Ebook Trên bước đường trở thành nhà lãnh đạo: Phần 2

Chương 6 THỂ HIỆN BẢN THÂN: NỖ LỰC THỬ QUA
MỌIVIỆC
Cómộtcáitôihiệnhữu,vàđiềumàđôikhitôiđềcậpđếnnhư“việclắngnghenhững
tiếngnóithôithúc”cónghĩalàviệcthểhiệncáitôicủamình.Đasốchúngta,trongphần
lớnthờigian(vàđặcbiệtđiềunàyđúngchocáctrẻnhỏ,thanhniên)khôngnghetheobản
thânmình,nhưnglạinghetheomộtcáchnhậptâmtiếngnóicủamẹ,hoặctiếngnóicủa
cha,hoặccủagiớicóảnhhưởng,củabậccaoniên,củangườicóthẩmquyền,hoặccủa
truyềnthống.
AbrahamMaslow(TríchBướcđilớncủaloàingười)
“Đểchobảnthânmìnhđượcbộclộra”làmộtnhiệmvụcầnthiếtcủacácnhàlãnh
đạo.Đâylàcáchmàngườitabướctừtrạngtháisangđộngtháitrêntinhthầnbiểulộchứ
khôngphảilàchứngminh.Phươngtiệndùngđểbiểulộsẽđượctrìnhbàytrongchương
nàytheotừngcáchmộtnhưcáccánhhoatừtừhénở.
Giảsửkhicònnhỏ,bạnđượcyêucầuđứngtrướclớpđểngâmmộtbàithơ.Rồibạnlỡ
quênkhổthơthứhai,bịthầymắng,bịbạnbètronglớpcườichê,vàtừđóđếnnaybạnvẫn
toátmồhôilạnhkhinghĩtớiviệcphátbiểutrướcđámđông.
Hiệnnaybạnđangcóđượcmộtcôngviệcđòihỏibạnphảithườngxuyêndiễnthuyết
trướcnhiềungười.Bạnrấtcầncôngviệcnày,nhưngnỗisợhãiphảinóitrướcđámđông
đãngăncảnbạnnhậnviệcngaylậptức.Nóicáchkhác,cảmgiácsợhãiápđảosựtựtin
vàokhảnăngđảmnhậncôngviệcvàngănbạnlạikhôngcholàmviệcấy.Cóbalựachọn:
•Bạncóthểđầuhàngtrướcnỗisợhãicủamìnhvàbỏquacôngviệcấy.
•Bạncóthểcốgắngphântíchnỗisợhãicủamìnhmộtcáchkháchquan(nhưngnhư
nhàphântíchRogerGouldchỉra,điềunàycólẽkhôngđưađếnbấtkỳmộtthayđổiđáng
kểnào).
•Bạncóthểngẫmnghĩvềkinhnghiệmlầnđầucủabạnmộtcáchchitiếthơn.Xétcho
cùng,lúcấybạnchỉlàmộtđứatrẻ.Vàcólẽbạnkhôngthíchbàithơấylắm,dođórấtkhó
đểnhớnó.Nhưngquantrọnghơnhếtlàdùbạnbịlamắng,bịcườichê,cuộcđờicủabạn
đãkhôngbịthayđổigìvìlầnvấpvápấy.Cũngchẳngphảiđiểmsốhaythứhạngcủabạn
tronglớpbịảnhhưởng.Quảthực,mọingườiđãquênsaisótcủabạnngaylậptức–ngoại
trừbạn.Bạnvẫnníuchặtcáicảmgiácấyquanhiềunămmàkhôngbaogiờsuynghĩvề
nó.Bâygiờlàlúcđểbạnnhìnlạiviệcấy.

SUYNGẪMVÀGIẢIQUYẾT
Suyngẫmlàmộtcáchchủyếumàquađó,cácnhàlãnhđạohọchỏiđượctừquákhứ.
JimBurkeđãbảotôi:“TronglúchọcchungvớicácthầytudòngTêntạitrườngThậpgiá,
tôiđãcó28giờhọcvềtriết
họckinhviện,mônhọcépbạnphảihọccáchsuynghĩhợplývàcókỷluật.Tôivẫn
thườngcảmthấyrằngviệcđórấtquantrọngđốivớisựthànhcôngtrongkinhdoanhcủa
tôi,bởivìvớitrựcgiácvàbảnnăngtựnhiêncủatôi,cóthêmluậnlýhọclàmcơsởthìsẽ


rấthữuích.MônnàyđãgiúptôihoànthànhcáckhóahọctạiTrườngKinhdoanhHarvard
và qua đó, nó cũng được củng cố thêm. Phần lớn những gì tôi làm trong kinh doanh là
nhìnvàosựviệcvànói:‘Đólàcáchphảithựchiện’.Rồitôikéomìnhraphíasauvàđưa
sựviệcđóvàonhữnglýluậnnghiêmngặt.Tôicókhuynhhướngnghiêngvềphíaquyết
địnhdựatrêncảmtínhhơnlàlýtính,vàsựgiằngconàyđãkhiếntôiphảisuynghĩ.Cũng
thế,tôiluônluôncảmthấyxãhộinàythiếunhữngtriếtgia.Chúngtanêncónhữngngười
sẵnsàngcốnghiếncuộcđờimìnhchỉđểsuynghĩ.Chúngtacórấtnhiềunhàkinhtếhọc,
cácnhàkhoahọc,nhưngchỉcómộtsốrấtítcácnhàtưtưởng.Cólẽđiềuđólàmtôiphải
suyngẫm.Nhưngtôinghĩmìnhlàmộtnhàhoạtđộngxãhội.”
Thựcra,điềumàchúngtalàmkhôngchỉlàkếtquảtrựctiếpcủanhữnggìchúngta
suynghĩvàcáchmàchúngtanghĩ,đócònlàkếtquảcủanhữnggìchúngtacảmthấyvà
cáchmàchúngtacảmthấy.RogerGouldđãđồngývớiýkiếnnày:“Cáchmàbạncảm
nhậnsựviệcđãdẫndắtchocáchứngxửcủabạn.Đasốmọingườikhôngxửlýnhững
cảmxúccủahọ,bởivìsuynghĩlàcôngviệcnặngnhọc.Vàsuynghĩtrừutượngkhông
luôn luôn dẫn đến một sự thay đổi trong cách ứng xử. Nó đưa đến những xung đột với
thayđổi.Tôisửdụnghaikỹnăngphântíchtrongmọiviệc.Mộtcáilàsựphốicảnh–tôi
luônthíchnhiềuhệquychiếu.Vàtôiluôntìmkiếmđiểmmấuchốtcủavấnđề–điềucốt
lõi.”
Suyngẫmcóthểlàphươngthứcthenchốtđểchúngtahọchỏi.Hãyxemxétvàicách
suyngẫmsau:nhìnlại,nghĩlại,mơước,ghinhậtký,bàncãi,xemlạitrậnthiđấutuần
qua,yêucầuphêbình,ẩnmìnhkhôngtiếpxúcvớingườikhác–vàngaycảnóiđùa.Các

chuyệnđùa
làmộtcáchđểlàmchobấtcứđiềugìcũngtrởnêndễhiểuvàchấpnhậnđược.
Freudnóirằngmụcđíchcủaviệcphântíchlàlàmchotiềmthứcbiếnthànhýthức.
Ôngnóivềtầmquantrọngcủanhữngngàylễkỷniệm,vídụnhư–sốngườichếttrùng
ngàyvớichahọ.Ngàykỷniệmđãbịchônvùitrongtiềmthức,khôngbaogiờđượcsuy
nghĩđến.Vếtthươngđượccảmnghiệmngàyđóđãkhôngbaogiờđượcbộclộvàđược
chữalành.Suyngẫmlàmộtcáchđểlàmchoviệchọccóýthức.Suyngẫmgiúpngườita
tìmrađượcđiềucốtlõicủavấnđề,chânlýcủasựviệc.Saukhicósựngẫmnghĩthích
đáng,ngườitahiểuđượcýnghĩacủanhữnggìxảyratrongquákhứvàcáchgiảiquyết
kinhnghiệm(phươnghướnghànhđộngmàbạnphảithựchiệnnhưmộtviệctấtyếu)trở
nênrõràng.Tôithíchtừcáchgiảiquyết,vàcókhuynhhướngsửdụnghaitrongsốcác
nghĩacủatừấy:phươnghướnghànhđộngđượcquyếtđịnh,vàmộtsựgiảithíchhaygiải
pháp.Vàtừcáchgiảiquyếtcòncómộtnghĩakhácthuộcphạmtrùâmnhạcmàtôicũng
rấtthích:đólàsựchuyểntừmộthợpâmnghịchsangmộthợpâmthuận(Tácgiảnóivề
chữtiếngAnhresolution–ND).
Vềvấnđềsuyngẫm,BarbaraCordaynói:“Thậtkhôngmay,conngườithườngkhông
ngẫmnghĩvềkinhnghiệmcủahọ.Nếucôngviệccủabạnđangtiếntriểntốtđẹp,bạnsẽ
khôngngồilạivàsuynghĩ.Đâulàlúccầnthiếtnhấtđểbạnlàmđiềuđó?Nếubạnchờđến
khigặpmộtsailầmtolớnrồimớisuynghĩ,haiviệcsẽxảyra.Mộtlà,khibạnđangxuống
tinhthần,bạnkhócóthểsuynghĩthấuđáomọimặtcủavấnđề;hailà,bạnsẽcókhuynh
hướng chỉ nhìn thấy sai lầm ấy thay vì phải nhìn hết các việc làm đúng của bạn trong
nhữnglúckhác.”


