Nguy cơ tái phát muộn sau đột quỵ thiếu máu não cục bộ cấp và vai trò của liệu pháp statin

Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017

NGUY CƠ TÁI PHÁT MUỘN SAU ĐỘT QUỴ
THIẾU MÁU NÃO CỤC BỘ CẤP VÀ VAI TRÒ CỦA LIỆU PHÁP STATIN
Đinh Hữu Hùng*, Vũ Anh Nhị**, Đỗ Văn Dũng**

TÓM TẮT
Mở đầu: Mặc dù đã có nhiều tiến bộ quan trọng trong điều trị dự phòng tái phát sau đột quỵ thiếu máu não
cục bộ cấp nhưng tỷ suất tái phát vẫn còn cao, nhất là trong năm đầu tiên.
Mục tiêu nghiên cứu: Xác định tỷ suất tái phát đột quỵ não tích lũy tại thời điểm 1 năm và mối liên quan
giữa liệu pháp statin và nguy cơ tái phát muộn sau đột quỵ thiếu máu não cục bộ cấp.
Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu đoàn hệ quan sát, tiến cứu. Ước tính Kaplan-Meier và mô hình hồi
quy Cox đã được sử dụng để xác định tỷ suất tái phát đột quỵ não tích lũy và mối liên quan giữa liệu pháp statin
và nguy cơ tái phát muộn sau đột quỵ thiếu máu não cục bộ cấp.
Kết quả: Từ năm 2010 đến 2012, chúng tôi đã thu thập được 405 bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não cục bộ
cấp. Thời gian theo dõi trung bình là 1 năm. Tỷ suất tái phát đột quỵ não tích lũy tại các thời điểm 1 năm là
23,3%. Liệu pháp statin có liên quan độc lập với sự làm giảm nguy cơ tái phát muộn sau đột quỵ thiếu máu não
cục bộ cấp.
Kết luận: Tỷ suất tái phát đột quỵ não tích lũy tại thời điểm 1 năm ở mức cao (23,3%). Liệu pháp statin có
liên quan độc lập với sự làm giảm nguy cơ tái phát muộn sau đột quỵ thiếu máu não cục bộ cấp.
Từ khóa: nguy cơ, tái phát, đột quỵ thiếu máu não cục bộ cấp, statin

ABSTRACT
THE RISK OF LATE RECURRENCE AFTER ACUTE ISCHEMIC STROKE AND THE ROLE OF
STATIN THERAPY
Dinh Huu Hung, Vu Anh Nhi, Do Van Dung
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 21 - No 2 - 2017: 90 - 96
Background: Despite important advances in treatments for secondary prevention after acute ischemic stroke,
the risk of stroke recurrence was high, especially during the first year.

Objective: We aimed to determine the cumulative stroke recurrence rate at 1 year and the association
between statin therapy and the risk of late recurrence after acute ischemic stroke.
Methods: This was a prospective observational cohort study. The Kaplan-Meier estimator and Cox
proportional hazards models were used to assess the cumulative stroke recurrence rate at 1 year and the
association between statin therapy and the risk of late recurrence after acute ischemic stroke.
Results: 405 patients with acute ischemic stroke were included in the study from 2010 to 2012. The
mean follow-up period was one year. As found in the study, the cumulative rate of stroke recurrence at 1
year was 23.3%. Statin therapy was independently associated with decreased risk for late recurrence after
acute ischemic stroke.
Conclusion: The cumulative rate of stroke recurrence at 1 year was high (23.3%). Statin therapy was
independently associated with decreased risk for late recurrence after acute ischemic stroke.
Keywords: risk, recurrence, acute ischemic stroke, statin
* Khoa Y Dược, Đại học Tây Nguyên, **Đại học Y Dược TPHCM
Tác giả liên lạc: TS. Đinh Hữu Hùng
ĐT: 0905291295
Email:

