Đánh giá kết quả phẫu thuật nội soi lấy sỏi qua da qua đường hầm nhỏ vào thận tại Bệnh viện Đa khoa Thống Nhất Đồng Nai

Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 2 * 2018

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT NỘI SOI LẤY SỎI QUA DA
QUA ĐƯỜNG HẦM NHỎ VÀO THẬN TẠI BỆNH VIỆN
ĐA KHOA THỐNG NHẤT ĐỒNG NAI
Nguyễn Văn Truyện*, Vũ Thanh Tùng*, Phạm Đình Hoài Vũ*

TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Phẫu thuật nội soi lấy sỏi qua da tiêu chuẩn điều trị sỏi thận hoặc sỏi niệu quản đoạn lưng đã
phổ biến trên thế giới và đang áp dụng tại nhiều bệnh viện trong cả nước. Chảy máu vẫn còn là thách thức đáng
lo ngại khi thực hiện phẫu thuật. Nhằm làm giảm thiểu chảy máu, nhiều cải tiến kỹ thuật đã được đề nghị trong
đó có làm nhỏ đường hầm vào thận với bộ nội soi thận nhỏ tức Mini PCNL. Mini PCNL đang dần được thực
hiện nhiều tại Việt Nam. Từ 24/03/2016, BV chúng tôi cũng đã bắt đầu thực hiện phẫu thuật này. Chúng tôi báo
cáo kết quả với mục tiêu xác định tính khả thi, an toàn và hiệu quả của phẫu thuật nội soi lấy sỏi qua da qua
đường hầm nhỏ vào thận tại cơ sở.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: BN bị sỏi thận ≥ 20 mm hoặc sỏi niệu quản đoạn lưng ≥ 15 mm,
thận không ứ nước hoặc ứ nước ≤ độ 3. Nghiên cứu tiến cứu mô tả hàng loạt trường hợp, được thực hiện tại BV
Đa Khoa Thống Nhất Đồng Nai từ 24/03/2016 – 31/08/2017.
Kết quả: 93 trường hợp (TH) được đưa vào nghiên cứu. Tỉ lệ nam/nữ = 57/36 (1,58). Tuổi trung bình 50,91
± 10,31 (27 – 77). Sỏi thận 66 (71%). Sỏi niệu quản đoạn lưng 27 (29%). Kích thước sỏi trung bình 26,11 ± 7,03
(15 – 45 mm). Thận không ứ nước hoặc ứ nước độ 1: 35 TH (37,6%). Thận ứ nước độ 2, 3: 58 TH (62,4%). Vào
thận đài trên hoặc đài giữa trên xương sườn 12: 50 TH (58,3%). Đặt DJ xuôi dòng 86 TH (92,5%). Mở thận ra
da 91 (97,8%). Thời gian phẫu thuật trung bình 88,49 ± 25,79 phút (50 – 180 phút). Thay đổi HGB trước và sau
mổ trung bình: 1,80 ± 1,04 (0,10 – 5,20 g/dL). Chuyển mổ mở 03 TH (3,2%). Tỉ lệ sạch sỏi: 81 TH (87,1%). Biến
chứng theo phân độ Clavien cải biên độ I: 06 TH, độ II: 02 TH, độ V: 01 TH. Ngày nằm viện trung bình 6,45 ±
2,18 ngày (1 – 18 ngày).
Kết luận: Mini PCNL là phẫu thuật khả thi, an toàn và hiệu quả trong điều trị sỏi đường tiết niệu trên.
Từ khoá: Sỏi thận, sỏi niệu quản đoạn lưng, phẫu thuật nội soi lấy sỏi qua da qua đường hầm vào thận nhỏ.

ABSTRACT
EVALUATING RESULTS OF MINI PERCUTANEOUS NEPHROLITHOTOMY AT THONG NHAT
DONG NAI GENERAL HOSPITAL
Nguyen Van Truyen, Vu Thanh Tung, Pham Dinh Hoai Vu
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 2- 2018: 108 - 115
Background and objective: standard percutaneous nephrolithotomy (PCNL) with a 28 – 30 F tract size is
an established method for renal stone removal and lumbar ureteral stone in the world and in Vietnam. In order to
decrease morbidity associated with larger instruments like blood loss, potential renal damage, a modification of the
technique of standard PCNL has been developed. This is performed with a miniature endoscope via a small
percutaneous tract (11 – 20 F) and named as minimally invasive or mini – PCNL. From March 24th 2016, at
Thong Nhat Dong Nai General Hospital, we have also done this operation. We report our experience of minimally
* Khoa Ngoại Niệu, Bệnh viện Đa Khoa Thống Nhất Đồng Nai.
Tác giả liên lạc: BS CKII. Nguyễn Văn Truyện, ĐT: 0919006593., Email:

