Bài giảng Chuyên đề: Leadership, lãnh đạo - PGS.TS. Ngô Kim Thanh

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH 

  

Chuyên đề:

LEADERSHIP­ LÃNH ĐẠO

PGS.TS. NGÔ KIM THANH
Hà Nội, 1/ 2012


ĐÁNH GIÁ
Điểm kiểm tra – 1 bài viết của cá nhân (20%)
Bài thảo luận nhóm – Nhóm chuẩn bị và trình bày (20%)
Kết quả thi (60%). Thi được tiến hành theo hình thức sau:
- Trả lời câu hỏi liên hệ thực tế
30% tổng số
điểm.
- Trả lời câu hỏi đúng sai và giải thích
40% tổng số
điểm.
- Bài tập tình huống, bài tập tính toán
30% tổng số
điểm.
------------------------------------100 % Tổng số điểm


Tại sao phải thay đổi quan điểm quản lý và lãnh đạo?

•

•
•
•
•

Làm rõ sự cần thiết của
việc phát triển kỹ năng và
phong cách lãnh đạo
Phân biệt giữa lãnh đạo
và quản lý
Phát triển kỹ năng và
phong cách lãnh đạo
Phát triển kỹ năng động
viên, khuyến khích
Phát triển giao tiếp lãnh
đạo

•
•
•
•
•
•

Môi trường kinh doanh thay
đổi
Cạnh tranh tăng còn nguồn
lực có hạn

KHCN, mà đặc biệt là CNTT
phát triển nhanh
Toàn cầu hóa và hội nhập
diễn ra nhanh chúng
Vai trò và nhu cầu của con
người thay đổi
Trình độ quản lý và trình độ
dân trí tăng cao


Thay đổi của môi trườ ng
Cũ
•  Cách mạng công nghiệp 

•  Môi trườ ng ổn định
•  Có thể dự đoán tương lai
•     Mức  độ  phổ  biến  kiến 
thức và thông tin hạn chế

Mớ i
•  Thời đại thông tin

•   “Thay  đổi  là  cái  duy  nhất 
không đổi”
•  Rất khó dự đoán tương lai
•   Mức  độ  phổ  biến  kiến 
thức  và  thông  tin  nhanh  và 
rộng 

Thay đổi về cách thức quản lý, và phuơng 

pháp lãnh đạo?


LÃNH ĐẠO

• Lãnh đạo là quá trình
ảnh hưởng mang tính
xã hội trong đó người
lãnh đạo tìm kiếm sự
tham gia tự nguyện
của cấp dưới nhằm đạt
mục tiêu của tổ chức
• Lãnh đạo: Sự kết hợp
giữa trái tim và khối óc
• Lãnh đạo là quá trình
gây ảnh hưởng và tạo
ra môi trường làm việc
thuận lợi để đạt được
mục tiêu của tổ chức

•

Thuật lãnh đạo không chỉ
đơn thuần là khả năng lôi
cuốn người khác mà đôi khi
chỉ là sự mị dân. Đó cũng
không chỉ là khả năng gây
cảm tình, thuyết phục người
khác mà đôi khi đó là kỹ
năng của người phụ trách

bán hàng. Lãnh đạo là nâng
tầm nhìn của con người lên
một mức cao hơn, đưa việc
thực hiện đạt tới một tiêu
chuẩn cao hơn, và phát triển
tính cách con người vượt
qua những giới hạn thông
thường

•

(Peter, F. Drucker, Cách Thức
Quản Lý)


Những định nghĩa về sự lãnh đạo
1.

Lã nh đao la
̣
̀   “hà nh vi cua môt ca
̉
̣
́  nhân…chi đao ca
̉ ̣
́ c hoat đông cua môt nho
̣
̣
̉
̣

́ m ngườ i thực hiên 
̣
môt muc tiêu chung (Hemphilll & Coons, trang 7).
̣
̣

2.

Lã nh đao la
̣
̀  “là sự gia tăng  ảnh hưởng đối với và vượt trên cả sự tuân thủ một cách 
máy  móc  những  chỉ  thị  thường  nhật  của  một  tổ  chức”  (D.  Katz  &  Kahn,  1978,  trang 
528). ()
 

3.

