Hoạt động thu thập và sử dụng tài liệu xám tại thư viện trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn

HOẨT ÀƯÅNG THU THÊÅP VÂ SÛÃ DNG TÂI LIÏÅU XẤM
TẨI THÛ VIÏÅN TRÛÚÂNG ÀẨI HỔC KHOA HỔC
XẬ HƯÅI & NHÊN VÙN TP.HCM

.

Àưỵ Vùn Chêu*

rûúâng àẩi hổc Khoa hổc Xậ hưåi & Nhên
vùn (Àẩi hổc qëc gia TP.HCM) lâ mưåt
trong nhûäng trung têm àâo tẩo vâ
nghiïn cûáu vïì khoa hổc xậ hưåi vâ nhên vùn lúán
nhêët khu vûåc phđa Nam vâ cẫ nûúác. Àïí phc v
cho hoẩt àưång nghiïn cûáu, giẫng dẩy vâ hổc têåp
ca cấn bưå, giẫng viïn vâ sinh viïn ca Trûúâng,
Thû viïån Trûúâng àẩi hổc Khoa hổc Xậ hưåi &
Nhên vùn (TV ÀH KKHXH & NV) àậ xêy dûång
vâ phất triïín ngìn tâi liïåu vïì khoa hổc xậ hưåi
vâ nhên vùn gưìm nhiïìu dẩng tâi liïåu khấc nhau.
Trong àố, TV àùåc biïåt ch trổng thu thêåp ngìn
tâi liïåu xấm àûúåc sẫn sinh ra tûâ hoẩt àưång àâo
tẩo vâ nghiïn cûáu ca Trûúâng. Àêy lâ dẩng tâi
liïåu cố nghơa rêët quan trổng trong hoẩt àưång
khoa hổc vâ gip cấc nhâ nghiïn cûáu cố thïí kïë
thûâa vâ phất huy cấc thânh tûåu nghiïn cûáu àậ
àẩt àûúåc trûúác àố. Do vêåy, viïåc TV thu thêåp àêìy
à vâ tẩo àiïìu kiïån cho ngûúâi dng tin trong
Trûúâng sûã dng hiïåu quẫ ngìn tâi liïåu nây lâ
cú súã quan trổng àïí nêng cao chêët lûúång àâo tẩo
vâ thc àêíy hoẩt àưång nghiïn cûáu khoa hổc ca
Trûúâng.

1. Khấi quất vïì tâi liïåu xấm
Thåt ngûä "tâi liïåu xấm" (grey literature)
àûúåc sûã dng rưång rậi trong nhiïìu ngânh, lơnh
vûåc khấc nhau àïí àïì cêåp àïën mưåt dẩng tâi liïåu

khưng àûúåc xët bẫn chđnh thûác, mâ chó àûúåc
cưng bưë qua cấc kïnh chun biïåt.
Trong "Kïë hoẩch hânh àưång vïì thưng tin
xấm" (Gray Information Functional Plan) àûúåc
àûa ra ngây 18 thấng 01 nùm 1995, cấc chun
gia ca Nhốm cưng tấc liïn cú quan vïì tâi liïåu
xấm ca chđnh ph Hoa Kò (US Government's
Interagency Gray literature working group) àậ
xấc àõnh "tâi liïåu xấm lâ cấc tâi liïåu trong nûúác
hóåc ca nûúác ngoâi, àûúåc thu thêåp qua cấc kïnh
àùåc biïåt vâ khưng thïí cố àûúåc cấc tâi liïåu nây
qua cấc kïnh phên phưëi thưng thûúâng hóåc qua
hïå thưëng xët bẫn vâ phất hânh cng nhû hïå
thưëng bưí sung vâ kiïím soất thû mc ca cấc nhâ
sấch."1
Tẩi Hưåi nghõ qëc tïë lêìn thûá III vïì tâi liïåu
xấm àûúåc tưí chûác tẩi Luxemburg vâo nùm 1997,
tâi liïåu xấm àûúåc xấc àõnh lâ "têët cẫ cấc tâi liïåu
úã dẩng in hóåc àiïån tûã, àûúåc sẫn sinh ra búãi cấc
cú quan chđnh ph, cấc trûúâng àẩi hổc, viïån
nghiïn cûáu, cấc tưí chûác thûúng mẩi vâ cưng
nghiïåp nhûng khưng àûúåc kiïím soất búãi cấc nhâ
xët bẫn thûúng mẩi."2
Nhû vêåy, tâi liïåu xấm lâ dẩng tâi liïåu khưng
àûúåc xët bẫn vâ phên phưëi thưng qua hïå thưëng

cấc cú quan xët bẫn vâ phất hânh thûúng mẩi.
Tûâ nhûäng khấi niïåm trïn, cố thïí thêëy tâi liïåu

* Giẫng viïn Khoa Thû viïån - Thưng tin.
1,2 Elizabet Maria Ramos de Carvalho (2001), Grey literature and its contribution to knowledge society, 11p.