108

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân năm 2018


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 2 * 2018

Nghiên cứu Y học

invasive PCNL and evaluate the feasibility, the safety and the efficiency of the procedure.
Materials and methods: This was a prospective case series descriptive study. All patients with renal stone
or lumbar ureteral stone, non-hydronephrosis or hydronephrosis from grade I to grade III, renal stone size ≥ 45
mm or lumbar ureteral stone size ≥ 15 mm were included in the study.
Results: There were 57 males and 36 females. The mean age was 50.91 ± 10.31. Average stone size: 26.11 ±
7.03 (15 – 45 mm). Stone site: renal stone: 71%. Lumbar ureteral stone: 29%. Non-hydronephrosis or
hydronephrosis grade I: 35 cases (37.6%). Renal access by middle calyx or upper calyx above the 12th rib in 50

patients (58.3%). Antegrade DJ: 86 cases (92.5%). The mean operative time: 88.49 ± 25.79 minutes (50 – 180).
The mean decrease in hemoglobin level was 1.80 ± 1.04 (0.10 – 5.20 g/dL). Conversion to open surgery 03 cases
(3.2%). Stone free rate was 81 cases (87.1%). There were 06 cases (6.5%) postoperative fever due to urinary
infection. There were 04 cases severe bleeding needing blood transfusion. 01 case suffered from postoperative
myocardial infarction and had to be died. Postoperative hospital stay was 6.45 ± 2.18 days (1 – 18).
Conclusions: Mini PCNL is the feasible, safe, effective procedure for the treatment of stones of the upper
urinary system.
Key words: renal stone, ureteral stone, minimally invasive percutaneous nephrolithotomy (Mini PCNL).
Mini PCNL cũng đã được triển khai tại BV
ĐẶT VẤN ĐỀ
Bình Dân, BV Việt Đức, BV Trung Ương
Phẫu thuật nội soi lấy sỏi qua da tiêu
Huế,… với kết quả khả quan(6,7,11). Tại BV Đa
chuẩn (PCNL) điều trị sỏi thận và sỏi niệu
Khoa Thống Nhất Đồng Nai, chúng tôi cũng
quản đoạn lưng hiện đã được thực hiện phổ
đã bắt thực hiện phẫu thuật này từ 24/3/2016.
biến trên thế giới và là một cuộc cách mạng
Để đánh giá kết quả phẫu thuật, chúng tôi
trong điều trị sỏi đường tiết niệu trên cách đây
thực hiện nghiên cứu với mục tiêu sau đây:
hàng thập niên(1,8). Tại Việt Nam, nhiều bệnh
Mục tiêu tổng quát
viện đầu ngành về niệu khoa như Việt Đức,
Đánh giá kết quả điều trị sỏi thận hoặc sỏi
Bình Dân, Việt – Pháp, Trung Ương Huế, …
niệu quản đoạn lưng bằng phẫu thuật nội soi lấy
thậm chí tại tuyến tỉnh như bệnh viện Đa
Khoa Thống Nhất Đồng Nai đã, đang thực
sỏi qua da qua đường hầm nhỏ vào thận và các

hiện thường quy phẫu thuật này và đang dần
yếu tố liên quan.
thay thế mổ mở. Đây là phẫu thuật ít xâm hại.
Mục tiêu cụ thể
Tuy nhiên, trên thực tế lâm sàng, thách thức
Xác định tỉ lệ sạch sỏi.
lớn nhất đối với phẫu thuật vẫn là vấn đề chảy
Xác định các yếu tố liên quan: kích thước sỏi,
máu khiến nhiều phẫu thuật viên niệu khoa
vị trí sỏi niệu quản hoặc sỏi thận, đường vào đài
ngần ngại thực hiện. Theo các chuyên gia về
thận, độ ứ nước của thận do sỏi.
PCNL, tình trạng chảy máu và tổn thương
thận khi làm PCNL tiêu chuẩn phụ thuộc
nhiều yếu tố như tình trạng thận ứ nước, có
nhiều đường vào và đặc biệt tỉ lệ thuận với
kích thước đường vào chủ mô thận. Vì thế, để
làm giảm chảy máu và tổn thương thận, các
tác giả đã thực hiện phẫu thuật nội soi lấy sỏi
qua da bằng đường hầm nhỏ vào thận(3,5,12).
Trên thế giới, việc thực hiện Mini PCNL hiện
đã được nhiều tác giả như Fan Cheng, Ferakis,
Li(2,3,5) thực hiện với kết quả tốt. Tại Việt Nam,

ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU
Đối tượng nghiên cứu

Tiêu chuẩn chọn bệnh
Các BN bị sỏi thận ≥ 20 mm hoặc sỏi niệu
quản đoạn lưng ≥ 15 mm, thận không ứ nước

hoặc ứ nước ≤ độ 3 được đưa vào nghiên cứu.
Tiêu chuẩn loại trừ
Nhiễm trùng niệu chưa được điều trị ổn.

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân năm 2018

109


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 2 * 2018

Rối loạn đông máu chưa được điều chỉnh.
Không đồng ý tham gia nghiên cứu.
Không theo dõi được.
Phương pháp nghiên cứu
Tiến cứu, mô tả hàng loạt trường hợp.
Qui trình kỹ thuật
Thực hiện giống như PCNL tiêu chuẩn. Gây
mê nội khí quản. BN được đặt thông niệu quản
lên tới bể thận ở tư thế phụ khoa. Sau đó, đặt BN
nằm sấp. Chọc dò vào đài thận dưới C-arm
(Hình 1). Đặt Guide Wire qua kim chọc dò. Rạch
da 0,5 cm tại chỗ chọc kim. Nong bằng bộ nong
nhựa đến số 18 (Hình 2). Đặt Amplatz số 18
(Hình 3). Qua đó đặt máy nội soi thận nhỏ hoặc
máy nội soi niệu quản tiếp cận sỏi. Tán sỏi bằng
Laser Holmium của máy Sphinx Jr. Đức hoặc

máy Accutech (Hình 4) cho vỡ vụn. Gắp sỏi
bằng kềm kết hợp với bơm rửa lấy sỏi. Rút thông
niệu quản. Đặt DJ xuôi dòng hoặc ngược dòng.
Mở thông thận ra da bằng Foley số 16. Khâu cố
định ống dẫn lưu kết thúc cuộc mổ (Hình 5). Đặt
BN trở lại tư thế nằm ngửa và chuyển về phòng
hồi sức theo dõi, chăm sóc sau mổ giống như các
trường hợp mổ khác.
Tình trạng sạch sỏi được xác định qua CArm lúc kết thúc cuộc mổ và phim KUB sau mổ
(Hình 7) so với trước mổ (Hình 6). Những
trường hợp vào thận trên xương sườn 12 đều
được chụp phim phổi thẳng kiểm tra sau mổ xác
định biến chứng màng phổi – phổi nếu có.
Biến chứng được phân độ theo Clavien
Dindo cải biên của Tefekli A. và cộng sự(10).

Hình 1. Chọc dò vào đài thận giữa.

Hình 2. Bộ dụng cụ NS thận nhỏ.

Hình 3. Đặt Amplatz sheath số 18.

Hình 4. Máy tán sỏi laser năng lượng cao Accutech.

Hình 5. Mở thận ra da bằng Foley số 16.

110

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân năm 2018

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 2 * 2018

Hình 6. KUB trước mổ.
Hậu phẫu
Ghi nhận tình trạng tiểu máu, sốt, đau hông
lưng sau mổ.
BN được rút thông tiểu sau 1 – 2 ngày.
Ống thông mở thận ra da được rút sau 3 –
5 ngày.
Chụp X quang KUB trước khi rút ống thông
mở thận ra da để kiểm tra kết quả sạch sỏi.
Tái khám sau 01 tháng: chụp KUB, siêu âm
kiểm tra, rút DJ.
Đánh giá kết quả sạch sỏi: dựa vào nội soi
thận và C-arm lúc mổ và chụp X quang KUB,
siêu âm sau mổ.
Thu thập số liệu và xử lý thống kê
Các số liệu được thu thập theo bảng thu thập
số liệu được thiết kế sẵn.
Thời gian nghiên cứu, thu thập số liệu: từ
24/03/2016 đến 31/08/2017 tại BV Đa Khoa Thống
Nhất Đồng Nai, khoa Ngoại Niệu.
Biến số: giới tính, tuổi, bên sỏi thận, vị trí
sỏi, độ ứ nước thận, thời gian phẫu thuật,
lượng máu mất qua biến đổi HGB, lượng máu
truyền, thời gian nằm viện, biến chứng, kết
quả phẫu thuật,…
Dữ kiện được thu thập và phân tích bằng
phần mềm SPSS 22.0.

