Đất nước qua các bài thơ Đây thôn Vĩ dạ (Hàn Mặc Tử), Đây mùa thu tới, Thở duyên (Xuân Diệu), Tràng giang (Huy Cận), Chiều xuân (Anh Thơ)

VĂN MẪU LỚP
ĐẤT NƯỚC QUA CÁC BÀI THƠ ĐÂY THÔN VĨ DẠ (HÀN MẶC
TỬ), ĐÂY MÙA THU TỚI, THỞ DUYÊN (XUÂN DIỆU), TRÀNG GIANG
(HUY CẬN), CHIỀU XUÂN (ANH THƠ)
BÀI MẪU SỐ 1:
Tình yêu quê hương bao giờ cũng gắn liền với tình yêu khung cảnh thiên nhiên
quen thuộc. Tình yêu quê hương không trừu tượng, mơ hồ mà luôn luôn cụ thể, rõ ràng.
Từ tuổi ấu thơ, mỗi người chúng ta đã có tình yêu sâu nặng với quê hương và có cảm
tưởng rằng nếu không có quê hương thì sẽ không lớn nổi thành người như nhà thơ Đỗ
Trung Quân đã viết. Nhiều thế hệ nhà thơ đã nói giùm chúng ta tình cảm gắn bó, thiêng
liêng đối với mảnh đất chôn nhau cắt rốn. Chùm thơ Đây thôn Vĩ Dạ (Hàn Mặc Tử), Đây
mùa thu tới, Thơ duyên (Xuân Diệu) và Tràng giang (Huy Cận), Chiều xuân (Anh Thơ)
đã phẩn nào nói lên điều đó.
Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử là bức tranh thiên nhiên của xứ Huế
mộng mơ. cảnh vật hiện lên thật hữu tình. Hàng cau cao vút in dáng trên nền trời buổi
sớm trong trẻo, dưới làn nắng mới tinh khôi. Ánh ban mai chiếu tỏa trên những tán lá cây
xanh mướt, khiến nhà thơ ngây ngất thốt lên: Vườn ai mướt quá xanh như ngọc. Trong
cái màu xanh mát mắt và mát cả hồn người ấy, thấp thoáng gương mặt chữ điền phúc
hậu, dễ thương của cô gái Huế.
Hình ảnh quê hương trong thơ Hàn Mặc Tử mang vẻ đẹp thanh thoát, nhẹ nhàng,
tạo cảm giác lâng lâng, man mác trong lòng người đọc. Đó là sắc xanh mướt của vườn
cây Vĩ Dạ với Lá trúc che ngang mặt chữ điền cùng dòng Hương lững lờ trôi cứ hiện lên
lung linh trong nỗi nhớ.
Nếu như trong thơ Hàn Mặc Tử, vẻ đẹp quê hương hiện lên với những dường nét
mềm mại và sắc màu êm dịu thì trong thơ Xuân Diệu, hình ảnh quê hương hiện ra muôn
màu, muôn vẻ. Trong bài Đây mùa thu tới, Xuân Diệu diễn tả sự hiện diện của mùa thu
bằng những cảm nhận vô cùng tinh tế. Rặng liễu trong cơn mưa cuối hạ đầu thu có nét
đẹp não nùng:
Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,
Tóc buồn buông xuống, lệ ngàn hàng.
Hình ảnh vừa cổ điển vừa hiện đại ấy không làm giảm vẻ đẹp của khung cảnh

mùa thu mà là điểm nhấn, thu hút sự chú ý của người đọc vào bức tranh diễm lệ và thơ
mộng:
Đây mùa thu tới, mùa thu tới,