K H O A H Ọ C X ÃÕ H Ộ I V ÀØ N H Â N V Ă N ♦57


xấm gưìm cấc dẩng sau àêy:
- Cấc cưng trònh khoa hổc nhû: àïì tâi nghiïn
cûáu khoa hổc cấc cêëp, lån ấn, lån vùn, bấo
cấo tưíng kïët cấc àïì tâi khoa hổc, thđ nghiïåm,
khẫo nghiïåm khoa hổc,...
- Tâi liïåu ca cấc hưåi nghõ, hưåi thẫo khoa hổc
- Bấo cấo ca cấc cú quan chđnh ph
- Bấo cấo ca cấc àoân tham quan, thûåc têåp,
khẫo sất úã nûúác ngoâi
- Bấo cấo nghiïn cûáu thõ trûúâng, kïët quẫ khẫo
sất thõ trûúâng, bấo cấo hoẩt àưång,... ca cấc cưng
ty, tưí chûác.
- ÊËn phêím thưng tin ca cấc cú quan, bẫn tin
nưåi bưå
- Tiïu chín kơ thåt, bẫn vệ kơ thåt
- Bẫn in thûã, bẫn thẫo
- Biïn bẫn ghi nhúá
Cấc loẩi tâi liïåu trïn ch ëu àûúåc lûu hânh
vâ sûã dng nưåi bưå trong mưåt cú quan, tưí chûác
hóåc giûäa cấc cấ nhên. Hiïån nay, tâi liïåu xấm
khưng chó tưìn tẩi dûúái dẩng in mâ côn àûúåc lûu

trûä dûúái dẩng àiïån tûã vâ xët hiïån ngây câng
nhiïìu trïn Internet, khiïën cho viïåc truy cêåp vâ
sûã dng tâi liïåu xấm dïỵ dâng vâ phưí biïën hún.
Nhòn chung, tâi liïåu xấm mang mưåt sưë àùåc
àiïím sau àêy:
- Tâi liïåu xấm chûáa àûång nhiïìu thưng tin rêët
cố giấ trõ mâ cấc tâi liïåu àûúåc xët bẫn thưng
thûúâng khấc khưng thïí cung cêëp àûúåc.
- Nưåi dung ca tâi liïåu xấm thûúâng cố tđnh
chêët bao quất, cư àổng vâ chi tiïët vïì mưåt hóåc
mưåt sưë vêën àïì.
- Trong nhiïìu trûúâng húåp, tâi liïåu xấm ra àúâi
súám hún cấc loẩi tâi liïåu thưng thûúâng vâ lâ cú
súã àïí xët bẫn mưåt tâi liïåu cố nưåi dung tûúng tûå.
- Tâi liïåu xấm cố thïí gip khùèng àõnh hóåc
àûa ra kïët lån quan trổng vïì mưåt vêën àïì àậ
àûúåc àïì cêåp trong nhiïìu ngìn tâi liïåu khấc nhau.
- Thûúâng rêët khố tòm kiïëm, nhêån biïët, thu
thêåp vâ xûã l tâi liïåu xấm búãi vò dẩng tâi liïåu
nây àûúåc sẫn sinh vâ lûu hânh khưng theo cấc
kïnh xët bẫn vâ phất hânh tâi liïåu thưng thûúâng.
Vúái àùåc àiïím nhû trïn, tâi liïåu xấm cố vai
trô rêët quan trổng trong nhiïìu lơnh vûåc hoẩt àưång
ca con ngûúâi, àùåc biïåt lâ hoẩt àưång àâo tẩo vâ
nghiïn cûáu khoa hổc. Tâi liïåu xấm lâ phûúng
tiïån quan trổng àïí lûu giûä vâ phưí biïën thưng tin,
tri thûác khoa hổc thåc nhiïìu ngânh, lơnh vûåc
khoa hổc khấc nhau, àùåc biïåt lâ cung cêëp àêìy à

vâ nhanh nhêët thưng tin vïì cấc thânh tûåu khoa

hổc múái, hưỵ trúå àùỉc lûåc cho quấ trònh hổc têåp vâ
nghiïn cûáu ca nhiïìu àưëi tûúång khấc nhau nhû
cấc nhâ khoa hổc, hổc viïn sau àẩi hổc, sinh
viïn,... Nhiïìu thưng tin do tâi liïåu xấm cung
cêëp khưng thïí tòm àûúåc úã bêët k ngìn tâi liïåu
nâo khấc. Cố thïí nối tâi liïåu xấm lâ ngìn tin
ch ëu phc v cho hoẩt àưång àâo tẩo vâ nghiïn
cûáu khoa hổc trong cấc trûúâng àẩi hổc, cao àùèng
vâ viïån nghiïn cûáu. Bïn cẩnh àố, tâi liïåu xấm
côn cung cêëp nhiïìu thưng tin cố giấ trõ hưỵ trúå
cho quấ trònh ra quët àõnh vâ àiïìu hânh ca cấc
nhâ lậnh àẩo, quẫn lđ,... úã nhiïìu loẩi hònh cú
quan, tưí chûác khấc nhau.
2. Hoẩt àưång thu thêåp tâi liïåu xấm tẩi Thû
viïån Trûúâng àẩi hổc Khoa hổc Xậ hưåi vâ Nhên
vùn TP.HCM
Hiïån nay, Thû viïån Trûúâng àẩi hổc Khoa hổc
Xậ hưåi vâ Nhên vùn TP.HCM thu thêåp têët cẫ cấc
loẩi tâi liïåu xấm àûúåc sẫn sinh vâ lûu hânh trong
Trûúâng cng nhû liïn hïå vúái cấc trung têm, viïån
nghiïn cûáu vâ cấc trûúâng àẩi hổc trong nûúác àïí
mua, trao àưíi tâi liïåu xấm nhû: Viïån Thưng tin
Khoa hổc Xậ hưåi Viïåt Nam, Viïån nghiïn cûáu
gia àònh vâ giúái, Trung têm Thưng tin Khoa hổc
vâ Cưng nghïå Qëc gia, Àẩi hổc Vùn hoấ Hâ
Nưåi,... Tâi liïåu xấm àûúåc thu thêåp ch ëu úã
dẩng in, bùçng tiïëng Viïåt, mưåt sưë đt tâi liïåu bùçng
tiïëng Anh. Àưëi vúái ngìn tâi liïåu xấm cố tẩi
Trûúâng, Thû viïån thu thêåp thưng qua hai kïnh
chđnh lâ chïë àưå nưåp lûu tẩi thû viïån àưëi vúái lån

