Lãnh đạo bằng chuyên đề - Một kiểu mô hình gắn nhà trường sư phạm với thực tiễn giáo dục, đào tạo người làm nghề dạy học

Taùp chớ KHOA HOẽC ẹHSP TP.HCM

Soỏ 9 naờm 2006

LNH O BNG CHUYấN
MT KIU Mễ HèNH GN NH TRNG S PHM VI
THC TIN GIO DC, O TO NGI LM NGH DY HC
O TRNG HNG*
ỏp ng kp thi s nghip phỏt trin giỏo dc ph thụng bao gm giỏo
dc tiu hc (TH), trung hc c s (THCS), trung hc ph thụng (THPT) theo
Chin lc phỏt trin giỏo dc 2001 2010, Nh nc ta cú c mt h thng cỏc
trng S phm vi nhiu loi hỡnh t Cao ng S phm (CSP) n i hc
S phm (HSP), trong ú cú cỏc trng HSP trng im c u t mi v
c giao trỏch nhim o to i ng giỏo viờn t chun phc v kp thi s
phỏt trin ca cỏc bc hc t ngnh hc mm non n h thng trung hc 2 cp
v o to i hc, sau i hc.
Hng khi vi hng chuyn ng ln mnh ca nh trng trong giai
on mi, tụi xut vi lónh o cỏc trng trong ú cú trng HSP trng
im H Ni v HSP trng im Tp.HCM mt ý tng nhm gúp phn thc
hin mc ớch xõy dng trng tr thnh mt Trung tõm o to i ng giỏo
viờn cht lng cao cho cỏc bc hc v nghiờn cu khoa hc giỏo dc t trỡnh
tiờn tin, vi ý tng Lónh o bng chuyờn Mt kiu mụ hỡnh gn nh
trng s phm vi thc tin giỏo dc, o to ngi lm ngh dy hc, c
th hin bng cỏc chuyờn (xem s tng quỏt cui bi vit ny) trờn tng
lnh vc ca nh trng:
1. Chuyờn th nht : Ci cỏch ch khụng ch l i mi quỏ trỡnh o
to i ng giỏo viờn
chuyờn ny t c chiu sõu v hiu qu, rt cn thit thc hin
mt cuc tng iu tra r soỏt li s lng, cht lng v hiu qu o to lc
lng giỏo viờn ó tt nghip ra trng ang thc hin cỏc hot ng giỏo dc v
dy hc cỏc trng THPT. Vỡ li ớch i vi quỏ trỡnh o to tip tc cỏc khoỏ

sau ny, chuyờn ny nờn i sõu vo nhiu ni dung thit thc cn phỏt hin.
*

Nguyờn PGS. TS, Vin Nghiờn cu Giỏo dc, Trng HSP Tp.HCM

162


Ý KIẾN TRAO ĐỔI

Đào Trọn g Hùng

Từ đó tìm kiếm các giải pháp khả thi nhằm mục tiêu khơng chỉ đổi mới mà mạnh
dạn cải cách q trình đào tạo từ mục tiêu đến chương trình nội dung, phương
pháp và nghiệp vụ năng lực sư phạm sao cho tương xứng với nhiệm vụ được
Đảng, Nhà nước giao cho các nhà trường sư phạm trong giai đoạn mới.
Nếu chúng ta khơng có được những kết luận rút ra từ thực tiễn q trình đào
tạo và hiệu quả đào tạo của trường từ nhiều năm qua và nếu chúng ta cứ mặc
nhiên bằng lòng, thoả mãn với thành tựu đạt được là chúng ta đã đào tạo cho ra
trường được một đội ngũ giáo viên dạy ở bậc Trung học, nhưng lại khơng nắm
bắt được tín hiệu từ cơ sở, từ thực tiễn báo về là họ đang làm gì, làm như thế nào,
họ vận động và hoạt động ra sao, họ đang cần gì để thực thi tốt hơn nghề dạy
học, giáo dục thì nhà trường sẽ khơng có hướng đi tìm cái mới – cái mới mà Hội
nghị Trung ương lần thứ 6 khố IX của Đảng đã kết luận và giao cho ngành giáo
dục và đào tạo phải thực hiện trong nhiều năm tới.
Tơi cho rằng để làm được việc có ý nghĩa quan trọng này mới có điều kiện
để xem lại mình, mới thấy mình đủ hay chưa đủ độ lớn với vai trò lãnh đạo tồn
diện, tồn diện ngay trong lĩnh vực chun sâu này thì mới ra được những quyết
định sâu sắc, mang tính đột phá để điều hành chỉ đạo, dẫn đến ý nghĩa đích thực
của nhà trường có trách nhiệm trước nhân dân trong việc đào tạo đội ngũ giáo