Với áo mơ phai dệt lá vàng.
Đất trời vào thu, cảnh vật bao phủ trong sắc thu buồn. Dường như hồn thu thấm
sâu vào từng cảnh vật và hòa hợp với tâm trạng trữ tình lãng mạn của thi nhân.
Trong bài Thơ duyên, Xuân Diệu đã thổ lộ tình yêu quê hương qua những hình
ảnh quen thuộc, gần gũi mà rung động lòng người:
Chiều mộng hòa thơ trên nhánh duyên,
Cây me ríu rít cặp chim chuyền.
Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá,
Thu đến – nơi nơi động tiếng huyền.
Cảnh vật như có tình, có duyên, gắn bó khăng khít với nhau. Xuân Diệu không
nhìn cảnh vật theo công thức khuôn sáo trong thơ cổ mà tìm tòi, cảm nhận, khám phá ra
vẻ đẹp của một chiều thu êm ái, dịu dàng. Chiều thu hiện lên với những sắc màu trong
sáng, đường nét mềm mại; không kiêu sa, lộng lẫy, rất giản dị, quen thuộc mà vô cùng
gợi cảm:
… Con đường nhỏ nhỏ gió xiêu xiêu
Lả lả cành hoang nắng trở chiều
… Mây biếc về đâu bay gấp gấp
Con cò trên ruộng cánh phân vân
Chim nghe trời rộng giang thêm cánh
Hoa lạnh chiều thưa sương xuống dần.
Hình ảnh quê hương, đất nước trong bài Tràng giang của nhà thơ Huy Cận đẹp và
buồn:
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,
Con thuyền xuôi mái nước song song.
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả;

Củi một cành khô lạc mấy dòng.
Nhà thơ ngắm nhìn khung cảnh thiên nhiên với tâm trạng của một con người xa
quê hương và của người dân mất nước, vì thế mà không tìm thấy một nét nào vui. Sóng
gợn nhấp nhô trên mặt sông bao la thì nỗi buồn cũng điệp điệp, chất ngất, miên man
trong lòng người. Hình ảnh con thuyền nhỏ bé, đơn độc đang xuôi dòng càng làm nổi bật
độ rộng dài tưởng như vô tận của tràng giang. Củi một cành khô loay hoay lạc giữa mấy
dòng nước cùng gợi lên thân phận lênh đênh, sầu thảm của kiếp người thời ấy.


Bức tranh phong cảnh tràng giang với Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu, Đâu tiếng làng
xa vãn chợ chiều, Nắng xuống trời lên sâu chót vót, Sông dài trời rộng bến cô liêu… như
thấm nỗi buồn của hồn người, vì thế mà càng thêm hiu quạnh. Tuy nhiên, vẻ đẹp của nó
khơi dậy bao cảm xúc bâng khuâng, nhung nhớ trong lòng thi sĩ:
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
Tấm lòng yêu mến thiên nhiên của thi sĩ được gửi gắm qua những hình ảnh, âm
điệu, màu sắc vừa đơn sơ, giản dị, vừa đẹp đẽ, thanh cao. Đúng như nhận xét của Xuân
Diệu: Tràng giang là một bài thơ ca hát non sông đất nước, do đó dọn đường cho lòng
yêu giang sơn, Tổ quốc.
Bài Chiều xuân của nữ sĩ Anh Thơ là bức tranh phong cảnh êm đềm của một vùng
quê Bắc Bộ với những hình ảnh thân thương như làn mưa bụi, bến vắng, con đò, dòng
sông lững lờ trôi, quán tranh đứng im lìm… chòm xoan hoa tím rụng tơi bời…, với con
đê cỏ non tràn biếc cỏ rạo rực sức sống mùa xuân, làm mát mắt và mát cả tâm hồn. Tình
yêu quê hương sâu đậm, thiết tha là mạch nguồn của thi hứng, giúp nữ sĩ viết nên những
câu thơ mượt mà, duyên dáng, gợi nhớ bao kỉ niệm sâu sắc về làng mạc, quê hương trong
lòng mỗi con người:
Mưa đổ bụi êm êm trên bến vắng,
Đò biếng lười nằm mặc nước sông trôi …
Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hóa tím rụng tơi bời.

Ngoài đường đê cỏ non tràn biếc cỏ,
Đàn sáo đen sà xuống mổ vu vơ;
Mấy cánh bướm rập rờn trôi trước gió,
Những trâu bò thong thả cúi ăn mưa.
Trong đồng lúa xanh rờn và ướt lặng,
Lũ cò con chốc chốc vụt bay ra.
Làm giật mình một cô nàng yếm thắm,
Cúi cuốc cào cỏ ruộng sắp ra hoa.
Hình ảnh quê hương, đất nước hiện lên trong thơ của các thi sĩ tuy có những nét
khác biệt nhưng giống nhau ở chỗ đều thấm đượm tình người. Mỗi bài thơ là một bức
tranh được dệt nên từ cảm xúc chân thành, từ sự quan sát tinh tế và nghệ thuật sử dụng
ngôn ngữ thơ ca điêu luyện. Tất cả hợp thành lời ngợi ca, thành tình yêu non sông, Tổ
quốc không bao giờ phai nhạt.