“Lã nh đao đ
̣ ược thực hiên khi moi ng
̣
̣
ườ i ….huy đông….. ca
̣
́ c nguồ n lực về  thê chê
̉
́ , chí nh tri, 
̣
tâm lý  và  cá c nguồ n lực khá c đê đa
̉ ́ nh thứ c, lôi ké o sự tham gia và  là m hà i lò ng đông c
̣

ơ cua 
̉
nhữ ng ngườ i cấ p dướ i” (Burns, 1978, trang 18).

4.

Lã nh đao la
̣
̀  “môt qua
̣
́  trì nh gây anh h
̉
ưởng đố i vớ i cá c hoat đông cua môt nho
̣
̣
̉
̣
́ m ngườ i có  tô ̉
chứ c đê th
̉ ực hiên môt muc tiêu chung” (Rauch & Behling, 1984, trang 46).
̣
̣
̣

5.

“Lã nh đao la
̣
̀  môt qua
̣

́  trì nh chi đao co
̉ ̣
́  ý  nghĩ a đố i vớ i nỗ  lực cua tâp thê va
̉
̣
̉ ̀  huy đông nô
̣
̃  lực 
sẵ n sà ng đê đat đ
̉ ̣ ược muc đi
̣
́ ch (Jacobs & Jaques, 1990, trang 281).

6.

Lã nh đao “la
̣
̀  kha năng b
̉
ướ c ra khoi nê
̉
̀ n văn hó a đê bă
̉ ́ t đầ u nhữ ng quy trì nh thay đôi mang 
̉
tí nh cá ch mang dê
̣
̃  được chấ p nhân h
̣ ơn” (E.H. Schein, 1992, trang 2).

7.

“Lã nh đao la
̣
̀  môt qua
̣
́  trì nh là m cho nhữ ng gì  mà  moi ng
̣
ườ i chung s ứ c la ̀ m cù ng nhau tr ở 
nên có  ý  nghĩ a nhờ  đó  moi ng
̣
ườ i có  thê hiêu va
̉
̉
̀  quyế t tâm” (Drath & Palus, 1994, trang 4).

8.

“Lã nh đao la
̣
̀  viêc truyê
̣
̀ n đat ca
̣
́ c tầ m nhì n, thê hiên ca
̉
̣
́ c giá  tri va
̣ ̀  tao ra môi tr
̣
ườ ng trong đó  

cá c muc tiêu co
̣
́  thê đat đ
̉ ̣ ược” (Richard & Engle, 1986, trang 206).
1-6
Lã nh  đao 
̣ “là   kha ̉ năng  cua 
̉ môt 
̣ cá   nhân  gây  anh 
̉
hưởng,  thú c  đây 
̉ và   khuyế n  khí ch  ngườ i 

9.


George R.Terry
Lãnh đạo là một hoạt động gây ảnh hưởng
đến con người, nhằm làm cho họ phấn
đấu một cách tự nguyện cho những mục
tiêu của nhóm


Lãnh đạo là....
Lãnh đạo là một quy trình, một nghệ
thuật tác động đến con người (cá
nhân hoặc nhóm) sao cho họ tự
nguyện, hăng hái thực hiện các mục
tiêu, nhiệm vụ của tổ chức

Robert Tannenbalon, Fred Massarik
Lãnh đạo là ảnh hưởng lên nhân cách
được thực hiện trong tình huống và
được định hướng thông qua quá trình
giao tiếp nhằm đạt được mục đích
chung hoặc mục đích chuyên biệt


Tại sao cần có lãnh đạo?
Bản tính của con người
Nhu cầu ngày càng cao của tổ chức
Cạnh tranh liên tục
CẦN Lãnh đạo


Khái niệm quản
lý

Những vấn đề chính của
quản lý

      Quản  lý  là  một  quỏ  trỡnh 

làm  việc  với  và  làm  việc 
thụng  qua  những  người 
khỏc  nhằm  đạt  cỏc  mục 
tiờu  của  tổ  chức  trong 
điều  kiện  mụi  trườ ng 
thay đổi.