90

Chuyên Đề Nội Khoa


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017
ĐẶT VẤN ĐỀ
Đột quỵ não với hơn 80% là thiếu máu não
cục bộ cấp luôn là vấn đề thời sự của y học. Bệnh
nhân đột quỵ não luôn phải đối mặt với nguy cơ
tái phát rất cao, nhất là trong năm đầu tiên. Theo
Burn và cộng sự (cs), nguy cơ tái phát tích lũy tại
thời điểm 1 năm là cao nhất và gấp đến 15 lần so

với dân số chung(4). Mặt khác, Hardie và cs đã
chỉ ra rằng nguy cơ tái phát tại thời điểm 1 năm
ở mức đáng báo động (16%)(6). Nguy hiểm hơn
khi tỷ lệ tử vong, tàn tật và chi phí điều trị của
đột quỵ não tái phát đều cao hơn so với đột quỵ
não lần đầu(12).Vì vậy, để góp phần làm giảm
gánh nặng do đột quỵ não gây ra, việc dự phòng
đột quỵ não tái phát là vấn đề cốt lõi. Theo y văn,
đã có nhiều nghiên cứu về nguy cơ tái phát sau
đột quỵ não và một số yếu tố liên quan, bao gồm
một số yếu tố bảo vệ. Tuy nhiên, ở nước ta, số
lượng nghiên cứu khảo sát về khía cạnh trên còn
hạn chế. Vì vậy, chúng tôi đã tiến hành thực hiện
đề tài này với mục tiêu:
-Xác định tỷ suất tái phát đột quỵ não tích
lũy tại thời điểm 1 năm sau đột quỵ thiếu máu
não cục bộ cấp.
-Xác định mối liên quan giữa liệu pháp statin
và nguy cơ tái phát muộn sau đột quỵ thiếu máu
não cục bộ cấp.

ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU
Đối tượng nghiên cứu
Là những bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não
cục bộ cấp nhập vào khoa Nội, Bệnh viện đa
khoa tỉnh Đắk Lắk từ tháng 9 năm 2010 đến
tháng 7 năm 2012 và có đủ tiêu chuẩn chọn mẫu.

Tiêu chuẩn chọn mẫu
Tiêu chuẩn chọn vào

Bệnh nhân được chẩn đoán xác định là đột
quỵ thiếu máu não cục bộ cấp theo tiêu chuẩn
lâm sàng của Tổ chức Y tế Thế giới và hình ảnh
chụp cắt lớp vi tính sọ não, đồng thời có địa chỉ
thường trú rõ ràng và/hoặc có số điện thoại
và/hoặc có địa chỉ thư điện tử.

Thần kinh

Nghiên cứu Y học

Tiêu chuẩn loại ra
(1) Bệnh nhân có tiền sử đột quỵ nhưng lần
này nhập viện điều trị vì bệnh khác,
(2) bệnh nhân có một số bệnh lý làm ảnh
hưởng đến kết quả của một số xét nghiệm như
chấn thương hoặc phẫu thuật trong vòng 3 ngày
trước khi đột quỵ não khởi phát, bệnh tự miễn,
bệnh lý khối u, bỏng, bệnh gan mức độ nặng, và
bệnh nhiễm khuẩn cấp hoặc mạn tại thời điểm
nhập viện,
(3) bệnh nhân không làm được đầy đủ các
thông số cần thiết, và
(4) bệnh nhân không đồng ý tham gia
nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu đoàn hệ quan sát, tiến cứu.
Phương pháp chọn mẫu