BÀI MẪU SỐ 2:
Đã có thời trong xã hội chúng ta quan niệm một cách đơn giản về lòng yêu quê
hương chỉ gắn với tình cảm công dân, ý thức trách nhiệm đối với Tổ quốc. Vì vậy những
bài thơ lãng mạn trong phong trào Thơ Mới được xem là tiếng nói tình cảm cá nhân ủy
mị, tiêu cực. Tuy nhiên, cùng với những thành quả đổi mới đất nước, những tác giả tác
phẩm lãng mạn được đưa vào trong chương trình phổ thông. Tiếp xúc với các tác phẩm
của Hàn Mặc Tử, Xuân Diệu, Huy Cận, Anh Thơ, chúng ta chợt nhận ra lòng yêu quê
hương có nội dung phong phú đa dạng hơn nhiều.
Những bài thơ gắn với tiếng nói cá nhân vẫn ẩn bên trong một tình cảm yêu nước
kín đáo, bộc lộ qua tình yêu với con người, cảnh vật, quê hương. Hình ảnh quê hương đất
nước hiện lên trong các bài thơ đem lại những cảm nhận rất riêng nhưng lại rung cảm bao
thế hệ độc giả. Một địa danh thôn Vỹ đi vào nỗi nhớ, gắn kết ân tình với xứ Huế trong
Đây thôn Vỹ Dạ của Hàn Mặc Tử, làm ta yêu hơn cái trong trẻo nắng hàng cau, cái
huyền ảo của bến sông Trăng, cái bâng khuâng sương khói mờ nhân ảnh của mảnh đất cố
đô. Không gian của buổi chiều thu cho đôi lứa tìm đến nhau trong Thơ Duyên cũng khiến

ta cảm nhận sắc thái thiên nhiên hoà hợp quấn quít trên cây cỏ, chim muông, trên con
đường nhỏ nhỏ, sắc nắng trở chiều, màu mây biếc và bâng khuâng với “con cò trên ruộng
cánh phân vân”. Ta ngỡ ngàng khi phát hiện những vui buồn của con người gửi cả vào
trong sắc thái mùa thu ở Đây mùa thu tới, một rặng liễu, một sắc “áo mơ phai dệt lá
vàng”, “nàng trăng tự ngẩn ngơ”, những hình ảnh mùa thu rất quen và rất lạ được nói lên
qua hồn thơ say đắm của Xuân Diệu. Quê hương còn hiện lên qua nỗi buồn mang tầm
vóc vũ trụ, của chàng thi sĩ Huy Cận đứng trên quê hương mà vẫn cảm thấy “thiếu quê
hương”, chuyển tải bao tâm sự nỗi niềm của người dân mất nước, khi đối diện Tràng
giang: nỗi “sầu trăm ngả” lan toả trên sóng nước, con thuyền, cành củi, cánh bèo, “sông
dài trời rộng bến cô liêu” kết lại thành nỗi niềm “lòng quê dợn dợn vời con nước – không
khói hoàng hôn cũng nhớ nhà” gợi dậy tình yêu giang sơn Tổ quốc. Quê hương còn đẹp
giản dị trong Chiều xuân của Anh Thơ, làng quê Việt Nam đẹp một cách nao lòng trong
cỏ xanh, mưa xuân, đàn bò đủng đỉnh, cô yếm thắm…qua những rung cảm trong trẻo của
tâm hồn thiếu nữ. Tất cả những bài thơ ấy viết về con người, cảnh vật, làng quê…đều gặp
nhau ở một điểm: tình cảm yêu nước kín đáo.
Từ những bài thơ ấy, ta chợt hiểu ra yêu quê hương trước hết phải là yêu thương
gắn bó với mảnh đất – con người quê hương, biết rung động trước những vẻ đẹp của
thiên nhiên đất nước, vui buồn với vận mệnh dân tộc. Tình yêu quê hương bắt đầu từ
những điều nhỏ nhặt hàng ngày, những tình cảm đôi lứa, tình yêu sự gắn bó với gia đình,
làng quê, đó là tình cảm trong sáng nhất, cao cả và góp phần làm thanh lọc tâm hồn con
người. Đó cũng là tình cảm gắn kết cá nhân với cộng đồng, tạo nên sự đồng cảm, sự lắng
đọng sâu sắc và thường trực trong trái tim con người. Chính sự gắn kết ấy làm nên sức