viên dạy ở các bậc học.
2. Chun đề thứ hai : “Đổi mới mạnh mẽ cơng tác qui hoạch tổ chức lại
và tổ chức mới bộ máy từ cơ sở một cách hợp lí”
Chun đề này rất cần được nghiên cứu sâu ở từng khía cạnh với sự cẩn
trọng, nghiêm túc và chi tiết nhằm gắn kết thành một guồng máy mạnh có sức
sống mới về năng suất lao động trong các hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa
học và nghiệp vụ chun mơn ; đồng thời sắp xếp, thu nhận và bổ nhiệm nhân sự
theo đúng pháp lệnh cán bộ cơng chức vào các hệ thống bộ máy của mỗi trường
ĐHSP. Những chủ trương về việc thực hiện chun đề này cần được đến với đội
ngũ giảng viên, đến với những người lãnh đạo và quần chúng ở từng cơ sở trong
bộ máy của trường để mọi người được tiếp cận, đóng góp ý kiến và có trách
nhiệm thực hiện các chủ trương của lãnh đạo nhà trường đạt hiệu quả cao.

163


Taùp chớ KHOA HOẽC ẹHSP TP.HCM

Soỏ 9 naờm 2006

Trong ngh thut lónh o, ngi no bit lng nghe dõn, tp hp c ý
dõn, ngi ú cú nhiu thụng tin nht. Nhiu thụng tin trong thi i ngy nay
cng ng ngha vi sc mnh. Cú nhiu thụng tin dự l thụng tin trỏi chiu,
phn bin, thụng tin phỏt hin hoc gi ý cng u cú ớch, giỳp cho vic ra nhng
quyt nh sỏt cuc sng, thớch ng vi nhng nhim v quan trng ca mi
trng s phm trong ú cú cỏc trng HSP trng im. Lm vic ny cng cú
ngha l chỳng ta hng ng v thc hin ch trng ci cỏch hnh chớnh, xõy
dng hon thin b mỏy v lun chuyn cỏn b ca ng v Nh nc xõy
dng nim tin, on kt to sc mnh vỡ s nghip xõy dng v phỏt trin nh
trng.

T vic thc hin cú kt qu chuyờn v lnh vc ny, chỳng ta mi thy
c nh trng ang thc s cn cỏi gỡ v loi gim i nhng gỡ a nh
trng vo v th mi theo hng mnh dn ci cỏch v i mi. õy, cú th
t ra nhng cõu hi t cõu hi ú i tỡm gii phỏp, to ra mt sc sng mi
mang tớnh t phỏ v phỏt trin. Qua vic thc hin lónh o bng chuyờn s
lm ny sinh nhng cõu hi, nhng vn t ra c xut phỏt t h qu t
c ca vic gn nh trng s phm vi thc tin giỏo dc trong giai on
mi. Vớ d :
1) cú trng HSP ỳng ngha, phự hp vi nhim v c giao thỡ nờn
nguyờn hay sp xp li Khoa, Phũng ban, B mụn, T cụng tỏc ? õu l li v
hi ca vic nguyờn, tỏch, nhp ? Phỏt hin yờu cu ca xó hi, ca vic thc
hin chin lc giỏo dc 2001 2010, ca th trng lao ng, trng nờn cú
nhng Khoa, Phũng, Ban no na ỏp ng yờu cu o to, bi dng giỏo
viờn dy cỏc bc hc, nghiờn cu khoa hc, hot ng xó hi ca ngi giỏo
viờn ti cỏc cng ng ni giỏo viờn sng v lm vic ?
2) Ngoi nhng ch trng, chớnh sỏch chung ca Nh nc, ca ngnh i
vi h thng cỏc trng i hc v Cao ng thỡ nh trng cú cỏi gỡ khỏc thu
hỳt nhng nh giỏo, nh khoa hc cú trỡnh cao, cú thõm niờn cụng tỏc ging
dy, gúp phn lm gim ti a hin tng tht thoỏt cht xỏm theo c ch th
trng khụng ? Ginh nhng con ngi cú nng lc tht s khụng phi ch
dy cho cỏc i tng, cỏc khoỏ chớnh qui trong trng m cũn m trỏch lm
ch cỏc ti NCKH v bi dng o to cỏc th h tip theo tr thnh nh
164