Nghiên cứu Y học

Hình 7. KUB sau mổ.
Giá trị p < 0,05 được xác định có ý nghĩa
thống kê.

KẾT QUẢ
Có 93 TH được đưa vào nghiên cứu.
Giới tính: nam 57 (61,3%), nữ 36 (38,7%).
Tuổi: tuổi trung bình 50,91 ± 10,31. Nhỏ nhất
27, lớn nhất 77.
Kích thước sỏi: sỏi có kích thước trung
bình 26,11 ± 7,03 mm. Nhỏ nhất 15 mm, lớn
nhất 45 mm).
Độ ứ nước ở thận do sỏi: Thận không ứ nước
hoặc ứ nước độ 1: 35 TH (37,6%). Thận ứ nước độ
2 hoặc độ 3: 58 TH (62,4%). Thận ứ nước độ 2
hoặc độ 3 có kết quả sạch sỏi cao (91,30%) so với
thận không ứ nước hoặc ứ nước độ 1 (80%). Tuy
nhiên, sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê
với phép kiểm Fisher, p = 0,125.
Vị trí sỏi: Sỏi niệu quản đoạn lưng 27 TH
(29%). Sỏi thận 66 TH (71%). Sỏi niệu quản đoạn
lưng có kết quả sạch sỏi rất cao 27/27 TH (100%).
Sỏi thận có tỉ lệ sạch sỏi thấp hơn 54/66 TH
(81,8%). Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với
phép kiểm Fisher, p = 0,016.
Số đường vào đài thận: một đường vào 92
TH (98,9%). Có 01 TH (1,1%), chúng tôi sử dụng

hai đường vào.

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân năm 2018

111


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 2 * 2018

Đường vào đài thận: Vào đài trên hoặc đài
giữa 50 (53,8%). Vào đài dưới 43 (46,2%).
Đường vào đài trên hoặc đài giữa có kết quả
sạch sỏi cao (96%) so với đài dưới (76,7%). Sự
khác biệt có ý nghĩa thống kê với phép kiểm
Chi bình phương, p = 0,011.
Năng lượng tán sỏi: sử dụng laser trong điều
kiện hiện có.
Đặt thông niệu quản: DJ xuôi dòng 86 TH
(92,50%), DJ ngược dòng 04 TH (4,3%), không
đặt thông niệu quản 03 TH (3,2%).
Mở thận ra da: 91 TH (97,8%) có mở thận ra
da. 02 TH (2,2%) không mở thận ra da (tubeless).
02 TH này có đặt DJ niệu quản.
Thời gian làm Mini PCNL: trung bình
88,49 ± 25,79 phút. Ngắn nhất 50 phút, lâu
nhất 180 phút.
Thay đổi HGB trước và sau mổ: 1,80 ± 1,04
g/dL (0,10 – 5,20 g/dL).

Biến chứng: 04 TH (4,3%) chảy máu phải
truyền máu trong hoặc sau mổ. Trong 04 TH
chảy máu, có 03 TH phải chuyển mổ mở để cầm
máu và lấy sỏi. 06 TH (6,5%) hậu phẫu sốt nhiễm
trùng niệu. Tử vong 01 TH do nhồi máu cơ tim
vào giờ 16 sau mổ.
Số ngày nằm viện: trung bình 6,45 ± 2,18
ngày. Ngắn nhất 01 ngày, lâu nhất 18 ngày.
Kết quả sạch sỏi: 81 TH (87,1%).