Môi trườ ng thay 
đổi

Làm ra nhiều 
nhất với 
nguồn lực 
hạn chế
Đạt các 
mục tiêu 
Làm với  của tổ chức
và làm 
thông 
qua ng­
ời khác

Cân 
bằng 
giữa 
hiệu quả 
và kết 
quả


Sự khác nhau giữa quản lý và lãnh
đạo
Quản lý
–
–
–

–
–
–

“Làm đúng”
Quản lý sự thay đổi
  Đạt  mục  tiêu  thông 
qua  hệ  thống  chính 
sách,  mệnh  lệnh  hành 
chính
Kế hoạch, ngân sách
Tổ chức thực hiên
 Kiểm tra giám sát

•

Lãnh đạo
–
–
–

“Làm những cái đúng” 
Tạo ra sự thay đổi
Đạt mục tiêu thông qua 
định  hướng  và  động 
viên khuyến khích
Phướng  hướng,  viễn 
cảnh 
Tập hợp mọi người

Động  viên,  khuyến 
khích

–
–
–

– Lập kế hoạch, ngân sách
– Tổ chức công việc và bố trí
cán bộ, truyền đạt kế
hoạch, phân quyền
– Kiểm tra, giám sát và giải
quyết vấn đề

•

Kết hợp giữa lãnh đạo và quản lý thế nào 
cho tối ưu?

Quản lý và lãnh đạo

Quản lý
Thấ
p

Lãnh đạo

Cấp quản lý trong tổ 
chức

Quản lý là sự ứng phó với
sự phức tạp

Cao

Lãnh đạo là ứng phó với sự
thay đổi
– Xác lập hướng đi (Tầm nhìn
& Chiến lược): Vạch ra con
đường thích hợp
– Đưa mọi người về cùng một
hường: Cùng đi trên con
đường đã vạch ra
– Động viên, khuyến khích và
truyền cảm hứng: Giúp mọi
người có đủ năng lực vượt
qua mọi cản trở


Quản lý và lãnh
đạo
•

•
•
•

•

Quản lý và lãnh đạo bổ sung cho

nhau và cần thiết cho sự thành
công
Vấn đề là kết hợp tốt Quản lý và
Lãnh đạo
Thực tế: “Quản lý quá mức” và
“Thiếu lãnh đạo”
Thiếu hướng đi và không có khả
năng ứng phó với thay đổi của
môi trường
Môi trường càng thay đổi, lãnh
đạo và động viên càng cần được
tăng cường

Đơn vị của anh/chị cần tăng 
cường  lãnh  đạo  hay  tăng 
cường quản lý?

Quản lý hay lãnh
đạo?
Lãnh đạo

Quản lý

Thay đổi

Phức tạp

Đơn 
giản
Chú trọng hơn đến lãnh đạo?

Vai trò của lãnh đạo
•
•
•

•

•
•
•

Phát triển “Tầm nhìn” và chia sẻ
tầm nhìn
Cam kết đạt mục tiêu, giá trị,
chuẩn mực
Nhận thức được những thách
thức và ảnh hưởng của chúng,
và đưa ra được quyết định ứng
phó
Chịu trách nhiệm hoàn toàn về
hoạt động và kết quả của tổ
chức
Lãnh đạo và động viên để xây
dựng văn hóa tổ chức phù hợp
Giao quyền cho cấp dưới
Là tấm gương có ảnh hưởng
mạnh đến cấp dưới

•

•

•
•
•
•
•

Linh hoạt, điều chỉnh hành vi
nhằm đạt mục tiêu, thích
ứng để đáp lại những thay
đổi của tình huống và môi
trường
Sử dụng kỹ năng và khả
năng của nhân viên phù hợp
với nhiệm vụ và trách nhiệm
của họ
Tạo niềm tin và truyền nhiệt
huyết, cảm hứng
Động viên, khuyến khích
Phát triển nhân viên
Công nhận thành tích và
khen ngợi
Kiên định đối với những
quyết định đúng dù có áp
lực

CÁC TỐ CHẤT CẦN CÓ CỦA MỘT NHÀ LÃNH ĐẠO

•
•
•
•
•

Khả năng gây ảnh hưởng
Khả năng khơi dậy niềm tin
Tình kiên định
Chính trực
Công bằng

• Nhất quán
• Biết lắng nghe
• Quan tâm đến mọi người
một cách chân thành
• Luôn cung cấp thông tin kịp
thời
• …

