Luận văn tiến sĩ Triết học: Đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế hiện nay

HC VIN CHNH TR QUC GIA H CH MINH

NGUYN THNH MINH

ĐộI NGũ CáN Bộ DÂN TộC THIểU Số ở
CáC TỉNH QUảNG BìNH, QUảNG TRị
Và THừA THIÊN HUế HIệN NAY

LUN N TIN S

H NI - 2018


HC VIN CHNH TR QUC GIA H CH MINH

NGUYN THNH MINH

ĐộI NGũ CáN Bộ DÂN TộC THIểU Số ở
CáC TỉNH QUảNG BìNH, QUảNG TRị
Và THừA THIÊN HUế HIệN NAY
CHUYấN NGNH CH NGHA X HI KHOA HC
Mó s: 62 22 03 08

LUN N TIN S

Ngi hng dn khoa hc : 1. PGS.TS. Nguyn Quc Phm
2. TS. Lụ Quc Ton

H NI - 2018

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được
trích dẫn theo quy định.
TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Thành Minh


MỤC LỤC

Chương 1:
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
Chương 2:

2.1.
2.2.
Chương 3:

3.1.
3.2.
Chương 4:

4.1.
4.2.

Trang

1
MỞ ĐẦU
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN 6
ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
Các công trình nghiên cứu trong nước liên quan đến đề tài
6
Những công trình nghiên cứu nước ngoài liên quan đến đề tài
9
Đánh giá kết quả của các công trình nghiên cứu liên quan đến 20
đề tài
Một số vấn đề mà luận án tập trung nghiên cứu
21
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ ĐỘI 23
NGŨ CÁN BỘ DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TỈNH
QUẢNG BÌNH, QUẢNG TRỊ VÀ THỪA THIÊN HUẾ
Một số vấn đề lý luận về đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số
23
Một số vấn đề thực tiễn về phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc 49
thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế
THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ DÂN 67
TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TỈNH QUẢNG BÌNH, QUẢNG TRỊ
VÀ THỪA THIÊN HUẾ VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA
Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các
tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế
Những vấn đề đặt ra đối với sự phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc
thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế
QUAN ĐIỂM VÀ CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI
NGŨ CÁN BỘ DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TỈNH
QUẢNG BÌNH, QUẢNG TRỊ VÀ THỪA THIÊN HUẾ
HIỆN NAY

Quan điểm cơ bản cần quán triệt trong quá trình phát triển đội
ngũ cán bộ dân tộc thiểu số
Giải pháp chủ yếu nhằm phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu
số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế
KẾT LUẬN
DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÓ LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI CỦA TÁC GIẢ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

67
99
107

107
113
142


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

TT

CHỮ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ

01

CB

Cán bộ

02

CBDTTS

Cán bộ dân tộc thiểu số

03

CNH, HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

04

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

05

DTTS

Dân tộc thiểu số

06

ĐNCB

Đội ngũ cán bộ

07

Nxb

Nhà xuất bản

08

PT

Phát triển


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 3.1:

Tổng hợp số lượng cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh

68

Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế
Bảng 3.2:

Tổng hợp CBDTTS theo từng tộc người năm 2014 và 2016

69

Bảng 3.3:

Tổng hợp trình độ văn hóa của ĐNCBDTTS các tỉnh

71

Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế so với các khu
vực khác
Bảng 3.4:

Tổng hợp tỷ lê trình độ lý luận chính trị của CBDTTS ở

73

các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế
Bảng 3.5:

Tổng hợp Cơ cấu độ tuổi CBDTTS các vùng

75

Bảng 3.6:

Tổng hợp trình độ quản lý nhà nước ở các khu vưc

86

Bảng 3.7

Tổng hợp trình độ cán bộ dân tộc thiểu số so với các
vùng miền trong cả nước
Tổng hợp tỷ lệ nữ cán bộ dân tộc thiểu số

87

Bảng 3.8

89

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Trang
Biểu đồ. 3.1:

Số lượng CBDTTS ở Ban dân tộc tỉnh cần có theo quy
định và số lượng CBDTTS hiện tại

82


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế là ba tỉnh phía Nam của khu vực
Bắc Trung Bộ. Năm 1976, ba tỉnh này đã được sáp nhập thành tỉnh Bình Trị Thiên
có tỉnh lỵ đóng tại thành phố Huế. Ngày 30/ 6/1989, theo Quyết định của Quốc hội
khóa VIII, kỳ họp thứ 5, tỉnh Bình Trị Thiên được tách ra như cũ, riêng Thừa Thiên
sau khi tách ra mang tên gọi mới là tỉnh Thừa Thiên Huế. Các dân tộc thiểu số của

Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế chủ yếu là người Bru-Vân Kiều, Cơ-tu,
Ta-ôi, Chứt và một bộ phận dân tộc khác cư trú tập trung trên dãy Trường Sơn ở
phía Tây và Tây Nam của các tỉnh. Đây là khu vực có vị trí đặc biệt quan trọng
trong chiến lược phát triển kinh tế, ổn định chính trị và an ninh, quốc phòng của đất
nước ta. Đây cũng là khu vực phải chịu ảnh hưởng nặng nề của tàn tích chiến tranh
đặc biệt là chất độc màu da cam và bom mìn còn sót lại. Đời sống kinh tế, văn hóa xã hội của đồng bào các dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn: sản xuất chủ yếu là
nông nghiệp lạc hậu và lệ thuộc nhiều vào tự nhiên; trình độ dân trí thấp; những
tiềm năng to lớn của vùng chưa được phát huy một cách hiệu quả… Đặc biệt, đời
sống của người Rục (một nhóm của tộc người Chứt được phát hiện từ năm 1959)
vẫn còn rất nghèo nàn, lạc hậu. Trên lĩnh vực công tác dân tộc, thực hiện đoàn kết
các tộc người ở Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế cũng có những điểm
đặc thù, nhạy cảm liên quan đến đồng thuận xã hội mà tiêu biểu nhất là vấn đề tộc
danh của người Pa Kô và người Bru -Vân Kiều. Cho đến nay, người Pa Kô vẫn
chưa có tên trong danh mục các thành phần dân tộc ở Việt Nam mặc dù đã có kiến
nghị Quốc hội đưa đúng tên tộc người Pa Kô vào danh mục. Với người Bru -Vân
Kiều cũng có những tranh luận về tộc danh khi một bộ phận đồng bào mong muốn
tách biệt rõ ràng tên gọi người Bru và Vân Kiều.
Để giải quyết những khó khăn nêu trên, cần phải thực hiện đồng bộ hệ thống
các giải pháp mà trong đó ưu tiên phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số có ý
nghĩa tiên quyết. Cán bộ dân tộc thiểu số tác động trực tiếp đến hiệu quả thực hiện
đường lối, chủ trương, của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước ở vùng dân tộc


