Luận án Tiến sĩ Kinh tế chuyên ngành Tài chính ngân hàng: Tái cấu trúc vốn tại Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam

i

L I CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan r ng: Lu n án ti n sĩ “Tái c u trúc v n t i
T p ñoàn D u khí Qu c gia Vi t Nam” là công trình nghiên c u
ñ c l p, do chính tôi hoàn thành. Các tài li'u, trích d(n trong lu n
án là trung th)c, có ngu+n g,c rõ ràng.
Tôi xin hoàn toàn ch.u trách nhi'm v0 l1i cam ñoan trên!
Hà N i, ngày

tháng

năm 2014

Nghiên c u sinh

Vũ Th Ng c Lan


ii

M CL C
L I CAM ðOAN ...................................................................................................... i
M C L C................................................................................................................. ii
DANH M C CÁC CH

VI T T!T.......................................................................v

L I M# ð$U ............................................................................................................1
CHƯƠNG 1. T*NG QUAN NGHIÊN C-U..........................................................6

1.1. T/ng quan các nghiên c u v2 c3u trúc v7n t8i Doanh nghi:p ....................6
1.1.1. Các nghiên c u c4a các tác gi5 nư7c ngoài .................................................6
1.1.2. Các nghiên c u c4a các tác gi5 trong nư7c .................................................9
1.2. Kho>ng tr7ng trong nghiên c u v2 c3u trúc v7n .....................................11
1.3. Phương pháp nghiên c u ..............................................................................12
CHƯƠNG 2. NH NG VCN ðD LÝ LUFN VD CCU TRÚC VIN VÀ TÁI
CCU TRÚC VIN CKA TFP ðOÀN KINH T ..................................................15
2.1. Khái quát v2 TMp ñoàn kinh tQ.....................................................................15
2.1.1. Khái ni'm T p ñoàn kinh t ........................................................................15
2.1.2. ð?c ñi@m T p ñoàn kinh t .........................................................................16
2.1.3. CBu trúc c4a T p ñoàn kinh t ....................................................................17
2.2. C3u trúc v7n cRa doanh nghi:p thuTc TMp ñoàn kinh tQ ..........................18
2.2.1. Khái ni'm v0 v,n và cBu trúc v,n c4a doanh nghi'p .................................18
2.2.2. Các cBu thành c4a cBu trúc v,n ..................................................................19
2.2.3. ð?c trưng c4a cBu trúc v,n .........................................................................23
2.3. Tái c3u trúc v7n cRa doanh nghi:p trong TMp ñoàn kinh tQ .....................30
2.3.1. CBu trúc v,n t,i ưu c4a doanh nghi'p ........................................................31
2.3.2. Khái ni'm tái cBu trúc v,n c4a doanh nghi'p trong T p ñoàn kinh t .......48
2.3.3. N i dung tái cBu trúc v,n c4a doanh nghi'p trong T p ñoàn kinh t .........48
CHƯƠNG 3. THWC TRXNG CCU TRÚC VIN TXI TFP ðOÀN D$U KHÍ
QUIC GIA VIZT NAM.........................................................................................52
3.1. ð[c ñi\m kinh tQ ^ k_ thuMt cRa TMp ñoàn D`u khí Qu7c gia Vi:t Nam
>nh hưbng ñQn c3u trúc v7n cRa TMp ñoàn........................................................52


iii

3.1.1. ð?c ñi@m v0 ch c năng, nhi'm vI và mô hình tJ ch c K qu5n lý c4a T p ñoàn
DOu khí Qu,c gia Vi't Nam 5nh hưRng ñ n cBu trúc v,n c4a T p ñoàn.....................52
3.1.2. ð?c ñi@m tình hình hoSt ñ ng c4a T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam

5nh hưRng ñ n cBu trúc v,n c4a T p ñoàn ..........................................................55
3.2. Thcc tr8ng c3u trúc v7n cRa các doanh nghi:p t8i TMp ñoàn D`u khí
Qu7c gia Vi:t Nam................................................................................................59
3.2.1. Khái quát v0 cBu trúc v,n tSi các doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí
Qu,c gia Vi't Nam ...............................................................................................59
3.2.2. V,n ch4 sR hTu tSi các doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia
Vi't Nam...............................................................................................................62
3.2.3. NU tSi các doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam .....71
3.2.4. Tình hình chi phí v,n tSi các doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c
gia Vi't Nam .........................................................................................................85
3.2.5. Phân tích tác ñ ng c4a các nhân t, ñ n cBu trúc v,n c4a các doanh nghi'p
thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam .......................................................90
3.3. ðánh giá c3u trúc v7n t8i các doanh nghi:p thuTc TMp ñoàn D`u khí
Qu7c gia Vi:t Nam..............................................................................................108
3.3.1. NhTng ưu ñi@m c4a cBu trúc v,n tSi các doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu
khí Qu,c gia Vi't Nam .......................................................................................108
3.3.2. NhTng hSn ch trong cBu trúc v,n tSi các doanh nghi'p thu c T p ñoàn
DOu khí Qu,c gia Vi't Nam..............................................................................111
3.3.3. Nguyên nhân c4a các hSn ch trong cBu trúc v,n tSi các doanh nghi'p
thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam .....................................................116
CHƯƠNG 4. CÁC GIfI PHÁP THWC HIZN TÁI CCU TRÚC VIN TXI
TFP ðOÀN D$U KHÍ QUIC GIA VIZT NAM...............................................122
4.1. ð nh hưgng phát tri\n và quá trình tái c3u trúc TMp ñoàn D`u khí Qu7c
gia Vi:t Nam........................................................................................................122
4.2. Quan ñi\m v2 tái c3u trúc v7n t8i TMp ñoàn D`u khí Qu7c gia Vi:t Nam.124


iv

4.2.1. Nhóm quan ñi@m mang tính ñ?c thù c4a tái cBu trúc v,n tSi m t T p ñoàn

kinh t .................................................................................................................125
4.2.2. Nhóm quan ñi@m nh m ñ5m b5o cho quá trình tái cBu trúc v,n ñSt t7i cBu
trúc v,n t,i ưu phù hUp v7i h' th,ng các tiêu chí ñánh giá................................126
4.3. Các gi>i pháp tái c3u trúc v7n t8i TMp ñoàn D`u khí Qu7c gia Vi:t Nam .129
4.3.1. Nhóm các gi5i pháp tr)c ti p nh m xác ñ.nh cBu trúc v,n t,i ưu cho các
doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam...............................129
4.3.2. Nhóm các gi5i pháp h\ trU........................................................................140
4.3.3. Nhóm gi5i pháp tái cBu trúc NU................................................................146
4.3.4. Nhóm gi5i pháp tái cBu trúc v,n ch4 sR hTu ............................................150
4.4. Các ñi2u ki:n thcc thi các gi>i pháp tái c3u trúc v7n t8i các doanh nghi:p
thuTc TMp ñoàn D`u khí Qu7c gia Vi:t Nam ...................................................153
4.4.1. GiT Jn ñ.nh tăng trưRng kinh t vĩ mô, ki@m soát lSm phát, Jn ñ.nh th.
trư1ng ti0n t', tín dIng........................................................................................153
4.4.2. Hoàn thi'n mô hình T p ñoàn kinh t Nhà nư7c......................................154
4.4.3. Hoàn thi'n h' th,ng pháp lu t, h' th,ng cơ ch chính sách c4a Nhà nư7c ....156
4.4.4. Lành mSnh hóa và thúc ñ`y s) phát tri@n c4a th. trư1ng tài chính...........157
K T LUFN ............................................................................................................161
DANH M C CÔNG TRÌNH CÔNG BI CKA TÁC GIf................................163
DANH M C TÀI LZU THAM KHfO