Đólàsựthật.Phầnlớnchúngtabịđịnhhướngbởinhữngkinhnghiệmtiêucựchơnlà
nhữngcáitíchcực.Trongmộttuần,cảngànviệcxảyđếnchomỗichúngta,nhưngđasố
chúng ta chỉ nhớ đến vài sai sót chứ không nhớ đến những thành công khác, đó là do
chúngta
không chịu suy nghĩ. Chúng ta chỉ đơn thuần là phản ứng lại. Nhà biên kịch Athol
Fugardnóirằngôngđãcốthoátrakhỏitìnhtrạngsuysụpcủamìnhbằngcáchbắtđầu

mỗi ngày với việc nghĩ tới mười điều thú vị đối với ông. Tôi đã nhận ra rằng nghĩ đến
nhữngviệcthúvịtrongđờilàcáchthanhthảnvàtíchcựcđểbắtđầumộtbuổisáng,tôiđã
làmtheonhưvậymộtcáchđềuđặn.Nghĩvềnhữngđiềuvuinhonhỏxungquanhchúngta
–nhưsắcđỏhâyhâycủaánhnắngbanmaitrênmặtbiển,nhữngđóahồngtươixinhmới
háibêncạnhchiếcmáyvitính,mộttáchcàphênóngđangchờsaucuộcdạobuổisáng,
hayngaycảchúchóđangchờđượcăn–làbiệnpháprấttốtđểđốiphóvớimộtthấtbại,
hơnlàchỉnghĩvềnó.Khibạnsasúttinhthần,hãynghĩvềnhữngđiềumàbạnđangmong
chờ.Khibạnkhôngcòntrongsựkìmkẹpcủađiềukhôngmayấy,thìđólàlúcbạnđãsẵn
sàngđểsuynghĩvềnó.
Thựcra,nhữngsơsuấtluônchứađựngnhữngbàihọcquýbáu
–nhưngchỉkhinàochúngtanghĩvềchúngmộtcáchbìnhtĩnh,đểxemchúngtasaiở
đâu, nhẩm trong đầu xem sửa sai bằng cách nào, và rồi chúng ta bắt tay vào sửa chữa
chúng.Khimộttaychơibóngchàygiỏilaongườiđi,anhtakhônglầnlữabỏquacơhội,
màbiếttậndụngtưthếhoặccúđánhbạtcủamình.BabeRuth,mộtvậnđộngviênbóng
chàygiỏi,khôngnhữngghikỷlụcvềcúđánhchophépngườiđánhchạyquanhghiđiểm,
màcònlậpkỷlụcvềsốlầntấncông.Hãythửnghĩđiểmsốtrungbìnhcủamộttrậnbóng
chàylớnlà:400–điềunàycónghĩalàtronghơnnửathờigiantrậnđấu,mộtvậnđộng
viêngiỏiđãđánhtrật.Mặtkhác,phầnlớnchúngtabịtêliệtbởisựxuẩnngốccủamình.
Chúngtaquábịámảnhbởiđiềuấy,sợrằngmìnhsẽlạicưxửngốcnghếchnhưthế,đến
nỗichúngtatrởnênsợhãikhôngdámlàmbấtcứthứgì.Khinhữngtayđuangựabịquăng
ra,họliềnquaytrởlạitrênlưngngựa,vìhọbiếtrằngnếukhônglàmnhưvậy,nỗisợsẽ
làmhọbấtđộng.KhimộtphicôngcủamáybayF-14phảinhảyrangoài,ngayngàyhôm
saungườiấycầmláimộtchiếcmáybaykhác.Thườngthìchúngtaítphảiđốimặtvới
nhữngnỗisợhãichoángngườiđếnthế,
nhưngphầnlớnchúngtaphảiđốiphóvớinỗisợtrongtưtưởng,trướckhichúngta
tiếptụccóhànhđộng.Đầutiênlàsuyngẫm,sauđólàhànhđộngtheochiếnlược.Như
Roger Gould đã nói, sự ngẫm nghĩ cho phép chúng ta xử lý các cảm xúc của chúng ta,
hiểu chúng, giải đáp các nghi ngờ của chúng ta, và tiếp tục xúc tiến công việc.
Wordsworthđãđịnhnghĩathơcalànhữngcảmxúcmạnhđượcnhớlạitrongsựyêntĩnh
thanhbình.Đólàlúcđểsuynghĩ,trongtĩnhlặng–vàrồilàlúcđểgiảiquyếttìnhhình.

Vấnđềởchỗchúngtađừngtrởthànhnạnnhâncủacảmxúckhigặpphảinhữngcú
sốcmạnhấyhaykhixúcđộngrốibời,đừngbịkinhnghiệmcủabạnchiphối,màphảisử
dụng và biết cách sử dụng chúng một cách sáng tạo. Giống như các văn sĩ đã chuyển
nhữngkinhnghiệmtrongcuộcsốngcủahọsangnhữngcuốntiểuthuyếthoặcvởkịch,mỗi
ngườichúngtacóthểbiếnđổinhữngkinhnghiệmcủamìnhthànhnhữngđiềulợiíchcho
chínhmình.IsakDinesennói:“Bấtkỳnỗiđaubuồnnàocũngđềucóthểchịuđựngđược
nếuchúngtađưanóvàomộtcâuchuyện”.Kinhnghiệmđượctíchlũycủabạnlànềntảng
chophầnđờicònlạicủabạn,nềntảngấythìrắnvàvữngchắctớimứcbạnphảisuyngẫm


vềnó,hiểunó,vàđiđếnmộtgiảiphápkhảthi.
GloriaSteinem,nhưnhiềunhàtiênphong,đãmạohiểmđivàonhữnghảiphậnchưa
đượckhámphávàthửnghiệm.Bàphátbiểurấtthẳngthắn:“Tôikhôngphảilàngườibiết
suynghĩlắm.Tôivạchrađườngđichomìnhbằnghànhđộng,bằngthựchiệnhaybằng
cáchnóivềđiềuđó.TôigiốngnhưngườisốngtạivùngtrungtâmphíaBắcHoaKỳ.Nơi
đây,thựctếngườitakhôngđượcphéptựxemxétnộitâm.Dođó,tôihướngvềtươnglai,
điềunàykhôngtốtlắm,bởivìbạnchỉcóthểsốngtronghiệntại,chứkhôngphảitương
lai… Có nhiều thời khắc để học hỏi. Tôi cho rằng mọi việc cứ được lập đi lập lại, và
chúngtahọctheođườngxoắnốc,chứkhôngphảitrênmộtđườngthẳng…vàrồitớimột
ngàynàođó,chúngtahiểurachânlý.Vìthế,tôikhôngcócảmgiác
phảisuynghĩhaythẩmvấn.Khảnăngcảmthụcủatôiđượctómgọntrongcâu:‘Ồ,đó
lànguyênnhântạisao.’Nếumộtviệcgìđóxảyđếnvớibạntrướcđây,bạnsẽphầnnào
hiểuđượcsựviệckhinótáidiễnlại.Trongmộtthờigiandài,mọithứđềubìnhổn,rồi
bỗngnhiênxuấthiệnmộtcúnhảybấtthìnhlình,vàrồimọithứlạitrởlạibìnhổn.Tôi
nghĩ những cú nhảy đó giống như những cơ hội để học hỏi. Nhưng tôi cho rằng bạn
thườngthấuđáosựviệcvềmặtlýtrướckhibạnhiểunóvềmặttình.Tôiđãviếtmộtbài
thơvềmẹtôimàtôikhôngthểnàođọcrađâyđược,bởivìbâygiờtôiđãhiểuvềbàithơ
ấy,vàtôicảmthấyrấtbuồn.”
TheonhưcảhaiSteinemvàGould,quánhiềusựtrithứchóasẽlàmchochúngtabịtê
liệt.Nhưngsựsuyngẫmđúngđắn,đíchthựcsẽkhơidậyýtưởng,đưaranhữngnétchủ

yếu,vàcuốicùngđòihỏiphảicógiảipháp.Steinemthìhànhđộngtrước,rồimớinhìnlại
vàsuynghĩsau.Cómộtvàiđiềucầnphảinóivềphươngphápliềulĩnhấy,nhưngchỉvới
điềukiệnbạncóthểnhìnnhậnnhữngsailầm,thấtbạinhưlàmộtphầncơbảnvàcầnthiết
củacuộcsống.Thậtkhôngmay,đasốchúngtakhôngđủkhônngoanvàbìnhtĩnhnhư
vậy.ĐứctínhđóchỉcóởnhữngngườitiênphongnhưSteinem,nhữngngườiđãhướng
thẳng mũi tàu về phía hải phận không có tên trên bản đồ mà chỉ được đánh dấu bằng
truyềnthuyết“Nhữngsứquân”,nhữngngườiđãđặthếtniềmtinvàoviệcmàhọđanglàm
đếnnỗihọchấpnhậnnhữngrủirovốncónhưlàmộtphầncủacôngviệc.
Đểthựchiệntốtmọiviệcđòihỏibạnphảibiếtbạnđanglàmgì,vàbạnchỉcóthểbiết
bạnđangthựcsựlàmgìkhinắmvữngquytrìnhsau–ngẫmnghĩvềchínhbảnthânbạn,
vềcôngviệc,vàđiđếnmộtgiảipháp.
Nhưtôiđãđềcậpởphầntrước,ErikEriksonxemsựpháttriểncủachúngtanhưlà
mộtchuỗinhữngmâuthuẫncầnđượctháogỡ,mỗigiaiđoạntrongcuộcsốnglàmộtmắt
xíchtrongchuỗiấy.Hơnthế
nữa,ôngđãđưaramộtnguyênlýlàchúngtakhôngthểchuyểntiếpđếngiaiđoạnkế
haymâuthuẫnkếnếumộtmâuthuẫnnàođóchưađượcgiảiquyết.
Nhữngmâuthuẫnnàyrấtcănbản,vàgiảiquyếtchúnglàvấnđềsốngcòn,đếnnỗitôi
đãphảixemxétchúngquanhữngngôntừkháiquáthơnvàmộthệthốngtổngquáthơn
củaErikson.Chúngtachịulệthuộcvàonhữngmâuthuẫnnàytrongsuốtcuộcđờimình,
vàcáchchúngtahóagiảichúngquyếtđịnhcáchchúngtasốngnhưthếnào.Tôimuốnsắp
xếpcácmâuthuẫnnhưsau:
CácmâuthuẫnGiảipháp