2
thiểu số và miền núi. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “…“cán bộ là cái gốc
của mọi công việc”, “huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng” [64,tr.309]. Hiện
nay, đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế
còn nhiều bất cập: số lượng cán bộ dân tộc thiểu số còn hạn chế, chất lượng chưa đáp
ứng được yêu cầu của sự phát triển; cơ cấu cán bộ chưa hợp lý; một bộ phận không
nhỏ cán bộ người dân tộc thiểu số vẫn còn tồn tại tư tưởng công thần hoặc tự ti, ỉ lại

vào cấp trên. Vì thế, vấn đề cấp bách đặt ra là cần phải có những nghiên cứu khoa học
nhằm đánh giá đúng thực trạng và đưa ra các giải pháp đúng đắn để phát triển đội ngũ
cán bộ dân tộc thiểu số (DTTS) ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên
Huế đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ đất nước trong tình hình mới.
Bên cạnh đó, trong những năm qua dù có một số công trình khoa học nghiên
cứu về vấn đề dân tộc ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế nhưng
các công trình đó chủ yếu nghiên cứu trên lĩnh vực lịch sử, văn hóa tộc người, các
vấn đề về sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số. Hiện chưa có công trình nào
nghiên cứu một cách đầy đủ, toàn diện, hệ thống về đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số
ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế dưới góc độ chính trị - xã
hội. Từ lý do trên, nghiên cứu sinh đã chọn đề tài “Đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số
ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế hiện nay” làm đề tài luận án
tiến sĩ triết học, chuyên ngành chủ nghĩa xã hội khoa học của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn phát
triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa
Thiên Huế, luận án đề xuất các quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm phát triển (PT)
đội ngũ này trong giai đoạn hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài.
- Làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển đội ngũ cán bộ dân
tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.


3
- Đánh giá thực trạng và chỉ rõ những vấn đề đặt ra đối với quá trình phát triển đội
ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.
- Đề xuất các quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm phát triển đội ngũ cán bộ
dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế hiện nay.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa
Thiên Huế.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi về nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số
ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế hiện nay bao gồm nhiều nội
dung nhưng mục đích cuối cùng đều là hướng tới sự phát triển đội ngũ cán bộ dân
tộc thiểu số nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước. Vì vậy, trong luận án này, nghiên cứu sinh lựa chọn phát triển đội
ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế
làm nội dung nghiên cứu.
Phạm vi về không gian: Luận án nghiên cứu ở ba tỉnh Quảng Bình, Quảng
Trị và Thừa Thiên Huế.
Phạm vi về thời gian: Luận án nghiên cứu phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc
thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế từ khi thực hiện
Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về công
tác dân tộc (năm 2003) đến nay. Đây là Nghị quyết quan trọng nhất của Đảng về vấn
đề dân tộc trong thời kỳ đổi mới. Sau Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy, Ban chấp
hành trung ương khóa IX, chính sách dân tộc nói chung và phát triển đội ngũ cán bộ
dân tộc thiểu số nói riêng đã có những bước chuyển biến rất tích cực.
4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của luận án
4.1. Cơ sở lý luận, thực tiễn
- Cơ sở lý luận: Luận án được thực hiện dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, đường lối của Đảng và chính


4
sách, pháp luật của Nhà nước về cán bộ và đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số. Luận án
cũng kế thừa, tiếp thu những thành tựu nghiên cứu của các nhà khoa học về vấn đề

dân tộc và phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số trong giai đoạn hiện nay.
- Cơ sở thực tiễn: Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh
Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế đã được xác định trong phạm vi nghiên cứu.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp luận: Luận án vận dụng phương pháp luận duy vật biện
chứng và phương pháp luận duy vật lịch sử vào quá trình nghiên cứu.
- Các phương pháp nghiên cứu lí thuyết: Sử dụng các phương pháp phân tích
và tổng hợp, phân loại và hệ thống hóa, lịch sử và logic, so sánh và đối chiếu để
đánh giá các tài liệu nhằm khái quát những kết quả nghiên cứu về mặt lí thuyết có
liên quan đến đề tài.
- Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: gồm các phương pháp quan sát,
điều tra xã hội học, điền dã dân tộc học, phỏng vấn chuyên gia nhằm tìm hiểu thực
trạng phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị
và Thừa Thiên Huế.
Trong phương pháp điều tra xã hội học, luận án đã xây dựng và sử dụng
phiếu điều tra nhằm đánh giá động lực phát triển của đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu
số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Đối tượng được khảo sát
là 207 cán bộ dân tộc thiểu số đang công tác trong hệ thống chính trị các cấp từ cấp
xã đến cấp tỉnh ở ba tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Thời gian tiến
hành khảo sát là từ tháng 12/2015 đến tháng 06/2016. Sau khi hoàn thành khảo sát,
nghiên cứu sinh đã sử dụng chương trình SPSS (Statistical Package for Social
Studies) để kiểm định độ tin cậy của các biến điều tra trên, phân tích nhân tố đối với
các biến điều tra và kết quả đánh giá của đối tượng điều tra làm cơ sở cho việc nhận
định đánh giá thực trạng vấn đề nghiên.
5. Đóng góp mới của luận án
- Luận án đã đưa ra quan niệm về đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số; phát triển
đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên


5

Huế. Luận án cũng làm rõ những yếu tố cơ bản tác động đến sự phát triển đội ngũ
cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.
- Dưới góc độ chính trị - xã hội, luận án làm rõ thực trạng và những vấn đề
đang đặt ra hiện nay đối với đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình,
Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.
- Luận án đề xuất quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm phát triển đội ngũ cán
bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế trong
những năm tiếp theo.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
- Luận án góp phần bổ sung, làm rõ hơn những quan điểm của chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và chính sách phát triển đội
ngũ cán bộ dân tộc thiểu số.
- Luận án phân tích, đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các
tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế trên cơ sở những tiêu chí cụ thể được
đưa ra trong Quyết định số 402/QĐ-TTg Phê duyệt Đề án phát triển đội ngũ cán bộ,
công chức, viên chức người dân tộc thiểu số trong thời kỳ mới ngày 14/3/2016 của Thủ
tướng Chính phủ; chỉ rõ những vấn đề đang đặt ra và đề xuất quan điểm và giải pháp
nhằm phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các địa bàn đã nêu.
- Luận án có thể làm tư liệu tham khảo phục vụ cho việc nghiên cứu và
giảng dạy những chuyên đề liên quan đến vấn đề dân tộc và đội ngũ cán bộ dân
tộc thiểu số trong chuyên ngành chủ nghĩa xã hội khoa học và các chuyên ngành
khác như: dân tộc học, chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch
sử, chính trị học…
- Luận án góp phần cung cấp những luận cứ lý luận và thực tiễn cho việc hoạch
định các chính sách về cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và
Thừa Thiên Huế, có thể làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy, học tập và nghiên cứu.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận
án có 4 chương và 10 tiết.