v

DANH M C CÁC CH

VI T T!T

BCTC

: Báo cáo Tài chính

BSR

: Công ty TNHH MTV Lec hóa dOu Bình sơn

CP

: CJ phOn

CSH

: Ch4 sR hTu

DH

: Dài hSn

DMC

: TJng công ty Dung d.ch khoan và hóa ph`m DOu khí

DN

: Doanh nghi'p

DNNN

: Doanh nghi'p Nhà nư7c

DPM

: TJng công ty phân bón và hóa chBt DOu khí

DQS

: Công ty TNHH MTV Công nghi'p tàu th4y Dung quBt

EBIT

: Thu nh p trư7c thu và lãi vay

EPS

: Thu nh p trên cJ phi u

GDP

: TJng s5n ph`m qu,c n i

NHNN

: Ngân hàng Nhà nư7c

NH

: Ngin hSn

NN

: Nhà nư7c

PET

: TJng công ty cJ phOn d.ch vI tJng hUp DOu Khí

Petec

: TJng công ty thương mSi kk thu t và ñOu tư

PVC

: TJng công ty cJ phOn xây lip DOu khí Vi't Nam

PVD

: TJng công ty cJ phOn khoan và d.ch vI khoan DOu khí

PVE

: TJng công ty tư vBn thi t k DOu khí

PVEIC

: TJng công ty công ngh' năng lưUng DOu khí

PVEP

: TJng công ty thăm dò và khai thác DOu khí

vi

PV Gas

: TJng công ty Khí Vi't Nam

PVI

: TJng công ty B5o hi@m DOu Khí Vi't Nam

PVN

: T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam

PVT

: TJng công ty cJ phOn v n t5i DOu khí

PV Oil

: TJng công ty DOu Vi't Nam

PVP

: TJng công ty ði'n l)c DOu khí Vi't Nam

PTSC

: TJng công ty cJ phOn D.ch vI kk thu t DOu khí Vi't Nam

QTDN

: Qu5n tr. doanh nghi'p

ROA

: Thu nh p trên tJng tài s5n

ROE

: Thu nh p trên v,n ch4 sR hTu

TCT

: TJng công ty

TNHH

: Trách nhi'm hTu hSn

TNHH MTV

: Trách nhi'm hTu hSn m t thành viên

TðDKQGVN

: T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam

TðKT

: T p ñoàn kinh t

TðKTNN

: T p ñoàn kinh t Nhà nư7c

TCT

: TJng công ty

TTCK

: Th. trư1ng ch ng khoán

USD

: ðô la Mk

VN

: Vi't Nam

VND

: ð+ng Vi't Nam

VCSH

: V,n ch4 sR hTu

WACC

: Chi phí v,n bình quân gia quy0n


vii

DANH M C BfNG BIlU, HÌNH Vn
Danh moc b>ng bi\u:
B5ng 3.1.

TJng hUp các ñóng góp c4a T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam v0 doanh
thu và n p ngân sách nhà nư7c cho n0n kinh t giai ñoSn 2007 – 2012.......56

B5ng 3.2.

HoSt ñ ng ñOu tư giai ñoSn 2006K2011 và K hoSch 2011 K 2015........57

B5ng 3.3.

CBu trúc v,n tSi Công ty mr và các doanh nghi'p thành viên cBp 1 c4a
T p ñoàn giai ñoSn 2007 K 2012............................................................60

B5ng 3.4.

TJng hUp ts l' NU dài hSn trên V,n ch4 sR hTu c4a các doanh nghi'p
thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam tSi th1i ñi@m 31/12/2012 ...62

B5ng 3.5.

TJng hUp quy mô v,n ch4 sR hTu các doanh nghi'p thu c T p ñoàn
DOu khí Qu,c gia Vi't Nam tSi th1i ñi@m 31/12/2012 .........................62

B5ng 3.6.

Quy mô v,n ch4 sR hTu c4a Công ty mr K PVN và các doanh nghi'p
thành viên cBp 1 hoSt ñ ng trong 5 lĩnh v)c s5n xuBt kinh doanh chính
c4a T p ñoàn .........................................................................................63

B5ng 3.7.

Quy mô v,n ch4 sR hTu c4a các doanh nghi'p thành viên cBp 1 hoSt
ñ ng ngoài 5 lĩnh v)c s5n xuBt kinh doanh chính c4a T p ñoàn..........64

B5ng 3.8.

Ts l' v,n ch4 sR hTu trên tJng v,n c4a Công ty mr và các doanh
nghi'p thành viên cBp 1 hoSt ñ ng trong 5 lĩnh v)c s5n xuBt kinh doanh
chính c4a T p ñoàn giai ñoSn 2007 K 2012 ..........................................66

B5ng 3.9.

Ts l' v,n ch4 sR hTu trên tJng v,n c4a các doanh nghi'p thành viên cBp 1
hoSt ñ ng ngoài 5 lĩnh v)c s5n xuBt kinh doanh chính c4a T p ñoàn giai
ñoSn 2007 K 2012....................................................................................67

B5ng 3.10. TJng hUp ts l' v,n ch4 sR hTu trên tJng v,n c4a các doanh nghi'p thu c
T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam tSi th1i ñi@m 31/12/2012 ..............68
B5ng 3.11. Ts l' v,n Nhà nư7c trên v,n ch4 sR hTu tSi các doanh nghi'p thu c
T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam tSi th1i ñi@m 31/12/2012 .........69

B5ng 3.12. Cơ cBu v,n ñOu tư th)c hi'n giai ñoSn 2007 – 2011.............................71


viii

B5ng 3.13. TJng hUp nU vay c4a toàn T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam giai
ñoSn 2007 – 2011 ..................................................................................72
B5ng 3.14. TJng hUp quy mô v,n vay các doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí
Qu,c gia Vi't Nam tSi th1i ñi@m 31/12/2012.......................................73
B5ng 3.15. Quy mô nU vay c4a Công ty mr T p ñoàn và các doanh nghi'p thành
viên cBp 1 hoSt ñ ng trong 5 lĩnh v)c kinh doanh chính c4a T p ñoàn
giai ñoSn 2007K2012..............................................................................73
B5ng 3.16. Quy mô nU vay c4a các doanh nghi'p thành viên cBp 1 hoSt ñ ng ngoài 5
lĩnh v)c s5n xuBt kinh doanh chính c4a T p ñoàn giai ñoSn 2007K2012....74
B5ng 3.17. Quy mô nU dài hSn c4a Công ty mr và các doanh nghi'p thành viên
cBp 1 hoSt ñ ng trong 5 lĩnh v)c s5n xuBt kinh doanh chính c4a T p
ñoàn 2007 K 2012...................................................................................76
B5ng 3.18. Quy mô NU dài hSn c4a các doanh nghi'p thành viên cBp 1 hoSt ñ ng
ngoài 5 lĩnh v)c s5n xuBt kinh doanh chính c4a T p ñoàn ...................77
B5ng 3.19. TJng hUp ts l' NU dài hSn trên tJng v,n c4a các doanh nghi'p thu c
T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam tSi th1i ñi@m 31/12/2012 .........79
B5ng 3.20. TJng hUp tình hình phát hành trái phi u trong nư7c c4a TJng công ty
Tài chính cJ phOn DOu khí ....................................................................83
B5ng 3.21. Chi phí v,n ch4 sR hTu tSi m t s, doanh nghi'p thành viên cBp 1 c4a
T p ñoàn DOu khí (hoSt ñ ng theo mô hình công ty cJ phOn)..............86
B5ng 3.22. Chi phí v,n vay dài hSn bình quân c4a các doanh nghi'p DOu khí theo
lĩnh v)c trong giai ñoSn 2007 – 2011 ...................................................88
B5ng 3.23. Chi phí v,n bình quân c4a các doanh nghi'p DOu khí theo lĩnh v)c....90
B5ng 3.24. T,c ñ tăng trưRng tJng tài s5n c4a Công ty mr và các doanh nghi'p
thành viên cBp 1 c4a T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam giai ñoSn

2007 – 2012...........................................................................................95
B5ng 3.25. TJng hUp quy mô doanh thu c4a các doanh nghi'p thu c T p ñoàn
DOu khí Qu,c gia Vi't Nam năm 2012.................................................96


ix

B5ng 3.26. TJng hUp cBu trúc tài s5n c4a các doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu
khí Qu,c gia Vi't Nam tSi th1i ñi@m 31/12/2012.................................99
B5ng 3.27. So sánh giTa cBu trúc v,n ch4 sR hTu và cBu trúc v,n c4a các doanh
nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam tSi th1i ñi@m
31/12/2012 ..........................................................................................102
B5ng 3.28. Ts suBt lUi nhu n trên tJng tài s5n (ROA) tSi Công ty mr K PVN và các
doanh nghi'p thành viên cBp 1 c4a T p ñoàn giai ñoSn 2007 – 2012 112
B5ng 3.29. TJng hUp ts suBt lUi nhu n trên tJng tài s5n c4a các doanh nghi'p
thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam năm 2012.....................114
B5ng 4.1.

Cơ cBu v,n ñOu tư c4a T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam theo lĩnh
v)c giai ñoSn 2011K2015.....................................................................123

B5ng 4.2.

H' s, “β” c4a các doanh nghi'p thành viên cBp 1 ñã th)c hi'n niêm
y t (th1i ñi@m 31/12/2012)..................................................................131

B5ng 4.3.