Niềmtinmùquáng>Sựđộclập><SựphụthuộcSựtựtrịSựsángtạo>>Sựđồngnhất><SựhỗnđộnTínhtoànvẹnSựthânmật>rộnglượng><SựíchkỷSựchínchắnẢogiác><ẢotưởngSựsángsuốt
NhàvậtlýhọcNeilsBohrđãnói:“Cóhailoạichânlý,tiểuchânlývàđạichânlý.Bạn

cóthểnhậnramộttiểuchânlývìđốilậpvớinólàmộtđiềusailầm.Cònđốidiệnvớiđại
chânlýlạilàmộtchânlýkhác.”
Cuộcsốngcủachúngtađượccấuthànhbởinhiềuđạichânlývàcácchânlýđốilập
vớichúnghơnlàcáctiểuchânlývàsailầm.Điềunàylýgiảitạisaogiảiphápchonhững
mâuthuẫncơbảnnàyđôikhivôcùnggaygo.Hầunhưđókhôngbaogiờlàsựchọnlựa
giữamộtcáiđúngvàmộtcáisai.Vídụnhưsựhyvọngnằmtrunggiangiữaniềmtinmù
quángvàsựnghingờ,nhưngphảnnghĩacủanólàsựthấtvọng.
Vàsựsángsuốtkhônngoancũngthườngtheosauảogiác,ảotưởngvàsựvỡmộng.
Mộtkhibạnđãhọccáchsuyngẫmvềkinhnghiệmcủamìnhchođếnkhicáchtháogỡ
nhữngmâuthuẫnlóelêntrongbạn,thìbạnmớibắtđầupháthuycáchxemxétsựviệccủa
chínhmình.
CÁCHXEMXÉTSỰVIỆC
JohnSculleyđãđềcậpđếnnhucầuvềcáchxemxétsựviệcnhưsau:“Việcthayđổi
tháiđộxemxétsựviệccủabạnthậtquantrọng,cólẽđượcthựchiệnnhờcáchsốnghoặc
việcdulịchxuấtngoại.Conngườibạnsẽthayđổitheosựthayđổiquanđiểmcủabạn.
Bạncũngđónnhậntừngấysựkiệnvàchỉcầnthayđổiđiểmlợithế,mọiviệcsẽtrông
kháchẳn.Mộttrongnhữngđiểmmàcácnhàlãnhđạophảinắmchắclàcáchxemxétsự
việc.Cácnhàlãnhđạokhôngcầnthiếtphảisángtạonênnhữngýtưởng,nhưnghọphảicó
khảnăngđưacácýtưởngvàotrongbốicảnhcụthểvàsuyxétchúngtừmọikhíacạnh…
Cáimàtôitìmkiếmởcácnhàlãnhđạolàkhảnăngbiếnđổikinhnghiệmcủahọthànhcác
ýtưởngvàđặtchúngvàotrongbốicảnh.”
Khảnăngxemxétsựviệccủabạnnhưthếnào?Nhữngcâuhỏisauđâycóthểgiúp
bạntrảlờithắcmắcấy.
1.Khibạnxemxétmộtdựánmới,việcđầutiênmàbạnnghĩtớilàgiáthànhhaycác
lợiíchcủanó?
2.Bạnxếplợinhuậnhaysựtiếnbộởvịtríđầutiên?
3.Bạnthíchgiàuhaynổitiếng?
4.Nếuđượcthăngchứcnhưngphảichuyểnsangsốngtạimộtthànhphốkhác,liệubạn
cóbànviệcnàyvớigiađìnhtrướckhichấpnhậnkhông?
5.Bạnthíchlàmộtconcábétrongmộthồnướclớnhaylàmộtconcálớntrongmột

hồnướcbé?
Ởđâydĩnhiênlàkhôngcónhữngcâutrảlờiđúnghoặcsai,nhưngnhữngcâutrảlời
củabạnsẽmáchchobạnđôiđiềuvềcáchxemxétsựviệccủabạn.Nếuđầutiênbạnnghĩ
đếngiáthànhcủamộtdựánhoặcxếplợinhuậntrênsựtiếnbộ,bạnlàngườixemxétsự


việctrongmộtthờigianngắn.Mộtngườimàthíchđượcnổitiếnghơngiàucólàngườicó
nhiềuthamvọnghơnbởivìdanhvọngđòihỏitàinăngvàtínhsángtạohơnlàviệclàm
giàu(trừphibạnlàmviệctrongmộtngànhkinhdoanhlớn).Nếubạnbànbạcviệcthăng
chứcvớigiađìnhbạntrướckhibạnchấpnhậnnó,bạnlàngườithiênvềtìnhcảmhơnlà
cóthamvọng.Vànếubạnthíchlàmconcálớntrongmộtcáihồbé,bạncóthểlàngười
thiếunghịlựchoặcchỉđơngiảnlàbạnđồngývớiJuliusCaesar:“Tôithàđứngđầutrong
mộtthônlàngnhỏxứI-bê-rihơnlàđứngthứhaitạiLaMã.”
Cáchxemxétsựviệclàcáchmàbạnnhìnsựviệc,khônghơnkhôngkém,đólàhệquy
chiếuđặcbiệtcủabạn.Khôngcónó,bạnsẽbaymò.Thếnhưng,nócũnglàquanđiểm
củabạn,vànhưMarvinMin-sky,mộtngườitiênphongtronglĩnhvựctrítuệnhântạo,đã
nói rằng quan điểm đáng giá 80 điểm IQ. Marty Kaplan đã nói với tôi: “Tôi nghĩ một
trongnhữngnguyênnhântạonêntiếngtămhaygâytaitiếngchohãngphimnày(Disney)
lànhữngngườiđiềuhànhnócómộtquanđiểmvữngchắc,điểmmàtôinghĩtôiphảithêm
vào khi nói đến khả năng lãnh đạo… Khi đứng ngoài cuộc, chúng ta diễn tả sự bác bỏ
bằng những ngôn từ chủ quan như: ‘Ôi dào, đơn giản là chúng tôi chẳng thích ý ấy’.
Nhưngkhiđứngtrongcôngty,mộtquyếtđịnhkhôngthểđượcxemnhưmộtloạiýkiến
mềmyếu,ủymị,thuộctươngđốiluận.Chúngtacómộtquanđiểm,vàmộtdựánhoặc
tiếntriểnphùhợpvớiquanđiểmcủachúngtahoặckhông.”
Nếubạnbiếtmìnhnghĩgìvàmuốngì,bạncómộtlợithếthựcsự.Trongthờiđạicủa
cácchuyêngia,khibạncónhữngnhànghiêncứuvềlĩnhvựcdinhdưỡngđểđiềuhòachế
độănkiêngcủamình,hãychuyển
giao những chú chó cưng của bạn đến những người huấn luyện chó chuyên nghiệp
hoặcthậmchínhữngnhàtâmlýhọcchothúvậtcưng,vàdànhnhữngquyếtđịnhquan
trọngchonhữngnhàcốvấn,mộtquanđiểmthìkhôngnhữnghiếmmànócònđánggiá.

Qua việc thiết lập một mô hình mà nó vẫn còn tồn tại sau khi ông qua đời, Morton
Downey, Jr. đã trở nên giàu có và nổi tiếng chỉ trong một sớm một chiều bằng việc trở
thànhcánhénvàngtrongsốnhữngngườidẫnchươngtrìnhgiaolưuhậuthếkỷhaimươi.
Đókhônghẳnlàdokhángiảquáyêuthíchcáchhoạtnáođầynamtính,cóthànhkiếnvà
thẳngthừng(mặcdùhiểnnhiênvẫncóngườiáimộ),màchínhlàdohọhưởngứngquan
điểmcủaôngvàvìôngdámdiễntảnómàkhônghềáynáy.Làmộtnhàbìnhluậntruyền
hìnhvàphátthanhtựtinnhưngmùquáng,Downeyđượcmọingườiùatheongưỡngmộ,
khôngphảilàdonhữnggìôngnói,màlàdoôngdámnóibấtcứđiềugì.
Ởđây,tôikhôngmuốngợiýđểcácbạntranhđuavớinhữngngườihaykhoekhoang
khoáclácnhưngcóđầuócthiểncậncủacácchươngtrìnhgiaolưutrêntruyềnhìnhvàđài
phátthanh.Thậtra,tôithíchcácbạnkhônglàmnhưvậyhơn–chúngtacháncáiviệcấy
rồi. Tôi muốn đề nghị rằng bất cứ ai muốn thể hiện, bộc lộ mình một cách trọn vẹn và
chân thật phải có một quan điểm. Làm lãnh đạo mà không có cách xem xét sự việc và
quanđiểmthìkhôngphảilàlàmlãnhđạo–vàdĩnhiênnóphảilàcáchxemxétcủachính
bạn, quan điểm của riêng bạn. Bạn không thể mượn quan điểm cũng như con mắt của
ngườikhác.Nóphảixuấtpháttừbạn,vànếunhưvậy,nósẽtrởnênđộcđáovìbạnlàmột
ngườiđộcđáo.
Mộtkhibạnđãlàmchủđượcnghệthuậtsuyngẫm,hiểumọivấnđềvàgiảipháp,bạn
cũngsẽcómộtcáchxemxétsựviệcvàquanđiểmriêng.Côngviệckếtiếpcủabạnlàtìm
hiểuxembạnphảilàmgìvớitấtcảnhữngthứđó.


