Kết quả bước đầu áp dụng robot trong phẫu thuật bệnh lý đường tiết niệu tại Bệnh viện Chợ Rẫy

Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018

KẾT QUẢ BƯỚC ĐẦU ÁP DỤNG ROBOT TRONG PHẪU THUẬT
BỆNH LÝ ĐƯỜNG TIẾT NIỆU TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
Thái Minh Sâm*,**, Châu Quý Thuận**, Thái Kinh Luân*,**, Quách Đô La**

TÓM TẮT
Mục tiêu: Chúng tôi báo cáo kết quả bước đầu ứng dụng phẫu thuật nội soi robot trong điều trị bệnh lý
đường tiết niệu tại Bệnh viện Chợ Rẫy.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả hàng loạt trường hợp (TH), tất cả các TH phẫu
thuật nội soi robot trong điều trị bệnh lý đường tiết niệu tại Bệnh viện Chợ Rẫy, thời gian trong tháng 10/2017.
Chúng tôi sử dụng hệ thống Robot Da Vinci thế hệ SiTM có 4 cánh tay. Các biến số ghi nhận gồm: tuổi, giới, chẩn
đoán, phương pháp phẫu thuật, thời gian phẫu thuật, lượng máu mất, thời gian hậu phẫu, biến chứng.
Kết quả: Nghiên cứu có 3 TH, trong đó 02 cắt tuyến tiền liệt tận gốc, 01 TH cắt bướu bảo tồn thận. Trường
hợp 1: nam, 58 tuổi, chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt cT3aN0M0 - Nguy cơ rất cao (NCCN). Phẫu thuật nội soi
cắt tuyến tiền liệt tận gốc với hỗ trợ Robot, thời gian mổ 330 phút, lượng máu mất 200ml, thời gian hậu phẫu 07
ngày, không có biến chứng trong và sau mổ. Trường hợp 2: nam, 67 tuổi, chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt
cT2bN0M0 - Nguy cơ trung bình (NCCN). Phẫu thuật nội soi cắt tuyến tiền liệt tận gốc với hỗ trợ Robot. Thời
gian mổ 270 phút, lượng máu mất 500ml, thời gian hậu phẫu 07 ngày, không có biến chứng trong và sau mổ.
Trường hợp 3: nam, 40 tuổi, chẩn đoán bướu thận phải cT1aN0M0. Phẫu thuật nội soi cắt một phần thận với hỗ
trợ Robot. Thời gian mổ 240 phút, lượng máu mất 200mL, thời gian hậu phẫu 05 ngày, không có biến chứng
trong và sau mổ.

Kết luận: Phẫu thuật nội soi có hỗ trợ robot trong điều trị bệnh lý đường tiết niệu tại Bệnh
viện Chợ Rẫy bước đầu cho kết quả khả quan, an toàn.
Từ khoá: phẫu thuật nội soi, phẫu thuật Robot, tiết niệu

ABSTRACT
INITIAL RESULTS OF ROBOTIC-ASSISTED LAPAROSCOPIC SURGERY IN UROLOGY

AT CHO RAY HOSPITAL
Thai Minh Sam, Chau Quy Thuan, Thai Kinh Luan, Quach Do La
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 1- 2018: 158 - 161
Objective: We present initial result of robotic-assisted laparoscopic surgery in urology at Cho Ray hospital.
Materials and Methods: A case series study, all case of robotic-assisted laparoscopic surgery in urology at
Cho Ray Hospital in 10/2017. We use the da Vinci surgical System SitM with 4 arms. Analyzing age, sex,
diagnosis, management, operative time, blood loss, the postoperative hospital stay, intra- or post-operative
complication.
Results: there are 3 cases, including 02 radical prostatectomies and 01 partial nephrectomy. Case 1: A 58 year-old male patient, diagnosis with prostate cancer cT3aN0M0 very high risk (NCCN), operative time 330
minutes, blood loss 200ml, the postoperative hospital stay 7 days, no intra- or post- operative complication. Case
2: A 67 -year-old male patient, diagnosis with prostate cancer cT2bN0M0 high risk (NCCN), operative time 270

* Bộ Môn Tiết Niệu học, Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh
** Bệnh viện Chợ Rẫy
Tác giả liên lạc: PGS TS BS. Thái Minh Sâm
ĐT: 0918136666
Email:

158

Chuyên Đề Ngoại Khoa


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018

Nghiên cứu Y học

minutes, blood loss 500ml, the postoperative hospital stay 7 days, no intra- or post- operative complication. Case
3: A 40 -year-old male patient, diagnosis with renal cT3aN0M0 very high risk (NCCN), operative time 240
minutes, blood loss 200ml, the postoperative hospital stay 5 days, no intra- or post- operative complication.