H' s, “β” c4a các doanh nghi'p thành viên cBp 1 chưa th)c hi'n niêm
y t (Th1i ñi@m Quý 4/2012) ...............................................................133

B5ng 4.4.

Chi phí v,n ch4 sR hTu c4a Công ty mr K PVN và các doanh nghi'p
thành viên cBp 1 c4a T p ñoàn tSi th1i ñi@m 31/12/2012 ...................136

B5ng 4.5.

“Gi7i hSn” an toàn c4a TJng NU/ VCSH c4a Công ty mr K PVN và các
doanh nghi'p thành viên cBp 1 c4a T p ñoàn theo phương pháp Z –
Score tSi th1i ñi@m 31/12/2012 ..........................................................139


x

Danh moc bi\u ñr:
Bi@u ñ+ 3.1. Cơ cBu nU Công ty mr K PVN và các doanh nghi'p thành viên cBp 1
hoSt ñ ng trong 5 lĩnh v)c s5n xuBt kinh doanh chính c4a T p ñoàn tSi
th1i ñi@m 31/12/2012 ............................................................................78
Bi@u ñ+ 3.2. Cơ cBu nU các doanh nghi'p thành viên cBp 1 hoSt ñ ng ngoài 5 lĩnh v)c
s5n xuBt kinh doanh chính c4a T p ñoàn tSi th1i ñi@m 31/12/2012 ...........79
Bi@u ñ+ 3.3. Cơ cBu vay trong nư7c và vay nư7c ngoài và cơ cBu theo hình th c
vay (tính theo Dư nU tSi th1i ñi@m 31/12/2012) ...................................82
Bi@u ñ+ 3.4. CBu trúc tài s5n tSi Công ty mr K PVN và các doanh nghi'p thành viên
cBp 1 hoSt ñ ng trong 5 lĩnh v)c s5n xuBt kinh doanh chính c4a T p
ñoàn tSi th1i ñi@m 31/12/2012 .............................................................98
Bi@u ñ+ 3.5. CBu trúc tài s5n tSi các doanh nghi'p thành viên cBp 1 hoSt ñ ng ngoài
5 lĩnh v)c s5n xuBt kinh doanh chính c4a T p ñoàn tSi th1i ñi@m
31/12/2012 ............................................................................................99

Danh moc ñr th :
ð+ th. 2.1. Giá tr. doanh nghi'p là l7n nhBt khi cBu trúc v,n là t,i ưu...................45
ð+ th. 3.1. Dixn bi n lãi suBt LIBOR giai ñoSn 2002 K 2012..................................87
ð+ th. 3.2. T,c ñ tăng trưRng GDP 2000K2012.....................................................91
ð+ th. 3.3. T,c ñ tăng CPI c4a Vi't Nam giai ñoSn 2001 ñ n 2012.....................92
ð+ th. 3.4. Lãi suBt huy ñ ng và cho vay b ng VND ty năm 2007K 2011..............93
ð+ th. 3.5. M c ñ r4i ro kinh doanh ph5n ánh qua hàm Log c4a ñ l'ch chu`n lUi
nhu n 151 doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam ...97
ð+ th. 3.6. T,c ñ tăng quy mô v,n, quy mô v,n ch4 sR hTu và quy mô v,n vay
c4a toàn T p ñoàn giai ñoSn 2007 – 2012 ..........................................109


1

L I M# ð$U
S) phát tri@n c4a các T p ñoàn kinh t Nhà nư7c R Vi't Nam (“T p ñoàn”)
là h t s c cOn thi t và ñã có ñóng góp rBt l7n cho n0n kinh t và toàn xã h i, tuy
nhiên trong th1i gian qua th)c t cho thBy còn t+n tSi khá nhi0u bBt c p trong qu5n
lý và v n hành tài chính tSi các T p ñoàn kinh t nhà nư7c R Vi't Nam, ñ?c bi't là
t+n tSi nhTng s) bBt hUp lý trong cBu trúc v,n c4a các T p ñoàn. LBy T p ñoàn DOu
khí Qu,c gia Vi't Nam như m t trư1ng hUp ñi@n hình, vi'c t+n tSi m t cBu trúc v,n
không hUp lý, không ñưUc xây d)ng d)a trên nhTng cơ sR khoa hec mà ch4 y u
xuBt phát ty nhu cOu sz dIng v,n không nhTng tSo nên s) kém hi'u qu5 trong hoSt
ñ ng c4a T p ñoàn mà còn ti0m `n nhTng r4i ro. TSo ra s) cân b ng hUp lý giTa
phát huy hi'u qu5 c4a cơ cBu v,n, gi5m ts treng sz dIng v,n ch4 sR hTu v7i vi'c
ñ5m b5o cBu trúc v,n an toàn cho hoSt ñ ng c4a doanh nghi'p, có ts l' v,n vay phù
hUp v7i ñ?c thù c4a doanh nghi'p là m t vBn ñ0 h t s c quan treng tSi m\i T p
ñoàn kinh t .
Trong th1i gian qua, v7i ch4 trương phát tri@n thành m t T p ñoàn kinh t
“ña ngành, ña lĩnh v)c”, như hOu h t các T p ñoàn kinh t Nhà nư7c khác tSi Vi't

Nam, T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam ñã mR r ng hoSt ñ ng v7i vi'c thành
l p, góp v,n vào nhi0u doanh nghi'p thu c các ngành ngh0, lĩnh v)c khác nhau,
m\i doanh nghi'p này có cơ cBu v,n khác nhau và hOu như cơ cBu v,n tSi các
doanh nghi'p ch4 y u ñưUc xác l p theo nhu cOu v,n cho hoSt ñ ng c4a b5n thân
tyng doanh nghi'p thành viên mà chưa có các nghiên c u và xây d)ng m t cách bài
b5n d)a trên nhTng cơ sR lý thuy t và th)c tixn khoa hec, chính ñi0u này ñang ti0m
`n nhTng r4i ro cho hoSt ñ ng c4a T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam, ñ+ng th1i
cũng làm 5nh hưRng ñ n hi'u qu5 hoSt ñ ng c4a b5n thân tyng doanh nghi'p nói
riêng và c4a c5 T p ñoàn nói chung.
V7i s m'nh quan treng là “Góp phOn ñ5m b5o an ninh năng lưUng qu,c gia
và là ñOu tàu kinh t trong xây d)ng và phát tri@n ñBt nư7c”, và mIc tiêu trR thành
“T p ñoàn kinh t dOu khí hàng ñOu trong khu v)c K Ni0m t) hào c4a dân t c Vi't


2

Nam", T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam hi'n ñang ph5i th)c hi'n vi'c tái cBu
trúc ñ@ phát tri@n m t cách lành mSnh, Jn ñ.nh và vTng chic. Tuy nhiên hi'n nay
quá trình tái cBu trúc T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam m7i ch4 y u ñưUc th)c
hi'n R m t s, n i dung như: Hoàn thi'n mô hình T p ñoàn v7i cơ cBu tJ ch c hUp
lý c4a Công ty mr và các doanh nghi'p thành viên; ðJi m7i sip x p, tái cBu trúc
các doanh nghi'p thu c T p ñoàn, t p trung vào các lĩnh v)c c,t lõi. Các n i dung
tái cBu trúc liên quan ñ n làm lành mSnh hóa tình hình tài chính và hoàn thi'n cơ
ch qu5n lý tài chính tSi doanh nghi'p trong T p ñoàn và ñ?c bi't là tái cBu trúc v,n
tSi các doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam chưa ñưUc ñ?t ra
m t cách ñOy ñ4 và tri@n khai tSi các doanh nghi'p thu c T p ñoàn.
Như v y cOn xác ñ.nh tái cBu trúc v,n tSi các doanh nghi'p thu c T p ñoàn
là m t nhi'm vI treng tâm trong quá trình tái cBu trúc T p ñoàn DOu khí Qu,c gia
Vi't Nam ñ@ ñ5m b5o cho s) phát tri@n c4a T p ñoàn ñưUc lành mSnh, Jn ñ.nh và
vTng chic. Nhi'm vI này ph5i ñưUc th)c hi'n m t cách khoa hec trên cơ sR nhTng

nghiên c u ñOy ñ4 c5 v0 lý lu n cũng như th)c tixn ñ@ có ñưUc h' th,ng lý thuy t
hoàn thi'n và phương pháp ti p c n khoa hec v0 cBu trúc v,n, các nhân t, 5nh
hưRng ñ n cBu trúc v,n ty ñó ñưa ra các gi5i pháp ñ+ng b ñ@ th)c hi'n vi'c tái cBu
trúc v,n tSi T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam. Chính vì v y, ñ0 tài nghiên c u
“Tái c3u trúc v7n t8i TMp ñoàn D`u khí Qu7c gia Vi:t Nam” ñã ñưUc l)a chen
ñ@ ñáp ng yêu cOu lý lu n và th)c tixn ñó.
1.1.