6
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN
ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1.1. NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU NƯỚC NGOÀI LIÊN QUAN
ĐẾN ĐỀ TÀI

Tuyển tập 40 năm chính luận, của Lý Quang Diệu [7]: Tác phẩm hệ thống
hóa các bài phát biểu của ông Lý Quang Diệu trong các vấn đề xây dựng và quản lý
kinh tế, ổn định chính trị, đào tạo và sử dụng nhân tài, dân chủ và nhân quyền, thông
tin và báo chí... Trong đó, vấn đề sử dụng nhân tài được nhà lãnh đạo Singapore đặc
biệt lưu ý. Những khẳng định của Lý Quang Diệu về nhân tài và đội ngũ công chức
như: Chế độ Singapore thực hành là chế độ trọng nhân tài, để người có thực tài điều
hành công việc, chỉ có những nhân tài đầy đủ tinh lực, cương nghị, giàu tài năng, sẵn
sàng toàn tâm, toàn ý lấy biểu hiện công tác để giành tiến thủ mới có thể được cất
nhắc,… đã trở phương châm trong xây dựng đội ngũ công chức của Singapore. Bên
cạnh việc nhấn mạnh tầm quan trọng của nhân tài và trọng dụng nhân tài, Lý Quang
Diệu cũng khẳng định vai trò của giáo dục, đào tạo đối với sự nghiệp bồi dưỡng nhân
tài… xem đây là động lực của sự phát triển đất nước. Ngày nay, những tư tưởng trên
vẫn ảnh hưởng mạnh mẽ đến chế độ công chức của Singapore. Chế độ công chức
thực hiện nguyên tắc nhận biết chính xác công chức có tài và công chức bình thường,
có chính sách đãi ngộ, bổ nhiệm phân biệt rõ ràng giữa hai loại này. Đây là kinh
nghiệm quý báu trong xây dựng đội ngũ cán bộ (ĐNCB) ở Việt Nam.
A review of ethnic minority policies and programs in Vietnam, là nghiên cứu
của Nguyen, Thi Thu Phuong and Baulch, B [77]: Nghiên cứu này đã hệ thống
những chính sách đa dạng hiện tại về phát triển DTTS ở Việt Nam cũng như lịch sử
phát triển của các chính sách đó trong 10 năm gần đây. Nội dung của nghiên cứu
dựa vào những đánh giá tài liệu quan trọng bằng tiếng Việt bao gồm những văn bản

về chính sách dân tộc của chính phủ và cả tài liệu bằng tiếng Anh liên quan đến các
dự án được tài trợ và một loạt các cuộc phỏng vấn về chính sách dân tộc được thực
hiện với các quan chức ở ba tỉnh Lạng Sơn, Sơn La và Trà Vinh. Các chương trình


7
và chính sách được nghiên cứu như: Chương trình xóa đói giảm nghèo, chương
trình 135, chương trình 134, chương trình giao đất giao rừng, chính sách giáo dục,
chính sách y tế, chính sách trợ giá, chính sách phát triển thông tin truyền thông. Đây
là tài liệu tham khảo rất có giá trị phục nghiên cứu các chính sách và các yếu tố tác
động đến hiệu quả thực hiện các chính sách trong đó có phát triển ĐNCBDTTS.
Tôn trọng trí thức, tôn trọng nhân tài kế lớn trăm năm chấn hưng đất nước
của hai tác giả Thẩm Vinh Hoa, Ngô Quốc Diện (đồng chủ biên)[39]: Tác phẩm
được dịch sang Tiếng Việt từ nguyên bản của các tác giả Trung Quốc. Tác phẩm đã
làm rõ nhiều vấn đề lý luận, thực tiễn cơ bản trong tư tưởng Đặng Tiểu Bình về giáo
dục, đào tạo phát triển nhân tài của Trung Quốc và đặt cơ sở cho Đảng Cộng sản
Trung Quốc thực hiện đường lối, chính sách, phát triển đội ngũ cán bộ trong thời kỳ
xây dựng chủ nghĩa xã hội. Ở chương đầu, các tác giả đã nghiên cứu bối cảnh lịch
sử; nguồn gốc lý luận; những nội dung chủ yếu và địa vị lịch sử của tư tưởng Đặng
Tiểu Bình về nhân tài. Những chương tiếp theo, tác phẩm luận giải những vấn đề:
vai trò của nhân tài; đường lối xây dựng đội ngũ cán bộ; những tư tưởng chiến lược
về bồi dưỡng và giáo dục nhân tài; tuyển chọn, sử dụng, bố trí và tạo môi trường
cho nhân tài phát triển. Trong chương cuối cùng, các tác giả làm rõ các vấn đề về
cải cách chế độ nhân sự nhằm thích ứng với nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa. Tác phẩm thực sự là tài liệu tham khảo rất có giá trị cho những
nghiên cứu, hoạch định và thực hiện những chính sách về nhân tài và đội ngũ cán
bộ ở Việt Nam trong đó có đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số.
Country Social Analysis: Ethnicity and Development in Vietnam của World
bank [135]: Đây là báo cáo của Ngân hàng thế giới (World bank) chủ yếu tập trung làm
rõ thực trạng kinh tế các DTTS ở Việt Nam; xu hướng giảm nghèo trong cộng đồng

DTTS; giải thích về mặt lý thuyết thực trạng nghèo của các DTTS. Báo cáo đã chỉ ra
những nguyên nhân dẫn đến thực trạng nghèo của các DTTS như: sự khác nhau về tiếp
cận giáo dục; những vấn đề di cư; những vấn đề về tín dụng và các dịch vụ tài chính;
sự khác nhau về tiếp cận thị trường; sự khác nhau về nhận thức và cả những vấn đề mà
các DTTS đang phải đối mặt… Trên cơ sở đó, báo cáo đề xuất những giải pháp tương
ứng trên các lĩnh vực đã nêu như: giáo dục, di dân, tài chính, thương mại….