Conclusions: Robotic-assisted laparoscopic surgery in urology at Cho Ray hospital has initial satisfactory,
safe result.
Keywords: laparoscopy, Robotic-assisted laparoscopic surgery, urology

ĐẶT VẤN ĐỀ
Phẫu thuật nội soi đã dần thay thế phẫu
thuật mổ mở do ít xâm hại, thẩm mỹ, thời gian
hồi phục nhanh.

Trang thiết bị phẫu thuật: hệ thống phẫu thật
Robot Da Vinci SiTM có 4 cánh tay và các dụng cụ
phẫu thuật đi kèm.

Phẫu thuật nội soi có hỗ trợ Robot ra đời giữ
được lợi điểm chính của phẫu thuật nội soi kinh
điển bao gồm: tính chính xác, gọn nhẹ, đường
mổ nhỏ, giảm lượng máu mất, giảm đau hậu
phẫu, thời gian hồi phục hậu phẫu nhanh.
Hơn nữa, sử dụng robot hỗ trợ giúp phẫu thuật
viên thao tác thoải mái hơn dưới hình ảnh trực
tiếp 3 chiều(1,11,12).
Phẫu thuật nội soi có hỗ trợ Robot được ứng
dụng trong tiết niệu như cắt tuyến tiền liệt tận
gốc, cắt thận tận gốc, cắt một phần thận, lấy thận
ghép, cắt tuyến thượng thận, cắt bàng bàng tận
gốc, tạo hình khúc nối bể thận niệu quản, khâu
rò bàng quang âm đạo(2,6,7).
Bệnh viện Chợ Rẫy là bệnh viện đa khoa
hạng đặc biệt, cũng là cơ sở thực hành y khoa
viện trường. Tháng 10/2017, Bệnh viện chính

thức trang bị hệ thống phẫu thật Robot Da Vinci
SiTM, bệnh viện thứ 2 trang bị hệ thống phẫu thật
Robot Da Vinci phẫu thuật người lớn(8). Chúng
tôi báo cáo kết quả bước đầu ứng dụng hệ thống
phẫu thật Robot Da Vinci trong Tiết Niệu.

ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU
Nghiên cứu mô tả hàng loạt trường hợp
(TH), tất cả các TH phẫu thuật nội soi robot trong
điều trị bệnh lý đường tiết niệu tại Bệnh viện
Chợ Rẫy, thời gian trong tháng 10/2017. Chúng
tôi sử dụng hệ thống phẫu thuật Robot Da Vinci
thế hệ SiTM có 4 cánh tay. Các biến số ghi nhận
gồm: tuổi, giới, chẩn đoán, phương pháp phẫu
thuật, thời gian phẫu thuật, lượng máu mất, thời
gian hậu phẫu, biến chứng.

Chuyên Đề Ngoại Khoa

Hình 1: Hệ thống phẫu thật Robot Da Vinci SiTM

KẾTQUẢ NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu có 3 TH, trong đó 02 cắt tuyến
tiền liệt tận gốc, 01 TH cắt một phần thận.
Trường hợp 1: nam, 58 tuổi, TTL khoảng 30
gr, PSA: 10.4 ng/ml, Gleason 9 (5+4), MRI: ung
thư tuyến tiền liệt, chưa xâm lấn túi tinh cTaN0,
chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt cT3aN0M0 –
Nguy cơ rất cao (NCCN). Phẫu thuật nội soi cắt
tuyến tiền liệt tận gốc với hỗ trợ Robot, thời gian

mổ 330 phút, lượng máu mất 200ml, thời gian
hậu phẫu 07 ngày, không có biến chứng trong và
sau mổ.
Trường hợp 2: nam, 67 tuổi, TTL khoảng 40
gr, PSA: 12 ng/ml, Gleason 7 (3+4)
MRI: ung thư tuyến tiền liệt, không xâm lấn
túi tinh, cT2bN0, chẩn đoán ung thư tuyến tiền
liệt cT2bN0M0 – Nguy cơ trung bình (NCCN).
Phẫu thuật nội soi cắt tuyến tiền liệt tận gốc với
hỗ trợ Robot. Thời gian mổ 270 phút, lượng máu
mất 500ml, thời gian hậu phẫu 07 ngày, không có
biến chứng trong và sau mổ.