Ý KIẾN TRAO ĐỔI

Đào Trọn g Hùng

giáo, nhà khoa học có năng lực hồn thành sứ mệnh của mình trong mỗi nhà

trường, có trách nhiệm đào tạo những người làm nghề dạy học, góp phần thực
hiện thắng lợi chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010.
3. Chun đề thứ ba : “Làm rõ hơn nữa quan điểm về cấu trúc, chức
năng, nhiệm vụ cơ chế và mối quan hệ dọc ngang của Viện Nghiên cứu giáo
dục trong trường ĐHSP trọng điểm”
Việc hình thành Viện nghiên cứu về khoa học giáo dục trong hệ thống các
trường Sư phạm là một tín hiệu tốt báo trước, song đến nay chỉ mới có 2 trường
có Viện nghiên cứu khoa học. Trường ĐHSP trọng điểm Hà Nội có Viện nghiên
cứu Sư phạm là một Viện được thành lập mới cả về tổ chức và nhân sự. Trường
ĐHSP trọng điểm ở Tp. Hồ Chí Minh có Viện Nghiên cứu Giáo dục mà tiền thân
là Viện Nghiên cứu Giáo dục và Đào tạo phía Nam trực thuộc Bộ Giáo dục và
Đào tạo.
Xu thế đưa các Viện nghiên cứu khoa học vào các trường đại học là xu thế
phù hợp với thời đại, trực tiếp gắn kết cơng tác đào tạo đại học, sau đại học với
nghiên cứu khoa học. Hoạt động này khơng chỉ tạo ra một khí thế mới tập hợp
được lực lượng tinh hoa đi sâu vào những vấn đề chủ chốt nhất của trường đại
học, góp phần thiết thực ngày càng nhiều vào việc khơng ngừng nâng cao chất
lượng đào tạo và các sản phẩm khoa học có giá trị cho cả nhà trường và xã hội.
Nhà giáo và nhà khoa học ai cũng biết được, hiểu được tầm quan trọng của xu
thế này. Song Viện trong trường, mà cụ thể là Viện Nghiên cứu Giáo dục trong
trường ĐHSP trọng điểm phát triển theo định hướng nào là vấn đề cần được quan
tâm cả về tổ chức và chỉ đạo. Vì vậy, cần có quan điểm thật rõ ràng về cấu trúc
bộ máy, nhân sự, chức năng, nhiệm vụ, tài chính và cơ sở vật chất cùng với cơ
chế hoạt động theo các mối quan hệ “dọc” (với cấp lãnh đạo), “ngang” (với các
đơn vị trong trường), với các trường Phổ thơng, Cao đẳng, Đại học, các Viện và
đặc biệt là gắn kết với các địa phương rộng khắp. Quan điểm đó khơng chỉ dừng
lại ở cấp lãnh đạo trường mà rất cần thiết được lan toả rộng khắp đến các đơn vị,
các cơ sở có liên quan.
Nhận thức vấn đề này đối với mọi đối tượng trong nhà trường sẽ tạo điều
kiện để Viện hồn thành có hiệu quả những nhiệm vụ được giao trong việc

165


Taùp chớ KHOA HOẽC ẹHSP TP.HCM

Soỏ 9 naờm 2006

nghiờn cu nhng vn v khoa hc v o to cú liờn quan theo yờu cu ca
trng HSP trng im, gúp phn tớch cc vo vic phỏt hin v gii quyt
nhng vn bc xỳc v giỏo dc o to ca Ngnh v ca cỏc a phng.
Tt nhiờn v phn mỡnh, Vin phi ch ng t chc cỏc hot ng v hng
phỏt trin ca mỡnh, ly nhim v nghiờn cu khoa hc (NCKH) v giỏo dc v o
to lm nhim v trng tõm ngay sau khi lónh o trng cú quan im xỏc nh c
th v v th ca Vin.
4. Chuyờn th t : Nghiờn cu khoa hc, lm giu kin thc sỏng
to trong vic dy v vic hc
Nh trng HSP trong cựng mt lỳc phi thc hin t kt qu cao hai
nhim v quan trng: m bo cht lng o to i ng giỏo viờn v nghiờn
cu khoa hc giỏo dc t trỡnh tiờn tin.
Tip cn vi nhim v chớnh tr theo tinh thn Ngh quyt ca ng v Nh
nc giao cho cỏc trng S phm, nh trng S phm rt cn thit cú chuyờn
hng dn, to m nhng nhim v quan trng ny i vi nhng i tng
khỏc nhau, sao cho mi ngi u thy rừ Nu nghiờn cu khoa hc teo i, i
sng tinh thn ca t nc ngng tr v do ú bao kh nng tin b tng lai
tan thnh mõy khúi (Albert Einstein) v Khoa hc l linh hn ca s phn vinh
ca cỏc quc gia, l ngun sng di do ca mi tin b. Chớnh nhng phỏt minh
khoa hc v ng dng ca nú ó dn chỳng ta i (Louis Pasteur).
T nhng ý tng ú, nh trng S phm nờn cú c mt chin lc vi
tm nhỡn xa, vch ra c k hoch v khung thi gian, chớnh sỏch kinh phớ,