Mini PCNL đối với sỏi thận hoặc sỏi niệu
quản: điều trị sỏi niệu quản đoạn lưng có nhiều
lựa chọn: tán sỏi ngoài cơ thể, tán sỏi nội soi
ngược dòng, mổ nội soi hông lưng, Mini PCNL.
Mini PCNL sỏi niệu quản đoạn lưng tuy xâm hại
nhiều hơn tán sỏi ngoài cơ thể hoặc tán sỏi nội
soi ngược dòng nhưng có ưu điểm là có kết quả
sạch sỏi rất cao: 27/27 TH (100%). Nếu do dự
giữa tán sỏi nội soi ngược dòng và Mini PCNL
đối với sỏi niệu quản đoạn lưng, nên thực hiện
tán sỏi nội soi ngược dòng tại phòng mổ có thể
thực hiện được Mini PCNL để khi tán sỏi nội soi
ngược dòng thất bại có thể chuyển ngay qua
Mini PCNL dễ dàng. Sỏi thận có tỉ lệ sạch sỏi
thấp hơn 54/66 TH (81,8%). Sỏi thận có kết quả
sạch sỏi thấp hơn tuỳ thuộc sỏi đơn giản hay
phức tạp, kích thước sỏi, sỏi ở một vị trí hay
nhiều vị trí trong thận, sỏi san hô... Sự khác biệt
có ý nghĩa thống kê với phép kiểm Fisher,
p = 0,016.

Đường vào đài thận: đa số các TH nghiên

BÀN LUẬN
Kích thước sỏi: sỏi có kích thước trung bình
26,11 ± 7,03 mm (Nhỏ nhất 15 mm, lớn nhất 45
mm). Trong số 81 TH sạch sỏi, sỏi có kích thước
trung bình 24,74 ± 6,06 mm so với 35,41 ± 6,20
mm là kích thước của nhóm còn sỏi sau phẫu
thuật. Như vậy, sỏi càng lớn, nguy cơ sót sỏi
càng cao. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với t
test, p = 0,001.
Độ ứ nước ở thận do sỏi: siêu âm đánh giá
độ ứ nước ở thận do sỏi. Thận không ứ nước
hoặc ứ nước độ 1: 35 TH (37,6%). Thận ứ nước
độ 2 hoặc độ 3: 58 TH (62,4%). Thận ứ nước độ
2 hoặc độ 3 có kết quả sạch sỏi cao (91,30%) so

112

với thận không ứ nước hoặc ứ nước độ 1
(80%). Thận ứ nước độ 2, độ 3, chọc dò vào đài
thận dễ, ít chảy máu, nong và đặt Amplatz dễ
dàng. Thận không ứ nước hoặc ứ nước độ 1,
chọc dò vào đài thận khó. Ngoài ra, do chủ mô
thận còn dày nên dễ chảy máu khi nong, nội
soi tán sỏi làm phẫu trường mờ, khó thao tác.
Tuy nhiên, sự khác biệt không có ý nghĩa
thống kê với phép kiểm Fisher, p = 0,125.

cứu, chúng tôi sử dụng một đường vào 92 TH

(98,9%). Có 1 TH (1,1%), chúng tôi sử dụng 2
đường vào do sỏi ở nhiều vị trí mà nếu chỉ 1
đường vào không giải quyết được sỏi. Vào đài
trên hoặc đài giữa 50 (53,8%). Vào đài dưới 43
(46,2%). Trong Mini PCNL, chúng tôi thường
thích chọn đài giữa hoặc đài trên, đặc biệt đài
giữa trên xương sườn 12 vì dễ tiếp cận sỏi mặc
dù nguy cơ phạm màng phổi cao hơn so với đài
dưới dưới xương sườn 12. Trong 93 TH nghiên
cứu, chúng tôi chưa gặp trường hợp nào bị biến
chứng màng phổi hoặc làm tổn thương cơ quan

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân năm 2018


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 2 * 2018

Nghiên cứu Y học

cạnh thận như đại tràng. Vào đài thận trên

Thời gian làm Mini PCNL: trung bình 88,49 ±

xương sườn 12 mặc dù có nguy cơ tổn thương

25,79 phút. Ngắn nhất 50 phút, lâu nhất 180

phổi – màng phổi mà nhiều tác giả như Gupta

phút. Thời gian phẫu thuật tỉ lệ thuận với kích

R.(4), Li(5), Vũ Văn Ty(12),… đề cập so với đường

thước sỏi, phương tiện tán sỏi (xung hơi, siêu âm

dưới xương sườn 12. Đường vào đài dưới tuy có

hay laser) và tỉ lệ nghịch với đường hầm vào

nhiều thuận lợi, ít biến chứng nhưng có thể gặp

thận. Do đường hầm vào thận nhỏ, nên sỏi phải

khó khăn do máy soi đụng phải mông nhất là ở

được tán thật nhỏ mới có thể bơm rửa và lấy

BN nữ và ở BN có khoảng cách từ xương sườn

mảnh sỏi ra ngoài được. Vũ Nguyễn Khải Ca(11)