159


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018

Trường hợp 3: nam, 40 tuổi, CT-scan: bướu
thận phải kich thước 3,3x2,7 cm, đâm độ không
đồng nhất, ở đài giữa, mặt trước, ngoại vi > 50%,
siêu âm Doppler: không chồi bướu tĩnh mạch
thận, tĩnh mạch chủ dưới. Xạ hình thận: trong
giới hạn bình thường, GFR 2 thận tương đương.
Chẩn đoán bướu thận phải cT1aN0M0. Phẫu
thuật nội soi cắt một phần thận với hỗ trợ Robot.
Thời gian mổ 240 phút, lượng máu mất 200mL,
thời gian hậu phẫu 05 ngày, không có biến

chứng trong và sau mổ.

so với PTNS kinh điển. Tuy nhiên, PTNS Robot
cũng có những ưu điểm: tính chính xác, gọn nhẹ,
đường mổ nhỏ, giảm lượng máu mất, giảm đau
hậu phẫu, thời gian hồi phục hậu phẫu
nhanh. Hơn nữa, sử dụng robot hỗ trợ giúp
phẫu thuật viên thao tác thoải mái, tinh tế hơn so
với PTNS kinh điển do phẫu thuật viên được
nhìn hình ảnh trực tiếp 3 chiều(5).
Phẫu thuật nội soi có hỗ trợ Robot được ứng
dụng trong tiết niệu như cắt tuyến tiền liệt tận
gốc, cắt thận tận gốc, cắt một phần thận, lấy thận
ghép, cắt tuyến thượng thận, cắt bàng bàng tận
gốc, tạo hình khúc nối bể thận niệu quản, khâu
rò bàng quang âm đạo. Tính ưu điểm và hạn chế
của phuẫu thuật Robot trong phẫu thuật tiết niệu
được trình bày trong bảng 1(3,4,6,9).
Bảng 1: Tính ưu điểm và hạn chế của phẫu thuật
Robot trong phẫu thuật tiết niệu(1)
Loại phẫu
thuật
Cắt một phần
(1)
thận
Cắt thận tận
(4)
gốc

Hình 2: vị trí đặt trocar trong cắt tuyến tiền liệt tận

gốc (trước và sau phẫu thuật)

Cắt thận và
(4)
niệu quản
Tạo hình khúc
(2,3)
nối bể thận
Cắt tuyến
(6)
thượng thận

Cắt tuyến tiền
(9)
liệt tận gốc
Cắt bàng quang
(3)
tận gốc

Hình 3: vị trí đặt trocar trong cắt một phần thận

BÀNLUẬN
Bệnh nhân có chỉ định điều trị bằng PTNS
kinh điển đều có thể thực hiện bằng phẫu thuật
nội soi (PTNS) có hỗ trợ Robot. Vấn đề đặt ra là
chi phí điều trị hiện tại ở Việt Nam còn khá cao

160

Nối ống dẫn

(1)
tinh

Ưu điểm

Hạn chế

Mở rộng chỉ định so
với mổ mở.
Nền tảng cho cắt bướu
bảo tồn thận.

Tăng chi phí
phẫu thuật.
Ít báo cáo,
tăng chi phí
phẫu thuật.
Kết quả lâu dài
hạn chế.
Tăng chi phí
phẫu thuật.

Kết quả sớm tốt, ưu
thế nạo hạch.
Rút ngắn thời gian mổ,
kết quả có thể so sánh
với nội soi kinh điển.
Kết quả tương đương
mổ mở, thời gian nằm
viện ngắn, mất máu ít,

biến chứng thấp.
Giảm mất máu, giảm tỷ
lệ tiểu không kiểm soát
so với mổ hở.
Giảm biến chứng,
giảm máu mất, giảm
thời gian nằm viện so
với mổ hở.
Đường cong học tập
ngắn so với vi phẫu.

Không có chỉ
định cho ung
thư.
Tăng chi phí
phẫu thuật.
Thời gian phẫu
thuật dài, kết
quả lâu dài về
ung thư ít báo
cáo
Ít báo cáo,
tăng chi phí
phẫu thuật

PTNS trong điều trị bệnh lý đường Tiết Niệu
có ưu thế thực hiện qua khoang phúc mạc do
phẫu trường thân quen với phẫu thuật viên Tiết
Niệu, tránh tổn thương các cơ quan ổ bụng.
Ngược lại, PTNS sau phúc mạc cũng có những

mặt hạn chế: thao tác khó khăn do phẫu trường

Chuyên Đề Ngoại Khoa


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018
không rộng rãi như khoang bụng. PTNS có hỗ
trợ Robot, có thể thực hiện được cả hai phương
pháp: qua khoang ngoài phúc mạc và qua
khoang bụng. Tuy nhiên, PTNS có hỗ trợ Robot,
đa số các phẫu thuật viên ưu tiên lựa chọn phẫu
thuật qua phúc mạc do hệ thống phẫu thật Robot
Da Vinci cần khoang thao tác linh động và rộng
rãi(1). Trong 3 TH chúng tôi đều thực hiện PTNS
có hỗ trợ Robot qua phúc mạc.
Bước đầu thực hiện PTNS có hỗ trợ Robot,
chúng tôi nhận thấy thời gian mổ khá dài cho 2
TH PTNS cắt tuyến tiền liệt tận gốc, thời gian mổ
gần tương đương với PTNS kinh điển. Đây là 2
TH đầu tiên chúng tôi thực hiện, do vậy cảm
giác sử dụng dụng cụ nội soi chưa quen, thời
gian chuẩn bị máy, thời gian vào trocar và kết
nối hệ thống máy với trocar khá lâu. Tuy nhiên,
kết quả cũng rất khả quan, không có TH nào có
biến chứng. Đặc biệt, thao tác khâu nối mô rất
thuận tiện và linh động, tinh tế do cánh tay
Robot có thể thực hiện được ở nhiều góc nhìn
khác nhau.
Một TH cắt một phần thận, thời gian mổ 240
phút, máu mất 200ml, không có biến chứng chảy