TRẮCNGHIỆMVÀCÁCHXỬTRÍ
Mộtsốngườicókhảnăngthiênphúlàhọbiếthọmuốnlàmgì,vàthậmchílàmđiều
đónhưthếnào.Phầncònlạilàchúngtathìkhôngđượcmaymắnnhưthế.Chúngtacần
thờigiansuytínhphảilàmgìvớicuộcđờicủachúngta.Vànhữngmụctiêumơhồnhư
“tôichỉmuốnđượchạnhphúc”hoặc“tôimuốnsốngtốt”hoặc“tôimuốnlàmchothếgiới
nàytrởnêntốtđẹphơn”,haythậmchí“tôimuốngiàu,rấtgiàu”,thìgầnnhưvônghĩa.
Nhưngnhữngmụctiêucụthểtháiquánhư“tôimuốntrởthànhchủtịchcôngtyXYZ”
hoặc“tôimuốntrởthànhmộtnhàvậtlýhạtnhân”hoặc“tôimuốnkhámphámộtphương

thuốcđểchữabệnhcảmthôngthường”cũngvôích,vìnóchẳngliênquanđếnnhữnggiá
trịkháctrongcuộcsống.
Jamie Raskin đã bảo tôi: “Một trong những người hùng của tôi là một giáo sư tại
Trường Luật Havard, có tên là Derek Bell. Ông ta nói với tôi rằng điều quan trọng là
khôngnêncóbấtkỳmộtthamvọnghoặcướcmơnàocụthể.Vàquantrọnghơnlàchúng
ta nên có những tham vọng về cách mà chúng ta muốn sống cuộc đời chúng ta, và rồi
nhữngviệckhácsẽnảysinh.”
Bạnmuốngì?Đasốchúngtađiquacuộcsống,thườngrấtthànhcông,nhưngkhông
baogiờhỏivàcũngíttrảlờicâuhỏicănbảnnhấtnày.
Dĩnhiên,câuhỏicănbảnnhấtnàylàđiềumàbạnmuốnbộclộchínhbạnmộtcách
trọnvẹn,bởivìnólàđịnhhướngcơbảnnhấtcủaconngười.Mộtngườibạnđãnóivớitôi:
“Tấtcảchúngtađềumuốnhọccáchsửdụngtiếngnóicủachínhmình”,vàđiềunàyđã
dẫn một số người trong chúng ta vươn tới những đỉnh cao, còn một số rơi xuống vực
thẳm.
Bằngcáchnàođểbạncóthểbộclộbạntốtnhất?
Bàitrắcnghiệmđầutiênlàcầnbiếtbạnmuốngì,cầnbiếttàinăngvàkhảnăngcủa
bạn,vànhậnrasựkhácbiệtgiữahaiđiềuđó.
GloriaAndersonđãnói:“Tôiluônluôncảmthấyrằngthậtkhôngthíchhợpnếutrở
nêngiốngmọingười.Tôinghĩtôiphảiđápứngnhữngtiêuchuẩnkhácvàlàmnhữngviệc
khác”.Nghềviếtbáođãtrởthànhsựlựachọnhiểnnhiênđểbiểulộconngườicủabà,bởi
vì các nhà báo, theo định nghĩa, đứng tách riêng với những người khác. Nếu là phóng
viên,họlấytinvàtườngthuậtcácdiễnbiếnchứkhôngthamgiavàođó,vànếulàbiêntập
viên,họcócơhộiđểnóilênnhữngvấnđềmàhọtintưởng.
Anne Bryan thì được những người khác chọn làm lãnh đạo. Bà nói: “Ở trường phổ
thông,tôiđượcnhiềungườitánthưởngvìtàilãnhđạo,điềunàyluônlàmtôingạcnhiên.
Lêntrunghọc,tôicũngđượcyêucầulàmlãnhđạo.Dĩnhiên,tôicaohơnnhữngngười
khác,vìthếphầnnàotôichemấthếtmọingười,điềunàycóthểkhiếnngườitachọntôi
làmlãnhđạo.Nhưngtôikhôngbaogiờtựraứngcửchovịtríđó.Tôithíchtrôngnom,săn
sóc công việc, thế thôi”. Vì bà thích “trông coi công việc” nên không ngạc nhiên khi
BryanđãtrởthànhỦyviênBanquảntrịvàdẫndắtHiệphộiPhụnữcáctrườngđạihọc

Hoakỳ,vớikhoảng
150.000thànhviênvàtàisảnlênđếnhơn47triệuđôlaMỹ.NhữngmụctiêucủaHiệp
hộibaogồmđấutranhchonhữngquyềnlợichínhđángcủaphụnữ,sựtựpháttriểnvàsự
thayđổixãhộitheochiềuhướngtíchcực.


BettyFriedanthìluônlàmộtngườitổchức.Bànói:“Hồiởlớpnăm,chúngtôicómột
giáoviêndạythế.Vịnàykhônghềthíchtrẻcon,vìthếtôiđãtổchứcramộtcâulạcbộ
mangtênQuậyphá,vàtheoámhiệucủatôi,mọingườiđãvứtsáchxuốngsànlớpvàlàm
nhiềuđiềukhiếnvịnàyphátcáu.Ônghiệutrưởnggọitôilênvănphòngvàbảo:
‘Em có tài chỉ huy cừ lắm. Em phải dùng nó vào việc tốt, chứ không phải để làm
bậy.’…Trongnghềnghiệpkhitrưởngthànhcủatôi,trênlý
thuyết,tôilàmộtvănsĩ,nhưngtôidùngnhiềuthờigianchohoạtđộngchínhtrị.Tôi
đãgầydựngbatổchứclớncủaphongtràophụnữvàrồirờikhỏicươngvịlãnhđạo.”
Bàitrắcnghiệmthứhailàcầnbiếtcáigìđiềukhiểnbạn,cáigìlàmbạnhàilòng,và
biếtđượcsựkhácbiệtgiữahaithứnày.
RogerGouldđãnói:“Tôinhớmìnhthườngnằmmơbằngcáchnàođóđãcứuđược
mọi người, không phải mình tôi, mà là tất cả mọi người. Tôi ắt hẳn đã mơ điều ấy lúc
khoảng12hoặc13tuổi”.Vìthế,khilớnlên,Gouldđãtrởthànhmộtnhàphântâmhọc,
mộtngườicóthểcứuvớtngườikháctheonghĩathếtục.
MathildeKrimthìrấtmongmuốnđượctrởnênhữuíchchomọingười.Bànói:“Tôi
đãlàmviệctạimộtnôngtrạihẻolánhtrongbamùahè.Điềuđóthậtkinhkhủng,nhưng
nóđãchotôimộtcảmgiáctựtintuyệtvời.Tôinghĩrằngnếucóthểlàmđượcviệcđóthì
mìnhcóthểlàmđượcmọithứ.Tôiđãlàmviệcấyvìđólàviệcthíchhợpđểlàmlúcđó,và
tôiđãcốgắnglàmthậttốtcôngviệcđểtrởnênthậtsựhữuích,nhưngquảthậtnórấtvất
vả”.Đâylàmộtkhởiđầutốtchobà,ngườiđãtiếptụccốnghiếnđểtrởthànhmộtnhà
khoahọcvàlàngườitiênphongtrongcuộcđấutranhđểđánhbạicănbệnhAIDS.Bàbảo
tôi:“Giờđây,tôidùnghếtthờigiancủamìnhvàovấnđềAIDS,tôikhôngcókhảnăng
làmcáigìkhác.”
ConđườngcủaJohnSculleythìquanhcohơndùkhôngkémhợplý.Ôngnói:“Tôi

luôncómộtsựhambiếtvôđộvềmọiviệc,mộtlúcnàođólàđiệntử,rồithìnghệthuật,
lịchsửnghệthuậtvàkiếntrúc,đủloại.Khitôiquantâmđếnviệcgì,tôihoàntoànbịnó
cuốnhút,vàtôiluônbịkiệtsứctrướckhitínhhiếukỳcủatôiđượcthỏamãn.Tôikhông
baogiờcóýđịnhtrởthànhmộtdoanhnhân.Điềuđóthậtxavờitrongtrítôi.Tôinghĩtôi
sẽ trở thành một nhà phát minh, hay giả là một kiến trúc sư, hay một nhà thiết kế. Tôi
quantâmđếnnhữngcáiđậpvàomắtnhìnvà
thích các ý tưởng – trong mọi việc, từ vi phân, tích phân đến kiến trúc.” Thật khó
tưởngtượngramộtnềntảngcơsởtốthơnchomộtngườidẫnđầumộtcôngtycôngnghệ
đầysángtạo,cókếhoạchnhưlàApple.
Điểmchínhcủahaibàitrắcnghiệmđầutiênlàmộtkhibạnđãnhậnra,hoặcthừanhận
mụctiêuchínhcủabạnlàbộclộtrọnvẹnbảnthân,bạnsẽtìmranhữngphươngtiệnđể
hoànthànhnhữngmụctiêukháctrongđời–dựavàotàinăngvàkhảnăngcủabạn,cùng
vớinhữngquantâmvàkhuynhhướngcủabạn.Mặtkhác,nếumụctiêuchínhcủabạnlà
đểchứngminhchínhbạn,khôngsớmthìmuộnbạnsẽgặprắcrối,giốngnhưEd,nhânvật
chínhtrongcâutruyệncảnhbáoởchươngI,đãgặp.Ngườiđànôngnàobắtchướccha
mìnhtheongànhluậthoặcngànhyđểchứngtỏbảnlĩnhcủamình,hoặcngườiphụnữnào
quyếtđịnhtrởthànhmộtngườimuabáncổphiếuđểtỏramìnhcóthểkiếmđượcnhiều
tiền,làdạidộtvàhầunhưsẽkhôngtránhkhỏithấtbạihoặckhôngcóhạnhphúc.


Bàitrắcnghiệmthứbalàcầnbiếtnhữnggiátrịvànhữngđiềuưutiêncủabạnlàgì,
nhữnggiátrịvànhữngưutiêncủatổchứccủabạnlàgì,vàđolườngsựkhácbiệtgiữahai
thứnày.
Nếubạntìmrađượcphươngthứcđểbộclộbảnthânbạnmộtcáchđúngđắnvàđầy
đủ, và bạn khá hài lòng với những bước tiến và thành tích của bạn, thế nhưng, bạn lại
khôngcảmthấyrằngmìnhsẽtiếnđượcxahơnnhiềusovớivịtríhiệntại,thìcóthểlàbạn
cósựđồngbộtrongconngườibạnnhưngkhôngcóđượcsựđồngbộvớimôitrườngxung
quanh–đốitác,côngtyhoặctổchứccủabạn.
HerbAlpertđãnói:“Tôithườngthubăngchomộtcôngtylớn.Nhưngtôikhôngthích
cáchhọđốixửvớitôi.Tôicócảmgiácnhưbịchiphốibởihệthốngmáytínhcủahọvậy.