Chọn liên tiếp tất cả những bệnh nhân được
chẩn đoán là đột quỵ thiếu máu não cục bộ cấp
vào khoa Nội, Bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk Lắk
từ tháng 9 năm 2010 đến tháng 7 năm 2012 và
thỏa mãn tiêu chuẩn chọn mẫu (phải đảm bảo cỡ
mẫu tối thiểu cho nghiên cứu).
Cỡ mẫu
Trong nghiên cứu này, có nhiều yếu tố phơi
nhiễm có thể có liên quan với nguy cơ tái phát
sau đột quỵ thiếu máu não cục bộ cấp. Tuy
nhiên, để thuận tiện và đảm bảo tính chính xác
cho việc tính toán, chúng tôi đã chọn ra một số
yếu tố phơi nhiễm quan trọng như tăng huyết
áp, đái tháo đường và rung nhĩ (dựa vào kết quả
của một số nghiên cứu trước) để tính cỡ mẫu
theo công thức dành cho nghiên cứu đoàn hệ,
tiến cứu có sử dụng phương pháp phân tích
sống còn. Trong đó, với tỷ lệ phát sinh ở hai
nhóm không có và có yếu tố phơi nhiễm trong
thời gian theo dõi lần lượt là p1 và p2 thì tỷ số
nguy cơ h (hazard ratio hay HR) sẽ được tính
theo công thức sau:
h

log e ( p1 )
log e ( p2 )

91

Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017

Ứng với mỗi yếu tố được chọn, chúng tôi
ước định các giá trị HR và p2 theo một số nghiên
cứu trước. Từ đó, chúng tôi sẽ tính được giá trị
của p1. Lúc này cỡ mẫu tối thiểu cần lấy cho mỗi
nhóm sẽ được tính theo công thức sau:
n

C( h  1 )2
( 2  p1  p 2 )( h  1 )2

Chọn α = 0,05, lực mẫu = 90% thì C = 10,51 và
chúng tôi đã tính được cỡ mẫu tối thiểu cần lấy
là 330 bệnh nhân (đã dự phòng 10% cho những
trường hợp mất mẫu).

Phương pháp thu thập số liệu
Thu thập thông tin khi bệnh nhân nhập viện
Bệnh nhân được thăm khám lâm sàng tỉ mỉ
và cho làm đầy đủ các cận lâm sàng để thu thập
những thông tin cần thiết về các biến số: (1) Lâm
sàng: tuổi, giới, dân tộc, tình trạng hôn nhân,
điểm Rankin sửa đổi lúc ra viện,... (2) Cận lâm
sàng: Xét nghiệm máu, điện tâm đồ, siêu âm tim,
siêu âm động mạch cảnh, chụp cắt lớp vi tính sọ
não. Đối với những bệnh nhân không đủ chi phí
để làm các cận lâm sàng cần thiết thì chúng tôi

sẵn sàng hỗ trợ đầy đủ, và (3) các thông tin khác,
bao gồm số điện thoại cố định, di động của bệnh
nhân và người nhà bệnh nhân đã được ghi chép
cẩn thận. Đồng thời, chúng tôi cũng đã giải thích
rõ về mục đích của nghiên cứu để bệnh nhân và
người nhà bệnh nhân hiểu rõ. Từ đó họ tự
nguyện tham gia vào nghiên cứu.
Thu thập thông tin trong quá trình theo dõi
Chúng tôi đã tiến hành theo dõi ngay khi
bệnh nhân vào viện. Khi ra viện, bệnh nhân
và/hoặc người nhà bệnh nhân được: (1) bác sĩ
điều trị của bệnh viện tư vấn về các biện pháp
điều trị tiếp theo, bao gồm cả điều trị dự phòng
tái phát, (2) cung cấp những thông tin nhằm
giúp nhận ra các triệu chứng của đột quỵ não tái
phát, (3) cung cấp số điện thoại của chúng tôi để
họ có thể liên lạc bất kỳ lúc nào, và (4) được giải
thích là cần phải nhập viện càng sớm càng tốt
nếu có triệu chứng nghi ngờ đột quỵ não tái phát
đồng thời gọi điện cho chúng tôi ngay để được
hướng dẫn kịp thời.