vùn thẩc sơ vâ lån ấn tiïën sơ àûúåc bẫo vïå tẩi
trûúâng vâ Phông Sau àẩi hổc - Quẫn lđ khoa hổc
chuín giao cho Thû viïån àïì tâi nghiïn cûáu khoa
hổc, bấo cấo khoa hổc cấc cêëp àậ àûúåc Trûúâng
nghiïåm thu.
Tđnh àïën thấng 09 nùm 2008, vưën tâi liïåu
xấm ca Thû viïån Trûúâng bao gưìm: 437 àïì tâi
nghiïn cûáu khoa hổc, bấo cấo khoa hổc, kó ëu
hưåi thẫo khoa hổc; 2352 nhan àïì lån vùn thẩc
sơ, lån ấn tiïën sơ dẩng tâi liïåu in vâ mưåt sưë tẩp
chđ, bẫn tin nưåi bưå.
Bïn cẩnh tâi liïåu dẩng in, Thû viïån cng àậ
tẩo lêåp àûúåc mưåt sưë cú súã dûä liïåu (CSDL) tâi
liïåu xấm nhû CSDL thû mc lån vùn bao gưìm
1513 biïíu ghi phẫn ấnh 2239 lån vùn thẩc sơ,
lån ấn tiïën sơ; CSDL toân vùn lån vùn, lån
ấn gưìm 865 nhan àïì vúái tưíng cưång 115.806 trang
tâi liïåu, CSDL toân vùn bấo cấo khoa hổc - àïì

58♦K H O A H Ọ C X ÃÕ H Ộ I V ÀØ N H Â N V Ă N


tâi nghiïn cûáu gưìm 722 nhan àïì vúái tưíng cưång
123.545 trang tâi liïåu. Ngoâi ra, Thû viïån côn
mua CSDL BAOCAOKHOAHOC3 àïí phc v
cho ngûúâi dng tin trong Trûúâng.
3. Tònh hònh sûã dng tâi liïåu xấm tẩi Thû
viïån Trûúâng àẩi hổc Khoa hổc Xậ hưåi vâ Nhên
vùn TP.HCM
Hiïån nay, Thû viïån trûúâng phc v tâi liïåu

xấm cho nhu cêìu nghiïn cûáu, giẫng dẩy vâ hổc
têåp ca cấn bưå, giẫng viïn, hổc viïn sau àẩi hổc
vâ sinh viïn ca Trûúâng theo hònh thûác àổc tẩi
chưỵ vâ truy cêåp qua mẩng nưåi bưå ca Àẩi hổc
Qëc gia TPHCM. Trong àố, Thû viïån ûu tiïn
phc v tâi liïåu xấm cho cấn bưå nghiïn cûáu vâ
cấn bưå giẫng dẩy.
Àïí àấnh giấ tònh hònh sûã dng tâi liïåu xấm
tẩi Thû viïån Trûúâng àẩi hổc Khoa hổc Xậ hưåi vâ
Nhên vùn TP.HCM, viïåc khẫo sất bùçng bẫng hỗi
àậ àûúåc tiïën hânh àưëi vúái ngûúâi dng tin lâ cấn
bưå, giẫng viïn, hổc viïn sau àẩi hổc vâ sinh viïn
ca Trûúâng. Cấc phiïëu khẫo sất àậ àûúåc phất ra
tẩi phông àổc ca Thû viïån trûúâng theo phûúng

phấp chổn mêỵu ngêỵu nhiïn. Tưíng sưë phiïëu khẫo
sất àûúåc phất ra lâ 130 phiïëu. Sưë phiïëu thu lẩi
àûúåc lâ 101 phiïëu vâ sưë phiïëu trẫ lúâi àẩt u cêìu
lâ 85 phiïëu. Kïët quẫ khẫo sất vïì viïåc sûã dng tâi
liïåu xấm ca ngûúâi dng tin tẩi Thû viïån trûúâng
àûúåc thïí hiïån nhû sau:
Ngûúâi sûã dng tâi liïåu xấm àûúåc khẫo sất
bao gưìm nhûäng thânh phêìn sau: Bẫng 1
Qua khẫo sất tẩi Thû viïån trûúâng, hiïån nay
àưëi tûúång sûã dng thûúâng xun thû viïån ch
ëu vêỵn lâ sinh viïn, côn cấc àưëi tûúång khấc
nhû giẫng viïn, nghiïn cûáu sinh vâ hổc viïn cao
hổc thò thónh thoẫng múái vâo sûã dng tâi liïåu
ca thû viïån. Do vêåy, kïët quẫ khẫo sất vïì thânh
phêìn ngûúâi sûã dng ngìn tâi liïåu xấm tẩi phông