Dườngnhưhọđangđichệchhướng…Tôichợtnảyramộtsángkiếnlàlồngtiếngkèn
trompetvào.Việcnàytôiđãtừngthínghiệmtrongphòngghiâmnhỏởnhàxecủa
tôi.Họchorằngđiềuđókhôngthểthựchiệnđượcvàviphạmđếnnhữngquyđịnhcủa
côngty,vìtôisẽchovàinhạccôngnghỉviệc.Đúnglàhọđãlẫnlộngiữađiểmnàyvới
điểmkia.Vìthếtôiđãquyếtđịnhrằngkhitôimởcôngtyriêng,ngườinghệsĩphảilànhịp
đậpcontimcủacảcôngty,vànhữngnhucầucủaanhtaphảiđượcưutiênhàngđầu.”
AlpertvàJerryMossđãtiếntớisánglậpcôngtythubăngđĩaA&M,mộttêntuổiđã
trởthànhhuyềnthoạitrongngànhvìbiếttrântrọngcácnghệsĩ,mặcdùngườiđồngcộng
tácvớihọlúcbấygiờlàGilFriesenđãphátbiểu:“A&Mcómộtdanhtiếngtốtvềviệcđặt
đúng vị trí đứng cho người nghệ sĩ và có bầu khí làm việc gia đình, nhưng chúng tôi
khônglàmviệcđómộtcáchcóchủý.Điềuđókhôngphảidođượctínhtoán…Thậtra,tôi
nghĩhọlàmđượcviệcđóbằngcáchkhônglàmgìcả,khôngphảixoayxởnhiều.”
QuyếtđịnhcủaAlpertkhikhởisựđiềuhànhcôngtycủachínhônglàđểtạoramột
môitrườnglàmviệccótìnhcólývàcóvẻcấptiến:ôngvàA&Mđãtrởthànhnhữngông
trùmtrongngànhcôngnghiệpnày.
Cũngtrêntinhthầnấy,GloriaAndersonđãlậpnênmộttờbáoriêngcủabà.Bànói:
“MiamiTodaylàcơhộiđầutiêncủatôiđểlàmmọiviệctheocáchcủatôi,vàtôirấttự
hàovềnó.Nhưngkhinhậnrarằngngườicộngtácvớitôikhôngcóvàkhôngbaogiờcó
chungtầmnhìnvớitôi,tôiquyếtđịnhtiếntớivàlàmmộtcáigìđómộtmìnhmình.”
Mặt khác, Anne Bryant cũng cảnh báo bạn phải cẩn trọng trong bước đi của mình:
“Nếubạncứhaybỏviệcnàyvàbắttayquaviệcmớidodưthừanănglượngchứkhông
phải vì mục đích nào, bạn sẽ có khuynh hướng phủ nhận những gì được làm trước đó.
Thậtlàkhókhănchonhữngngườitiếpnhậncôngviệccủangườikhác.Tốthơnlàbạnnên
cốgắngđểchânbạnvàođôigiàycủangườiđitrước,chấpnhậnnhữngthànhquảtốtđãcó
được,vàcủngcốchúngtrướckhibướclênphíatrướcvớikếhoạchriêngcủabạn.Nếu
nhữngnhânsựhiệntại
cảm thấy được hỗ trợ và thấy mình là một phần của kế hoạch mới, họ sẽ rất cảm
động.”
Nóicáchkhác,trởnênđồngbộvớicôngtybạncũngquantrọngnhưđồngbộvớibản
thânbạn.Nhiềunhàlãnhđạochắcchắnrútrađểlậpnêncôngtyriêngcủahọ,trongkhi

nhữngngườikhácnhưBryant,đãchọnconđườngthíchnghi.
Bàitrắcnghiệmthứtưlàsaukhiđãđolườngsựkhácbiệtgiữacáimàbạncầnvàcái


màbạncóthểlàm,giữacáiđiềukhiểnbạnvàcáilàmbạnhàilòng,vàgiữagiátrịcủabạn
vàgiátrịcủacôngtybạn–bạncóthểvàsẵnlòngkhắcphụcnhữngkhácbiệtnàykhông?
Trongtrườnghợpđầutiên,vấnđềkhálàcơbản.Hầunhưmỗimộtngườitrongchúng
ta,vàomộtthờiđiểmnàođótrongcuộcđời,cũngmuốntrởthànhmộttiềnvệbóngđá
xuấtsắc,haymộtngôisaođiệnảnh,hoặcmộtcasĩnhạcjazz,nhưngđơngiảnlàchúngta
đãkhôngcónhữngđiềukiệncầnthiếtđểlàmnhữngcôngviệcấy.Vàmặcdầutôiđãnói–
vàđãtin–rằngbạncóthểhọcđượcbấtcứthứgìmàbạnmuốnhọc,vẫncómộtsốnghề
nghiệpđòihỏiđếnnăngkhiếubẩmsinhngoàiviệchọc.Tôibiếtmộtchuyêngiavềngành
X−quang rất thành công đã luôn mơ ước trở thành ca sĩ, nhưng anh ta không có giọng.
Thay vì từ bỏ giấc mơ, anh ta viết nhạc. Một người có triển vọng làm tiền vệ bóng đá,
nhanh nhẹn và thông minh, nhưng chỉ cân nặng 140 cân Anh, thì tốt hơn nên trở thành
một huấn luyện viên hoặc một người quản lý. Hoặc anh ta có thể tổ chức một trận đấu
bóngđánghiệpdưchiềuthứbảygiữabạnbèvàđồngnghiệpcủamình.
Dẫuchobạnmuốnlàmgì,bạnkhôngnênđểnỗilosợchenvàocảnđường.Sựsợhãi,
đối với đa số các nhà lãnh đạo, là một động cơ chứ không phải là một vật cản. Brooke
Knappđãnói:“Tôibắtđầubayvìtôisợđiềuđó.Nếubạntậptrunghếtmình100%,chứ
khôngphải
90%hoặc95%,bạncóthểlàmđượcbấtcứđiềugì.Cơhộilớnnhấtcho
sựpháttriểnnằmtrongviệcvượtlêntrênnhữnggìmàbạnsợhãi”.Bàđãtrởthành
mộttrongnhữngngườiláimáybaychỉhuycủaHoakỳ.
Trongtrườnghợpthứhai,vấnđềphứctạphơn.Tấtcảchúngtađềubiếtrằngnhững
ngườiđượchoàncảnhđưađẩyđếnsựthànhcôngkhôngbaogiờquantâmđếnai,bạncó
baogiờtựhỏitạisaongườitakhôngđượcvừalòngvàkhôngcảmthấyhạnhphúc.Bạn
hoàntoàncóthểvừathànhcôngvừacảmthấyhàilòng,nhưngđiềunàychỉxảyranếu
bạnđủkhônngoanvàthànhthậtđểthừanhậnbạnmuốngìvànhậnrabạncầngì.
Trongbàitrắcnghiệmthứba,tôisẽđềcậplạinhânvậtEdđầytắctrách.Nếuanhtađã

nghĩkỹhơnvềnhữngđiềuanhtamuốnvànhữngđiềucôngtyanhtacần,anhtađãchẳng
phảiđểmìnhtrượtkhỏiđườngray.Nhưnganhtađãrasứclàmviệcvàchứngminh,chứ
khôngphảilàmviệcđểtrởthànhngườinhưmongmuốn.Mộtvàicôngtykhắtkheđến
mứchọđòihỏisựtuânthủtuyệtđốinhữngquytắccủacôngty.Nộiquycủamộtsốcông
tykhácthìlinhđộnghơn,cóthểsửađổivàthíchnghi.Khihiểuđượctínhlinhhoạttrong
bạnvàtrongcôngtybạn,bạnsẽbiếtbạncóthíchhợpvớicôngtyhaykhông.
HOÀIBÃO
BrookeKnappđãnói:“Mộtsốngườirấtmaymắnđượcsinhravớinhữnghoàibãovà
khảnăngđểbiếnnhiềuđiềuthànhhiệnthực.Tôiluôncómộthoàibãomuốnđạtđược.
Điềuđókhôngphảidosuytínhmàcó,nhưngnótựnhiênnhưviệcănuốngđốivớitôi.”
CựugiámđốcđiềuhànhCalFedRobertDocksonđãrấtmaymắnvềmặtnày.Ôngnói:
“Tôikhôngchorằngbạncóthểđượcchỉdạyvềsựcốnghiến,mụcđích,vàýnghĩacủa
sứctưởngtượng.Tôikhôngbiếtnhữngđiềunàyxuấtpháttừđâu.”
NếuKnappđúng,vàhoàibãocũngtựnhiênnhưviệcănuống,thìnóhiệnhữutrong
tấtcảchúngta.VàmặcdùDocksoncóthểđúngkhinghĩrằngđiềunàykhôngthểdodạy
bảomàcó,nhưngchúngtacóthểkhơidậynó.Hầunhưmỗingườitrongchúngtađều


đượcsinhravớimộthammuốnmãnhliệtvềchínhsựsống,vàniềmsaymêđócóthểđưa
conngườitađếnnhữngđỉnhcao.Thậtkhôngmay,trongnhiềungườichúngta,niềmsay
mênàyđượcchuyểnvàotrongđịnhhướng.NhàdoanhnghiệpLarryWilsonđãđịnhnghĩa
sựkhácnhaugiữahoàibãovàđịnhhướngnhưlàsựkhácnhaugiữaviệcbiểulộchínhbạn
vàchứngtỏchínhbạn.Trongmộtthếgiớihoànhảo,mọingườiđượckhuyếnkhíchbộclộ,
nhưngkhôngđượcyêucầuchứngtỏ.Cảthếgiớilẫnchúngtađềukhônghoànhảo.Để
tránhbịsậpbẫycủachínhmình,chúngtaphảihiểurằngđịnhhướngchỉlànhmạnhkhi
liênkếtvớihoàibão.
Địnhhướngtáchrờikhỏihoàibãothìluônnguyhiểm,đôikhigâychếtngười,trong
khiđóđịnhhướngvớisựhỗtrợcủahoàibãothìluôntrởnênhữuích,vàthườnglàsựkết
hợpđángcó–trongmọiýthứccuộcsống.Knapp,nhưnhữngnhàlãnhđạokhácmàtôiđã
tiếpchuyện,đềusaymênhữnghứahẹncủacuộcsốngvàđịnhhướngđểnhậnrasựsay