MỐI QUAN HỆ GIỮA KIẾN THỨC
CHUYÊN MÔN VÀ KỸ NĂNG CỦA
MỘT NHÀ LÃNH ĐẠO

K
Cao iến t
hứ
c

 v ề

 ch

uy
ên

n
nă
 
 m Kỹ
ô

 
ề
v
g 

n

Thấp

Ít

Nhiều

o
ạ
đ

h 
n
lã


khái niệm "lãnh đạo là gây ảnh hưởng",
Maxwell đã chỉ ra 5 cấp độ lãnh đạo, bao gồm:
chức vị, sự chấp thuận, định hướng kết quả,
phát triển con người và cá nhân. Cụ thể là:
–Cấp độ 1: Chức vị: Mọi người đi theo bạn vì họ
buộc phải theo.
–Cấp độ 2: Sự chấp thuận: Mọi người đi theo bạn vì
họ muốn theo.
–Cấp độ 3: Định hướng kết quả: Mọi người đi theo
bạn vì những gì bạn đã làm cho tổ chức
–Cấp độ 4: Phát triển con người: Mọi người đi theo
bạn vì những gì bạn đã làm cho họ.
–Cấp độ 5: Cá nhân: Mọi người đi theo bạn vì bạn là
ai và bạn đại diện cho điều gì.


Lãnh đạo và quản lý   
lý
Hình thành quan điểm, 
dường lối, ý đồ hoạt 
động (Trị đạo)
Xây dựng và hoàn thiện bộ 
máy quản trị 
(Trị thể)
Sử dụng cán bộ quản lý 

Các nguồn lực khác 
(Trị tài)
Phương pháp quản lý, 
công cụ quản lý 
(Trị thuật)

 
Hiệu quả
Đổi mới
(Trị phong)

Chiến 
lược quản 
lý
Thể chế 
hoá bộ máy
Tiêu chuẩn 
hoá cán bộ

Mục tiêu, 
mục đích 
quản lý


LÃNH ĐẠO HIỆU QUẢ
MÔ HÌNH LÃNH ĐẠO HIỆU QUẢ

Tố chất 
lãnh đạo

Hành vi lãnh đạo
Định hướng công việc
Định hướng con người
Xây dựng tổ chức bộ 
máy

Các yếu tố tình 
huống
Nhu cầu của cấp 
dưới
Cơ cấu công việc 
Quyền hạn
Niềm tin
Sự sẵn sàng…

LÃNH ĐẠO HIỆU QUẢ

Các kết quả
Chất lượng
Quan 
Hiệu quả
tâm con 
Tính linh hoạt người
Sự thoả mãn
Khả năng cạnh 
tranh
…

CAO
CAO

Quan tâm công việc


NGƯỜI LÃNH ĐẠO HIỆU QUẢ
•
•
•
•
•
•
•
•

•
•

Quan điểm hiệu quả
Nhận thức: con người khác
nhau
Bắt đầu bằng mục tiêu cuối
cùng
Chủ động, bản lĩnh
“Hiểu trước khi được hiểu”
Tư duy “Thắng-Thắng”
Nguyên tắc “cộng hưởng”
Các dạng lãnh đạo cụ thể có
hiệu quả trong những tình
huống cụ thể
Tâm trạng và hành vi phù hợp
với tình huống hiện tại

Lạc quan, tin tưởng, đầy nghị
lực và bằng hành động của
mình khiến cho cấp dưới cảm
nhận và hành động theo mình

•
•

“Hãy mỉm cười và cả thế giới sẽ
mỉm cười với bạn”
Lãnh đạo lạc quan vui vẻ
–
–
–
–

những người xung quanh lạc
quan về mục tiêu
kích thích tính sáng tạo của họ
tăng hiệu quả ra quyết định của
họ
tăng nhiệt tình hợp tác, giúp đỡ


Yếu tố “tâm trạng” & lãnh đạo hiệu quả
•

•

Lãnh đạo là nhà tâm lý

– Am hiểu về tâm lý sẽ tạo ra môi trờng làm việc tin cậy lẫn nhau, chia
sẻ thông tin, sẵn sàng học hỏi và
chấp nhận rủi ro
– Đoán biết được tâm trạng, xúc
cảm của người khác
– ứng xử phù hợp, cảm thông
Nhà lãnh đạo hiệu quả có những khả
năng
– Tự nhận thức được xúc cảm của
chính mình
– Tự làm chủ mình: Kiểm soát xúc
cảm, hành vi
– Nhận thức về xã hội: Nhạy cảm và
đồng cảm
– Quản lý các mối quan hệ: Giao
tiếp, tranh thủ sự ủng hộ, xây dựng
cam kết của cá nhân