8
Status- quo of human resource in ethnic minority areas and recommending
solutions for human resource development in ethnic minority areas là nghiên cứu
của Tran, Thi Hanh [38]: Đây là kết quả dự án nghiên cứu được thực hiện trong
khuôn khổ dự án EMPCD - dự án “Tăng cường năng lực cho công tác xây dựng,
thực hiện và giám sát các chính sách dân tộc” của Ủy ban dân tộc do UNDP (United
Nations Development Programme) Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc tài trợ.
Đây là nghiên cứu giúp làm rõ thực trạng nguồn nhân lực DTTS ở Việt Nam trong
đó làm rõ bối cảnh đầy thách thức cho việc phát triển nguồn nhân lực các DTTS:
thay đổi về cơ cấu kinh tế, nhu cầu lao động, phương pháp giáo dục của vùng dân
tộc thiểu số. Từ bối cảnh trên nghiên cứu đã đánh những chính sách hiện có và sự
điều chỉnh cần thiết về chính sách nhằm phát triển nguồn nhân lực các DTTS.
Nghiên cứu cũng chỉ ra những chính sách mới có thể đưa ra nhằm thúc đẩy sự phát
triển nguồn nhân lực các DTTS giai đoạn 2011 - 2020.
Talent Management: A focus on excellence managing human resources in a
knowledge economy của tác giả Patrick Merlevede [61]: Tác giả cuốn sách Patrick
Merlevede là một chuyên gia trong lĩnh vực quản lý tài năng và tác phẩm Talent
Management: A focus on excellence managing human resources in a knowledge
economy là nghiên cứu của ông chuyên về quản lý nhân tài trên cơ sở tổng hợp
những kiến thức có được trong 25 năm làm việc với tư cách là người hỗ trợ các tổ
chức, huấn luyện và chuyên gia tư vấn trên toàn thế giới trong lĩnh vực quản lý tài
năng. Cuốn sách đề cập khá toàn diện các nội dung về quản lý nhân tài như: ý nghĩa

của việc quản lý nhân tài; cách thức thu hút, tuyển dụng và đánh giá nhân tài; tạo
động lực cho tài năng phát triển trong bối cảnh của nền kinh tế trí thức. Với những
quan điểm như quản lý nhân tài phải nhằm phát huy tối đa khả năng, trong đó cần
chú ý đến thái độ, động lực chứ không chỉ là kỹ năng hay vì quảng bá các cá nhân
tài năng, hãy nghiên cứu những gì họ làm khác với các đồng nghiệp có cùng chức
năng và chuyển giao những kỹ năng và thái độ này cho các thành viên khác trong
nhóm. Mặc dù đây là tác phẩm thiên về quản lý tài năng nói chung nhưng nó có thể
làm tài liệu tham khảo rất có giá trị cho những nghiên cứu và hoạch định về cán bộ
nói chung và đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số nói riêng.


9
Mặc dù những công trình nghiên cứu nước ngoài nêu trên không trực
tiếp đề cập đến vấn đề đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số và phát triển
ĐNCBDTTS nhưng với những nghiên cứu về vấn đề chính sách phát triển vùng
dân tộc thiểu số, về nguồn nhân lực người dân tộc thiểu số và về thu hút, trọng
dụng nhân tài và xây dựng đội ngũ công chức thực sự là tài liệu tham khảo rất
có giá trị cho luận án.
1.2. NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU TRONG NƯỚC LIÊN QUAN
ĐẾN ĐỀ TÀI

Vấn đề dân tộc và việc thực hiện chính sách dân tộc trong đó có chính sách
CBDTTS là một trong những nội dung có ý nghĩa chiến lược trong công cuộc xây
dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Đây còn là những vấn đề thực tiễn cấp thiết đòi
hỏi phải giải quyết một cách khoa học, đúng đắn và thận trọng. Vì thế, trong những
năm vừa qua vấn đề này luôn được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm cụ thể hóa
bằng các nghị quyết, chỉ thị, bằng hệ thống các chính sách, pháp luật. Trên tinh thần
đó, nhiều nhà khoa học đã thực hiện các công trình nghiên cứu tập trung vào vấn đề
dân tộc và việc thực hiện chính sách dân tộc ở Việt Nam.
1.2.1. Những công trình nghiên cứu về vấn đề dân tộc và chính sách dân tộc

Mấy vấn đề lý luận và thực tiễn về dân tộc và quan hệ dân tộc ở Việt Nam, của
hai tác giả Nguyễn Quốc Phẩm - Trịnh Quốc Tuấn [74]: Đây là công tình chuyên
khảo đi sâu vào giải quyết những vấn đề lý luận và thực tiễn của quan hệ dân tộc ở
nước ta trong tình hình mới trong đó có đề cập đến vấn đề xây dựng hệ thống chính trị
và đội ngũ cán bộ ở vùng dân tộc thiểu số.
Hệ thống chính trị cấp cơ sở và dân chủ hóa đời sống xã hội nông thôn miền
núi vùng dân tộc thiểu số, Nguyễn Quốc Phẩm (chủ biên) [74]: Đây là công trình xã
hội hóa thành quả nghiên cứu của một đề tài cấp bộ. Các tác giả đã phân tích một cách
khoa học thực tiễn đặc điểm của hệ thống chính trị các vùng dân tộc thiểu số với thực
hiện quy chế dân chủ ở cơ sở đồng thời đã coi trọng vấn đề xây dựng đội ngũ cán bộ là
người dân tộc thiểu số (đặc biệt là cán bộ cấp cơ sở). Đây là một tài liệu cũng liên quan
gần gũi với đề tài luận án có thể tham khảo trong nghiên cứu.