12 đến mào chậu ngắn làm ảnh hưởng ít nhiều

89,87 phút (55 – 188 phút). Nguyễn Văn Ân(7)

đến thao tác. Nói chung, việc chọn lựa đường

111,25 ± 22,74 phút. Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng(6)

vào đài thận thường dựa vào vị trí sỏi, kích

77,8 ± 19,9 phút (50 – 135 phút). Chúng tôi 88,49 ±

thước sỏi, giải phẫu học đài thận và kinh nghiệm

25,79 phút (50 – 180 phút). Fan Cheng(2) và cộng

của phẫu thuật viên. Trong PCNL tiêu chuẩn

sự so sánh kết quả điều trị sỏi thận san hô, sỏi bể

hoặc Mini PCNL, nhiều tác giả thường chọn đài

thận và nhiều sỏi đài thận được thực hiện mini

dưới vì dễ chọc, ít biến chứng, có thể tiếp cận

PCNL với ống soi nhỏ 8/9,8F cho nhóm 1 gồm 69

được sỏi đài dưới, bể thận, đài trên. Theo

bệnh nhân và nhóm 2 có 111 bệnh nhân được

Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng trong 44 TH, 35 TH

thực hiện PCNL chuẩn với ống soi thận 24F. Kết

(79,5%) vào đài dưới, 09 TH (20,5%) vào đài giữa.

quả tỉ lệ sạch sỏi 85,2% ở nhóm 1 so với 70% ở

Theo Nguyễn Văn Ân(7) trong 20 TH, 16 TH

nhóm 2. Thời gian mổ của nhóm 1 theo thứ tự

(80%) vào đài dưới và chỉ 04 TH (20%) vào đài

sỏi san hô, sỏi bể thận và nhiều sỏi đài thận là

giữa. Đài giữa chỉ được chọn khi sỏi nằm ở đài

143,3 phút, 89,4 phút và 113,9 phút so với 118,9

giữa hoặc ở bể thận. Tuy nhiên, trên thực tế,

phút, 77 phút và 101,2 phút. Để rút ngắn thời

trong Mini PCNL, do đường vào thận và sử

gian phẫu thuật, Li S.K.(5) và cộng sự đã sử dụng

dụng máy soi thận nhỏ, vào thận bằng đài giữa

máy bơm vòng (rotary pump) bơm nước muối

trên xương sườn 12 có nhiều thuận lợi. Theo Li

sinh lý NaCl 0,9% qua máy nội soi thận để tạo áp

S.K. , do có vị trí trung gian, vào thận bằng đài

lực dương trong đài bể thận kết hợp với bơm

giữa với đường hầm và máy soi thận nhỏ có thể

nước muối sinh lý NaCl 0,9% từ thông niệu quản

tiếp cận được bể thận, niệu quản đoạn lưng đến

đường dưới giúp tống sỏi vụn ra ngoài qua

L4, đài thận trên và đài thận dưới. Tác giả Vũ

Amplatz Sheath.

(6)

(5)

Nguyễn Khải Ca

thường chọn đài giữa. Chỉ

Biến chứng: chảy máu là vấn đề thường

một số trường hợp chọn đài trên hoặc đài dưới

được quan tâm nhất khi phẫu thuật. Chúng tôi

vì theo tác giả, đường vào thận từ đài giữa dễ

có 04 TH (4,3%) chảy máu phải truyền máu

tiếp cận sỏi ở đài dưới và sỏi đoạn bể thận – niệu

trong hoặc sau mổ. Trong 04 TH chảy máu, có 03

quản. Trong nghiên cứu của chúng tôi, đường

TH phải chuyển mổ mở để cầm máu và lấy sỏi vì

vào đài trên hoặc đài giữa có kết quả sạch sỏi cao

phẫu thuật còn dang dở, mới giải quyết được

(96%) so với đài dưới (76,7%). Sự khác biệt có ý

một phần sỏi, máu chảy nhiều, HA tụt. 06 TH

nghĩa thống kê với phép kiểm Chi bình phương,

(6,5%) hậu phẫu sốt nhiễm trùng niệu được điều

p = 0,011.