92

Sau khi ra viện: Bệnh nhân được tiếp tục
theo dõi đều đặn thông qua điện thoại hoặc
khám trực tiếp trung bình từ 1 đến 3 tháng một
lần cho đến khi có biến cố đột quỵ não tái phát
hoặc bị tử vong hoặc mất theo dõi (thời điểm kết
thúc nghiên cứu là 31/12/2012). Qua đó chúng tôi

có thể ghi nhận được những thông tin về biến cố
đột quỵ não tái phát cũng như một số biện pháp
điều trị. Đặc biệt, đối với những bệnh nhân có
nguy cơ bị mất theo dõi, chúng tôi đã tăng cường
liên lạc thường xuyên hơn, đồng thời xin bổ
sung ngay số điện thoại và địa chỉ của người
thân bệnh nhân nhằm hạn chế tối đa tình trạng
mất mẫu.

Phương pháp xử lý số liệu
Số liệu được xử lý bằng phần mềm STATA
10.0. Trong đó, hai phép toán thống kê quan
trọng đã được dùng là ước tính Kaplan-Meier
(giúp xác định tỷ suất tái phát tích lũy) và mô
hình hồi quy Cox (xác định một số yếu tố liên
quan với nguy cơ tái phát đột quỵ). Các biến
số thu thập khi bệnh nhân nhập viện được
xem là các yếu tố phơi nhiễm và biến cố đột
quỵ não tái phát được xem là biến số phụ
thuộc. Các bệnh nhân đột quỵ não tái phát
trong quá trình theo dõi được mã hóa là 1.
Nhóm còn lại, bao gồm (1) không bị đột quỵ
não tái phát và vẫn còn sống đến thời điểm kết
thúc nghiên cứu, (2) tử vong không do đột quỵ
não tái phát và (3) mất theo dõi đều được mã
hóa là 0. Trước hết, giá trị HR và p đối với
từng yếu tố phơi nhiễm (bao gồm cả yếu tố
dùng nhóm statin sau khi ra viện) được xác
định qua phân tích hồi quy Cox đơn biến. Tiếp
theo, các yếu tố có hoặc gần có ý nghĩa thống

kê (p < 0,1) qua phân tích đơn biến được đưa
vào mô hình phân tích hồi quy Cox đa biến
nhằm xác định giá trị HR hiệu chỉnh.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu
Các yếu tố về dân số học
Thực tế chúng tôi đã thu thập và theo dõi
được 405 bệnh nhân. Trong đó, hơn 60% bệnh

Chuyên Đề Nội Khoa


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017
nhân thuộc nhóm tuổi ≥ 65. Tuổi trung bình là
68,8±13,1 (thấp nhất là 29 và cao nhất là 103). Tỷ
lệ nam giới và nữ giới gần bằng nhau. Người

Nghiên cứu Y học

Kinh chiếm đại đa số (khoảng 80% trường hợp),
tiếp theo là người Ê đê (9,6%) và còn lại là các
dân tộc khác.

Một số đặc điểm liên quan đến q trình theo dõi
Bảng 1: Một số đặc điểm liên quan đến q trình theo dõi.
Một số đặc điểm
Số bệnh nhân được theo dõi
Số bệnh nhân bị đột quỵ não tái phát
Số bệnh nhân mất theo dõi

Số bệnh nhân tử vong khơng do đột quỵ não tái phát
Thời gian theo dõi trung bình (năm)
Tỷ suất tái phát tích lũy tại thời điểm 1 năm sau đột quỵ thiếu máu não cục bộ cấp là 23,3%

Tần số
(n=405)
405
92
3
33
1

Mối liên quan giữa liệu pháp statin và nguy cơ tái phát sau đột quỵ thiếu máu não cục bộ cấp
Bảng 2: Kết quả phân tích hồi quy Cox về vai trò của liệu pháp statin đối với nguy cơ tái phát.
Phân tích hồi quy Cox
Đơn biến
Đa biến**

