Đề tài nghiên cứu: Đặc điểm hình ảnh bó tháp trên cộng hưởng từ khuếch tán theo hướng (DTI) của người bình thường và thay đổi trong tổn thương nhồi máu não cấp

ĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH BÓ THÁP TRÊN CỘNG
HƯỞNG TỪ KHUẾCH TÁN THEO HƯỚNG (DTI)
CỦA NGƯỜI BÌNH THƯỜNG VÀ THAY ĐỔI TRONG
TỔN THƯƠNG NHỒI MÁU NÃO CẤP

Nguyễn Thị Thanh Hoa, Võ Tấn Đức, Lê Văn Phước

hinhanhykhoa.com


NỘI DUNG
1

2
3
4

5


MỞ ĐẦU
ĐỘT QUỴ

BÓ THÁP
Một trong những bó
ly tâm lớn nối vỏ
não vận động đến
thân não và tủy
sống.

-

-

Nguyên nhân
hàng đầu dẫn
đến tàn tật.
nguyên nhân
đứng thứ hai
gây sa sút trí tuệ
Đứng hàng thứ
tư trong các
nguyên nhân
gây tử vong.

DTI
- Một phương pháp
không xâm lấn để
nghiên cứu cấu trúc
các bó chất trắng
- Hứa hẹn trong
đánh giá tổn
thương thiếu máu
não

hinhanhykhoa.com


Hậu quả đột quỵ
15%

Phục hồi hoàn
toàn
25%

15%
15%

30%

Khiếm khuyết ít
Khiếm khuyết
trung bình
Khiếm khuyết
nhiều
Tử vong

Adapted from Stegmayr B, et al Stroke, 1997, 28, 1367-1374


Bó tháp là
một trong
những bó ly
tâm lớn nối
vỏ não vận
động đến
thân não và
tủy sống.

hinhanhykhoa.com

Kỹ thuật khuếch tán theo lực (DTI) là một
phương pháp không xâm lấn để nghiên cứu
cấu trúc các bó chất trắng và hứa hẹn trong
đánh giá tổn thương thiếu máu não


Mục tiêu nghiên cứu
Đặc điểm
hình ảnh bó
tháp trên DTI

Người bình
thường

Sự bất cân
xứng

Nhồi máu
não cấp

Phân suất
bất đẳng
hướng (FA)

Độ khuếch
tán trung
bình (MD)

Các thay đổi

liên quan độ
tuổi


Đối tượng và phương pháp nghiên cứu
• Phương pháp: cắt ngang mô tả.
• Tiêu chuẩn chọn bệnh:
1. 31 người trưởng thành, thuận tay phải, không có
tiền sử hoặc hình ảnh có các bệnh lý tâm thần
kinh, tổn thương thần kinh thực thể.
2. 31 bệnh nhân nhồi máu não trong 7 ngày đầu,
thuận tay phải, nhồi máu thuộc vùng chi phối
động mạch não giữa, đồng thời không có tiền sử
hoặc hình ảnh có các bệnh lý tâm thần kinh, tổn
thương thần kinh thực thể.
• Nghiên cứu được thực hiện tại bệnh viện Chợ
Rẫy


Các biến số được thu thập

Lâm
sàng

Hình ảnh

• Rối loạn vận động (sức cơ
tay, chân)
• Rối loạn cảm giác
• Rối loạn ngôn ngữ

• Liệt các dây thần kinh sợ
• Phản xạ tháp
• Thang điểm NIHSS

• Trên MRI thường quy: T1W, T2W,
DWI, ADC, TOF...
• Trên DTI: FA, MD, rFA


• Phương tiện nghiên cứu: Các
trường hợp được khảo sát
trên máy MRI 3 Tesla, Skyra
của hãng Siemens, bệnh viện
Chợ Rẫy.
• Chuỗi xung DTI: cắt liên tục
với độ dày lát cắt 3mm,
matrix=128, TR=3800,
TR=95, b=1000 s/mm2,
voxel=0,9x0,9x0,9 mm3. Đánh
giá DTI trên 20 hướng.

hinhanhykhoa.com


Kết quả
Đặc điểm hình ảnh bó tháp bình thường trên
cộng hưởng từ khuếch tán theo hướng
Bên phải