ð7i tưsng nghiên c u
S• không có khái ni'm m t cBu trúc v,n chung cho m t T p ñoàn kinh t

như T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam, do v y tái cBu trúc v,n tSi T p ñoàn
DOu khí Qu,c gia Vi't Nam chính là tái cBu trúc v,n tSi tyng doanh nghi'p thu c
T p ñoàn. Như v y ñ,i tưUng nghiên c u là cBu trúc v,n c4a các doanh nghi'p
thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam, các y u t, tác ñ ng t7i cBu trúc v,n
c4a các doanh nghi'p trong ñó t p trung vào các y u t, n i tSi c4a doanh nghi'p,
ñ?c bi't là các y u t, mang tính ñ?c thù c4a các T p ñoàn kinh t Nhà nư7c.


3

1.2.

Moc tiêu nghiên c u
* MIc tiêu tJng quát: MIc tiêu tJng quát c4a ñ0 tài là nghiên c u ñOy ñ4 c5

v0 lý lu n cũng như th)c tixn ñ@ có ñưUc phương pháp ti p c n khoa hec v0 cBu trúc
v,n, các nhân t, 5nh hưRng ñ n cBu trúc v,n; phân tích th)c trSng cBu trúc v,n tSi
T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam, ch• ra nhTng hSn ch và nguyên nhân c4a
nhTng hSn ch trong cBu trúc v,n tSi các doanh nghi'p thu c T p ñoàn ty ñó ñưa ra

các gi5i pháp ñ+ng b ñ@ th)c hi'n tái cBu trúc v,n tSi T p ñoàn DOu khí Qu,c gia
Vi't Nam và các ñi0u ki'n ñ@ th)c thi các gi5i pháp ñó.
* MIc tiêu cI th@:
(1) Nghiên c u nhTng vBn ñ0 lý lu n cơ b5n liên quan cBu trúc v,n c4a doanh
nghi'p (như các cBu thành c4a cBu trúc v,n, ñ?c trưng, tính chBt c4a cBu trúc v,n).
Các trư1ng phái lý thuy t v0 cBu trúc v,n t,i ưu cũng như các tiêu chí ñánh giá cBu
trúc v,n c4a doanh nghi'p là t,i ưu. Các nhân t, 5nh hưRng ñ n cBu trúc v,n c4a
các doanh nghi'p, làm rõ các nhân t, ñ?c trưng, ñ?c thù cho tính chBt hoSt ñ ng và
mô hình T p ñoàn kinh t Nhà nư7c. ðưa ra mô hình ñ@ nghiên c u ñ.nh lưUng 5nh
hưRng c4a các nhân t, t7i cBu trúc v,n c4a các doanh nghi'p.
(2) ðánh giá th)c trSng cBu trúc v,n c4a các doanh nghi'p tSi T p ñoàn DOu khí
Qu,c gia Vi't Nam, phân tích các nhân t, và th)c hi'n ki@m ñ.nh mô hình kinh t
lưUng ñ@ ñánh giá các nhân t, có 5nh hưRng ñ n cBu trúc v,n c4a các doanh nghi'p
tSi TðDKQGVN. ði sâu phân tích nhTng ưu ñi@m, nhTng hSn ch và nguyên nhân
c4a nhTng hSn ch trong cBu trúc v,n c4a các doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu
khí Qu,c gia Vi't Nam.
(3) ðưa ra nhTng quan ñi@m v0 tái cBu trúc v,n tSi T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't
Nam; ñ0 xuBt các gi5i pháp ñ@ th)c hi'n tái cBu trúc v,n c4a các doanh nghi'p tSi
TðDKQGVN nh m hư7ng t7i vi'c ñSt ñưUc cơ cBu v,n t,i ưu, hUp lý và hi'u qu5.
1.3.

Ph8m vi nghiên c u
Nghiên c u ñ ng trên giác ñ qu5n tr. n i b T p ñoàn DOu khí Qu,c gia

Vi't Nam, lBy T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam là ch4 th@, qu5n lý Nhà nư7c


4

ñ,i v7i T p ñoàn là y u t, khách quan tác ñ ng chi ph,i t7i quá trình tái cBu trúc

v,n c4a T p ñoàn; hay nói cách khác ñ0 tài ñưUc nghiên c u trên giác ñ nhTng nhà
qu5n lý, qu5n tr. doanh nghi'p. ð@ ñ5m b5o tính t p trung, ñi sâu trong phân tích
v7i nhTng hSn ch v0 thông tin dT li'u, lý lu n, phương pháp nghiên c u, th1i
gian...phSm vi nghiên c u ñưUc xác ñ.nh như sau:
K V0 th1i gian: Nghiên c u th)c trSng s• ñưUc gi7i hSn trong th1i kỳ 2007 K 2012
K V0 không gian: Nghiên c u ñưUc xác ñ.nh phSm vi tSi T p ñoàn DOu khí Qu,c gia
Vi't Nam (bao g+m toàn b 151 doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia
Vi't Nam: Công ty mr T p ñoàn – PVN, các Công ty thành viên cBp 1 và cBp 2 c4a
T p ñoàn)
K V0 n i dung: Nghiên c u ñưUc gi7i hSn trong m t s, vBn ñ0 cI th@ sau (i) VBn ñ0
cBu trúc v,n; (ii) Nh n dSng m t s, y u t, (n i tSi) chính c4a doanh nghi'p tác
ñ ng ñ n cơ cBu v,n c4a các doanh nghi'p tSi TðDKQGVN; (iii) ðánh giá th)c
trSng ñ?c bi't ch• ra các hSn ch và nguyên nhân c4a các hSn ch trong cBu trúc v,n
tSi các doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí qu,c gia Vi't Nam; (iv) Xác ñ.nh các
gi5i pháp và các ñi0u ki'n ñ@ th)c thi các gi5i pháp tái cBu trúc v,n tSi các doanh
nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam.
1.4. Nhtng ñóng góp và kQt qu> dc kiQn cRa ñ2 tài
* V0 phát tri@n khoa hec: Lu n án bJ sung và hoàn thi'n cơ sR lý lu n v0 cBu
trúc v,n. Cách ti p c n m7i c4a ñ0 tài là ty các cBu thành c4a cBu trúc v,n, ch• ra
ñưUc các ñ?c trưng, tính chBt c4a cBu trúc v,n và các nhân t, 5nh hưRng ñ n cBu
trúc v,n c4a doanh nghi'p. ð?c bi't ñưa ra mô hình kinh t lưUng ñ@ xác ñ.nh các
nhân t, 5nh hưRng ñ n cBu trúc v,n c4a các doanh nghi'p tSi TðDKQGVN, trong
ñó có ñi@m m7i là ki@m ñ.nh 5nh hưRng c4a m t s, nhân t, ñ?c thù cho tính chBt
hoSt ñ ng và mô hình T p ñoàn kinh t Nhà nư7c ñ n cBu trúc v,n c4a các doanh
nghi'p thu c TðDKQGVN. Ngoài ra v0 m?t phát tri@n lý lu n, ñi@m m7i nTa c4a
ñ0 tài là ñã ñưa ra m t h' th,ng các tiêu chí tương ñ,i hoàn ch•nh c5 v0 ñ.nh lưUng