Yếu tố liên quan
Có dùng statin
Có dùng statin

HR*
0,50
0,57

KTC*95%
0,33 - 0,75
0,36 - 0,93

p
0,001
0,023

Bảng 3: Mối liên quan giữa liệu pháp statin và nguy cơ tái phát theo phân nhóm ngun nhân của đột quỵ thiếu
máu não cục bộ cấp theo phân loại TOAST (Trial of Org 10172 in Acute Stroke Treatment).
Yếu tố liên quan
Có dùng statin

Phân nhóm ngun nhân
Bệnh máu máu nhỏ
Ngun nhân khác/chưa rõ ngun nhân
Xơ vữa động mạch lớn
Lấp mạch từ tim

HR*
0,45
0,73
0,18
0,40

KTC*95%
0,18 - 1,11
0,37 - 1,44
0,05 - 0,60
0,19 - 0,86

p
0,083
0,369

0,006
0,019

*HR (hazard ratio): tỷ số nguy cơ; KTC: khoảng tin cậy;
** Một số biến số khác cùng có trong mơ hình phân tích hồi quy Cox đa biến: Tuổi ≥ 65, trình độ học vấn thấp (từ tiểu học trở
xuống), tiền sử đột quỵ não/cơn thiếu máu não thống qua, tiền sử nhồi máu cơ tim, liệt vận động mức độ nặng, điểm Rankin
sửa đổi lúc ra viện > 2, rung nhĩ, hẹp van hai lá, hẹp nặng động mạch cảnh (≥ 70%), nồng độ HDL-Cholesterol thấp (<
40mg/dL), nồng độ hs-CRP > 3 mg/L, có dùng thuốc chống kết tập tiểu cầu sau khi ra viện.
Tỉ suấ t tái phát tích lũ y theo liệu pháp statins

BÀN LUẬN

Tỉ suất tái phát tích lũy

0.70

Tỷ suất tái phát tích lũy sau đột quỵ thiếu
máu não cục bộ cấp tại thời điểm 1 năm

0.60
0.50
0.40

Tại Việt Nam, cho đến nay hầu như chưa

0.30
0.20

có cơng trình nghiên cứu nào về nguy cơ tái

0.10

phát sau đột quỵ não có thời gian theo dõi

0.00
0

90

180

270

360

450

540

630

720

nói rằng đây là nghiên cứu đầu tiên ở nước ta

Thời gian theo dõi (ngày)
Khô ng dùng
Có dùng

bệnh nhân trung bình > 6 tháng. Do đó, có thể

P = 0,001

Biểu đồ 1: Tỷ suất tái phát đột quỵ não tích lũy theo
liệu pháp statin.

báo cáo về tỷ suất tái phát đột quỵ tích lũy tại
thời điểm 1 năm với giá trị lên tới 23,3%, cao
hơn nhiều so với hầu hết các nghiên cứu khác
trên thế giới và đáng phải báo động. Nhìn
chung, tỷ suất tái phát đột quỵ não tích lũy tại