trị kháng sinh ổn. Tử vong 01 TH do nhồi máu

(11)

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân năm 2018

113


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 2 * 2018

Nghiên cứu Y học

cơ tim vào giờ 16 sau mổ mặc dù phẫu thuật rất

cả 02 nhóm có tỉ lệ sạch sỏi ngang nhau 96 –

thuận lợi, không chảy máu. Để giảm thiểu biến

100% sau 01 tháng. Nhóm mini PCNL có thời

chứng, đặc biệt biến chứng chảy máu do PCNL

gian phẫu thuật lâu hơn nhưng ít biến chứng

tiêu chuẩn gây ra, nhiều tác giả đã thực hiện

chảy máu hơn và thời gian nằm viện ngắn hơn

Mini PCNL để điều trị sỏi có kích thước 10 – 20

nhóm PCNL chuẩn. Như vậy, Mini PCNL đã

mm với ống nội soi thận có kích cỡ 11 – 20F thay

làm giảm biến chứng chảy máu, giảm tỉ lệ mất

vì 24 – 30F của PCNL tiêu chuẩn

máu đáng kể do đường hầm nhỏ vào thận, ít làm

. Mất máu

(1,3,12)

khi làm Mini PCNL thể hiện qua thông số HGB

tổn thương chủ mô thận tại đường vào.

giảm sau mổ. Trong 93 TH phẫu thuật của chúng

Số ngày nằm viện: trung bình 6,45 ± 2,18

tôi, có 04 TH phải truyền máu. HGB giảm trung

ngày. Ngắn nhất 1 ngày, lâu nhất 18 ngày. Mini

bình 1,80 ± 1,04 g/dL (0,10 – 5,20 g/dL). Nguyễn

PCNL có thời gian nằm viện ngắn? Theo Ferakis

Văn Ân

20 TH làm Mini PCNL và Nguyễn

N.(3), Mini PCNL ngoài làm giảm chảy máu do

Phúc Cẩm Hoàng 44 TH Mini PCNL không có

phẫu thuật, giảm đau sau mổ, còn làm giảm thời

TH nào phải truyền máu. HGB theo Nguyễn

gian nằm viện, từ 1,7 – 4,6 ngày. Nguyễn Phúc

Phúc Cẩm Hoàng(6) khi làm Mini PCNL giảm

Cẩm Hoàng(6) 2,9 ± 0,42 ngày (2 – 4 ngày).

trung bình 0,5 ± 0,36 g/dL (0,2 – 2,4 g/dL). Vũ

Nguyễn Văn Ân(7) 04 ngày. Chúng tôi 93 TH, 6,45

Nguyễn Khải Ca

có 30 ca Mini PCNL chỉ có 01

± 2,18 ngày (1 – 18 ngày). Các biến chứng như sốt

TH chảy máu nhiều phải truyền máu. Fan

sau mổ, nhiễm trùng niệu làm gia tăng số ngày

Cheng(2) 69 TH Mini PCNL, tỉ lệ truyền máu

nằm viện.

(7)

(6)

(11)

1,4%. Li báo cáo 3136 TH làm Mini PCNL, tỉ lệ
(5)

truyền máu chỉ 0,2%. Shashikant Mishra(9) và
cộng sự báo cáo điều trị 2 nhóm bệnh nhân, 27

Tham khảo kết quả sạch sỏi lần đầu với các
tác giả khác: dao động từ 80,00% - 87,10%.

mini PCNL và 28 PCNL chuấn, kết quả cho thấy
Bảng 1. Kết quả sạch sỏi lần đầu.
Tác giả
(7)

Nguyễn Văn Ân (2016)
(11)
Vũ Nguyễn Khải Ca (2015)
(2)
Fan Cheng (2010)
(6)
Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng (2016)
Nguyễn Văn Truyện (2017)

Số TH

Thời gian mổ (phút)

20
30
69
44
93

111,25 ± 22,74
89,87
77,80 ± 19,90
88,49 ± 25,79

nước ở thận do sỏi không ảnh hưởng đến kết

KẾT LUẬN
Thực hiện 93 TH phẫu thuật lấy sỏi qua da
bằng đường hầm nhỏ vào thận, chúng tôi nhận
thấy đây là phẫu thuật khả thi, an toàn và hiệu
quả. Tỉ lệ sạch sỏi chung cao 87,1%. Sỏi niệu

quả sạch sỏi.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
2.