mêđó.Bànói:“Tôiđãlớnlêncùngvớitámchúnhóckháctrongkhunhàtậpthể,vàtôi
mạnhhơntấtcảbọnchúng.Tôilàmộtđứabéđầynghịlựcvànhiệttình,cóđịnhhướng
vàquảquyết,dođótôitrởthànhđứacầmđầutrongđámấy.”
Mặcdùlàmộtđứatrẻdễbảolúcnhỏ,vàinămsauđó,bàđãđểlộhoàibãomàbàđã
hằngômấp.Bàbảotôi:“Trongýnghĩcủatôi,tôichomìnhlàmộtchủdoanhnghiệp.Tôi
mànhìnthấymộtcơhộilàlậptứcnắmlấynó.JetAirways(mộtcôngtymàbàđãsáng
lậpchuyênđưacácnhàquảntrịđikhắpđấtnước)hầunhưngẫunhiênmàrađời.Sựbãi
bỏmộtsốquyđịnhcủachínhphủđãkhiếnnhiềuhãnghàngkhôngnhỏphảiđóngcửa,do
đó,cáccôngtyấyđãphảitrảiquamột
thờigianlaođaođểchuyểnnhânviêncủahọvềcácthịtrấnnhỏ,vàtôiđãcầnmua
mộtchiếcLearJet”.Hoàibãođượcsởhữuriêngmộtchiếcmáybaycủabàvànhucầuvề
phươngtiệnvậnchuyểnhiệuquảdànhchocácquanchứcquảntrịđãliênkếtmộtcách
thíchhợp.Knappvẫnlàmviệckhôngngơinghỉvàđầysángtạo.SaukhithànhlậpJetAirways,bàđãquảnlýmộtdanhmụcđầutưchứngkhoánvàđãthamgiavàongànhkinh
doanhcamFlorida,ngànhkinhdoanhbấtđộngsảnởNamCalifornia.
BarbaraCordayđãchorằngthànhcôngcủabàphầnnàolànhờvàosựhănghái,nhiệt
tìnhmàcóđược.Bànói:“Mộtcôngtyhoặcmộtcôngviệckinhdoanhđượctốtđẹp,chắc
chắnlànhờvàosựchuđáo,hăngháitươngứngcủanhữngngườitrongcuộcđónggóp
vào.Vàtôikhôngnghĩrằngbạncóthểmongđợisựchuđáovàlòngnhiệtthànhtừnhững
ngườimàbạn,mộtlãnhđạo,khônghềquantâmvàbiếtrõ…Tôinghĩsựhănghái,nhiệt
tìnhcủatôicókhảnănglâylan.Tôinghĩkhitôixúctiếnmộtdựán,nếutôithấythíchnó,
tôicóthểlàmchobạncũngyêuthíchdựánấy.”
Jamie Raskin đồng ý rằng sự đam mê có thể truyền từ người này sang người khác.
Ôngnói:“Nếubạncóđủlýdovàlýdocủabạncósứcthuyếtphục,ngườitasẽcùngnghĩ
như bạn. Tôi giữ cho mình những nguyên tắc cơ bản”. Oscar Wilde cũng đã nói: “Tôi
đứngvềphíatrái,đólàphíacủatráitim,vànóđốilậpvớiphíabênphải,phíacủalágan.”
Gloriađãkếtluậnnhưsau:“Bạnkhôngthểđặtmụctiêuhàngđầucủabạnlàtrởthành
nhàlãnhđạotrướckhibạnđặtmụctiêucócuộcsốnghạnhphúc.Trongcảhaitrườnghợp,
kếtquảlàquantrọng,chứkhôngphảilànguyênnhân.”
SỰTHUẦNTHỤC
Khi tôi đề nghị Marty Kaplan miêu tả những đặc trưng của khả năng lãnh đạo, ông

nói:“Đầutiênlànănglực,mộtkhảnăngđíchthực
thuầnthụccôngviệcmàmìnhphụtrách.Kếđếnlàkhảnăngdiễnđạtrõràng,vìcó
nhữngngườihoàntoànnắmvữngviệcmàhọcầnbiếtnhưngkhôngthểgiảithíchtạisao
tôiphảiquantâmđếnđiềuấy,hoặclàkhihọcầnsựgiúpđỡthìcũngkhôngthểdiễnđạt
đểyêucầutôigiúpđỡhọđược.Ngoàira,cóđôinéttôimuốnthấyởmộtnhàlãnhđạo,
nhưngkhôngthậtcầnthiết,vàởmộtmứcđộnàođó,đólàsựnhạycảm,tếnhị,lòngtrắc
ẩn và tài ngoại giao. Tôi biết có nhiều nhà lãnh đạo không có những đặc tính trên, tuy
nhiên,họvẫnlàlãnhđạo;mặcdùvậy,tôivẫncảmthấymếnnhữngaicóđượcnhữngđức
tínhtrênhơn.”
ÔngKaplanđãnóiđúng.“Mộtkhảnăngđíchthựctinhthôngcôngviệcmàmìnhphụ
trách.”Cácnhàlãnhđạokhôngphảiđơngiảnlàthựchànhnghềnghiệpcủahọmàhọ
phảinắmvữngnó.Họđãhọcmọiđiềucầnbiếtvềcôngviệcđó,vàrồiđểnhữngkiếnthức
đóchiphốicôngviệc.VídụnhưngàiFredAstairequácốđãrấtthànhthạovềnghệthuật
bốtrívũđạobalêđếnmứccóthểbiếnhóanó.Ôngđãhòalàmmộtvớinghệthuật,và
không thể nói điểm dừng của ông là ở đâu và đâu là chỗ bắt đầu của một chuỗi những
động tác trong điệu múa. Ông ta là chuỗi vũ điệu ấy. Franklin Roosevelt rất thành thạo
côngviệcvớichứcvụTổngthống;JimmyCarterthìbịchứcvụấykiềmchếmình.
Đểđạtđượcsựtinhthôngnhưvậyđòihỏiphảitậptrunghoàntoàn,nỗlựctrọnvẹn.
Astaiređãcóđiềunày.Việcđóthuhútchúngtatrướckhiôngthựchiệnbấtcứvũđiệu
nào.MartinLutherKing,Jr.đãkíchđộngcảHoaKỳchỉbằngvàilờinói.Khôngphảilà
ôngtachỉcómộtgiấcmơ,nhưngchínhôngtalàgiấcmơ,cũnggiốngnhưMagicJohnsonlàTheLakersvàBillGateslàMicrosoft.
NgườiTrungHoaluyệnmộtmônvõthuậtcótêngọilàWushu.MarkSalzman,một
vănsĩHoaKỳsốngtạiTrungHoa,đãmôtảWushunhưlàmộtcáchđểđạtđượcvócdáng
hoànhảovàtậptrungcaođộ.CácđộngtácWushulàthuộcbảnnăngvàdiễntảmộtsự
hòahợpgiữatinhthầnvàthểxác.NgườiTrungHoatintưởngrằngsựhòahợpnày
làcốtlõichosứckhỏetríthể.ỞmônWushucổđiển,vậnđộngviênWushudànhhầu
hếtthờigianhọccủamìnhđểluyệntậptaolu,haynhữngbàiquyền…,mộtchuỗinhững
độngtácvũđạobalê,kéodàitừmộtđếnhaimươiphút.Nhữngđộngtácnàyphảiđược

thựchiệntheođúngnguyêntắcthẩmmỹ,đúngkỹthuậtvàcótínhkháiniệm…Mộtdòng
ý tưởng liên tục phải tồn tại giữa các đường quyền của một bài taolu, giống như một
đườngdâyvôhìnhđixuyênquavànốicácnétriêngbiệtcủanghệthuậtthưphápTrung
Hoa.
Salzmanđãtríchdẫncâunóicủangườihướngdẫnông,PanQingfui,mộtbậcthầycó
bútdanhlàIronFist:“Đôimắtlàquantrọngnhất,vìquachúng,bạncóthểthấyđượcý
chí con người”. Salzman tiếp tục: “Quyền thuật Trung Hoa phụ thuộc vào ý chí để có
đượcsứcmạnh,vìthếbạnphảiluyệntậpđôimắtcủabạn…Bạnphảirènluyệntaoluđến
mứcdườngnhưbạnhoàntoàntựtinvàosứcmạnhcủamình,vàdườngnhưchỉcầnmột
chưởng phát đi từ bàn tay, bạn đã có thể đánh bại đối phương… Bạn phải đánh anh ta
bằngđôimắt,tráitimcủabạn.Bàntaybạnsẽbiếnhóatheo.”
Tác giả George Leonard đã viết về sự thành thạo như sau: “Nhìn vào cách một phi
côngngồivàobuồngláivàbuộcdâyantoàn,cácphicôngkinhnghiệmcóthểbiếtkhá
chínhxácvềtrìnhđộcủangườiphicôngấy.Đốivớimộtsốngười,khảnăngấythậthiển


nhiên.Chỉcầnnhìnhọbướcvàophòng,mọingườiđãcảmthấyphấnchấn.Mộtsốngười
thậmchíbiểuhiệnsựthuầnthụccủamìnhchỉquacáchhọđứng.”
Leonardcũngmiêutảmộtvàiyếutốkháccủasựtinhthông:“Conđườngđiđếnviệc
nắmvững,thànhthụccôngviệckhôngnhữngđượcxâydựngtrênsựluyệntậpliêntục,
mànócònlàchỗcủasựphiêulưumạohiểm…Dùlàmộtmônthểthao,hoặcmộtmôn
nghệthuật,hoặcmộtcôngviệckhác,nhữngngườimàchúngtagọilàbậcthầycủanhững
loạihìnhhoặccôngviệcnàysaymêkhônghềhổthẹnvềnghề
nghiệpcủahọ…Trênbướcđườngđitớisựthuầnthục,nhữngngườinàysẵnsàngnắm
lấy cơ hội, chơi trò mạo hiểm… Việc học mạnh mẽ nhất lại giống như trò chơi… Từ
generous (rộng rãi, hào phóng) có cùng một gốc với genial, generative, và genius (vui
tính,cóthểsinhra,vàthiêntài)…”Thiêntài”cókhảnăngchođimọithứvàkhônggiữlại
chomìnhbấtcứcáigì.Cólẽ,trênthựctế,thiêntàicóthểđịnhnghĩabằngsựdânghiến
này.”
BarbaraCordayđãnóivềmộtloạitựthuầnthụcbảnthân:“Trongcôngviệc,nếubạn

