Xoắn túi mật ở trẻ em đặc điểm lâm sàng và siêu âm: Báo cáo ca lâm sàng

Tổng Quan

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018

XOẮN TÚI MẬT Ở TRẺ EM ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ SIÊU ÂM:
BÁO CÁO CA LÂM SÀNG
Nguyễn Hữu Chí*, Nguyễn Bùi Thùy Diễm*, Nguyễn Thị Thu Hiền*, Hoàng Phương Thùy*

TÓMTẮT
Xoắn túi mật ở trẻ em là bệnh lý cấp cứu ngoại khoa hiếm gặp, do bất thường bẩm sinh không có
giường túi mật. Bệnh cảnh lâm sàng và các xét nghiệm giống với viêm túi mật cấp, rất khó chẩn đoán trước
mổ. Nhân ba trường hợp xoắn túi mật được chẩn đoán chính xác trước mổ qua siêu âm, chúng tôi trình bày
đặc điểm hình ảnh siêu âm và hồi cứu y văn.
Từ khóa: xoắn túi mật, trẻ em, siêu âm.

ABSTRACT
GALLBLADDER TORSION IN CHILDREN CLINICAL AND SONOGRAPHICS FINDINGS:
THREE CASES REPORT

Nguyen Huu Chi, Nguyen Bui Thuy Diem, Nguyen Thi Thu Hien,Hoang Phuong Thuy
* Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 22 - No 4- 2018: 114 – 117
Gallbladder torsion in children is a surgical emergency extremely rare, due to the necrosis that may
ensue that there is a high risk of perforation. The clinical features and laboratory assays mimic those of acute
cholecystitis. By occasion three cases be diagnosed exactly preoperatively by ultrasound, we present specific
sonographic findings and review literature.
Keywords: xolvulus/torsion gallbladder, ultrasound, children.

MỞ ĐẦU
Xoắn túi mật là một bệnh lý cấp cứu ngoại
khoa hiếm gặp, đặc biệt ở trẻ em và rất khó chẩn
đoán trước mổ. Triệu chứng và dấu hiệu lâm

sàng giống như viêm túi mật. Nhưng ba trường
hợp xoắn túi mật ở trẻ em được chẩn đoán siêu
âm chính xác trước mổ, chúng tôi báo cáo ca lâm
sàng và hồi cứu y văn.

Siêu âm bụng
Túi mật nằm nông, trục xoay ngang, vách
dày phù nề, đặc biệt echo dày vùng cổ túi mật,
có dấu Whirlpool. Kết luận: Xoắn hoại tử túi mật.

CA LÂM SÀNG

Phẫu thuật nội soi
Túi mật bị xoắn vùng cổ 1800, bị hoại tử hoàn
toàn. Túi mật chỉ dính một phần ở cổ túi mật với
gan, cắt túi mật. Phần giường túi mật không
dính với gan. Xẻ túi mật không thấy sỏi. Kết quả
giải phẫu bệnh lý hoại tử túi mật.

Bệnh nhân 1

Bệnh nhân 2

Bé trai, 14 tuổi, nhập viện vì đau bụng đột
ngột vùng thượng vị lan đến vùng hạ sườn
phải. Không sốt, không nôn ói. Khám thấy ấn
đau nhiều vùng hạ sườn phải, đề kháng (+).
Công thức máu: BC 19.850/mm3, Neu 95%.
Bilirubin máu, SGOT, SGPT và Amylase máu
bình thường.

Bé gái 9 tuổi, nhập viện BV Nhi Đồng 1 vì
đau bụng, bệnh ngày 3. Em đau bụng vùng
quanh rốn, ói nhiều kèm sốt, không vàng da
vàng mắt, tiêu tiểu bình thường. Khám lâm sàng
ghi nhận bụng mềm, không chướng, ấn đau
nhiều vùng rốn và hạ sườn (P). Công thức máu
bình thường (WBC: 10.980/mm3, N: 58,5%, L:
35,5%), CRP tăng (58,6mg/l).