10
Một số vấn đề dân tộc và phát triển, của tác giả Lê Ngọc Thắng [90]: Tác
phẩm chủ yếu đề cập đến một số nội dung về vấn đề lý luận, chính sách dân tộc; các
vấn đề về phát triển kinh tế, bảo tồn và phát huy các bản sắc văn hóa, ổn định xã hội
của vùng dân tộc và miền núi; đổi mới nội dung và phương thức công tác dân tộc;
vai trò của nghiên cứu khoa học đối với công tác dân tộc; phát triển bền vững và
bảo vệ môi trường ở vùng dân tộc và miền núi. Tác phẩm mang lại những gợi ý
quan trọng về hệ thống các vấn đề thuộc nội dung công tác dân tộc hiện nay.
60 năm công tác dân tộc - Thực tiễn và bài học kinh nghiệm, do Ủy ban Dân
tộc biên soạn [105]: Đây là tập hợp những bài báo khoa học của những học giả uy tín
tham gia hội thảo khoa học: 60 năm công tác dân tộc - Thực tiễn và bài học kinh
nghiệm. Các nghiên cứu trong công trình tập trung chủ yếu vào bốn vấn đề lớn: phần
thứ nhất: sự hình thành và phát triển của cơ quan công tác dân tộc; phần thứ hai:
quan điểm, chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước qua các thời kỳ cách mạng;
phần thức ba: công tác dân tộc - thành tựu, tồn tại và bài học kinh nghiệm; phần thứ
tư: công tác dân tộc ở các địa phương - thực tiễn và bài học kinh nghiệm. Đây là tác

phẩm trình bày gần như toàn diện các vấn đề cơ bản nhất về công tác dân tộc ở nước
ta hiện nay. Tuy nhiên, mỗi vấn đề chỉ dừng lại ở những báo cáo kết quả nghiên cứu
bằng bài báo khoa học hoặc một nhóm các bài báo khoa học nên hầu hết chỉ dừng lại
ở mức khái quát những nội dung cơ bản liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu.
Công bằng và bình đẳng xã hội trong quan hệ tộc người ở các quốc gia đa
dân tộc, của tác giả Nguyễn Quốc Phẩm (chủ biên) [75]: Đây là công trình nghiên
cứu của tập thể tác giả Viện Chủ nghĩa xã hội khoa học thuộc Học viện Chính trị
quốc gia Hồ Chí Minh do tác giả Nguyễn Quốc Phẩm làm chủ biên. Công trình đã
nghiên cứu những di sản kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh về công bằng, bình đẳng xã hội từ góc độ dân tộc và quan hệ dân tộc. Tác giả
cũng đã nhìn nhận, đánh giá những vấn đề dân tộc, sự phát triển của các quốc gia
dân tộc hiện nay và đề xuất những kiến nghị trong việc thực hiện công bằng, bình
đẳng xã hội trong các tộc người, trong phát triển kinh tế - xã hội ở các vùng dân tộc
thiểu số và miền núi của Việt Nam.


11
Xây dựng và hình thành hệ thống chính sách dân tộc ở Việt Nam, do Lê
Ngọc Thắng (chủ biên) [91]: Đây là một công trình khoa học, hệ thống bàn về việc
xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính sách dân tộc ở Việt Nam hiện nay. Đặc biệt đã
đề cập đến chính sách giáo dục và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ người dân tộc thiểu số
đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện hiện nay. Đây là công
trình tham khảo rất có giá trị cho tác giả luận án.
Phát triển nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số Việt Nam đáp ứng yêu cầu đẩy
mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, của tác giả Nguyễn Đăng Thành [88]: Tác
phẩm đã cung cấp luận cứ lý thuyết và thực tiễn cho nhận thức đầy đủ và toàn diện hơn
vấn đề phát triển nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, tác giả cũng đã giới
thiệu những nét chính trong chính sách phát triển nguồn nhân lực dân tộc thiểu số ở các
nước như Canada và Trung Quốc để rút ra những kinh nghiệm cho những những chính
sách phát triển nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số ở Việt Nam. Tác giả cũng đã tổng

hợp và chỉ ra hệ thống chính sách của Đảng và Nhà nước đối với sự phát triển nguồn
nhân lực dân tộc thiểu số. Trên cơ sở đó, tác giả đã đưa ra các giải pháp khoa học, nhằm
phát triển nguồn nhân lực dân tộc thiểu số ở nước ta nhằm đáp ứng yêu cầu quá trình đẩy
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Đảng Cộng sản Việt Nam và Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc, của
Ủy ban dân tộc [106 ]: Đây là công trình khảo cứu và tập hợp, hệ thống hóa các văn
kiện của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc. Trong phần thứ nhất
cuốn sách đã hệ thống các văn kiện của Đảng về vấn đề dân tộc và được chia thành
bốn thời kỳ: thời kỳ từ khi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam từ năm 1930 đến
năm 1945; thời kỳ từ năm 1946 đến năm 1954; thời kỳ chống Mỹ, xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; thời kỳ xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đi lên công nghiệp hóa, hiện đại
hóa. Phần thứ hai trình bày tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc thông qua việc
tập hợp các bài nói chuyện, thư gửi của Người với đồng bào dân tộc thiểu số. Đây là
công trình tổng hợp rất có giá trị cho những nghiên cứu về quan điểm của Đảng
Cộng sản Việt Nam và tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc.


12
10 năm thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy, Ban chấp hành TW
khóa IX về công tác dân tộc và tôn giáo - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn, của
Hoàng Minh Đô - Lê Văn Lợi (Đồng chủ biên) [37]: Công trình này là tập hợp của
hơn 30 bài báo khoa học trong Hội thảo khoa học được tổ chức tại Học viện Chính
trị quốc gia Hồ Chí Minh với mục đích nghiên cứu, nhìn lại những vấn đề lý luận
và thực tiễn được đặt ra sau 10 năm thực hiện nghị quyết Hội nghị lần thứ Bảy
Ban chấp hành Trung ương khóa IX. Trong đó, phần đầu của công trình là những
nghiên cứu về vấn đề dân tộc và việc thực hiện chính sách dân tộc. Tiêu biểu là
các nghiên cứu của các nhà khoa học như: Nguyễn Quốc Phẩm, Nhìn nhận và giải
quyết quan hệ giữa các tộc người ở Việt Nam sau mười năm thực hiện Nghị quyết
Hội nghị Trung ương lần thứ bảy khóa IX về công tác dân tộc; Đỗ Thị Thạch,

Tình hình dân tộc thiểu số và công tác dân tộc ở nước ta hiện nay; Nguyễn Thị
Ngân, Nội dung cơ bản và ý nghĩa của nghị quyết Trung ương lần thứ bảy khóa IX
về công tác dân tộc đối với công cuộc đổi mới ở Việt Nam; Nguyễn An Ninh, Phát
triển hạ tầng kinh tế - xã hội cho vùng dân tộc thiểu số ở Việt Nam những vấn đề
đang đặt ra và giải pháp; Bùi Thị Ngọc Lan, Những vấn đề đặt ra đối với công
tác dân tộc và tôn giáo ở nước ta hiện nay;... Đây là những báo cáo khoa học rất
có giá trị về cả lý luận và thực tiễn cho những nghiên cứu về vấn đề dân tộc và
chính sách dân tộc ở Việt Nam.
Sự biến đổi những giá trị xã hội truyền thống của đồng bào các dân tộc
thiểu số ở Tây Nguyên hiện nay, của Nguyễn Ngọc Hòa [40]: Công trình này tác
giả đã đi sâu nghiên cứu về những giá trị truyền thống của đồng bào các dân tộc
thiểu số ở Tây Nguyên. Từ những phân tích trên tác giả đã đánh giá vai trò của
các giá trị truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên với các
mặt của đời sống xã hội hiện nay. Tác giả cũng đã làm rõ thực trạng biến đổi các
giá trị xã hội truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên và đề
xuất hệ thống các giải pháp nhằm kế thừa và phát huy các giá trị xã hội truyền
thống của đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn đã nêu. Đây là tài liệu tham
khảo có có giá trị cho luận án bởi vì đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên


13
có nhiều nét tương đồng về phương thức sản xuất kinh tế, đặc điểm dân cư tộc
người và đặc điểm văn hóa với đồng bào dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình,
Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.
Xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc ở Tây Nguyên, của Trương
Minh Dục [9]: Đây là công trình rất có giá trị trong vấn đề nghiên cứu về nội dung
đại đoàn kết toàn dân tộc. Tác giả đã tập trung làm rõ truyền thống đoàn kết của các
dân tộc ở Tây nguyên qua các thời kỳ cách mạng và giá trị của truyền thống đoàn
kết đó đặc biệt là trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Cùng với
đó, tác giả đã phân tích những xu hướng trong quan hệ dân tộc hiện nay và từ đó

đưa ra các giải pháp nhằm bổ sung, hoàn thiện chính sách xây dựng và củng cố khối
đại đoàn kết toàn dân tộc ở Tây nguyên.
Quan hệ tộc người ở Tây nguyên trong thời kỳ đổi mới, của Trương Minh
Dục [10]:. Đây là sách chuyên khảo rất có giá trị cho những nghiên cứu về vấn đề
dân tộc ở Tây nguyên đặc biệt là nghiên cứu về quan hệ tộc người ở Tây Nguyên.
Tác giả đã làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về quan hệ tộc người và những
nhân tố tác động đến quan hệ tộc người ở Tây Nguyên trong thời kỳ đổi mới. Từ đó,
tác giả đã đi vào nghiên cứu quan hệ tộc người trên những nội dung cụ thể như:
trong không gian sinh tồn, trong kinh tế, văn hóa, chính trị và an ninh quốc phòng.
Tác giả cũng trình bày những nội dung xây dựng quan hệ tộc người ở Tây Nguyên
trong thời kỳ đổi mới. Đây là tài liệu tham khảo rất giá trị cho luận án khi nghiên
cứu quan hệ tộc người trong chính trị, đặc biệt là vấn đề bộ máy chính quyền và xây
dựng đội ngũ cán bộ cho bộ máy chính quyền.
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về công tác dân tộc qua
30 năm đổi mới, do Ủy ban Dân tộc biên soạn [107]: Đây là công trình nghiên cứu
một cách toàn diện và hoàn chỉnh về vấn đề quản lý nhà nước trong lĩnh vực dân tộc
từ năm 1986 đến nay. Công trình không chỉ luận giải những quan điểm của chủ
nghĩa Mác -Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và quản lý nhà nước
về công tác dân tộc mà còn làm rõ những vấn đề lý luận và thực thực tiễn quản lý
nhà nước về công tác dân tộc qua 30 năm đổi mới và đưa ra quan điểm, nhiệm vụ,


14
giải pháp chỉ đạo công tác quản lý nhà nước về công tác dân tộc trong thời kỳ công
nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Trong tác phẩm trên, các tác giả cũng
đã dành ưu tiên cho nghiên cứu về công tác cán bộ trong hệ thống công tác dân tộc
từ khi đổi mới đến nay. Đây là tài liệu tham khảo có giá trị cho những nghiên cứu
về vấn đề dân tộc nói chung và đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số nói riêng.
Như vậy, vấn đề dân tộc và giải quyết vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ
lên chủ nghĩa xã hội là vấn đề có giá trị cả về mặt lý luận và thực tiễn đối với nước

ta hiện nay. Vì thế đã có rất nhiều công trình tập trung nghiên cứu, tiếp cận trên
những phương diện khác nhau. Ngoài những công trình nêu trên, cũng còn rất nhiều
các luận án, luận văn, bài báo đăng trên các tạp chí khoa học chuyên ngành,… Đây
là những tài liệu tham khảo rất có giá trị khi thực hiện luận án này.
1.2.2. Những công trình nghiên cứu về đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số
Xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp
hóa, hiện đại hóa luận cứ và giải pháp, của Lê Phương Thảo, Nguyễn Cúc, Doãn
Hùng (Đồng chủ biên) [89]: Đây là tập hợp những bài viết chọn lọc tham gia đề tài
khoa học độc lập cấp nhà nước “Nghiên cứu giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ dân
tộc thiểu số nước ta thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”. Cuốn sách được
kết cấu bởi hai phần chính. Phần thứ nhất: Luận cứ khoa học cho việc xây dựng đội
ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở nước ta thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Phần thứ hai: Xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở nước ta trong thời kỳ đẩy
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Trong phần thứ nhất, những bài viết tập trung làm
rõ những vấn đề lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề
dân tộc và chính sách cán bộ dân tộc thiểu số; chính sách cán bộ dân tộc thiểu số Việt
Nam qua các giai đoạn lịch sử. Ở phần thứ hai nhóm tác giả tập trung vào làm rõ các
vấn đề về phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các ngành, các lĩnh vực khác
nhau, các vùng dân tộc thiểu số trên cả nước. Đây chính là tài liệu tham khảo rất có giá
trị cho những nghiên cứu về cán bộ dân tộc thiểu số ở Việt Nam.
Phát triển nguồn cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh miền núi phía Bắc
nước ta hiện nay, của Lô Quốc Toản [96]: Đây là tác phẩm được viết trên cơ sở