Bên trái

Trung tâm bán bầu dục

FA
MD

0,50 ±0,08
735,31 ±33, 08

0,50 ±0,07
733, 86 ±38,21

0,68 ±0,05
715,24 ±23,68

0,72 ±0,04
723,48 ±34,15

0,62 ±0,09
761,25 ±89,66

0,68 ±0,08
745,81 ±69,16

Chi sau bao trong
FA
MD
Cầu não
FA
MD

Đặc điểm hình ảnh bó tháp bình thường trên
cộng hưởng từ khuếch tán theo hướng
• Giá trị FA trung bình cao nhất tại chi sau bao
trong, thấp nhất tại trung tâm bán bầu dục cùng
một bên, sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê.
• Giá trị MD trung bình cao nhất tại chi sau bao
trong


BÀN LUẬN
Đặc điểm hình ảnh bó tháp bình thường trên
cộng hưởng từ khuếch tán theo hướng
- Bất đối xứng FA giữa não bên phải và trái
trong nghiên cứu chúng tôi với ưu thế bên trái,
phù hợp với nhiều nghiên cứu.


BÀN LUẬN
Đặc điểm hình ảnh bó tháp bình thường trên
cộng hưởng từ khuếch tán theo hướng
- Các sợi chất trắng có hướng khác nhau sẽ có
giá trị FA khác nhau, có giá trị cao ở những vị trí
các bó sợi tập trung dày đặc và nối kết chặt chẽ
và có cùng hướng (gối, lồi thể chai, chi sau bao
trong)


BÀN LUẬN

Đặc điểm hình ảnh bó tháp bình thường trên
cộng hưởng từ khuếch tán theo hướng
- Có sự giảm FA, tăng MD ở theo hướng từ phía
chi sau bao trong xuống cầu não:
o Ở chi sau bao trong, các sợi bó tháp có nối kết
chặt chẽ.
o Ở cầu não, có giảm số lượng các sợi, phân
tách nhiều bó làm giảm FA, tăng MD so với
vùng chi sau bao trong [5].


Đặc điểm hình ảnh bó tháp bình thường trên
cộng hưởng từ khuếch tán theo hướng
• Liên quan của bó tháp theo tuổi
≤50 tuổi (N=19)
Trung tâm bán bầu dục
FA bên phải
FA bên trái
MD bên phải
MD bên trái
Chi sau bao trong
FA bên phải
FA bên trái
MD bên phải
MD bên trái
Cầu não
FA bên phải
FA bên trái
MD bên phải
MD bên trái

0,51 ±0,02
0,52 ±0,02
723, 46 ±7,34
723, 68 ±7,90

0,69 ±0,01
0,73 ±0,01
711,10 ±4,65
716,93 ±5,07

0,61 ±0,02
0,67 ±0,02
766,36 ±19,80
740,98 ±11,76

>50 tuổi (N=12)
0,49 ±0,02
0,48 ±0,02
754,08 ±7,55
749, 97 ±11,47

0,68 ±0,01
0,72 ±0.01
721,81 ±8,06
733,85 ±13,51

0,63 ±0,03
0,69 ±0.03
753,16 ±28,31

753,46 ±26,84


Đặc điểm hình ảnh bó tháp bình thường trên
cộng hưởng từ khuếch tán theo hướng


BÀN LUẬN
Đặc điểm hình ảnh bó tháp bình thường trên
cộng hưởng từ khuếch tán theo hướng
- Theo độ tuổi tăng, có giảm FA, tăng MD ở các
vị trí trung tâm bán bầu dục, chi sau bao trong
và tăng FA ở cầu não


Những thay đổi của bó tháp ở bệnh nhân nhồi
máu não cấp trên cộng hưởng từ khuếch tán
theo hướng

Tổng số ca nghiên cứu: 31 trường hợp, trong đó nam /
nữ : 17 / 14 ,tất cả đều thuận tay phải, tuổi trung bình:
50,87 ±13,12, nhồi máu bên phải / trái: 14 / 17, NIHSS
trung bình 11,42 ±4,015. Trong đó:
- 3 trường đột quỵ dưới 6 giờ
- 20 trường hợp đột quỵ 6-72 giờ
- 8 trường hợp đột quỵ từ 3 ngày đến 7 ngày.