5

và ñ.nh tính ñ@ ñánh giá m t cBu trúc v,n là cBu trúc v,n t,i ưu, ty ñó xác ñ.nh mIc
tiêu và cách th c, phương th c ti n hành tái cBu trúc v,n.
* V0 th)c tixn: Trên cơ sR xác ñ.nh các nhân t, 5nh hưRng t7i cBu trúc v,n
c4a các doanh nghi'p tSi TðDKQGVN K m t ñi@n hình cho các T p ñoàn kinh t
Nhà nư7c và h' th,ng các tiêu chí ñ@ ñánh giá m t cBu trúc v,n là cBu trúc v,n t,i
ưu, ñ0 tài ñánh giá th)c trSng cBu trúc v,n tSi các doanh nghi'p thu c
TðDKQGVN, trong ñó ñ?c bi't ch• ra nhTng hSn ch c4a cBu trúc v,n hi'n nay tSi
các doanh nghi'p cũng như các nguyên nhân c4a nhTng hSn ch ñó ty ñó xác l p
nhTng quan ñi@m mang tính nguyên tic cho quá trình tái cBu trúc v,n tSi T p ñoàn
DOu khí Qu,c gia Vi't Nam và ñưa ra các gi5i pháp cũng như các ñi0u ki'n ñ@ th)c
thi các gi5i pháp cho quá trình tái cBu trúc v,n tSi TðDKQGVN hi'n nay, nh m
hư7ng t7i cơ cBu v,n hUp lý và hi'u qu5 phù hUp v7i mô hình T p ñoàn kinh t ,
phù hUp v7i ñi0u ki'n và hoàn c5nh th)c tixn R Vi't Nam.
Ngoài ra, k t qu5 nghiên c u c4a Lu n án còn mR ra m t hư7ng nghiên c u
ti p theo ñó là: ty các nhân t, 5nh hưRng t7i cơ cBu v,n và các gi5i pháp hoàn thi'n
cơ cBu v,n tSi các T p ñoàn kinh t Nhà nư7c R Vi't Nam nghiên c u các tác ñ ng
c4a cơ cBu v,n t7i quá trình qu5n tr. tài chính ñ,i v7i các T p ñoàn kinh t Nhà
nư7c R Vi't Nam hi'n nay và nghiên c u ñưa ra các cơ ch nh m tăng cư1ng qu5n
lý Nhà nư7c ñ,i v7i các T p ñoàn kinh t .


6

CHƯƠNG 1. T*NG QUAN NGHIÊN C-U
1.1. T/ng quan các nghiên c u v2 c3u trúc v7n t8i Doanh nghi:p
“CBu trúc v,n” c4a doanh nghi'p là m t vBn ñ0 quan treng có ý nghĩa l7n
ñ,i v7i s) t+n tSi cũng như chi ph,i hi'u qu5 hoSt ñ ng c4a doanh nghi'p trong
th)c tixn, ñ+ng th1i cũng là m t phSm trù lý thuy t tương ñ,i ph c tSp và cOn ñưUc
làm sáng t„ R nhi0u khía cSnh do v y c5 R trong nư7c và nư7c ngoài ñã có nhi0u
các nghiên c u v0 cBu trúc v,n c4a doanh nghi'p.

1.1.1. Các nghiên c$u c%a các tác gi& nư(c ngoài
Trên th gi7i có khá nhi0u nghiên c u liên quan ñ n cBu trúc v,n c4a các
doanh nghi'p v7i các phương pháp ti p c n và m c ñ ti p c n khác nhau c5 trên
phương di'n lý lu n và th)c tixn. Có th@ thBy các nghiên c u v0 cBu trúc v,n c4a
các nhà nghiên c u trên th gi7i t p trung theo các nhóm vBn ñ0 chính sau ñây:
K Nhóm các nghiên c u t p trung làm rõ cơ sR lý lu n và ki@m ch ng trên th)c t ñ@
gi5i thích cho vi'c các doanh nghi'p ưa thích tài trU b ng nU (v,n vay) hơn là v,n
ch4 sR hTu. … trư1ng phái này ta thBy rõ R các nghiên c u c4a Sheridan Titman và
Roberto Wessls (1988) khi các ông cho r ng ts l' nU có quan h' ngh.ch duy nhBt
v7i ngành ngh0 kinh doanh ("line of business") c4a m t doanh nghi'p hay nói cách
khác Titman cho r ng các doanh nghi'p mà có th@ áp chi phí cao hơn ñ,i v7i khách
hàng, công nhân và nhà cung cBp c4a he m t cách ti0m năng khi thanh lý, phá s5n
doanh nghi'p là các doanh nghi'p có h' s, nU thBp hơn. Do v y h‡n nhiên tăng nU
vay thay vì tăng v,n ch4 sR hTu là xu hư7ng l)a chen c4a các doanh nghi'p 54 .
Nghiên c u c4a Harris năm 1991 cũng ñã ch ng minh b ng lý thuy t và th)c tixn
r ng ts suBt lUi nhu n trung bình tăng s• kéo theo r4i ro tăng trong mô hình ñ.nh giá
tài s5n trong nhi0u th1i kỳ và cu,i cùng d(n ñ n s) tăng lên c4a chi phí v,n 24 .
K Nhóm các nghiên c u ñi vào ñ0 xuBt các mô hình nghiên c u nh m ch• ra m t hay
m t vài nhân t, ñơn lˆ tác ñ ng hay có m,i liên h' ñ n cơ cBu v,n c4a doanh
nghi'p. ði@n hình là nghiên c u c4a Giáo sư Federick H. Harris trư1ng ðSi hec
Wake Forest (Bang Winston Salem, Mk) (1988), ñã ñ0 xuBt mô hình nghiên c u


7

m,i liên h' giTa cBu trúc tài s5n, m c ñ5m nhi'm doanh thu và cơ cBu v,n 23 .
Trong khi ñó nghiên c u c4a Williams Gentry (1988 – 1991) cho r ng doanh
nghi'p có ts treng tài s5n c, ñ.nh trên tJng tài s5n càng cao thì càng ph5i sz dIng
nhi0u v,n ch4 sR hTu. B ng vi'c ki@m ch ng gi5 thuy t v0 quan h' giTa m c ñ sz

dIng ñòn b`y tài chính và ts l' chi tr5 cJ t c c4a các Công ty liên danh c4a Mk
trong ngành công nghi'p khai thác dOu khí, Gentry (1994) ñã phát hi'n ra r ng, các
công ty liên danh do không ph5i ch.u thu thu nh p doanh nghi'p nên có ts l' chi
tr5 cJ t c cao hơn và sz dIng nU ít hơn so v7i các công ty cùng ngành ngh0 61 .
ði0u này phù hUp v7i mô hình lý thuy t M&M và các nghiên c u v0 tác ñ ng c4a
y u t, thu ñ n s) l)a chen cơ cBu v,n. Năm 2003, Graham cũng ñã ti n hành m t
ñi0u tra v0 tác ñ ng c4a thu ñ n cơ cBu v,n c4a các doanh nghi'p Mk 27 . Không
nhTng th Reinte Gropp (1995), m t nhà nghiên c u kinh t nJi ti ng c4a Ngân
hàng Trung ương Châu Âu ñã phát tri@n nghiên c u v0 tác ñ ng c4a thu ñ n cơ cBu
v,n c4a doanh nghi'p v7i ñ0 xuBt m t mô hình nghiên c u k t hUp nhi0u loSi thu
kinh doanh c4a Chính quy0n ñ.a phương tác ñ ng ñ n cơ cBu v,n c4a các doanh
nghi'p ð c 49 . Mô hình cũng ch• ra r ng phOn ti t ki'm thu theo Lu t thu c4a
ð c khi các doanh nghi'p tài trU m t ts l' nhBt ñ.nh b ng nU s• thay ñJi theo sic
thu c4a tyng ñ.a phương. Fischer (1989) lSi ñi tìm m,i quan h' giTa chi phí giao
d.ch ñ,i v7i cơ cBu v,n c4a doanh nghi'p theo lý thuy t tr t t) phân hSng. Ông ñã
sz dIng mô hình quy0n chen giá và phát hi'n ra ch• m t thay ñJi nh„ trong chi phí
v,n (chi phí giao d.ch) cũng d(n ñ n m t thay ñJi ñáng k@ trong cơ cBu v,n mIc
tiêu 14 . Cũng ñi theo hư7ng này, nghiên c u c4a Michaely và Thaler (1995) ñã
phát hi'n ra r ng trái ngưUc v7i nhTng lý thuy t t,i ưu v0 chi tr5 cJ t c, các giám
ñ,c doanh nghi'p dư1ng như chi tr5 cJ t c d)a trên cơ sR thu nh p trong quá kh
nhi0u hơn ch không ph5i là thu nh p trong tương lai 39 . Năm 2002, Baker và
Wurgler ñã ti n hành m t ñi0u tra s) 5nh hưRng c4a ts l' thu nh p trên cJ phi u
trong quá kh t7i cơ cBu v,n c4a doanh nghi'p, he ñã ch• ra r ng ts l' thu nh p này
5nh hưRng có tính chBt quy t ñ.nh ñ,i v7i vi'c phát hành cJ phi u c4a công ty (t c
là quy t ñ.nh vi'c tăng v,n ch4 sR hTu c4a doanh nghi'p) 35 .