Thần kinh

93


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017

thời điểm trên thường chỉ ở mức từ 10% đến

hợp tái phát sau đột quỵ thiếu máu não cục bộ

14%

. Điển hình, theo Burn và cộng sự, tỷ

thường xảy ra trong năm đầu tiên(4,11). Hơn nữa,

suất tái phát tích lũy sau đột quỵ não tại thời

sau mốc thời gian đáng chú ý này, tuy tỷ suất tái

điểm 1 năm là cao nhất (13%) và gấp 15 lần so

phát đột quỵ tích lũy vẫn tăng dần đều nhưng

với dân số chung(4). Tuy nhiên, trong một số

chỉ ở mức thấp hơn(11). Qua đây ta thấy rằng

nghiên cứu khác, đặc biệt là các nghiên cứu ở

nguy cơ tái phát sau đột quỵ não, nhất là trong

Châu Á, tỷ suất tái phát đột quỵ não tích lũy

năm đầu tiên là một thách thức vô cùng quan

tại thời điểm này ở mức cao hơn và gần bằng

trọng đối với nền y tế trên toàn cầu và đáng phải

với kết quả của chúng tôi. Chẳng hạn, trong

chú ý đúng mức. Do vậy, việc dự phòng tái phát

một nghiên cứu của Kono và cộng sự ở Nhật

đột quỵ não là việc làm hết sức hữu ích và cấp

Bản năm 2011 thì giá trị của con số này lên

bách, cần phải được duy trì lâu dài và liên tục

tới 18,6%(8).

cho đến hết cuộc đời người bệnh bởi lẽ chính

(4,11)

Theo y văn, chưa có sự đồng nhất về tỷ

điều đó sẽ góp phần rất lớn trong việc làm giảm

suất tái phát sau đột quỵ não giữa các nghiên

gánh nặng do đột quỵ não gây ra.

cứu. Thật vậy, điều này đã được chứng minh
một phân tích tổng hợp năm 2011. Cụ thể, có

Mối liên quan giữa liệu pháp statin và
nguy cơ tái phát muộn tích lũy sau đột quỵ
thiếu máu não cục bộ cấp

sự khác biệt có ý nghĩa về tỷ suất tái phát đột

Trong nghiên cứu này, liệu pháp statin có tác

quỵ não tích lũy tại thời điểm 1 năm giữa các

dụng làm giảm nguy cơ tái phát tích lũy sau đột

nghiên cứu với giá trị p < 0,00001. Trong đó,

quỵ thiếu máu não cục bộ cấp với HR hiệu chỉnh

những lý do giải thích cho sự khác biệt này

là 0,57 (KTC 95%: 0,36 - 0,93; p = 0,023). Điều đó

cũng đã được các tác giả chỉ ra như sự khác

được thể hiện rõ ràng ở hai phân nhóm xơ vữa

nhau về đối tượng và thiết kế nghiên cứu, về

động mạch lớn với HR = 0,18 (KTC 95%: 0,05 -

định nghĩa đột quỵ não tái phát được sử dụng,

0,60; p = 0,006) và lấp mạch từ tim với HR = 0,40

sự tiến bộ về điều trị dự phòng tái phát theo

(KTC 95%: 0,19 - 0,86; p = 0,019) (bảng 2 và bảng

thời gian, và sự khác biệt theo vùng địa lý(11).

3). Kết quả nói trên đã góp phần chứng minh vai

Tuy vậy, cũng qua phân tích này, Mohan và cs

trò bảo vệ thực sự của nhóm thuốc này đối với

đã nhấn mạnh rằng không có sự khác biệt

nguy cơ tái phát sau đột quỵ não, điều mà đã và

đáng kể về nguy cơ tái phát tích lũy tại thời

đang được nhiều tác giả khắp nơi trên thế giới

điểm 1 năm giữa những nghiên cứu dựa vào

quan tâm nghiên cứu. Theo Amarenco và cs, liệu

cộng đồng và bệnh viện(11).

pháp statin là một trong những tiến bộ quan

rõ ràng và cụ thể bởi Mohan và cộng sự qua

Mặc dù chưa có sự thống nhất giữa các

trọng nhất đối với dự phòng đột quỵ não tái

nghiên cứu, song rõ ràng sau khi biến cố đột quỵ

phát trong khoảng thời gian gần đây bởi lẽ nó

não xảy ra, bệnh nhân luôn phải đối mặt với

vừa hiệu quả, vừa an toàn và có mức chi phí phù

nguy cơ tái phát cao, nhất là ở các nước thuộc

hợp(3). Trên thực tế, kết quả từ các thử nghiệm

khu vực châu Á, bao gồm cả Việt Nam. Trên
thực tế, mốc thời điểm 1 năm mà chúng tôi khảo

lâm sàng và các phân tích tổng hợp là những
bằng chứng cụ thể nhất.