máu sau mổ. Thao tác khâu nhu mô thận không
quá khó khăn, tiếp cận và kiểm soát cuống thận
bằng dụng cụ kẹp mạch máu nội soi thuận lợi. Y
văn cho thấy thời gian đào tạo của PTNS có hỗ
trợ Robot luôn ngắn hơn PTNS kinh điển(7,10).
Trong thời gian thực hiện báo cáo này, chúng
tôi chưa có TH nào cắt thận tận gốc, lấy thận
ghép, cắt tuyến thượng thận, cắt bàng bàng tận
gốc tạo hình bàng quang ruột non, tạo hình khúc
nối bể thận niệu quản, khâu rò bàng quang âm
đạo.
Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu để có số
lượng các TH PTNS có hỗ trợ Robot nhiều hơn
nữa để có những kết quả thuyết phục tính ưu
điểm của PTNS có hỗ trợ Robot bước đầu ứng

Chuyên Đề Ngoại Khoa

Nghiên cứu Y học

dụng cho phẫu thuật Tiết Niệu tại Bệnh viện
Chợ Rẫy.

KẾT LUẬN
Phẫu thuật nội soi có hỗ trợ robot trong điều
trị bệnh lý đường tiết niệu tại Bệnh viện Chợ Rẫy
bước đầu cho kết quả khả quan, an toàn.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

2.

3.

4.

5.
6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

Autorino R, Zargar H, Kaouk JH (2014) "Robotic-assisted
laparoscopic surgery: recent advances in urology". Fertil
Steril, 102 (4), 939-49.
Gundeti MS, Kojima Y, Haga N, et al (2013) "Roboticassisted laparoscopic reconstructive surgery in the lower
urinary tract". Curr Urol Rep, 14 (4), 333-41.
Hemal AK, Nayyar R, Gupta NP, et al (2010) "Experience
with robot assisted laparoscopic surgery for upper and lower
benign and malignant ureteral pathologies". Urology, 76 (6),

1387-93.
Hemal AK, Stansel I, Babbar P, et al (2011) "Robotic-assisted
nephroureterectomy and bladder cuff excision without
intraoperative repositioning". Urology, 78 (2), 357-64.
Jain S, Gautam G (2015) "Robotics in urologic oncology". J
Minim Access Surg, 11 (1), 40-4.
Morelli L, Tartaglia D, Bronzoni J, et al (2016) "Robotic
assisted versus pure laparoscopic surgery of the adrenal
glands: a case-control study comparing surgical techniques".
Langenbecks Arch Surg, 401 (7), 999-1006.
Nezhat C, Lakhi N (2016) "Learning Experiences in RoboticAssisted Laparoscopic Surgery". Best Pract Res Clin Obstet
Gynaecol, 35, 20-9.
Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng, Trần Vĩnh Hưng, Vũ Lê
Chuyên, et al (2017) "Phẫu thuật robot trong tiết niệu:bước
đầu ứng dụng tại BV Bình Dân". Tạp chí Y Dược Học-Trường
Đại Học Y Dược Huế, Số đặc biệt (Tháng 8/2017), tr 229-232.
Novara G, Ficarra V, Rosen RC, et al (2012) "Systematic
review and meta-analysis of perioperative outcomes and
complications after robot-assisted radical prostatectomy".
Eur Urol, 62 (3), 431-52.
Schmitges J, M Sun, Abdollah F, et al (2012) "Blood
transfusions in radical prostatectomy: a contemporary
population-based". Urology, 79 (2), 332-8.
Skolarus TA, Zhang Y, Hollenbeck BK (2010) "Robotic
surgery in urologic oncology: gathering the evidence". Expert
Rev Pharmacoecon Outcomes Res, 10 (4), 421-32.
Trần Ngọc Sinh (2010) "Phẫu thuật nội soi robot: nhu cầu
hiện tại và xu thế tương lai". Y Học TP. Hồ Chí Minh, Tập 14
(Phụ bản của Số 1), 1-9.

Ngày nhận bài báo:

06/11/2017

Ngày phản biện nhận xét bài báo:

20/11/2017

Ngày bài báo được đăng:

15/03/2018

161