àổc ca Thû viïån trûúâng cho thêëy tó lïå sinh viïn
sûã dng loẩi tâi liïåu nây lâ cao nhêët (77.65%),
tiïëp àïën lâ hổc viïn cao hổc (15.29%), nghiïn
cûáu sinh (2.35%) vâ giẫng viïn (4.71%).
Vïì cấc loẩi tâi liïåu xấm àûúåc ngûúâi dng
tin tẩi Thû viïån trûúâng sûã dng, kïët quẫ khẫo sất
nhû sau: Bẫng 2

Bẫng 1. Thânh phêìn ngûúâi sûã dng tâi liïåu xấm tẩi phông àổc ca Thû viïån trûúâng
Thânh phêìn

Sưë lûúång

Tó lïå (%)

Giẫng viïn

4

4.71

Nghiïn cûáu sinh

2

2.35

Hổc viïn cao hổc

13

15.29

Sinh viïn

66

77.65

Tưíng cưång:

85

100

Bẫng 2. Cấc loẩi tâi liïåu xấm àûúåc ngûúâi dng tin sûã dng
Loẩi tâi liïåu xấm

Sưë lûúång

Tó lïå (%)

Lån vùn thẩc sơ

48

56.47

Tẩp chđ, bẫn tin nưåi bưå

45

52.94

Lån ấn tiïën sơ

37

43.53

Cưng trònh nghiïn cûáu khoa hổc cấc cêëp

28

32.94

Bấo cấo khoa hổc

25

29.41

Kó ëu hưåi thẫo khoa hổc

16

18.82

3. Bi Loan Thy, Lï Hưìng Hụå (2008), Cấc biïån phấp xêy dûång vâ phất triïín ngìn tâi ngun hổc têåp phc v
àâo tẩo theo hổc chïë tđn chó tẩi Thû viïån trûúâng àẩi hổc Khoa hổc Xậ hưåi vâ Nhên vùn//K ëu hưåi thẫo Àưíi múái

phûúng phấp giẫng dẩy theo hổc chïë tđn chó, tr.34-38.

K H O A H Ọ C X ÃÕ H Ộ I V ÀØ N H Â N V Ă N ♦59


Kïët quẫ khẫo sất úã bẫng 2 cho thêëy ngûúâi
dng tin ca Thû viïån trûúâng sûã dng nhiïìu loẩi
tâi liïåu xấm khấc nhau hiïån cố tẩi thû viïån. Trong
àố, cấc loẩi tâi liïåu xấm àûúåc ngûúâi dng tin sûã
dng nhiïìu lâ: lån vùn thẩc sơ (56.47%), tẩp
chđ, bẫn tin nưåi bưå (52.94%) vâ lån ấn tiïën sơ
(43.53%). Tuy nhiïn, do sûå khấc biïåt vïì trònh
àưå vâ tđnh chêët cưng viïåc ca mưỵi àưëi tûúång nïn
mûác àưå sûã dng cấc loẩi tâi liïåu xấm nây khấc
nhau: Bẫng 3
Sinh viïn thûúâng sûã dng cấc tâi liïåu cung
cêëp kiïën thûác khoa hổc nïìn tẫng vâ cố hïå thưëng
àïí phc v cho cấc mưn hổc trong chûúng trònh
àâo tẩo úã bêåc àẩi hổc, do vêåy, hổ thûúâng sûã dng
ch ëu sấch giấo khoa vâ giấo trònh vâ sûã dng
thïm cấc dẩng tâi liïåu xấm nhû: tẩp chđ, bẫn tin
nưåi bưå (47.06%), lån vùn thẩc sơ (40%) àïí múã
rưång kiïën thûác.
Riïng hổc viïn cao hổc vâ nghiïn cûáu sinh
cêìn nhûäng tâi liïåu cung cêëp kiïën thûác chun sêu
vïì chun ngânh àïí hưỵ trúå cho viïåc hổc têåp vâ
nghiïn cûáu theo cấc chun àïì trong chûúng trònh
àâo tẩo sau àẩi hổc. Do vêåy, kïët quẫ khẫo sất úã

bẫng 3 cho thêëy hổ thûúâng sûã dng cấc loẩi tâi

liïåu xấm nhû: lån vùn thẩc sơ (12.9%), lån ấn
tiïën sơ (7.06%) vâ bấo cấo khoa hổc (8.23%).
Àưëi vúái giẫng viïn thò hổ cêìn cẫ nhûäng tâi
liïåu cung cêëp kiïën thûác tưíng húåp vâ tâi liïåu cung
cêëp kiïën thûác chun sêu àïí phc v cho quấ
trònh giẫng dẩy vâ nghiïn cûáu khoa hổc, àùåc biïåt
lâ nhiïìu giẫng viïn cng àang theo hổc cấc
chûúng trònh àâo tẩo sau àẩi hổc. Kïët quẫ khẫo
sất úã bẫng 3 cho thêëy giẫng viïn sûã dng nhiïìu
cấc loẩi tâi liïåu xấm sau: lån vùn thẩc sơ (3.53%)
vâ lån ấn tiïën sơ (2.35%).
Vïì mc àđch sûã dng tâi liïåu xấm ca ngûúâi
dng tin: Bẫng 4
Kïët quẫ khẫo sất thïí hiïån úã bẫng 4 cho thêëy
ngûúâi dng tin sûã dng tâi liïåu xấm phc v ch
ëu cho viïåc hổc têåp (95.29%) vâ nghiïn cûáu
khoa hổc (60%). Àiïìu nây hoân toân húåp l búãi
vò àêy lâ hai hoẩt àưång chđnh ca ngûúâi dng tin
trong trûúâng àẩi hổc. Àưìng thúâi, kïët quẫ phên
tđch úã bẫng 5 cng cho thêëy sûå chïnh lïåch trong
mc àđch sûã dng tâi liïåu xấm ca tûâng àưëi tûúång
ngûúâi dng tin: tó lïå sinh viïn sûã dng tâi liïåu