mạnh đoàn kết dân tộc, thành ý chí bất khuất, sức mạnh chiến đấu, quyết tâm bảo vệ đất
nước, đánh đuổi ngoại xâm, ý thức xây dựng đất nước đàng hoàng hơn, to đẹp hơn.
Nếu chỉ hiểu đơn giản yêu quê hương là tình cảm công dân, với ý thức trách nhiệm
đặt lên hàng đầu mà không quan tâm giáo dục tình yêu ấy bắt đầu từ những điều nhỏ nhặt
thì tâm hồn con người sẽ trở nên chai sạn biết bao. Chưa kể rằng, có những kẻ hô hào
khẩu hiệu, nhưng thực tế lại sống giả tạo. Không thể yêu đất nước, yêu dân tộc mà không

xuất phát từ tình cảm yêu mến, gắn bó với nơi chôn nhau cắt rốn, gia đình, làng xóm, yêu
những con người gần gũi quanh ta. Đúng như Tố Hữu nói: “Ôi Tổ quốc ta yêu như máu
thịt – Như mẹ cha ta, như vợ như chồng”, mở rộng ra tình cảm ấy còn là tình yêu đôi lứa,
là cơ sở để “người yêu người, sống để yêu nhau”. Tình yêu ấy không hẳn chỉ thể hiện qua
hành động đứng lên đánh lại kẻ thù, mà trước tiên phải xuất phát từ nỗi đau buồn khi
nước mất nhà tan, nỗi uất nghẹn khi quê hương bị kẻ thù giày xéo. Không thể có tình yêu
dân tộc chung chung nếu không xuất phát từ tình yêu con người cụ thể. Từ nhận thức đến
tình cảm, từ suy nghĩ đến hành động luôn thường trực tình cảm yêu quê hương đất nước.
Bản thân mỗi học sinh chúng ta cũng phải luôn xác định quan niệm đúng đắn về
lòng yêu quê hương, bằng cách luôn trau dồi tu dưỡng những tình cảm nhân văn, phải
sống đẹp với mọi người, biết rung động trước cái đẹp cuộc sống quanh ta. Khi còn là học
sinh, biết yêu mến con người và mảnh đất mà ta đang sống, đang tiếp xúc hàng ngày,
biến tình cảm thành hành vi ứng xử hàng ngày, có mục đích, có hoài bão vun trồng tài
năng để sau này cống hiến cho đất nước, thiết tưởng cũng là ươm mầm cho lòng yêu quê
hương đất nước ngày càng phát triển bền vững hơn.


BÀI MẪU SỐ 3:
“Quê hương là chùm khế ngọt-Cho con trèo hái mối ngày-Quê hương là đường đi
học-Con về rợp bướm vàng bay…”. Chẳng biết tự bao giờ, quê hương đã trở thành nơi
hội tụ, giao thoa, là điểm hẹn của muôn triệu trái tim thi sĩ yêu quê hương, đã từng tắm
trong lời ru tiếng hát, tắm trong sự dịu dàng của quê hương. Không phải chỉ những nhà
thơ cách mạng mới thể hiện tình yêu quê hương trong những trang thơ, mà tình yêu ấy
luôn thấp thoáng, luôn ẩn hiện ngay trong những dòng thơ về tình yêu, về nối sầu hay về
một bức tranh quê mùa xuân của những nhà thơ lãng mạn. Ta đã bắt gặp một HMT với
mối tình xuân trong “Đây thôn Vĩ Dạ”, một XD với “Đây mùa thu tới”, “Thơ duyên”,
một HC với “Tràng giang” hay Anh Thơ với “Chiều xuân”…
Tình yêu quê hương ai cũng có, nhưng ko ai giống nhau. Những nhà thơ cũng vậy,
tình yêu q.hương của họ đượcthể hiện theo một cách riêng của mỗi người. Hàn Mặc Tử
gắn tình yêu quê hương với nỗi nhớ, nỗi nhớ người thương nơi quê hương, nơi Vĩ Dạ ông