8

K Nhóm các nghiên c u v0 m,i quan h' tương tác giTa giá tr. th. trư1ng/ giá tr. sJ

sách c4a doanh nghi'p, c4a cJ phi u và m c ñ sz dIng ñòn b`y tài chính c4a doanh
nghi'p. Năm 1995, Rajan và Zingales ñã ñưa ra m t nghiên c u rBt ñi@n hình v0 cơ
cBu v,n c4a các doanh nghi'p R các nư7c OECD và ñã phát hi'n ra m,i quan h'
ngưUc chi0u khá ch?t ch• giTa giá tr. sJ sách c4a cJ phi u v7i ñòn b`y tài chính 48 .
Cũng vào năm này, Barclay, Smith và Watts cũng ñã phát hi'n ra r ng ts l' nU có
quan h' ngưUc chi0u v7i ts l' giá th. trư1ng và giá tr. sJ sách c4a doanh nghi'p 38 .
K Nhóm các nghiên c u v0 xu hư7ng v n ñ ng c4a cơ cBu v,n c4a doanh nghi'p, tác
ñ ng c4a các nhân t, như m c trung bình ngành ñ n xu hư7ng v n ñ ng c4a cơ cBu
v,n. ði@n hình là nghiên c u c4a Francis Cai và Arvin Ghosh năm 2003 v0 cơ cBu
v,n ñã ch• ra r ng thông qua các k t qu5 ki@m ñ.nh th)c t ñã cho thBy các doanh
nghi'p có xu hư7ng di chuy@n v0 ñi@m cơ cBu v,n t,i ưu (Optimal capital structure)
khi doanh nghi'p này ñã R quá ngưŽng trung bình ngành nhanh hơn là khi di
chuy@n ñ n ñi@m cơ cBu v,n t,i ưu khi he R thBp hơn ngưŽng trung bình ngành
15 . Năm 2004, Lisa A. Keister ñã nghiên c u v0 chi n lưUc tài chính c4a các
doanh nghi'p trong n0n kinh t chuy@n ñJi tiêu bi@u là Trung qu,c ñã ñưa ra các gi5
thuy t v0 xu th thay ñJi cơ cBu v,n c4a các doanh nghi'p Nhà nư7c Trung qu,c
33 . K t qu5 ki@m nghi'm cho thBy: trong th p ks ñOu c4a quá trình ñJi m7i các
doanh nghi'p nhà nư7c càng giT lSi nhi0u lUi nhu n thì càng vay nU ty bên ngoài
nhi0u. ð+ng th1i vi'c vay nU c4a các doanh nghi'p gia tăng phI thu c vào s) thay
ñJi v0 ñi0u ki'n ñ.a lý, các doanh nghi'p R các khu v)c phát tri@n vay nU ty các
ngân hàng nhi0u hơn so v7i các doanh nghi'p R các khu v)c kém phát tri@n và hOu
h t các doanh nghi'p nhà nư7c ñ0u phI thu c rBt l7n vào v,n vay ngân hàng.
* Ngoài các nhóm vBn ñ0 trên, s) phát tri@n lý thuy t v0 cBu trúc v,n ghi
nh n hai k t qu5 nghiên c u có ñóng góp quan treng. Lu n ñi@m c4a Modigliani và
Miller (thư1ng ñưUc vi t tit là MKM), 1958 và 1963, cho r ng v7i các quy t ñ.nh
ñOu tư nhBt quán, các ñ,i tác có quy0n lUi liên quan nhưng không n m trong doanh
nghi'p ph5i ñSi di'n cho cBu trúc v,n có tác ñ ng t7i giá tr. doanh nghi'p. Dư nU
t,i ưu c4a doanh nghi'p cOn cân b ng kho5n thu ñưUc gi5m try nh1 vi'c thanh

9

toán lãi vay v7i chi phí ngoSi sinh c4a kh5 năng vŽ nU 40 . Lu n ñi@m c4a Jensen
và Meckling (thư1ng vi t tit là JKM), 1976, xem xét lSi mô hình MKM v7i gi5 ñ.nh
các quy t ñ.nh ñOu tư ñ c l p v7i cBu trúc v,n 37 . CJ ñông c4a m t doanh nghi'p
có vay nU có th@ bòn rút giá tr. ty các ch4 nU b ng vi'c làm tăng r4i ro ñOu tư sau
khi ñã nh n ñưUc các kho5n vay. ðây là vBn ñ0 “tài s5n thay th ”. Hành vi lUi dIng
này tSo ra các chi phí ñSi di'n (agency costs). CBu trúc v,n c4a doanh nghi'p cOn
nh n di'n và ki@m soát t,t các chi phí này.
M?c dù ñã có nhi0u công trình nghiên c u, lý thuy t và th)c nghi'm, ñưUc
th)c hi'n d)a trên hai lu n ñi@m trên nhưng v7i c5 gi7i hec thu t và nhTng ngư1i
v n dIng th)c tixn, các k t qu5 này ñ0u có hai hSn ch quan treng; (i) th nhBt, c5
hai cách ti p c n ñ0u chưa th@ bJ khuy t ñOy ñ4 cho nhau. Khi r4i ro ñOu tư l7n hơn
có th@ chuy@n giá tr. kh„i nhTng ngư1i nim giT trái phi u doanh nghi'p, nó ñ+ng
th1i cũng hSn ch kh5 năng cit gi5m thu thông qua huy ñ ng v,n vay c4a doanh
nghi'p. M t lý thuy t tJng quát cOn ph5i gi5i thích ñưUc cơ ch tác ñ ng giTa hai
mô hình JKM và MKM ñ@ xác ñ.nh l)a chen cBu trúc v,n và r4i ro t,i ưu. (ii) th hai,
các lý thuy t này không ñưa ra các gi5i pháp ñ.nh lưUng như giá tr. và th1i gian vay
nU hUp lý v7i m t doanh nghi'p trong các ñi0u ki'n khác nhau. Khó khăn cơ b5n
trong phát tri@n các mô hình ñ.nh lưUng n m R vBn ñ0 xác ñ.nh giá tr. vay nU c4a
doanh nghi'p v7i r4i ro tín dIng. ð.nh giá m t kho5n nU r4i ro là ñi0u ki'n tiên
quy t ñ@ xác ñ.nh giá tr. và th1i hSn vay nU t,i ưu. Nhưng nU r4i ro là công cI rBt
ph c tSp. Giá tr. c4a kho5n nU này phI thu c vào kh,i lưUng phát hành, th1i hSn
vay nU, ñi0u ki'n bán, các ñi0u ki'n vŽ nU, chi phí vŽ nU, thu , thanh toán cJ t c,
và cBu trúc lãi suBt phi r4i ro. Giá tr. này còn phI thu c vào l)a chen chính sách
qu5n tr. r4i ro c4a doanh nghi'p, b5n thân l)a chen này lSi liên quan t7i s, lưUng và
th1i hSn c4a kho5n nU trong cBu trúc v,n c4a doanh nghi'p.

1.1.2. Các nghiên c$u c%a các tác gi& trong nư(c
Các tác gi5 trong nư7c ñã có m t s, nghiên c u liên quan ñ n cBu trúc v,n