sát là vô cùng quan trọng bởi hầu hết các trường

94

Chuyên Đề Nội Khoa


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017

Nghiên cứu Y học

Thật vậy, từ năm 2006, vai trò bảo vệ của

Về mặt cơ chế, statin có vai trò bảo vệ bệnh

statin đối với nguy cơ tái phát đột qụy não đã

nhân đột quỵ não trước nguy cơ tái phát là

được chứng minh qua thử nghiệm lâm sàng

nhờ vào nhiều tác dụng có lợi của nhóm thuốc

SPARCL trên 4731 bệnh nhân đột quỵ/cơn thiếu

này như điều chỉnh rối loạn lipid máu, chống

máu não thoáng qua. Theo đó, atorvastatin liều

viêm, ổn định mảng xơ vữa, cải thiện chức

cao (80 mg/ngày) làm giảm đến 16% nguy cơ tái

năng tế bào nội mạc, và chống kết tập tiểu

phát đột quỵ. Quan trọng hơn khi các tác giả của

cầu(9). Trong khi đó, viêm không những ảnh

thử nghiệm trên cũng đã nhấn mạnh rằng liệu

hưởng đến phân nhóm xơ vữa động mạch lớn

pháp này nên được khởi đầu sớm ngay sau khi

mà còn liên quan đến cả phân nhóm lấp mạch

biến cố đột quỵ thiếu máu não cục bộ cấp hoặc

từ tim. Do đó, với những tác dụng có lợi kể

cơn thiếu máu não thoáng qua xảy ra(1). Đến năm

trên, statin còn được chỉ định dùng cho nhóm

2007, khi phân tích bổ sung số liệu của thử

bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não cục bộ do

nghiệm này, Amarenco và cs đã chỉ ra rằng nguy

lấp mạch từ tim. Phải nói rằng đã từ lâu chúng

cơ tái phát đột quỵ não giảm đến 33% (p =

ta luôn kỳ vọng vào một loại thuốc có thể

0,0018) khi so sánh nhóm bệnh nhân có nồng độ

“chạm đến” và “làm lành” những tổn thương

LDL-Cholesterol giảm ≥ 50% với nhóm có nồng

của mảng xơ vữa mà không cần nhờ đến các

độ LDL-Cholesterol không thay đổi hoặc tăng

thủ thuật xâm lấn nguy hiểm nào. Thì nay, với

lên sau điều trị .

những tác dụng ưu việt, statin là nhóm thuốc

(2)

Hơn thế nữa, một nghiên cứu đoàn hệ ở

giúp chúng ta thỏa mãn được một phần của sự

châu Á gần đây cho thấy statin liều thấp cũng có

kỳ vọng này. Chính vì vậy, thực tế cho thấy

tác dụng có lợi trong việc điều trị dự phòng tái

trong vòng 10 năm trở lại đây, statin được

phát ở những bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não

dùng ngày càng phổ biến như là một lựa chọn

cục bộ cấp với HR hiệu chỉnh là 0,70 (KTC 95%:

đầu tay trong nỗ lực dự phòng tái phát đột

0,53 - 0,92; p = 0,011)(10). Thêm vào đó, luận điểm

quỵ não. Tuy nhiên, để có thêm những bằng

này còn được củng cố chắc chắn hơn bởi kết quả

chứng thuyết phục và đầy đủ hơn, chúng ta

của 1 thử nghiệm lâm sàng trên 1578 bệnh nhân

cần có nhiều hơn nữa những thử nghiệm lâm

đột quỵ thiếu máu não cục bộ không do lấp

sàng lớn hơn và được thực hiện trên nhiều đối

mạch từ tim của Hosomi và cs (2015) ở Nhật Bản

tượng khác nhau.