Bẫng 3. Mûác àưå sûã dng tâi liïåu xấm ca ngûúâi dng tin
Loẩi tâi liïåu xấm

Àưëi tûúång sûã dng
Sinh viïn

Hổc viïn cao hổc Giẫng viïn

Sưë lûúång Tó lïå (%) Sưë lûúång Tó lïå (%)

Nghiïn cûáu sinh

Sưë lûúång Tó lïå (%) Sưë lûúång Tó lïå (%)

Lån vùn thẩc sơ

34

40.0

11

12.9

3

3.53

0

0

Tẩp chđ, bẫn tin nưåi bưå

40

47.06

3

3.53

1

1.18

1

1.18

Lån ấn tiïën sơ

29

34.12

6

7.06

2

2.35

0

0

Cưng trònh nghiïn cûáu
khoa hổc cấc cêëp

24

28.24

3

3.53

1

1.18

0

0

Bấo cấo khoa hổc

17

20.0

5

5.88

1

1.18

2

2.35

Kó ëu hưåi thẫo
khoa hổc

11

12.94

3

3.53

1

1.18

1

1.18

Bẫng 4. Mc àđch sûã dng tâi liïåu xấm ca ngûúâi dng tin
Mc àđch sûã dng

Sưë lûúång

Tó lïå (%)

Hổc têåp

81

95.29

Nghiïn cûáu khoa hổc

51

60

Giẫi quët cưng viïåc

10

11.76

Rên luån kơ nùng

2

2.35

60♦K H O A H Ọ C X ÃÕ H Ộ I V ÀØ N H Â N V Ă N

Bẫng 5. Mc àđch sûã dng tâi liïåu xấm ca tûâng àưëi tûúång ngûúâi dng tin
Mc àđch sûã dng

Àưëi tûúång sûã dng

tâi liïåu xấm

Sinh viïn

Hổc viïn cao hổc

Giẫng viïn

Nghiïn cûáu sinh

Sưë lûúång Tó lïå (%) Sưë lûúång Tó lïå (%) Sưë lûúång Tó lïå (%) Sưë lûúång

Tó lïå (%)

Hổc têåp

65

76.47

11

12.9

3

3.53

2

2.35

Nghiïn cûáu khoa hổc

35

41.18

12

14.12

4

4.71

0

0

Giẫi quët cưng viïåc

5

5.88

2

2.35

2

2.35

1

1.18

Rên luån kơ nùng

2

2.35

0

0

0

0

0

0

Bẫng 6. Hònh thûác tòm tâi liïåu xấm ca ngûúâi dng tin tẩi Thû viïån trûúâng
Hònh thûác tòm tâi liïåu

Sưë lûúång

Tó lïå (%)

Tòm trûåc tiïëp trong kho

67

78.82

Mc lc thû viïån

23

27.06

Trang web thû viïån

15

17.65

Danh mc tâi liïåu

14

16.47

Nhúâ cấn bưå thû viïån

2

2.35

Bẫng 7. Hònh thûác tòm tâi liïåu xấm ca tûâng àưëi tûúång ngûúâi dng tin
Mc àđch sûã dng
tâi liïåu xấm

Àưëi tûúång sûã dng
Sinh viïn

Hổc viïn cao hổc

Giẫng viïn

Nghiïn cûáu sinh

Sưë lûúång Tó lïå (%) Sưë lûúång Tó lïå (%) Sưë lûúång Tó lïå (%) Sưë lûúång

Tó lïå (%)

Tòm trûåc tiïëp trong kho

51

60.0

11

12.94

4

4.71

1

1.18

Mc lc thû viïån

19

22.35

2

2.35

1

1.18

1

1.18

Trang web thû viïån

12

14.12

1

1.18

1

1.18

1

1.18

Danh mc tâi liïåu

13

15.29

1

1.18

0

0

0

0

Nhúâ cấn bưå thû viïån

2

2.35

0

0

0

0

0

0

xấm cho mc àđch hổc têåp lâ cao nhêët (76.47%)
trong khi hổc viïn cao hổc vâ giẫng viïn sûã dng
tâi liïåu xấm cho mc àđch nghiïn cûáu khoa hổc
nhiïìu hún (14.1% vâ 4.71%): Bẫng 5