chớnh sỏch khen thng cho hot ng ny. Cú th mi thu hỳt c ụng o
lc lng cỏc nh khoa hc, cỏc nh giỏo dc, nh s phm v sinh viờn ti nng
t duy sõu sc, mnh m cho hot ng nhu cu khoa hc khụng ngng lm
giu kin thc, to c s v iu kin cho vic thng xuyờn i mi v sỏng to
trong vic dy, vic hc ỏp ng yờu cu hi nhp vi s tin b khụng ngng v
giỏo dc v o to ca cỏc nc trong khu vc v th gii.

166


Ý KIẾN TRAO ĐỔI

Đào Trọn g Hùng

5. Chun đề thứ năm : “Tổ chức giáo dục phẩm chất, nhân cách và trách
nhiệm cơng dân đối với thanh niên, sinh viên – những thầy cơ giáo tương lai
bằng các chun đề ngành học, mơn học do các Khoa, Bộ mơn chủ trì” (xem
sơ đồ tổng qt)
Để triển khai và thực hiện chun đề này đến với thanh niên, sinh viên từng
ngành học, đòi hỏi phải có sự chuẩn bị chu đáo về ý tưởng của lãnh đạo trường
và đặt hàng về nội dung đối với các cơ sở khoa, bộ mơn. Ai cũng biết thanh niên,
sinh viên theo học ngành sư phạm trong q trình học 4-5 năm ở trường và thơng
qua thực tập ngành nghề, đã được hưởng thụ một khối lượng kiến thức phong
phú, trong đó có khối lượng kiến thức liên quan đến rèn luyện đạo đức, nhân
cách và trách nhiệm cơng dân của những thầy, cơ giáo tương lai. Tuy nhiên, đó
vẫn là những vấn đề chung nhất, chứ chưa phải là những vấn đề đặc thù của từng
ngành học, mơn học.
Để nâng tầm việc giáo dục phẩm chất, nhân cách và trách nhiệm cơng dân
với chiều sâu và chất lượng cao hơn, rất cần thiết phải có phương thức giáo dục
bằng chun đề mang tính đặc thù ngành học, mơn học – những chun đề có nội

dung sâu của từng lĩnh vực mang tính đánh thức mở mang trí tuệ và trách nhiệm
cơng dân của sinh viên.
Đây là một loại hình hoạt động đòi hỏi sự lãnh đạo, chỉ đạo cơng phu từ
lãnh đạo nhà trường đến lãnh đạo các khoa, các giảng viên từng mơn học với sự
phối hợp, hỗ trợ của Cơng đồn, Đồn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội
sinh viên, Hội Liên hiệp thanh niên trong nhà trường.
Nếu chúng ta tổ chức có hiệu quả các chun đề đặc thù mang nội dung sâu
sắc ngồi các chương trình sắp theo kế hoạch học tập thì chính nó sẽ góp phần
nâng cấp cao hơn về trình độ nhận thức của thanh niên, sinh viên. Và cũng từ các
chun đề đặc thù ngành học, mơn học họ càng trưởng thành nhanh hơn, vững
chắc hơn về phẩm chất, nhân cách và trách nhiệm cơng dân trong các hoạt động
xã hội, sinh hoạt với cộng đồng trong mơi trường trong và ngồi trường học, nơi
họ được giao những nhiệm vụ giáo dục và dạy học.
Sự lãnh đạo của nhà trường sẽ và chỉ thể hiện đúng tầm cỡ của mình khi
đảm bảo thắng lợi những vấn đề chiến lược nói chung và bằng các chun đề
167


Taùp chớ KHOA HOẽC ẹHSP TP.HCM

Soỏ 9 naờm 2006

c xỏc nh theo th bc, ch khụng phi ch gii quyt cú kt qu cụng vic
hng ngy. thc hin c nhng vn mang tớnh chin lc, khụng gỡ quớ
hn l tp hp c lc lng v phỏt huy thc hin quy ch dõn ch, ly trớ tu
úng gúp v hnh ng c th ca CBCC, sinh viờn lm ng lc. Lónh o theo
chuyờn s lm cho chỳng ta kho sỏng to. Cỏc th h c nh trng o
to s cú phm cht, nhõn cỏch v ti nng sỏng to ca ngi lm ngh
dy hc.