c4a các doanh nghi'p, ho?c cơ cBu tài chính tSi các T p ñoàn kinh t . ðOu tiên


10

ph5i k@ ñ n h' th,ng các công trình nghiên c u liên quan ñ n vBn ñ0 qu5n lý tài
chính nói chung và cơ cBu tài chính, tái cơ cBu tài chính nói riêng tSi các T p ñoàn
kinh t c4a tác gi5 PhSm Quang Trung như: “Mô hình T p ñoàn kinh t nhà nư7c
R Vi't Nam ñ n năm 2020” (Nhà xuBt b5n Chính tr. Qu,c gia – 2013); “Mô hình
công ty mr K công ty con và tái cơ cBu tài chính các tJng công ty l7n” (Nhà xuBt
b5n ðSi hec Kinh t qu,c dân – 2007); “Qu5n lý Tài chính trong các T p ñoàn
kinh doanh (tJng công ty) R Vi't Nam” (TSp chí Kinh t phát tri@n K 1997); “Bàn
v0 cBu trúc và ki@m soát tài chính c4a T p ñoàn kinh t ” (H i th5o “T p ñoàn kinh
t Lý lu n và Th)c tixn” – 2009). Các công trình nghiên c u c4a tác gi5 Nguyxn
Thu Th4y “Capital Structure, Strategic Competition, and Governance” (2008),
trong ñó ñã ñưa ra mô hình ñ@ lưUng hóa tác ñ ng c4a các nhân t, ñ n m c ñ sz
dIng ñòn b`y tài chính (Leverage) c4a doanh nghi'p 46 ; các bài vi t “M t mô
hình th)c nghi'm nghiên c u cơ cBu v,n tJng th@ c4a các nư7c trên th gi7i” (tSp
chí NhTng vBn ñ0 kinh t th gi7i, Vi'n Kinh t Th gi7i – 2005); và bài vi t:
“Các cơ sR lý lu n cơ b5n ñ@ nghiên c u và l)a chen cơ cBu v,n doanh nghi'p”
(tSp chí Nghiên c u kinh t , Vi'n Kinh t hec – 2005); bài vi t: “Các nhân t,
quy t ñ.nh s) l)a chen cơ cBu v,n tSi m t s, nư7c ASEAN” (tSp chí Nghiên c u
kinh t , Vi'n Kinh t hec – 2005). Ngoài ra, m t s, công trình ñã ñi vào nghiên
c u v0 cơ cBu v,n c4a các doanh nghi'p cI th@, tuy nhiên các nghiên c u này m7i
ch• dyng R m c ñ phân tích th)c trSng cơ cBu v,n tSi các doanh nghi'p cI th@
này, ñ+ng th1i ñ0 xuBt mang tính ñ.nh tính ñ@ ñJi m7i cơ cBu v,n c4a các doanh
nghi'p ñó như các nghiên c u c4a các tác gi5 Bùi Văn Thi trong các lu n văn thSc
sk (2001) v7i ñ0 tài "ðJi m7i cơ cBu ngu+n v,n c4a Công ty Shell Gas H5i
phòng" và Lê Thu Thus (2004) v7i ñ0 tài "ðJi m7i cơ cBu v,n c4a Công ty xây
d)ng Lũng lô". Bài vi t c4a tác gi5 ðàm Văn Hu' trên tSp chí Kinh t phát tri@n

s, tháng 10/2006 "ði0u ki'n ñ@ xây d)ng cơ cBu v,n t,i ưu cho các doanh nghi'p
Vi't Nam”, ñã phân tích m t s, nhân t, 5nh hưRng ñ n cơ cBu v,n c4a doanh
nghi'p cũng như các ñi0u ki'n xây d)ng cơ cBu v,n t,i ưu cho các doanh nghi'p
Vi't Nam 18 K TV .


11

Lu n án ti n sĩ c4a tác gi5 TrOn Th. Thanh Tú (ðSi hec Kinh t qu,c dân)
(2006) v7i ñ0 tài "Hoàn thi'n cơ cBu v,n tSi các doanh nghi'p Nhà nư7c R Vi't
Nam hi'n nay" ñã ñưa ra mô hình kinh t lưUng ñ@ xác ñ.nh 5nh hưRng c4a m t s,
nhân t, rBt cơ b5n và truy0n th,ng c4a doanh nghi'p là lãi vay, cơ cBu tài s5n, ts
suBt sinh l1i, chi phí v,n ch4 sR hTu, r4i ro ngành, thu suBt t7i cơ cBu v,n c4a
doanh nghi'p. Ty ñó ñưa ra các gi5i pháp (i) ñJi m7i nh n th c c4a giám ñ,c doanh
nghi'p; (ii) xác ñ.nh cơ sR thi t l p cơ cBu v,n t,i ưu; (iii) ña dSng hoá các kênh
huy ñ ng nU dài hSn, tăng huy ñ ng v,n ch4 sR hTu b ng cách phát hành cJ phi u;
(iv) c5i thi'n cơ sR v t chBt, kk thu t phIc vI qu5n lý 32K TV .

1.2.

Kho>ng tr7ng trong nghiên c u v2 c3u trúc v7n
Như v y, trên th gi7i cũng như R Vi't Nam ñã có khá nhi0u nghiên c u liên

quan ñ n cBu trúc v,n c4a doanh nghi'p, trong ñó cũng có m t s, nghiên c u ñi vào
phân tích các nhân t, 5nh hưRng ñ n cBu trúc v,n c4a doanh nghi'p. Tuy nhiên th
nào là m t cBu trúc v,n t,i ưu, h' th,ng các tiêu chí ñánh giá cBu trúc v,n t,i ưu là
gì, ñ?c bi't khi cBu trúc v,n ñó là cBu trúc v,n c4a các doanh nghi'p thu c m t T p
ñoàn kinh t Nhà nư7c v7i nhi0u ñ?c thù như T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't
Nam. ðó là các vBn ñ0 chưa ñưUc làm rõ trong các nghiên c u trư7c mà trong
nghiên c u này tác gi5 s• t p trung làm rõ.

Có th@ thBy, T p ñoàn DOu khí qu,c gia Vi't nam K T p ñoàn kinh t Nhà
nư7c là m t mô hình tương ñ,i ñ?c thù, mà như trên ñã phân tích cOn có nhTng cơ
ch qu5n lý tài chính ñ?c bi't phù hUp v7i tính chBt ñ?c thù c4a mô hình này. CBu
trúc v,n c4a các doanh nghi'p trong T p ñoàn cũng v y, ngoài nhTng y u t, “cơ
b5n và truy0n th,ng” như các doanh nghi'p nói chung, còn m t s, nhân t, ñ?c
trưng cho tính chBt hoSt ñ ng c4a mô hình T p ñoàn như m c ñ ña dSng hóa lĩnh
v)c hoSt ñ ng c4a các ñơn v. trong T p ñoàn (mô hình các T p ñoàn hoSt ñ ng ña
lĩnh v)c, ngoài lĩnh v)c kinh doanh chính – core business, còn hoSt ñ ng ngoài lĩnh
v)c chính) hay câu chuy'n v0 cơ cBu v,n ch4 sR hTu (bài toán ts treng v,n Nhà
nư7c trong cơ cBu v,n ch4 sR hTu) s• có nhTng tác ñ ng ñ?c bi't t7i cBu trúc v,n


12

và quá trình tái cBu trúc v,n. Do v y cOn ph5i xây d)ng m t mô hình kinh t lưUng
ñ@ ñánh giá ñOy ñ4 các nhân t, (bao g+m c5 các nhân t, ñ?c thù) tác ñ ng ñ n cBu
trúc v,n c4a các doanh nghi'p tSi T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam.
Trên cơ sR phân tích tác ñ ng c4a các nhân t, t7i cBu trúc v,n c4a các doanh
nghi'p tSi TðDKQGVN, xây d)ng h' th,ng các tiêu chí ñ@ ñánh giá m t cBu trúc
v,n là cBu trúc v,n t,i ưu và quá trình phân tích th)c trSng cBu trúc v,n tSi các
doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam, trong ñó ñ?c bi't ch• ra
nhTng hSn ch c4a cBu trúc v,n và nguyên nhân ch4 quan, khách quan d(n ñ n
nhTng hSn ch này ty ñó xác l p ñưUc nhTng quan ñi@m mang tính nguyên tic cho
quá trình tái cBu trúc v,n tSi T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam và ñưa ra các
gi5i pháp cũng như các ñi0u ki'n ñ@ th)c thi các gi5i pháp cho quá trình tái cBu trúc
v,n tSi TðDKQGVN hi'n nay, nh m hư7ng t7i cơ cBu v,n hUp lý và hi'u qu5 phù
hUp v7i mô hình T p ñoàn kinh t , phù hUp v7i ñi0u ki'n và hoàn c5nh th)c tixn R
Vi't Nam, ñây là nhTng vBn ñ0 cOn ñưUc nghiên c u m t cách tJng th@ và sâu sic,
trên cơ sR m t mô hình kinh t lưUng khoa hec và thuy t phIc nhưng cho ñ n nay
chưa có m t nghiên c u nào ñ0 c p ñ n, ñ0 tài s• t p trung gi5i quy t làm rõ nhTng

vBn ñ0 trên.