quản lưng có tỉ lệ sạch sỏi rất cao, có thể đạt
100% so với sỏi thận 81,8%. Kích thước sỏi, vị trí
sỏi trong thận có ảnh hưởng đến kết quả sạch
sỏi. Nên chọn đài giữa nếu có thể được. Độ ứ

114

Ngày nằm viện sau Tỉ lệ sạch sỏi sau
mổ (ngày)
lần mổ đầu (%)
4
80,0
86,2
85,2
2,90 ± 0,42
86,4
6,45 ± 2,18
87,1

3.

Celik H, Tasdemir C, Altinkas R (2015). An overview of
percutaneous nephrolithotomy. EMJ Urol, 3(1): pp. 46 – 52.
Cheng F(1), Yu W, Zhang X, Yang S, Xia Y, Ruan Y (2010).
Minimally Invasive Tract in Percutaneous Nephrolithotomy
for Renal Stones. J Endourol, 24(10): pp. 1579 – 1582.
Ferakis N, Stavropoulos M (2015). Mini percutaneous
nephrolithotomy in the treatment of renal and upper ureteral
stones: Lessons learned from a review of the literature. Urol
Ann, 7(2): pp. 141 – 148.

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân năm 2018


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 2 * 2018
4.

5.

6.

7.

8.
9.

Gupta R, Kuma A, Kapoor R, Srivastava A, Mandhani A
(2002). Prospective evaluation of safety and efficacy of the
supracostal approach for percutaneous nephrolithtomy. BJU
International, 90: pp. 809 – 813.
Li SK, Tai D, Chau L, Fung B (2006). Minimally invasive
percutaneous nephrolithotomy (MPCNL) according to the
Chinese method. In: Baba S. Interventional Management of
Urological Diseases, 1st ed, Springer: pp. 41 – 63.
Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng, Lê Trọng Khôi, Nguyễn Tuấn
Vinh, Trần Vĩnh Hưng (2016). Đánh giá kết quả và độ an toàn
của phẫu thuật lấy sỏi qua da qua đường hầm nhỏ trong điều
trị sỏi thận đơn giản. Tạp chí Y học Việt Nam, 445: tr. 209 – 215.
Nguyễn Văn Ân, Chung Tuấn Khiêm, Nguyễn Lê Quý Đông,
Hoàng Thiên Phúc, Nguyễn Ngọc Châu (2016). Bước đầu

đánh giá hiệu quả và an toàn của phương pháp tán sỏi qua da
bằng máy Miniperc lut®. Y học TP. Hồ Chí Minh, 20(2): tr. 126
– 130.
Ritter M, Krombach P, Michel MS (2011). Percutaneous Stone
Removal. European Urology Supplements, 10: pp. 433 – 439.
Shashikant M, Rajan S, Chandrapraksh G, Abraham K,
Ravindra S, Mahesh RD (2011). Prospective Comparative

10.

11.

12.

Nghiên cứu Y học

Study of Miniperc and Standard PNL for Treatment of 1 to
2cm size renal stone. BJU Int, 108: pp. 896 – 900.
Tefekli A, Karadag MA, Tepeler K, Sari E, Berberoglu Y,
Baykal M, Sarilar M, Muslumanoglu AY (2008). Classification
of Percutaneous Nephrolithotomy Complications Using the
Modified Clavien Grading System: Looking for a Standard.
European Urology, 53: pp. 184 – 190.
Vũ Nguyễn Khải Ca, Hoàng Long, Chu Văn Lâm, Trần Chí
Thanh, Nguyễn Thị Hương và cs (2015). Tán sỏi thận qua da
bằng đường hầm nhỏ dưới hướng dẫn của siêu âm. Y học TP.
Hồ Chí Minh, 19(4): tr. 277 – 281.
Vũ Văn Ty (2015). Lấy sỏi thận qua da. Y học TP. Hồ Chí Minh,
19(4): tr. 7 – 15.

Ngày nhận bài báo:

10/10/2017

Ngày phản biện nhận xét bài báo:
Ngày bài báo được đăng:

25/11/2017
25/03/2018

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân năm 2018

115