Ti liu tham kho
[1]. Joachim Mattches (1994), Mt s vn lớ lun v phng phỏp nghiờn cu

con ngi v xó hi, H Ni.
[2]. A. Guxarov, B. Radaev (1978), Tỡm hiu v cỏch mng khoa hc k thut,

NXB Khoa hc v K thut, H Ni.
[3]. o Vn Tin (1982), Khoa hc hoỏ cỏch suy ngh lm vic, hc tp, NXB

Thanh niờn, H Ni.
Túm tt
Lónh o bng chuyờn Mt kiu mụ hỡnh gn nh trng s phm
vi thc tin giỏo dc, o to ngi lm ngh dy hc
Ni dung ging dy chớnh khoỏ cỏc mụn hc theo chng trỡnh giỏo
dc ca cỏc trng s phm ó gúp phn quan trng vo vic thc hin cỏc
mc tiờu o to i ng giỏo viờn. Song nu ch dng li nhng ni dung
ú thỡ tớnh mc tiờu ca giỏo dc vn cha t c kt qu mong mun.
Lónh o v giỏo dc bng chuyờn c coi nh l mt mụ hỡnh
gn nh trng s phm vi thc tin giỏo dc, o to ngi lm ngh dy
hc s lm cho vic thc hin mc tiờu o to cỏc trng S phm c
hon chnh hn. Lónh o, giỏo dc bng chuyờn va m bo b sung,
m rng kin thc lớ lun v thc tin, va hng sinh viờn n nhng giỏ
tr cn bn v tớnh nhõn bn, bit sng ci m trong mụi trng a vn hoỏ,
bit lng v sng dung ho, v tha, bit nhn v mỡnh trỏch nhim cỏ
nhõn i vi cng ng trong mụi trng s phm v xó hi.

168


Đào Trọn g Hùng

Ý KIẾN TRAO ĐỔI

Abstract
Leadership by special subjects – a model to associate pedagogical
schools to educational practice, training teachers
Leadership and education by special subjects considered as a model to
associate pedagogical schools to educational practice, training teachers is
the way to implement training objectives of the pedagogical schools more
perfectly. Leadership and education by special subjects can modify, enlarge
theoretical and practical knowledge as well as orient students to basic values
of humanity, to open ways of life in multi-cultural environments, to
generosity, harmony, altruism, responsibility for individual and public in
pedagogical and social environments.

LÃNH ĐẠO CHUN ĐỀ - MỘT KIỂU MƠ HÌNH GẮN NHÀ
TRƯỜNG SƯ PHẠM
VỚI THỰC TIỄN GIÁO DỤC, ĐÀO TẠO NGƯỜI LÀM NGHỀ
Khảo sát, đánh giá,
tổng kết bài học
kinh
nghiệm về kết quả
đào tạo giáo viên

Cấu trúc, đổi mới
bộ máy; sắp xếp
nhân sự; khai thác
vốn chất xám

Mối quan hệ dọc

ngang của Viện
nghiên cứu trong
nhà trường

NCKH gắn với
đào tạo đại học
và sau đại học

LÀM GIÀU TRI THỰC BẰNG CHUN ĐỀ SÂU TỪNG LĨNH
VỰC
NHẰM GIÁO DỤC PHẨM CHẤT, NHÂN CÁCH VÀ TRÁCH
MỘT VÀI VÍ
Địa lí

- Địa lí kinh tế
- Địa lí chính trị
- Trái đất và điện
tử

Sinh
- Sinh thái mơi
trường đơ thị
- CNSH và gien
- Thực phẩm biến
đổi gien và đời sống

Lịch sử
- Chiến tranh chống
Mĩ và những điều
chưa biết đến

- Lịch sử ĐHVN

169
GDCD
- Giáo dục giới tính
với đời sống gia
đình
- Triết học và kinh
tế chính trị trong cơ
chế thị trường theo

Hố
- Hố học và
dược liệu chữa
bệnh
- Polimer và đời
sống
- Chất độc màu


Taùp chớ KHOA HOẽC ẹHSP TP.HCM

Hỡnh v

170

Soỏ 9 naờm 2006