1.3. Phương pháp nghiên c u
Nghiên c u c4a lu n án s• th)c hi'n k t hUp nghiên c u ñ.nh tính và nghiên
c u ñ.nh lưUng nh m ñSt ñưUc các mIc tiêu nghiên c u c4a ñ0 tài
Nghiên c u ñ.nh lưUng ñưUc sz dIng ch4 y u nh m phân tích s, li'u, ki@m
ñ.nh m c ñ phù hUp c4a mô hình nghiên c u tác ñ ng c4a các nhân t, ñ n cBu trúc
v,n c4a doanh nghi'p ñã ñ0 xuBt; cũng như ki@m ñ.nh các gi5 thuy t v0 ý nghĩa c4a
các h' s, h+i quy, thông qua vi'c sz dIng các s, li'u ñưUc thu th p s• ñưUc trình
bày dư7i ñây v7i s) h\ trU c4a phOn m0m SPSS. (V7i s) h\ trU c4a phOn m0m
SPSS, ta chSy hàm h+i quy tương quan sz dIng phương pháp bình phương t,i thi@u
thông thư1ng (Ordinary Least of Squares – OLS) ñ@ ư7c lưUng mô hình)


13

ð@ h\ trU cho các nghiên c u ñ.nh lưUng, phương pháp nghiên c u ñ.nh tính
cũng s• ñưUc áp dIng.
* Chen m(u và thu th p thông tin dT li'u:
(1) Chen m(u: Lu n án s• ti n hành l)a chen m(u nghiên c u là toàn b các ñơn v.
trong T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam ñ n th1i ñi@m tháng 12/2012 (bao g+m
151 doanh nghi'p g+m Công ty mr T p ñoàn, 150 doanh nghi'p thành viên cBp 1
và cBp 2). Th1i kỳ lBy s, li'u nghiên c u là giai ñoSn ty 2007 ñ n 2012.
(2) Quy trình thu th p dT li'u:
K Các dT li'u là s, li'u trong báo cáo tài chính, báo cáo hoSt ñ ng c4a các ñơn v. tSi
TðDKQGVN trong giai ñoSn 2007 K 2012. Các báo cáo c4a T p ñoàn DOu khí
Qu,c gia Vi't Nam. Các s, li'u tSi các báo cáo phân tích c4a m t s, TJ ch c qu,c
t ñ,i v7i các T p ñoàn kinh t Nhà nư7c Vi't Nam
K M t s, dT li'u s• ñưUc thu th p thông qua ph„ng vBn các nhà qu5n lý (Ch4 t.ch,
CEO/CFO) tSi các T p ñoàn kinh t Nhà nư7c Vi't Nam.

* ð@ nghiên c u 5nh hưRng c4a các nhân t, ñ n cơ cBu v,n c4a các doanh nghi'p
tSi TðDKQGVN , ñ0 tài d) ki n sz dIng mô hình sau:

* Xác ñ.nh các bi n trong mô hình
K Bi n phI thu c (bi n mIc tiêu): Cơ cBu v,n (Ts l' giTa v,n vay/ v,n ch4 sR hTu)


14

K Bi n ñ c l p: ð0 tài s• làm rõ 5nh hưRng c4a 7 bi n ñ c l p tác ñ ng lên bi n mIc
tiêu ñó là:
+ Quy mô doanh nghi'p: ðo lư1ng thông qua doanh thu ho?c tJng tài s5n.
+ Nhân t, r4i ro kinh doanh: ðo lư1ng thông qua ñ l'ch chu`n c4a lUi nhu n.
+ Nhân t, CBu trúc tài s5n: ðo lư1ng b ng ts l' giTa tài s5n c, ñ.nh trên tJng
tài s5n.
+ Nhân t, Tăng trưRng c4a doanh nghi'p: ðo lư1ng thông qua t,c ñ tăng
doanh thu ho?c tăng tJng tài s5n c4a doanh nghi'p.
+ Nhân t, trình ñ qu5n lý và thói quen sz dIng các ngu+n v,n c4a nhà qu5n
lý doanh nghi'p (Ch4 t.ch, CEO, CFO)
+ Nhân t, M c ñ liên quan ñ n lĩnh v)c hoSt ñ ng chính (core business) c4a
T p ñoàn: ðây là nhân t, mang tính "ñ?c thù" cho mô hình các T p ñoàn kinh t Vi't
Nam v7i mô hình hoSt ñ ng là ña ngành ngh0, ña lĩnh v)c. N u xem xét tJng quan
các doanh nghi'p thu c T p ñoàn DOu khí Qu,c gia Vi't Nam có th@ thBy s) khác
bi't tương ñ,i rõ r't cBu trúc v,n giTa các doanh nghi'p thu c 3 nhóm (i) Nhóm các
doanh nghi'p có lĩnh v)c hoSt ñ ng trong 5 lĩnh v)c hoSt ñ ng chính c4a T p ñoàn;
(ii) các doanh nghi'p có lĩnh v)c hoSt ñ ng liên quan tr)c ti p (liên quan gOn) ñ n
lĩnh v)c hoSt ñ ng chính c4a T p ñoàn(iii) các doanh nghi'p có lĩnh v)c hoSt ñ ng
không liên quan tr)c ti p ñ n lĩnh v)c hoSt ñ ng chính c4a T p ñoàn.
+ Nhân t, cBu trúc v,n ch4 sR hTu: ðây là nhân t, "ñ?c thù" tác ñ ng ñ n
cBu trúc v,n c4a các doanh nghi'p trong mô hình T p ñoàn kinh t Nhà nư7c khi

mà v,n ch4 sR hTu bao g+m (i) V,n nhà nư7c; (ii) V,n c4a các cJ ñông khác, hay
nói cách khác cJ ñông Nhà nư7c trR thành cJ ñông ñ?c bi't c4a các doanh nghi'p.
ðo lư1ng b ng ts l' v,n Nhà nư7c/ tJng v,n ch4 sR hTu.
K ð+ng th1i cũng ki@m ñ.nh 5nh hưRng c4a cBu trúc v,n t7i Hi'u qu5 kinh doanh
c4a doanh nghi'p, trong ñó Hi'u qu5 kinh doanh ño lư1ng kh5 năng sinh l1i ty hoSt
ñ ng kinh doanh c4a doanh nghi'p thông qua các ch• tiêu như kh5 năng sinh l1i tài
s5n (Return on AssetsK ROA)


15

CHƯƠNG 2.
NH NG VCN ðD LÝ LUFN VD CCU TRÚC VIN
VÀ TÁI CCU TRÚC VIN CKA TFP ðOÀN KINH T

2.1. Khái quát v2 TMp ñoàn kinh tQ
2.1.1. Khái ni m T p ñoàn kinh t+
T p ñoàn kinh t (TðKT) là s5n ph`m c4a n0n kinh t th. trư1ng, ñưUc hình
thành ty nhu cOu liên k t kinh t nh m tích tI, t p trung, chuyên môn hóa, hUp tác
hóa trong quá trình s5n xuBt, kinh doanh c4a các doanh nghi'p. S) hình thành và
phát tri@n c4a các T p ñoàn kinh t phù hUp v7i xu th phát tri@n c4a n0n s5n xuBt
xã h i. M?t khác các T p ñoàn kinh t K m t hình th c liên k t kinh t ñã ra ñ1i và
góp phOn làm cho quan h' s5n xuBt phù hUp v7i s) phát tri@n c4a l)c lưUng s5n
xuBt. ð+ng th1i trong cơ ch th. trư1ng, m\i doanh nghi'p luôn ph5i cSnh tranh ñ@
t+n tSi và phát tri@n nên ph5i không ngyng tái s5n xuBt mR r ng, tích tI, t p trung
v,n vào s5n xuBt kinh doanh ñem lSi ho?c ty vi'c ñi vay, liên k t kinh doanh, phát
hành cJ phi u ho?c thông qua vi'c doanh nghi'p mSnh thôn tính, ti p nh n s) sáp
nh p c4a các doanh nghi'p y u và nh„ hơn, nh1 ñó v,n và năng l)c s5n xuBt c4a
doanh nghi'p ñưUc nâng lên. ðó là quá trình v n ñ ng mang tính khách quan, là
ti0n ñ0 cho s) ra ñ1i và phát tri@n c4a các T p ñoàn kinh t . Tuy nhiên, nhi0u vBn

ñ0 v0 T p ñoàn kinh t cho ñ n nay, c5 trên th gi7i cũng như R Vi't Nam chưa
ñưUc nghiên c u gi5i quy t m t cách tren vrn ñưUc công lu n thya nh n trong ñó
có vBn ñ0 khái ni'm v0 TðKT. Dư7i góc ñ khái ni'm, hi'n có nhi0u cách ti p c n
khác nhau v0 TðKT, song cho ñ n nay chưa ñưa ra ñưUc m t khái ni'm có tính
chu`n tic. LeffK m t nhà kinh t c4a Mk, năm 1978 ñưa ra quan ni'm: “T p ñoàn
kinh t là m t t p hUp các công ty hoSt ñ ng kinh doanh trên th. trư1ng khác nhau
dư7i s) ki@m soát v0 tài chính ho?c qu5n tr. chung, trong ñó các thành viên c4a
chúng ràng bu c v7i nhau b ng các m,i quan h' tin c y l(n nhau trên cơ sR sic t c