Àïí sûã dng ngìn tâi liïåu xấm tẩi Thû viïån
trûúâng, ngûúâi dng tin àậ sûã dng nhiïìu hònh
thûác tòm tâi liïåu xấm khấc nhau. Kïët quẫ khẫo
sất thïí hiïån cấc hònh thûác tòm tâi liïåu xấm ca
ngûúâi dng tin nhû sau: Bẫng 6
Nhû vêåy, ngûúâi dng tin chổn hònh thûác tiïëp
cêån ngìn tâi liïåu xấm ca Thû viïån trûúâng bùçng
cấch vâo tòm trûåc tiïëp trong kho tâi liïåu lâ ch

ëu (78.82%), sưë ngûúâi dng tin sûã dng cấc
cưng c tra cûáu ca thû viïån nhû hïå thưëng mc
lc vâ danh mc tâi liïåu khưng nhiïìu. Theo hổ,
hïå thưëng mc lc ca thû viïån rêët khố sûã dng.
Kïët quẫ phên tđch hònh thûác tòm tâi liïåu xấm ca
tûâng àưëi tûúång ngûúâi dng tin úã bẫng 7 cng thïí
hiïån xu hûúáng tòm trûåc tiïëp trong kho tâi liïåu lâ
ch ëu: Bẫng 7
Bïn cẩnh Thû viïån trûúâng, ngûúâi dng tin côn
sûã dng tâi liïåu xấm úã nhiïìu núi khấc. Kïët quẫ
khẫo sất vïì cấc ngìn tin khấc àûúåc ngûúâi dng
tin sûã dng àïí tòm tâi liïåu xấm nhû sau: Bẫng 8

K H O A H Ọ C X ÃÕ H Ộ I V ÀØ N H Â N V Ă N ♦61


Bẫng 8. Cấc ngìn tin àûúåc ngûúâi dng tin sûã dng
Ngìn tin

Sưë lûúång

Tó lïå (%)

Internet

81

95.29

Thû viïån Khoa hổc tưíng húåp TP.HCM

28

32.94

Thû viïån Khoa/Bưå mưn

13

15.29

Thû viïån trung têm ÀHQG TP.HCM

7

8.24

Thû viïån Khoa hổc xậ hưåi miïìn Nam

2

2.35

Thû viïån ÀH Múã TP.HCM

1

1.18

Phông Sau àẩi hổc ca Trûúâng

1

1.18

Giẫng viïn

1

1.18

Bẫng 9. Nhûäng khố khùn mâ ngûúâi dng tin gùåp khi sûã dng tâi liïåu xấm tẩi Thû viïån trûúâng
Vêën àïì

Sưë lûúång

Tó lïå (%)

Chûa tòm àûúåc tâi liïåu ph húåp vúái nhu cêìu

51

60

Tưën nhiïìu thúâi gian tòm tâi liïåu

25

29.41

Khưng biïët cấch tòm loẩi tâi liïåu nây

10

11.76

Khưng àûúåc mûúån tâi liïåu àïí sao chp

2

2.35

Bẫng 8 cho thêëy ngûúâi dng tin àậ sûã dng
tâi liïåu xấm úã rêët nhiïìu ngìn khấc nhau, trong
àố àûúåc sûã dng nhiïìu nhêët lâ Internet (95.29%)
vâ Thû viïå n Khoa hổ c tưí n g húå p TP.HCM
(32.94%). Hiïån nay, Internet àûúåc xem lâ kho
tin trûåc tuën khưíng lưì ca nhên loẩi, cố thïí
cung cêëp thưng tin àa dẩng vâ cêåp nhêåt thåc
nhiïìu ngânh, lơnh vûåc, àùåc biïåt lâ cố rêët nhiïìu
loẩi tâi liïåu xấm àûúåc sưë hốa vâ phưí biïën trïn

Internet. Do vêåy, sưë ngûúâi sûã dng Internet
thûúâng xun àïí lêëy thưng tin khưng ngûâng tùng
lïn. Bïn cẩnh àố, Thû viïån Khoa hổc tưíng húåp
TP.HCM cng lâ núi cố ngìn tâi liïåu xấm phong
ph vïì nhiïìu lơnh vûåc nïn cố thïí àấp ûáng nhu
cêìu khai thấc ca nhiïìu àưëi tûúång khấc nhau.
Trong quấ trònh sûã dng tâi liïåu xấm tẩi Thû
viïån trûúâng, ngûúâi dng tin cố thïí gùåp phẫi
nhûäng khố khùn vâ àiïìu nây àûúåc thïí hiïån qua
kïët quẫ khẫo sất sau àêy: Bẫng 9
Theo kïët quẫ úã bẫng 9 thò khố khùn mâ nhiïìu
ngûúâi dng tin gùåp lâ khưng tòm àûúåc tâi liïåu
àấp ûáng nhu cêìu (60%). L do àûúåc àûa ra lâ
khưng cố mưåt sưë tâi liïåu phc v cho cấc chun
àïì trong ngânh hổc ca hổ vâ thưng tin nùçm
phên tấn úã nhiïìu tâi liïåu khấc nhau nïn khố àõnh

hûúáng tòm tâi liïåu. Bïn cẩnh àố, nhiïìu ngûúâi
dng tin cng cho rùçng hổ tưën nhiïìu thúâi gian
tòm tâi liïåu (29.41%) do nhiïìu ngun nhên nhû:
mc lc thû viïån chûa àûúåc cêåp nhêåt vâ khố sûã
dng nïn phẫi tòm trûåc tiïëp trong kho, tâi liïåu
chûa àûúåc sùỉp xïëp theo trêåt tûå thưëng nhêët, trïn
gấy ca mưåt sưë lån ấn, lån vùn khưng in tïn
àïì tâi vâ viïåc chia àïì mc àïí sùỉp xïëp tâi liïåu
trïn giấ chûa chi tiïët nïn tưën nhiïìu thúâi gian tòm
tâi liïåu vïì mưåt vêën àïì c thïí trong cng mưåt
chun ngânh.
Kïët quẫ khẫo sất kiïën àấnh giấ ca ngûúâi
dng tin àưëi vúái ngìn tâi liïåu xấm tẩi Thû viïån

