDSH

: Đa dạng sinh học

ĐH

: Đặc hữu

DLST

: Du lịch sinh thái

EN

: Nguy cấp

GDMT

: Giáo dục môi trƣờng

KBTTN

: Khu bảo tồn thiên nhiên

KDL

: Khách du lịch

LR

: Ít nguy cấp

QH

: Quý hiếm

VQG

: Vƣờn quốc gia

VU

: Sẽ nguy cấp

WTO

: Tổ chức thƣơng mại thế giới

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

vii

DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1:

Thành phần thực vật bậc cao có mạch theo các ngành,
họ, chi ........................................................................................ 37

Bảng 3.2:

Thành phần động vật rừng ở VQG Tam Đảo ........................... 38

Bảng 3.3:

Tổng hợp số loài động vật quý hiếm ở VQG Tam Đảo ........... 38

Bảng 3.5:

Kết quả thu hút khách du lịch qua các năm ở Tam Đảo ........... 45

Bảng 3.6:

Các điểm cơ bản của VQG Tam Đảo theo phƣơng án
lựa chọn ..................................................................................... 50

Bảng 3.7:

Các đặc trƣng cơ bản khu bảo vệ nghiêm ngặt ......................... 51

Bảng 3.8:

Đặc điểm cơ bản phân khu phục hồi sinh thái .......................... 52

Bảng 3.9:

Đặc điểm cơ bản Phân khu Hành chính - Dịch vụ ................... 53

Bảng 3.10:

Đặc điểm cụ thể của từng phân khu HC - DV .......................... 53

Bảng 3.11:

Đánh giá mức độ khai thác du lịch ở Tam Đảo ........................ 54

Bảng 3.12:

Đánh giá tiềm năng du lịch ....................................................... 54

Bảng 3.13:

Vị trí tiềm năng phát triển du lịch VQG Tam Đảo đến
năm 2020 ................................................................................... 59

Bảng 3.14:

Hoạt động của khách du lịch khi đến với Tam Đảo ................. 62

Bảng 3.15:

Khối lƣợng các khu DLST đến năm 2020 ................................ 70

Bảng 3.16:

Khối lƣợng xây dựng hạ tầng DV, DLST đến năm 2020 ............. 72

Bảng 3.17:

........................... 73

Bảng 4.1:

................... 90

Bảng 4.2:

Dự báo chi tiết nhu cầu lao động du lịch Tam Đảo .................. 93

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Số lƣợng khách du lịch từ năm 2007-2013 ................................ 45
Biểu đồ 3.2: Đánh giá của khách DLST đến VQG Tam Đảo ......................... 62

DANH MỤC HÌNH

Hình 3.1:

Bản đồ các VQG và Khu BTTN Việt Nam ............................... 35

Hình 3.2:

Lễ hội Tây Thiên hàng năm ....................................................... 44

DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1:

Cấu trúc Du lịch Sinh thái ......................................................... 11

Sơ đồ 3.1.

Sơ đồ tổ chức Trung tâm du lịch sinh thái ................................ 74

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>