* Bệnh viện Nhi Đồng 1
Tác giả liên lạc: BS Nguyễn Hữu Chí,

114

ĐT: 01286558536,

Email:

Chuyên Đề Nhi Khoa


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018
Siêu âm bụng
Túi mật nằm ngang, vị trí nông, vách phù nề,
echo dày đặc biệt vùng cổ túi mật, không thấy
cặn sỏi, không thấy tưới máu thành túi mật. Kết
luận: Hình ảnh nghĩ xoắn hoại tử túi mật. Bé
được phẫu thuật nội soi ghi nhận túi mật hoại tử
đen, cuống túi mật xoắn 1 vòng ngược chiều kim

đồng hồ, thân túi mật không dính vào gan. Cắt
bỏ túi mật.
Bệnh nhân 3
Bé trai 11 tuổi, đau bụng âm ỉ liên tục vùng
thượng vị 2 ngày, không sốt, buồn nôn, nôn 1 lần
ra thức ăn và dịch. Đau ngày càng tăng nên nhập
viện NĐ1. Khám ghi nhận bụng không chướng,

Hình 1: Túi mật treo lơ lững, nằm ngang, dày
và hồi âm dày vùng cổ túi mật

Hình 3: Cổ túi mật vách-hồi âm dày,
có dấu Whirpool

Chuyên Đề Nhi Khoa

Nghiên cứu Y học

ấn đau vùng thượng vị, không rõ đề kháng.
CTM: BC 16920/ mm3, Neu: 83%. Bilirubine máu,
men gan, amylase máu bình thường.

Siêu âm bụng
Túi mật nằm ngang, căng, vách dày phù nề,
không thấy tưới máu, có dấu Whirlpool, dày
mạc treo vùng giường túi mật. Kết luận: Hình
ảnh xoắn hoại tử túi mật.
Phẫu thuật nội soi
Thấy túi mật căng to, xoắn hoại tử đen, chưa
thủng, giường túi mật nhỏ, túi mật chi dính 1

phần nhỏ ở cổ túi mật. Cắt bỏ túi mật.

Hình 2: Cổ túi mật hồi âm dày

Hình4: Túi mật nằm ngang, vách phù nề, còn các lớp

115


Tổng Quan

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018

Hình 5: Túi mật căng tròn, nằm ngang, vách phù nề

Hình 7: Hình PT nội soi. Túi mật, xoắn hoại tử đen

BÀN LUẬN
Xoắn túi mật được mô tả lần đầu tiên bởi
Wendel vào năm 1898, đến năm 2014 có khoảng
(5)
gần 500 ca được báo cáo . Đây là một bệnh lý
ngoại khoa cực kỳ hiếm gặp ở trẻ em. Rất hiếm
khi được chẩn đoán trước mổ, là thách thức cho
bác sĩ ngoại khoa và bác sĩ chẩn đoán hình ảnh(2).
Theo G. Levard(3), xoắn túi mật hiếm khi được
chẩn đoán trước mổ, có thể gây tử vong, chiếm
5%. Bệnh thường xảy ra ở người già, 60 đến 80
tuổi, nữ nhiều hơn nam(4). Trong dân số nhi
khoa, đỉnh cao thường gặp 6 đến 13 tuổi và tỉ lệ

nam:nữ là 4:1(1), điều này cũng phù hợp với 3 ca
bệnh của chúng tôi, 9 đến 14 tuổi. Bệnh cảnh lâm
sàng rất giống với viêm túi mật cấp. Việc chẩn
đoán sớm có vai trò quan trọng để tránh biến
chứng như thủng hoặc viêm phúc mạc mật.
Cơ chế xoắn túi mật cho đến nay chưa được

116

Hình 6: Túi mật dày, phù nề, mất tưới máu

Hình 8: Hình PT nội soi: Túi mật xoắn hoai tử đen
biết rõ, có nhiều giả thuyết được đưa ra gồm cả
bẩm sinh và mắc phải. Trong đó có sự xáo trộn
về sự di chuyển phôi thai của túi mật dẫn đến
các biến thể giải phẫu: một dạng là mạc treo túi
mật nằm sấp, dạng khác là mạc treo chỉ nâng cổ
túi mật nên túi mật treo tự do lơ lửng trong phúc
mạc, dạng trung gian nữa là mạc treo chỉ đính 1
phần túi mật và cổ túi mật.
Một số yếu tố đóng vai trò khởi phát xoắn túi
mật như: Sự nặng lên và giãn ra của túi mật do
sỏi hoặc tăng đột ngột lượng mật bên trong, sự
di chuyển mạnh của cơ quan lân cận hoặc sự di
chuyển đột ngột của cơ thể hoặc trong chấn
thương bụng.
Theo Carter và cộng sự, có hai thể xoắn túi
mật: thể xoắn hoàn toàn (trên180 độ), bệnh khởi
phát cấp và xoắn không hoàn toàn (dưới 180 độ),
bệnh khởi phát âm ĩ(1).