Trûúâng nhû sau: Bẫng 10
Kïët quẫ úã bẫng 10 cho thêëy hêìu hïët kiïën
àấnh giấ sưë lûúång, nưåi dung vâ loẩi hònh tâi liïåu
xấm ca Thû viïån trûúâng tûâ mûác trung bònh àïën
tưët, tûúng ûáng vúái tó lïå 92.94%. Trong àố, chó cố
nưåi dung ca ngìn tâi liïåu xấm àûúåc nhiïìu
kiïën àấnh giấ tưët (63.53%) trong khi sưë lûúång
vâ loẩi hònh tâi liïåu xấm àûúåc nhiïìu kiïën àấnh
giấ chó úã mûác trung bònh (62.35% vâ 56.47%).
Ngoâi ra, côn mưåt sưë kiïën àấnh giấ ngìn tâi
liïåu xấm ca Thû viïån trûúâng chûa àấp ûáng u
cêìu do đt tâi liïåu phc v cho chun àïì ca

62♦K H O A H Ọ C X ÃÕ H Ộ I V ÀØ N H Â N V Ă N


Bẫng 10. kiïën àấnh giấ ca ngûúâi dng tin vïì ngìn tâi liïåu xấm ca Thû viïån trûúâng
Nưåi dung àấnh giấ

Mûác àưå àấp ûáng u cêìu
Rêët tưët

Tó lïå (%)

Tưët

Tó lïå (%)

Sưë lûúång tâi liïåu

0

0

26

30.59

53

62.35

6

7.06

Nưåi dung tâi liïåu

3

3.53

54

63.53

25

29.41

3

3.53

Loẩi hònh tâi liïåu

3

3.53

31

36.47

48

56.47

3

3.53

chun ngânh àâo tẩo vâ tâi liïåu côn đt bẫn nïn
khưng mûúån àûúåc tâi liïåu nïëu àậ cố ngûúâi khấc
mûúån trûúác.
4. Nhêån xết
Tûâ kïët quẫ khẫo sất hoẩt àưång thu thêåp tâi
liïåu xấm vâ tònh hònh sûã dng tâi liïåu xấm tẩi
Thû viïån Trûúâng àẩi hổc Khoa hổc Xậ hưåi &
Nhên vùn TP.HCM, cố thïí àûa ra mưåt sưë nhêån

xết nhû sau:
- Thû viïån Trûúâng àậ cố nhiïìu nưỵ lûåc trong
hoẩt àưång thu thêåp tâi liïåu xấm. Thû viïån khưng
chó thu thêåp nhûäng tâi liïåu xấm àûúåc sẫn sinh vâ
phưí biïën trong Trûúâng mâ côn cưë gùỉng thu thêåp
nhûäng tâi liïåu xấm tûâ cấc trûúâng àẩi hổc, viïån
nghiïn cûáu, cú quan thưng tin,… khấc trong
nûúác.
- Thû viïån àậ xêy dûång àûúåc vưën tâi liïåu xấm
tûúng àưëi phong ph gưìm nhiïìu dẩng tâi liïåu
khấc nhau, phc v cho nhiïìu chun ngânh àâo
tẩo ca Trûúâng. Àùåc biïåt, Thû viïån àậ àêìu tû
xêy dûång cấc CSDL lån vùn, lån ấn, bấo cấo
khoa hổc nhùçm hưỵ trúå cho ngûúâi sûã dng truy
cêåp vâ khai thấc cấc dẩng tâi liïåu nây qua
Internet.
Tuy nhiïn, hoẩt àưång thu thêåp vâ sûã dng tâi
liïåu xấm tẩi Thû viïån Trûúâng côn gùåp phẫi mưåt
sưë khố khùn vâ vêën àïì sau:
- Thû viïån khố thu thêåp cấc dẩng tâi liïåu xấm
nhû cưng trònh nghiïn cûáu khoa hổc cấc cêëp (cêëp
Bưå, cêëp Àẩi hổc qëc gia, cêëp Trûúâng), bấo cấo
khoa hổc, k ëu hưåi nghõ khoa hổc àûúåc sẫn
sinh vâ lûu hânh úã cấc cú quan khấc do àùåc th
ca cấc dẩng tâi liïåu nây lâ khưng àûúåc xët
bẫn vâ phưí biïën trïn thõ trûúâng.
- Thû viïån khưng thu thêåp àûúåc àêìy à cấc
cưng trònh nghiïn cûáu khoa hổc, bấo cấo khoa
hổc àûúåc nghiïåm thu hâng nùm tẩi Trûúâng do
hiïån nay vêỵn chûa cố quy chïë ca Trûúâng u