15
luận án tiến sĩ triết học của chính tác giả được bảo vệ năm 2009 tại học Học
viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh. Trong công trình nghiên cứu
của mình, tác giả Lô Quốc Toản đã làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn của
vấn đề phát triển nguồn cán bộ dân tộc thiểu số. Và trên cơ sở đó, tác giả đã chỉ
ra những một cách khách quan và khoa học thực trạng công tác phát triển nguồn

cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh miền núi phía Bắc nước ta đồng thời đưa ra
các đánh giá và hệ thống những giải pháp phát triển nguồn cán bộ dân tộc thiểu
số ở các tỉnh trên nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc trong giai đoạn hiện nay.
Công tác xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số của Đảng bộ bộ đội biên
phòng từ năm 1996 đến năm 2006”, của Đặng Văn Trọng [103]: Đây là luận án tiến
sĩ Triết học được bảo vệ năm 2012. Trong công trình nghiên cứu, tác giả đã trình
bày yêu cầu khách quan của việc xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số từ năm
1996 đến năm 2006. Phân tích và làm rõ những quan điểm và chủ trương xây dựng
đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số của bộ đội biên phòng đồng thời chỉ ra những thành
tựu, hạn chế, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm trong công tác xây dựng đội ngũ
cán bộ dân tộc thiểu số của Đảng bộ biên phòng.
Tạo nguồn cán bộ công chức xã người dân tộc thiểu số ở các tỉnh Tây
Nguyên giai đoạn hiện nay, của Trương Thị Bạch Yến [134]: Công trình nghiên
cứu một cách chuyên sâu và rất hệ thống về tất cả những vấn đề liên quan công tác
tạo nguồn cán bộ, công chức cấp xã người dân tộc thiểu số ở các tỉnh Tây Nguyên.
Trong đó, tác giả đã nghiên cứu những đặc điểm tình hình Tây Nguyên, hệ thống
chính trị các xã, đặc điểm, vai trò của cán bộ, công chức và nguồn cán bộ, công
chức xã người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên. Tác giả cũng làm rõ những vấn đề
lý luận và thực tiễn liên quan đến cán bộ, công chức và nội dung, phương thức,
vai trò tạo nguồn cán bộ, công chức xã người dân tộc thiểu số ở các tỉnh Tây
Nguyên. Trên cơ sở đánh giá đúng thực trạng nguồn và công tác tạo nguồn cán
bộ, công chức xã người dân tộc thiểu số ở các tỉnh Tây Nguyên, rút ra nguyên
nhân của thực trạng, những kinh nghiệm và những vấn đề đặt ra từ thực tiễn, tác


16
giả đã đề xuất phương hướng và những giải pháp chủ yếu để đẩy mạnh việc tạo
nguồn cán bộ, công chức xã là người dân tộc thiểu số ở các tỉnh Tây Nguyên đến
năm 2020. Mặc dù công trình này chỉ đi sâu vào nghiên cứu vấn đề tạo nguồn

cán bộ công chức xã người dân tộc thiểu số ở các tỉnh Tây Nguyên nhưng đây là
công trình nghiên cứu gần đây nhất về công tác cán bộ người dân tộc thiểu số và
là tài liệu tham quan trọng cho tác giả trong việc hoàn thành các nhiệm vụ
nghiên cứu của luận án.
Xây dựng đội ngũ cán bộ dân vận người dân tộc thiểu số trong thời kỳ mới,
của Thào Xuân Sùng [86]: Cuốn sách đã làm rõ những vấn đề cơ bản nhất về lý luận
và thực tiễn trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ dân vận người dân tộc thiểu số ở
nước ta. Chương 1 tác giả trình bày những vấn đề lý luận về dân tộc, dân tộc thiểu
số và xây dựng đội ngũ cán bộ dân vận người dân tộc thiểu số. Chương 2 tác giả đã
dùng những luận chứng khoa học và nguồn tư liệu phong phú để làm rõ thực trạng
đội ngũ và công tác xây dựng đội ngũ cán bộ dân vận người dân tộc thiểu số.
Chương 3 tác giả trình bày những mục tiêu, nguyên tắc và giải pháp cơ bản xây
dựng đội ngũ cán bộ dân vận người dân tộc thiểu số trong thời kỳ mới. Mặc dù chỉ
nghiêng về trình bày về đội ngũ cán bộ dân vận người dân tộc thiểu số nhưng cuốn
sách thực sự là tài liệu tham khảo rất có giá trị cho luận án trên cả nội dung trình
bày cũng như phương pháp tiếp cận, nghiên cứu.
1.2.3. Những công trình nghiên cứu về vấn đề dân tộc ở các tỉnh Quảng
Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế
Các dân tộc ít người ở Bình Trị Thiên, của tập thể tác giả Nguyễn Quang
Lộc, Nguyễn Hữu Thông, Trần Văn Tuấn, Dương Đình Khôi, Vũ Thị Việt, Nguyễn
Xuân Hồng, Nguyễn Văn Mạnh [55]: Công trình gồm ba phần: Phần một nghiên
cứu những yếu tố địa lý lịch sử, thành phần và những đặc điểm tộc người, dẫn liệu
nhân chủng học. Phần hai nghiên cứu các dân tộc ít người ở Bình Trị Thiên: dân tộc
Chứt, Dân tộc Bru - Vân Kiều, dân tộc Tà Ôi, dân tộc Cơ tu. Phần ba nghiên cứu
truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm và những thành tích bước đầu trong
xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đây là công trình nghiên cứu đầu tiên và đầy đủ nhất về


17
các dân tộc thiểu số ở Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Công trình đã

giải đáp rất nhiều vấn đề về các dân tộc thiểu số Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa
Thiên Huế dưới góc độ dân tộc học.
Luật tục của người Tà Ôi, Cơ tu, Bru - Vân Kiều ở Quảng Trị, Thừa Thiên
Huế của Nguyễn Văn Mạnh (chủ biên) [59]: Tác phẩm là công trình nghiên cứu
toàn diện và rất hệ thống về các luật tục của người Tà Ôi, Cơ tu, Bru - Vân Kiều ở
Quảng Trị, Thừa Thiên Huế gồm: luật tục về sở hữu và quản lý nguồn tài nguyên
thiên nhiên, luật tục với việc khai thác - bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, luật tục về
lĩnh vực văn hóa đảm bảo đời sống, luật tục về các quan hệ xã hội và hôn nhân gia
đình,... tác giả cũng nghiên cứu để tìm ra những giải pháp kết hợp giữa luật tục và
pháp luật trong đời sống đồng bào dân tộc Tà Ôi, Cơ tu, Bru - Vân Kiều ở Quảng
Trị, Thừa Thiên Huế trong giai đoạn hiện nay.
KaTu kẻ sống đầu nguồn ngọn nước, do Nguyễn Hữu Thông (chủ biên) [95]:
Tác phẩm đã nghiên cứu giải thích rõ sự hiện diện và diễn trình di trú, cũng như vai
trò của nhóm Katunic và tộc người KaTu trong lịch sử - văn hóa của cư dân miền
Trung. Đây là công trình nghiên cứu một cách toàn diện về tộc người KaTu trên rất
nhiều phương diện: lịch sử tộc người, cuộc sống thường nhật, hoạt động kinh tế và
diễn trình của một chu kỳ sản xuất, cuộc sống cộng đồng... góp phần vào bức tranh
đa dạng của văn hóa tộc người ở miền Trung.
Đồng bào các dân tộc thiểu số Thừa Thiên Huế mang họ Hồ của chủ tịch Hồ
Chí Minh, do Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế chủ trì xuất bản [93]: Đây là tập hợp những
bài viết của các tác giả nghiên cứu về đồng bào dân tộc ít người tỉnh Thừa Thiên Huế
và Quảng Trị mang họ Hồ trong đó chủ yếu đi sâu vào nghiên cứu lịch sử, ý nghĩa
của sự kiện đồng bào các dân tộc thiểu số Thừa Thiên Huế mang họ Hồ và vai trò của
đồng bào dân tộc thiểu số mang họ Hồ ở tỉnh Thừa Thiên Huế đối với cách mạng
Việt Nam. Đặc biệt, các bài viết trong công trình này cũng đánh giá những giá trị của
sự kiện đồng bào các dân tộc thiểu số Thừa Thiên Huế mang họ Hồ và tác động của
sự kiện đó đến lịch sử, văn hóa, con người ở các dân tộc thiểu số của tỉnh Thừa Thiên
Huế. Các tác giả cũng đã nhấn mạnh đến việc giữ gìn và phát triển giá trị đó trong
xây dựng, phát triển nguồn nhân lực dân tộc thiểu số tỉnh Thừa Thiên Huế.