yêuthíchđiềugìvàmuốnlàmchođiềuấyxảyra,bạncóthểthuyếtphụcnhữngngười
kháccùnglàmvớibạn.Phongcáchbảnthân,niềmtincánhân,mộtaoướcmãnhliệtthực
hiệnmộtđiềugìđó,sựkiêntrì,nghịlựckhôngbaogiờtừbỏdẫuchonhiềungườinói
không với điều đó, tất cả đều vô cùng quan trọng. Tôi gặp phải nhiều sự bài bác trong
nghềnghiệpcủamình,hầunhưlàhằngngày.Bạnphảicókhảnăngvượtquađiềuđó,bịt
taitrướcnó,cứtiếnlênphíatrước,vunđắptrongtâmhồnbạnmộtkhảnăngthànhthật
vớibảnthânvàvớinhữnggìbạntintưởng.Nếungàyhômqua,bạncómộtsángkiến,nó
sẽtrởthànhmộtsángkiếncủangàymai,vànếubạnchưathuyếtphụcđượcmộtaiđồng
tình với nó hôm nay, điều đó không có nghĩa là bạn sẽ không thuyết phục được ai vào
ngàymai.”
Sựtinhthôngcôngviệcvàbảnthânlàmộtnănglựcchắcchắncótínhchấtbắtbuộc
đốivớimộtnhàlãnhđạo.Thếnhưng,nócũngthúvịhơnbấtcứviệcgìkhácmàbạnsẽ
làm.JimBurkenói:“Thànhthạophảihứngthú.Ngườinàokhôngcảmthấyvuithíchkhi
làmviệcgìthìcónghĩalàhọđanglàmmộtcáigìđósai.Đểcóđượcsựhứngthúấy,con
ngườiphảidựavàomôitrườnghoặcchínhbảnthânhọ.”
RogerGouldhoàntoànyêuthíchcôngviệcmàônglàm.Ôngnói:“Tôichưatừnggặp
mộtchuyêngiatâmthầnnàovàthựcsựcũngkhôngbiếthọlàmgì,nhưngdườngnhưtôi
thíchhợpvớicôngviệccủahọ.Tôithíchconngười,thíchnóichuyệnmộtcáchcóchiều
sâuvớihọ.Tôi
thích trở thành một nhà phân tích. Tôi nhạy cảm về con người và thích giúp đỡ họ.
Nhưngđiểmcốtlõicủatấtcảnhữngđiềuấylàmộtsựhiếukỳsâusắcvềquátrìnhtưduy.
Đólàthứlôikéotôi.”
TƯDUYCHIẾNLƯỢC
Ngạn ngữ xưa có câu: “Trừ phi bạn là chú chó đầu đàn, cảnh vật trước mắt bạn sẽ
khôngbaogiờthayđổi”.Nóicáchkháctưtưởngđócónghĩalànhàlãnhđạoluônnhìn
thấysựvậtthayđổi.Mọivậtđềumới.Bởivìtheođịnhnghĩa,mỗimộtnhàlãnhđạolà
duynhất,hoàncảnhcủahọcũnglàđộcnhất.”
Khiđượchỏiliệungườitacóthểdạynghệthuậtlãnhđạohaykhông,SydneyPollack

đãtrảlời:“Thậtlàkhókhiphảidạyviệcgìmàkhôngthểphânnórathànhnhữngphầncó
thểlậplạivàkhôngthayđổi.Láixe,láimáybay–bạncóthểphânnhữngviệcnàythành
mộtloạtnhữngthaotácđượcthựchiệntheocùngmộtcách.Nhưngmàđốivớinhữngviệc
như lãnh đạo, hay cũng giống như đối với nghệ thuật, bạn phải tái tạo lại bánh xe của
mìnhmỗikhibạnứngdụngnguyênlý.”
Robert Dockson đồng ý với ý kiến trên. Ông nói: “Các nhà lãnh đạo không phải là
nhữngkỹthuậtviên.”
Ởmộtgiámđốcngânhànghaymộtgiámđốchãnhphimhoạthìnhđềuđòihỏitính
sángtạo.Quátrìnhsángtạolàmcơsởchotưduychiếnlượcthìvôcùngphứctạp,vàcuối
cùng,giốngnhưcơchếbêntrongcủanó,khôngthểgiảithíchđược,nhưngquátrìnhđó
cónhữngbướccănbảncóthểxácđịnhđược.Khibạnbiếnđổimộtcáigìđóthànhtrạng
tháicơbảnnhấtcủanó,hạtnhâncủanó,bạncóthểkháiquáthóanótừđó.
Đầutiên,chodùlàbạnđanglênkếhoạchchomộtcuốntiểuthuyếthaychoviệctáitổ
chứccôngty,bạnphảibiếtbạnsẽkếtthúcở
đâu.Nhữngnhàleonúikhôngbắtđầuleotừchânnúi.Họquansátxemhọmuốnđi
đếnđâuvàđingượclạiđểkiếmchỗbắtđầu.Giốngnhưmộtnhàleonúi,mộtkhibạncó
cáinhìntớiđỉnhcaomongmuốn,bạnsẽtínhtoánmọiconđườngbạncóthểđếnđó.Sau
đó,bạnxoayquanhnhữngconđườngnày–sửađổi,nốikết,sosánh,đảongượcvàtưởng
tượng
−cuốicùng,bạnchọnramộthoặchaiconđường.
Thứhai,bạnbổsungthêmchitiếtvàonhữngconđườngmàbạnchọn,thảochúngmột
cáchtỉmỉ,sửalại,lậpramộtbảnđồchonhữngconđườngđó,hoàntấtnóbằngviệcdự
đoánnhữngkhókhăn,cạmbẫycũngnhưnhữngphầnthưởng.
Thứba,bạnxemxéttấmbảnđồnàymộtcáchkháchquan,nhưthểbạnkhôngphảilà
ngườiphácthảo,địnhvịmọiyếuhuyệtvàloạitrừchúnghoặcthayđổichúng.
Cuốicùng,khiđãhoàntất,bạnbắtđầuleonúi.
FrancesHesselbein,chồngbàvàgiađìnhhọđãsốngtạiJohn-stown,Pennsylvania,
quabốnthếhệ.Họcómộtcơsởkinhdoanh,cònbàđãlàmviệcnhưmộttìnhnguyệnviên
hướngđạosinhnữ,nhưngbàcũngphụtráchviệchuấnluyệnvềquảnlýchonhữngHội
đồnghướngđạosinhnữtrongvùng.KhiđượcđềnghịđảmnhậntạmthờivịtríGiámđốc

điềuhànhcủaHộiđồngđịaphương,bàđãđồngý.Sáunămsau,mặcdùkhôngnộpđơn
làmứngviênnhưngbàđãđượcchọnlàmGiámđốcđiềuhànhHiệphộiHướngđạosinh
nữcủaHoaKỳ.BàcùngchồngchuyểnđếnsốngtạiNewYork,họbắttayvàotáitổchức
Hộihướngđạosinhvàápdụngmọiđiềuđãhọcđượctrêncácnấcthangcuộcđờicủabà.
Hesselbeinnói:“Việcđầutiênchúngtôiđãthựchiệnlàpháttriểnmộthệthốnglậpkế
hoạch của công ty. Hệ thống này cho phép hai chức năng: lập kế hoạch và quản lý.
Nguyên mẫu của hệ thống này đã được dùng cho 335 hội đồng địa phương và tổ chức
quốcgia.Chúngtôiđã
pháttriểnmộtchuyênđềnghiêncứulậpkếhoạchchocôngtyđểhuyđộngsứclựccủa
600.000tìnhnguyệnviênnhằmthựchiệnnhiệmvụgiúpđỡnhữngthanhnữtrưởngthành
vàđạtđượcnhữngkhảnăngcaonhấtcủaphụnữ.Ngàynay,nhânviêncủachúngtôicảm


thấychúngtôicóđượcsựthốngnhấtvàliênkếtchặtchẽnhấttừtrướcđếnnay.
Tôi chỉ cảm thấy có một nhu cầu cấp bách là cần có một hệ thống lập kế hoạch rõ
ràng.Hệthốngnàyvạchrõvaitrò,phânbiệtgiữatìnhnguyệnviên,nhânviêntácnghiệp
vànhữngngườisoạnthảochínhsách.Hệthốngchophéptấtcảnhữnggìxảyratạimột
phânđộinhỏnhất–nhưcácnhucầu,xuhướng,hoặcbấtcứđiềugì–đềuđượcchuyểntải
đếnnhữngnhàlậpchínhsáchđểhọnắmvữngdiễnbiếncủasựviệcvàđiềugìcầnđược
pháthuy.Chúngtôicóbatriệuhộiviên,vàchúngtôithựcsựlắngngheýkiếntừcáccô
gáivàphụhuynhcủahọ,vàchúngtôinghĩracáchđểđếnđượcvớicáccôgáibấtchấphọ
đangởđâu.Chúngtôiphátbiểurằng:‘Chúngtôicómộtcáigìđócógiátrịđểriêngdành
chobạn,nhưngđểđáplạibạncũngcómộtcáigìđóđểdànhchochúngtôi.Chúngtôitôn
trọnggiátrịvàvănhóacủabạn,vànếubạnmởsổtayhướngdẫncủachúngtôi,bạnsẽbắt
gặpbạnởđó,ngaycảkhibạnlàmộtngườidântộcthiểusố,mộtngườiNavajo.
Tôinghĩchúngtôicónhữngnhânviêngiỏinhấtởmọinơi.Họthậttuyệtvời,vàcông
việccủatôilàduytrìhoạtđộngcủahệthống,làmtăngthêmtựdovàphạmvicủahọ.Tôi
khôngthểchịuđựngviệcnhốthọvàotronghộp.Mọingườiđềuởtrongmộtvòngtròn.
Đúnghơnlàmọingườiđềuthuộcvềmộtbộphậnnàođó.Nếutôiởtrungtâm,thìsẽcó
bảybongbóngởxungquanhtôi,vàvòngtrònkếtiếpsẽlànhữngtrưởngnhóm,rồithìcác