Trung Tó lïå (%) Khưng
bònh
àấp ûáng

Tó lïå (%)

cêìu nưåp cấc loẩi tâi liïåu nây cho thû viïån. Vò
vêåy, Thû viïån chó nhêån àûúåc mưåt sưë lûúång khưng
àêìy à cấc tâi liïåu nây do Phông Sau àẩi hổc Quẫn l khoa hổc chuín giao.
- Hiïån nay, àưëi tûúång sûã dng tâi liïåu xấm tẩi
Thû viïån Trûúâng nhiïìu nhêët lâ sinh viïn trong
khi theo àõnh hûúáng phc v ca Thû viïån thò
àưëi tûúång phc v dẩng tâi liïåu nây ch ëu lâ
cấn bưå nghiïn cûáu, giẫng viïn, nghiïn cûáu sinh
vâ hổc viïn cao hổc. Àiïìu nây xët phất tûâ thûåc
tïë lâ sưë lûúång cấn bưå nghiïn cûáu, giẫng viïn,
nghiïn cûáu sinh vâ hổc viïn cao hổc àùng k vâ
àïën sûã dng chûa nhiïìu.
- Ngûúâi dng tin chûa nùỉm vûäng cấc cưng
c tra cûáu hưỵ trúå khai thấc vưën tâi liïåu xấm cố
tẩi Thû viïån nhû mc lc, cú súã dûä liïåu, danh
mc nïn theo kïët quẫ khẫo sất úã bẫng 6, cố àïën
78.82% ngûúâi dng tin àậ chổn hònh thûác vâo
trûåc tiïëp trong kho àïí tòm tâi liïåu.
- Dõch v hưỵ trúå ngûúâi sûã dng khai thấc tâi
liïåu xấm ca Thû viïån trûúâng chûa phong ph.
Hiïån nay, ngûúâi sûã dng khai thấc tâi liïåu xấm
tẩi trûúâng thưng qua hai dõch v lâ àổc tẩi chưỵ
vâ dõch v Internet tẩi Phông tra cûáu dûä liïåu.

Tuy nhiïn, ngûúâi sûã dng khưng àûúåc phếp sao
chp lån vùn, lån ấn, cưng trònh nghiïn cûáu
khoa hổc vâ viïåc truy cêåp toân vùn CSDL lån
vùn, lån ấn, bấo cấo khoa hổc chó àûúåc thûåc
hiïån trong hïå thưëng mẩng Àẩi hổc Qëc gia
TP.HCM.
Kïët lån
Thû viïån Trûúâng àẩi hổc Khoa hổc Xậ hưåi
& Nhên vùn TP.HCM àậ xêy dûång àûúåc vưën tâi
liïåu xấm phong ph àïí phc v cho hoẩt àưång
nghiïn cûáu, giẫng dẩy vâ hổc têåp ca cấn bưå,
giẫng viïn, nghiïn cûáu sinh, hổc viïn cao hổc
vâ sinh viïn trong Trûúâng. Tuy nhiïn, ngûúâi dng
tin trong Trûúâng, àùåc biïåt lâ cấn bưå, giẫng viïn,

K H O A H Ọ C X ÃÕ H Ộ I V ÀØ N H Â N V Ă N ♦63


nghiïn cûáu sinh, hổc viïn cao hổc chûa khai
thấc triïåt àïí ngìn tâi liïåu xấm cố tẩi Thû viïån.
Àïí phất huy giấ trõ ca ngìn tâi liïåu xấm, Thû

viïån cêìn thûåc hiïån nhiïìu biïån phấp àïí khuën
khđch vâ àõnh hûúáng ngûúâi dng tin trong Trûúâng
khai thấc hiïåu quẫ ngìn tâi liïåu nây.

TÂI LIÏÅU THAM KHẪO
1. Bi Loan Thy, Lï Hưìng Hụå, 2008, Cấc biïån phấp xêy dûång vâ phất triïín ngìn tâi ngun hổc têåp phc v àâo
tẩo theo hổc chïë tđn chó tẩi Thû viïån trûúâng àẩi hổc Khoa hổc Xậ hưåi vâ Nhên vùn, Kó ëu hưåi thẫo Àưíi múái
phûúng phấp giẫng dẩy theo hổc chïë tđn chó, tr.34-38.

2. Nguỵn Viïët Nghơa, 1999, Mưåt sưë vêën àïì xung quanh viïåc thu thêåp, khai thấc tâi liïåu xấm, Thưng tin & Tû liïåu, Sưë
4, Tr.10-14.
3. Trêìn Mẩnh Tën, 2006, Mưåt sưë ngìn tin tâi liïåu xấm trïn Internet, Thưng tin & Tû liïåu, Sưë 4, Tr.9-12.
4. Elizabet Maria Ramos de Carvalho, 2001, Grey literature and its contribution to knowledge society, 11p.
5. Irwin Weintraub, The role of grey literature in the sciences
/>
SUMMARY:

COLLECTING AND USING GREY LITERATURE AT
THE LIBRARY OF THE UNIVERSITY
OF SOCIAL SCIENCES AND HUMANITIES HO CHI MINH CITY (USSH)

.

Àưỵ Vùn Chêu

The article evaluates the results of acquisition and usage of grey literature at the
Library of the University of Social Sciences and Humanities- Hochiminh city and
suggests some solutions to effectively enhance these activities.

64♦K H O A H Ọ C X ÃÕ H Ộ I V ÀØ N H Â N V Ă N