không thể nào trở về, dù chỉ là một lần cuối để rồi rời bỏ thế giới ra đi, một chuyến đi
vĩnh viễn ko có ngày về. Nhà thơ khiến người ta “điên cuồng, đắm say” đã thương một
người và vì vậy càng yêu hơn nữa , nhớ hơn nữa quê hương. Cũng ẩn chứa trong tình yêu
lứa đôi nhưng Xuân Diệu lại hoàn toàn khác. Thi sĩ của tình yêu giấu tình quê trong cái
vẻ đẹp mộng mơ, trong sự hòa hợp của cảnh vật, trong quy luật tìm đôi của tạo vật và con
người ở “Thơ duyên”. Chỉ có tình yêu quê hương sâu đậm mới đủ sức khiến con người
cảm nhận được một cách tinh tế vẻ đẹp của cảnh, của hồn người ở đó. Ông dùng cảnh
quê hương làm một mảnh đất tuyệt vời để gieo hạt tình yêu và nó đã nảy nở dù vô thanh,
vô sắc, vô vị nhưng ko vô tình. Một lần khác Xuân Diệu đã dùng những xúc cảm mùa thu
làm nơi ẩn mìnhcho lòng yêu quê hương. Trong ý thức mới về một thời gian tuyến tính
chứ ko tuần hoàn, định lượng chứ kođịnh tính, nhà thơ nhớ thu, tiếc thu ngay khi mùa thu
vừa đặt chân đến ngưỡng cửa của hiện tại. Cùng sự thiết tha vs quê hương, thi sĩ đã tìm
được sự đồng cảm trong chính cảnh vật và con người nơi ấy. Trở lại vs Huy Cận, có lẽ
đây là nhà thơ thể hiện tình yêu q.hương một cách rõ nét nhất trong các nhà thơ mới.
“Tràng giang” ko chỉ là niềm khắc khoải ko gian, sự cô đơn khi nhận ra cái hữu hạn of
con người trước cái vô hạn của tạo hóa mà còn là nỗi buồn mất nước của lớp trí thức
đương thời. Nỗi buồn ẩn trong nỗi nhớ trên chính q.hương. Còn Anh Thơ, tình yêu
q.hương được tìm thấy trong những vẻ đẹp của đồng quê VN buổi “Chiều xuân”, những
vẻ đẹp bình dị ngay trong những cảnh vật rất quen thuộc, rất thường ngày nhưng chính nó
mới thực sự làm nên q.hương, làm nên hai chư VN.
Mỗi nhà thơ đều có 1 sự thể hiện khác nhau về tình yêu q.hương, có lúc rõ ràng
nhưng cũng có lúc rất sâu kín. Có ai đó đã từng nói tình yêu q.hương bắt đầu từ những
tình cảm bình thường nhất, yêu con đường thường ngày đến trường, yêu những cành hoa,
bụi cỏ trước sân, yêu những con người thân thuộc xung quanh…Những nhà thơ lãng mạn


đã 1 lần nữa khẳng định lại những lời nói ấy. Giữa lúc đất nước đang rơi vào ách thống trị
của thực dân, pk, đứng trên lập trường của 1 nhà thơ, lẽ ra họ phải làm nên những bài thơ
sôi sục nhiệt huyết, cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân ta. Nhưng khi chưa tìm thấy
ánh sáng cách mạng, chính họ cũng ko tìm ra lối thoát trong sự bất lực khi phải đứng

nhìn q.hương dần dần rơi vào tay giặc. Chính vì vậy, tình yêu quê hương của họ trong lúc
này ko thể là những khát vọng tự do, những tình cảm khắng khít với nhân dân như những
lời thơ của chính họ khi đã bắt gặp ánh sáng cách mạng, mà thay vào đó là tình yêu đối
với con ngườo, với thiên nhiên, cảnh vật của quê hương…Lục tìm đằng sau những cảm
xúc về tình yêu, về ko gian, về thời gian ta sẽ thấy luôn thấp thoáng đâu đó trong từng
tiếng thơ của HMT, của XD, của HC, AT… vẫn là một tình yêu q.hương nồng nàn, sâu
lắng.
Lòng yêu q.hương từ lâu đã là 1 truyền thống quý báu của dân tộc VN. Nó ko phát
sinh từ sự rèn luyện mà phát sinh từ trong tâm hồn con người. Nó là cơ sở cho sự nảy nở
những tình yêu khác. Bởi “Kẻ nào ko yêu q.hương họ, thì họ chẳng thể yêu gì cả”. Nhưng
cũng có thể cho nó là kết quả cuối cùng của những tình yêu khác, nhưng tình yêu đối với
con người, th.nhiên và cả với những phogn tục, tập quán của quê hương…Tình yêu ấy
khiến con người luôn tìm ra được những thứ mà dù đi khắp thế giới.