Những thay đổi của bó tháp ở bệnh nhân nhồi
máu não cấp trên cộng hưởng từ khuếch tán

theo hướng
≤ 6 giờ
giờ
3-7 ngày
• Định lượng
bó tháp ở6-72
não
Trung
FA
tâm bán
bầu dục MD
Chi sau FA
bao
trong
MD
Cầu não

FA
MD

Vùng
nhồi
máu

FA
MD

Bên tổn
thương
0,43

±
0,14
605,233
± 158,13
0,66
±
0,07
635,60 ±
61,93
0,59
±
0,10
797,97 ±
103, 98
0,56
±
0,11
363,73 ±

Đối bên

0,46
0,08
710,97
57,61
0,65
0,06
747,70
54,06
0,57

0,07
769,60
54,89
0,48
0,12
732,53

±
±

±
±
±
±
±
±

Bên tổn
thương
0,45
±
0,10
595,26 ±
181, 62
0,63
±
0,09
651,67 ±
161,93
0,60

±
0,11
709,23 ±
137,73
0,35
±
0,11
391,45 ±

Đối bên

0,49
0,08
806,18
287,32
0,71
0,06
697,35
116,99
0,63
0,11
723,02
148,61
0,43
0,10
692,32

±
±

±
±
±
±
±
±

Bên tổn
thương
0,38
±
0,11
508,85 ±
199,78
0,61
±
0,12
622,51 ±
152,57
0,56
±
0,14
811,21 ±
167,97
0,34
±
0,19
358,39 ±

Đối bên

0,48
0,08
739,31
47,94
0,69
0,06
717,32
33,83
0,64
0,09
771,85
67,77
0,42
0,12
774,53

±
±

±
±
±
±
±
±

hinhanhykhoa.com

Những thay đổi của bó tháp ở bệnh nhân nhồi
máu não cấp trên cộng hưởng từ khuếch tán
theo hướng
Giá trị FA của cùng một bó chất trắng ở các
vị trí khác nhau sẽ khác nhau, nên ta dùng
giá trị FA tương đối (rFA = FA bên tổn
thương/ FA đối bên) để đánh giá mức độ
thay đổi do nhồi máu. FA thay đổi có ý nghĩa
khi tăng hoặc giảm 10% so với đối bên


Những thay đổi của bó tháp ở bệnh nhân nhồi
máu não cấp trên cộng hưởng từ khuếch tán
theo hướng
• Trung bình rFA ở các vị trí
≤ 6 giờ

6-72 giờ

3-7 ngày

rFA tại trung 0,93 ±0,2
tâm bán bầu
dục
rFA tại chi sau 1,01 ±0,08
bao trong

0,92 ± 0,18

0,79 ± 0,16

0,89 ± 0,15

0,89 ± 0,15

rFA tại cầu 1,04 ± 0,20
não
rFA tại vùng 1,18 ± 0,06
nhồi máu

0,98 ± 0,21

0,87 ± 0,14

0,85 ± 0,36

0,89 ± 0,67


Những thay đổi của bó tháp ở bệnh nhân nhồi
máu não cấp trên cộng hưởng từ khuếch tán
theo hướng
Minh họa giá trị FA
tương đối (rFA =
FA bên tổn
thương/ FA đối
bên) theo giai
đoạn nhồi máu.

BÀN LUẬN
Những thay đổi của bó tháp ở bệnh nhân nhồi máu
não cấp trên cộng hưởng từ khuếch tán theo hướng
So với MRI thường qui, DTI có nhiều điểm vượt trội:
- Giúp phát hiện các ổ nhồi máu tối cấp mà thường khó
thấy trên MRI thường qui
- Cho thấy sự mất liên tục của các bó sợi chất trắng
- Độ phân giải không gian cao hơn và ít ảnh giả hơn
- DTI tạo ra hình các sợi màu bộc lộ mối liên quan giữa
vùng nhồi máu với các sợi bị tổn thương, và hình tái tạo
3D các sợi sẽ cho thấy trực tiếp tình trạng của bó vỏ
gai.[1]


KẾT LUẬN
• Qua nghiên cứu mẫu 31 người trưởng thành, bình
thường, chúng tôi nhận thấy:
1/ FA cao hơn ở bên trái so với bên phải ở chi sau bao
trong và cầu não
2/ FA cao va MD thấp ở chi sau bao trong so với FA thấp
hơn và MD cao hơn ở cầu não
3/ Theo độ tuổi, có giảm FA và tăng MD.