18
Người Tà Ôi ở Thừa Thiên Huế, do Hoàng Sơn (chủ biên) [85]: Đây là
công trình nghiên cứu sâu sắc và có giá trị cao về tộc người Tà Ôi. Tác giả đã
nghiên cứu tộc người Tà Ôi ở trên những điểm cơ bản: Điều kiện tự nhiên của
khu vực cư trú tộc người; dân số và lịch sử tộc người; các hình thái kinh tế như:
khai thác, sản xuất, nghề thủ công; các yếu tố văn hóa vật chất và văn hóa tinh
thần... Đây là những yếu tố rất quan trọng cần xem xét khi hoạch định và thực
hiện các chính sách dân tộc trong đó có chính sách phát triển đội ngũ cán bộ dân
tộc thiểu số.
Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở các dân tộc thiểu số tỉnh Quảng
Bình, Quảng Trị, của Nguyễn Đăng Mạnh [61]: Đây là nghiên cứu khoa học về vấn
đề tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở các dân tộc thiểu số Tà Ôi, Bru - Vân
Kiều, dân tộc Chứt ở Quảng Bình, Quảng Trị. Đây là những vấn đề thực tiễn nhức
nhối ở vùng dân tộc thiểu số các tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị. Trên cơ sở của việc
khảo sát và nghiên cứu về vấn đề tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở một số dân
tộc thiểu số Quảng Bình, Quảng Trị, tác giả đã làm rõ thực trạng, nguyên nhân và
bước đầu chỉ ra những giải pháp cơ bản để giải quyết vấn đề này. Tảo hôn và hôn
nhân cận huyết cũng là một trong những nguyên sâu xa của những hạn chế trong
việc phát triển nguồn nhân lực cũng như đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở tỉnh
Quảng Bình, Quảng Trị.
1.2.4. Những công trình nghiên cứu về phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc
thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế
Phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị
và Thừa Thiên Huế là vấn đề có ý nghĩa quan trọng cả về phương diện lý luận và
thực tiễn. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau mà đến nay vẫn có rất ít
công trình nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề này. Phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc
thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế được đề cập đến chủ
yếu trong nội dung của các chuyên đề về thực hiện chính sách dân tộc và đặc biệt là
trong các nghiên cứu về phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở Miền Trung và

Tây Nguyên, đáng chú ý là các công trình sau:


19
Tài liệu các chuyên đề, nghiệp vụ, chính sách dân tộc cho cán bộ địa phương
tỉnh Thừa Thiên Huế, do Ban Dân tộc tỉnh Thừa Thiên Huế biên soạn [4]: Tài liệu
chủ yếu đề cập đến những nội dung chủ yếu trong công tác dân tộc ở tỉnh Thừa
Thiên Huế và trang bị cho cán bộ làm công tác dân tộc những kỹ năng cần thiết
nhằm thực hiện tốt trách nhiệm của mình. Tài liệu cũng khái quát vai trò, vị trí của
đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số. Trong tài liệu, một số nội dung về chính sách phát
triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở tỉnh Thừa Thiên Huế đã được đề cập đến với
mục đích trang bị cho cán bộ địa phương kiến thức cơ bản nhằm thực hiện nhiệm vụ
của mình ở tỉnh Thừa Thiên Huế.
Xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số thuộc hệ thống chính trị cấp tỉnh
và huyện các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên hiện nay - Thực trạng và giải phá, của
tác giả Trương Minh Dục [89]: Đây là một trong số rất ít những nghiên cứu có đề
cập đến đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa
Thiên Huế. Trong nghiên cứu này, tác giả đã làm rõ thực trạng, những nhân tố ảnh
hưởng, quan điểm và giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số cấp tỉnh ở
các tỉnh miền Trung và Tây nguyên. Tuy nhiên, do những khó khăn về số liệu nên
tác giả chủ yếu tập trung nghiên cứu dựa trên hệ thống số liệu về cán bộ dân tộc
thiếu số Tây Nguyên. Các số liệu về cán bộ dân tộc thiểu số miền Trung trong đó có
các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế có rất ít và chưa thể là căn cứ
để có những kết luận thật chính xác.
Xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Duyên hải miền Trung Thực trạng, dự báo nhu cầu và giải pháp của tác giả Nguyễn Văn Chỉnh [89]: Mặc
dù đây là nghiên cứu về cán bộ dân tộc thiểu số ở duyên hải miền Trung nhưng tác
giả khảo sát thực trạng cán bộ dân tộc thiểu số trong phạm vi 5 tỉnh: Quảng Bình,
Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam và Quảng Ngãi. Trong nghiên cứu, tác giả
đã chỉ ra những đặc điểm của các tỉnh duyên hải miền Trung ảnh hưởng đến tình
hình đội ngũ cán bộ và công tác cán bộ. Trong đó nhấn mạnh đến ba yếu tố: địa lý

tự nhiên, đặc điểm kinh tế - xã hội và nét đặc thù về lãnh đạo quản lý của các cấp
chính quyền ở miền núi các tỉnh duyên hải miền Trung. Tác giả cũng bước đầu đánh