CÁC YẾU TỐ THÀNH CÔNG CỦA MỘT NHÀ LÃNH ĐẠO

•
•
•
•
•
•

Am hiểu tâm lý và Giao tiếp
tốt
Tập hợp đuợc nhân viên

Biết
cách
thưởng/phạt:
Thưởng đúng người, đúng
việc, đúng mức, đúng lúc
Sử dụng quyền lực một
cách thông minh
Ra quyết định thành công
Phát triển đội ngũ nhân viên
có năng lực, nhiệt tình


CÁC PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO
•
•
•
•

Phong cách lãnh đạo độc tài
Phong cách lãnh đạo dân chủ
Phong cách lãnh đạo tự do
Phong cách lãnh đạo theo tình
huống

PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO DÂN CHỦ
•

•

PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO ĐỘC TÀI

•

•

•

Bản chất:
– Người lãnh đạo nắm giữ tất
cả quyền hành và trách
nhiệm
– Giao cho cấp dưới thực hiện
các nhiệm vụ đã định
– Giao tiếp: Từ trên xuống
Điểm mạnh: Nhấn mạnh vào kết
quả đã dự báo trước, chính xác,
trật tự
Điểm yếu: Bóp nghẹt tính chủ
động sáng tạo của cấp dưới

•

Bản chất:
– Người lãnh đạo giao quyền nhưng
vẫn chịu trách nhiệm cuối cùng
– Công việc được phân chia trên cơ
sở quyết định có sự tham gia của
cấp dưới
– Giao tiếp: Hai chiều
Điểm mạnh: Nhận được sự cam kết của
cấp dưới thông qua sự tham gia của họ

Điểm yếu: Tốn thời gian

PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO TỰ DO
•

•

•

Bản chất:
– Người lãnh đạo giao quyền và
trách nhiệm cho nhóm
– Các thành viên của nhóm tự thực
hiện công việc theo cách tốt nhất
mà họ có thể
– Giao tiếp: Theo chiều ngang
Điểm mạnh: Cho phép cấp dưới thực
hiện công việc khi thấy phù hợp mà
không cần sự can thiệp của lãnh đạo
Điểm yếu: Nhóm có thể đi chệch
hướng


LÃNH ĐẠO THEO TÌNH 
HUỐNG 

ĐỊNH HƯỚNG, HỖ TRỢ

4 CÁCH LÃNH ĐẠO THEO TÌNH HUỐNG

Chỉ đạo sát sao

Tham gia, Chia sẻ

Định hướng, hỗ trợ
Trao quyền, định

Xác định nhiệm vụ cần phải đảm
đương, công việc cần phải làm
và chỉ đạo cầp dưới thực thi
công việc

THAM GIA/CHIA SẺ

•

trợ để thực thi tốt công việc

 hướng kết quả

CHỈ ĐẠO SÁT SAO
•

 Đưa ra chỉ dẫn và luôn hỗ 

Cho phép cấp dưới tham gia vào
việc ra quyết định nhằm làm thế
nào để thực thi công việc một cách
tốt nhất

TRAO QUYỀN
•

Trao quyền và định hướng
kết quả, giành ít thời gian và
công sức để hướng dẫn và
hỗ trợ


MA TRẬN ƯU TIÊN CÔNG 
VIỆC
Khẩn cấp

Quan 
trọng

Không quan 
trọng

Không khẩn cấp

A1

A2

B1

B2

Lý thuyết hành vi về lãnh đạo
• Nghiên cứu hành vi được sử dụng để xác
định hành vi của nhà lãnh đạo có thể
đào tạo con người thành nhà lãnh đạo.


Lý thuyết hành vi về lãnh đạo
Thuyết
Thuyết XX

Thuyết
Thuyết yy

Lười biếng, không
chịu làm việc

Nhân viên tự chủ
trong công việc

Phải giám sát chặt chẽ

Tạo ra môi trường làm
việc để khuyến khích
sự sáng tạo

Đưa ra các quy tắc và
phần thưởng rõ ràng,
trừng phạt và khen
thưởng

Phân quyền cho nhân
viên