Chuyên Đề Nhi Khoa


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018
Triệu chứng lâm sàng của xoắn túi mật
không đặc hiệu, thể xoắn hoàn toàn có bệnh
cảnh cấp tính còn xoắn không hoàn toàn sẽ có
những đợt đau bụng tái diễn và tăng dần.
Các xét nghiệm cũng không đặc hiệu, không
giúp nhiều cho chẩn đoán, có thể tăng bạch
cầu(4), như cã ba trường bệnh của chúng tôi đều
có tăng bạch cầu đa nhân trung tính, và test chức
năng gan bình thường.
Siêu âm thường được chỉ định ban đầu ở
bệnh nhân đau bụng, trong xoắn túi mật có thể
thấy: Túi mật căng, thành dày và có thể còn cấu
trúc lớp, thường gặp và dễ nhận ra là túi mật có
vị trí giải phẫu bất thường với trục túi mật xoay
ngang, túi mật nẳm trước gan hoặc sang trái với
dạng hình chóp. Túi mật lơ lửng, thường không
nằm ở vị trí giường túi mật. Thay đổi độ hồi âm
của thành túi mật: Thành có hồi âm kém do sự ứ
trệ hoặc máu tụ của hệ tĩnh mạch giữa lớp niêm
mạc và thanh mạc, thành có hồi âm dày do thiếu
máu hoặc hoại tử đặc biệt vùng cổ túi mật vách
hồi âm dày, có thể có Whirlpool. Khi khảo sát
Doppler màu có thể không thấy tín hiệu dòng
chảy ở vách.
Ngoài ra các phương tiện hình ảnh khác

cũng có thể thấy một số dấu hiệu nhưng không
đặc hiệu như:

Nghiên cứu Y học

quang, có dịch ở quanh túi mật, có thể thấy dấu
vòng xoáy.
MRI thấy túi mật dãn, không thấy được cổ
túi mật trên mặt cắt Coronal, tăng tín hiệu ở vách
trên hình T1 do hoại tử hoặc nhồi máu.

KẾT LUẬN
Xoắn túi mật là một bệnh lý ngoại khoa cực
kỳ hiếm gặp ở trẻ em nhưng cần cảnh giác với
bệnh cảnh lâm sàng giống với viêm túi mật
không do sỏi. Chẩn đoán sớm dựa trên các dấu
hiệu hình ảnh học nêu trên đặc biệt là trên siêu
âm có thể tránh được biến chứng và giúp cải
thiện tiên lượng bệnh.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
2.
3.
4.
5.

Carter R, Thompson RJ, Brennan LP, Hinshaw DB (1963).
Volvulus of the gallbladder. Surg Gynecol Obstet; 116: 105–108.
Janakan G, Ayantunde A, Hoque H (2008). Acute gallbladder

torsion: an unexpected intraoperative finding. WJES; 3:9.
Levard G, Weil D, Barret D, Barbier J (1994). Torsion of the
gallbladder in children. J Pediatr Surg; 29: 569–570.
Stieber AC, Bauer JJ (1983).Volvulus of the gallbladder. Am J
Gastroenterol; 78: 96–8.
Wendel AV (1898). A case of floating gallbladder and kidney
complicated with cholelithiasis with perforation of the
gallbladder. Ann Surg; 27: 199–20.

Ngày nhận bài báo:

14/06/2018

Ngày phản biện nhận xét bài báo:

14/07/2018

Ngày bài báo được đăng:

30/08/2018

CTSan có cản quang: túi mật dãn, vách dày,
nằm ngoài giường túi mật, vách không tăng

Chuyên Đề Nhi Khoa

117