(J-STARS). Cụ thể, pravastatin liều thấp (10

KẾT LUẬN

mg/ngày) có tác dụng làm giảm nguy cơ tái phát

Nguy cơ tái phát tích lũy sau đột quỵ thiếu

ở phân nhóm bệnh nhân do xơ vữa động mạch

máu não cục bộ cấp tại thời điểm 1 năm ở mức

lớn (HR = 0,33; KTC 95%: 0,15 - 0,74; p = 0,0047)

báo động (23,3%). Liệu pháp statin có vai trò bảo

mà không làm gia tăng thêm nguy cơ chảy máu

vệ độc lập đối với nguy cơ tái phát muộn sau đột

trong sọ (HR = 1; KTC 95%: 0,45 - 2,22)(7). Theo

quỵ thiếu máu não cục bộ cấp, đặc biệt là ở phân

Hankey, thử nghiệm lâm sàng này đã cung cấp

nhóm nguyên nhân xơ vữa động mạch lớn và

những dữ liệu quan trọng về tính an toàn và

lấp mạch từ tim.

hiệu quả của statin trong nỗ lực dự phòng đột
quỵ tái phát(5).

Thần kinh

95


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

96

Amarenco P, Bogousslavsky J, Callahan A, et al. (2006). Highdose atorvastatin after stroke or transient ischemic attack. N
Engl J Med, 355(6), 549-559.
Amarenco P, Goldstein LB, Szarek M, et al. (2007). Effects of
intense low-density lipoprotein cholesterol reduction in
patients with stroke or transient ischemic attack: the Stroke
Prevention by Aggressive Reduction in Cholesterol Levels

(SPARCL) trial. Stroke, 38(12), 3198-3204.
Amarenco P, Labreuche J (2009). Lipid management in the
prevention of stroke: review and updated meta-analysis of
statins for stroke prevention. Lancet Neurol, 8(5), 453-463.
Burn J, Dennis M, Bamford J, et al. (1994). Long-term risk of
recurrent stroke after a first-ever stroke. The Oxfordshire
Community Stroke Project. Stroke, 25(2), 333-337.
Hankey GJ (2015). The Japan Statin Treatment Against
Recurrent Stroke (J-STARS) Trial: Where to Now?.
EBioMedicine, 2(9), 1008-1009.
Hardie K, Hankey GJ, Jamrozik K, et al. (2004). Ten-year risk
of first recurrent stroke and disability after first-ever stroke in
the Perth Community Stroke Study. Stroke, 35(3), 731-735.
Hosomi N, Nagai Y, Kohriyama T, et al. (2015). The Japan
Statin Treatment Against Recurrent Stroke (J-STARS): A
Multicenter, Randomized, Open-label, Parallel-group Study.
EBioMedicine, 2(9), 1071-1078.

8.

9.
10.

11.

12.

Kono Y, Yamada S, Kamisaka K, et al. (2011). Recurrence risk
after noncardioembolic mild ischemic stroke in a Japanese
population. Cerebrovasc Dis, 31(4), 365-372.

Laloux P (2014). Risk and benefit of statins in stroke
secondary prevention. Curr Vasc Pharmacol, 11(6), 812-816.
Makihara N, Kamouchi M, Hata J, et al. (2013). Statins and the
risks of stroke recurrence and death after ischemic stroke: the
Fukuoka Stroke Registry. Atherosclerosis, 231(2), 211-215.
Mohan KM, Wolfe CD, Rudd AG, et al. (2011). Risk and
cumulative risk of stroke recurrence: a systematic review and
meta-analysis. Stroke, 42(5), 1489-1494.
Ryglewicz D, Baranska-Gieruszczak M, et al. (1997). Stroke
recurrence among 30 days survivors of ischemic stroke in a
prospective community-based study. Neurol Res, 19(4), 377379.

Ngày nhận bài báo:

18/11/2016

Ngày phản biện nhận xét bài báo:

20/12/2016

Ngày bài báo được đăng:

01/03/2017

Chuyên Đề Nội Khoa