độitrưởng,vàcứthếtiếptục.Khôngcógìlàđilênhayđixuống,màlàđingangtừbên
này sang bên kia. Thật là linh động đến nỗi những người thường quen với tôn ti trật tự
trongthứbậcđãgặpmộtítkhókhănđểthíchnghi,nhưngmọiviệcđềutốt.Hệthốngđã
đượcbánrangoài.
NhưngưuđiểmnổibậtcủanólàmỗimộtthiếunữtạiHoaKỳcóthểnhìnvàocương
lĩnhcủahộivàthấymìnhởđó.”
Biếnnhữngkếtquảtưduychiếnlượccủabạnthànhhiệnthựclàviệclàmmangtính
mạo hiểm. Nhưng như Carlos Casteneda đã nói: “Sự khác biệt căn bản giữa một người
bìnhthườngvàmộtchiếnbinhlàtrongkhingườichiếnbinhxemmọiviệcnhưlànhững
thửthách,mộtngườibìnhthườnglạixemđólàmộtơnphúchaymộtsựnguyềnrủa.”
Nếubạnkhôngsẵnsàngchấpnhậnmạohiểm,bạnsẽbịsựứcchếlàmtêliệt,vàbạn
sẽkhôngbaogiờlàmđượccáimàbạncókhảnănglàm.Nhữngsailầm–sơsuất–làcần
thiếtchoviệchiệnthựchóanhữnggìnằmtrongtrínãobạnvàlànhữngbướccầnthiếtdẫn
đếnsựthànhcông.
SỰTỔNGHỢP
Cuốicùng,nhàlãnhđạokếthợpmọicáchthứcbiểulộđểhànhđộngmộtcáchcóhiệu
quả.
Những đứa trẻ có năng khiếu sáng tạo, người lớn cũng vậy. Tiểu thuyết gia Carlos
Fuentesđãnói:“Tôithựcsựchorằngtuổithanhxuânlàmộtcáigìđómàbạncóđược
quanămtháng.Bạnkhálạchậuvàngungốckhicòntrẻ.Nhữngngườiđànôngtrẻtrung
nhấtmàtôiđãtừnggặptrongđờilàLuisBunuel,ngườiđãlàmnênnhữngbộphimvĩđại
nhất của ông trong khoảng từ 60 đến 80 tuổi, rồi đến Arthur Rubinstein, người đã trở
thànhmộtthiêntàiởtuổi80,cóthểđánhmộtphímđànbằngcáchnângbàntaylênvàhạ
xuống một cách chính xác như Beethoven và Chopin đã đòi hỏi. Pablo Picasso đã vẽ
nhữngtácphẩmsayđắmvàgợitìnhnhấtcủaôngởđộtuổi80.Đâylànhữngngườiđàn
ôngđãgiànhđượctuổitrẻcủamình.Họđãphảimất80nămđểtrởnêntrẻtrung.”


TôinghĩrằngđiểmmàFuentesđãkhámpháralà:dobịlệthuộcvàonhữngáplực
bìnhthườngcủađồngnghiệp,giađìnhvàxãhội,chúngtađãđánhmấtconđườngcủabản

thânkhichúngtatrưởngthành.Chúngtabịlạctrongđámđông,trởnênliênkếtvàđáp
ứng nhiệt tình hơn với tập thể đó hơn là với bản thân, và như thế, chúng ta mất đi khả
năngsángtạocủachínhmình,bởivìsựsángtạolàhoạtđộngcủacánhân,chứkhôngphải
củamộttậpthể.
Nhưngnhữngnhàlãnhđạo,trongquátrìnhtậpluyệnsựđiềmtĩnh,họcũngkhôiphục
lại được sức mạnh sáng tạo của họ và tiếp tục phát triển. Chúng tôi có nghĩ về sự phát
triểntrongnhữnggiớihạnđịnhlượng:chiềucaovàcânnặng.Cóquanniệmchorằngkhi
cơthểchúngtangừngpháttriển,tríócchúngtacũngngừngpháttriển,khôngbiếtcóphải
vậyhaykhông.Nhưngđốivớinhữngnhàlãnhđạomàtôiđãđượcnóichuyện,cuộcsống
củachínhhọđãchứngminhrằngsựpháttriểnvềtrítuệvàtìnhcảmcủachúngtakhông
ngừnglại,cũngkhôngnênnhưvậy.Cácnhàlãnhđạokhônggiốngnhauởnhữngkhao
khátkhôngbaogiờngừngvềkiếnthứcvàkinhnghiệm;vàvìthếgiớicủahọmởrộngvà
trởnênphứctạpnênnhữngphươngphápđểhiểubiếtcủahọcũngtrởnênđadạng.
Tư duy biện chứng, một biến thể của cuộc đối thoại Socrates, là một trong những
phươngpháptrên.Tưduynàychorằngthựctạithìđộnghơnlàtĩnh,vàdođóđãtìmkiếm
nhữngmốiquanhệgiữacácýtưởngnhằmmụcđíchtổnghợp.Bạncóthểthấythậthữu
íchkhicoisựsuyngẫmvàcáchxemxétsựviệcnhưlàhainhánhvàsựtổnghợpcânbằng
giữachúng.
FrancesHesselbeinđãmôtảsựtổnghợpcáchtiếpcậncôngviệccủabàtạiHiệphội
Hướngđạosinhnữnhưsau:“Thoạttiên,bạnphảivạchrabằngcáchnàobạntổchứccông
việccủabạn,quảnlýthờigian,tráchnhiệmcủabạnlàgì.Thứhai,bạnphảihọcđểlãnh
đạo,chứkhôngphảiđểkiềmchế.Thứba,bạnphảicónhậnthứcrõràngbạnlàai,nhiệm
vụcủabạnvàamhiểurõràngvềnó,vàbạnphảichắcchắn
rằngnhữngnguyêntắccủabạnđồngbộvớinhữngnguyêntắccủacôngty/tổchức
củabạn.Thứtư,quacáchứngxửcủamình,bạnphảithểhiệnmọiviệcmàbạntinrằng
một người lãnh đạo và một người dưới quyền phải làm. Thứ năm, bạn cần một ý thức
mạnhmẽvềsựtựdovàphạmviđểbạntraotựdochonhữngngườilàmviệccùngvới
bạn,đểhọsốngđúngvớinhữngkhảnăngtiềmtàngcủahọ.Nếubạntinvàocáchtiếpcận
tậpthể,bạnphảitinvàoconngườivàkhảnăngcủahọ.Vàbạnđặtranhiềuyêucầuởhọ,
nhưngphảikiênđịnhtrướcsaunhưmột.”

JohnSculleyxemtổnghợpgiốngnhưlàsựkhácbiệtgiữaquảnlývàlãnhđạo.Ông
nói: “Sự lãnh đạo thường bị lẫn lộn với những thứ khác, đặc biệt là sự quản lý. Nhưng
quảnlýyêucầumộtbộkỹnănghoàntoànkhác.Theotôihiểu,lãnhđạotậptrungvàosự
tưởngtượng,ýtưởng,phươnghướngvàliênhệnhiềutrongviệcthúcđẩyngườitatheo
đúng phương hướng và mục tiêu hơn là sự tuân thủ thực hiện hằng ngày… Người ta
khôngthểgiữvaitròchỉhuytrừphihọcóthểnânglênbằngđònbẩynhữnggìnhiềuhơn
nănglựccủahọ…Bạnphảicókhảnăngtruyềncảmhứngchonhữngngườikháclàmviệc
màkhôngphảithựcsựngồitrênđầuhọvớimộtbảndanhsáchkiểmtra–đólàviệccủa
nhàquảnlýchứkhôngphảicủanhàlãnhđạo.”
Robert Terry, cựu ủy viên điều hành tại Nha công vụ Hubert H. Humphrey, đã định
nghĩaviệclãnhđạolà“mộtsựdấnthâncơbảnvàtrọnvẹnvàothếgiớivàthânphậncon


người.”
RogerGouldđãthểhiệnsựdấnthânđókhiôngtanói:“Mộtkhibạncómộttầmnhìn
màbạncứkiểmtrađi,kiểmtralạithìbạnđãnắmvàođuôicọp.Hầunhưbạnkhôngthể
ngưngchỉhuy,bởivìđiềuđócónghĩabạnphảnbộilạitầmnhìncủamình.”
BettyFriedancũngđồngtìnhvớiýtrên:“Khitôinhậnramộtnhucầu,tôiliềntậphợp
mọingườiđểlàmđiềuđó.Tínđiềucủatôilà‘Mìnhphảicótráchnhiệm.’”
Mặcdùcónhữngtàinăngđặcbiệt,cácnhàlãnhđạoxembảnthânhọlànhữngngười
đồngcộngtáchơnlànhữngnghệsĩđộctấu.
RobertDocksonđãnói:“Ngườilãnhđạohướngdẫnmọingườichứkhôngcưỡngép
họ,vàanhtaluônluônđốixửvớimọingườimộtcáchcôngbằng…Rấtnhiềungườicho
rằngchúngtôicótráchnhiệmchỉđốivớinhữngcổđôngcủachúngtôi.Tôitinrằngchúng
tôicótráchnhiệmvớihọ,nhưngchúngtôicũngcótráchnhiệmđốivớinhữngnhânviên,
khách hàng của chúng tôi và đối với cả cộng đồng trên bình diện rộng. Sẽ có cái gì đó
khôngđúngtronghệthốngcủadoanhnghiệptưnhânnếudoanhnghiệpđókhôngnhậnra
tráchnhiệmcủanóđốivớicộngđồng.”
CựuGiámđốcHộiHồngthậptựRichardSchubertcũngtinvàomốiliênhệmậtthiết
vớingườikhác.Ôngnói:“Cáchmàbạnlôicuốnvàđộngviênmọingườiquyếtđịnhsự

thành công của bạn với tư cách là một người lãnh đạo. Trên hết, nguyên tắc vàng phải
đượcứngdụng.Dẫuchohọlàmộtmộtnhânviênhoặcmộtkháchhàng,hoặcmộtvịphó
chủtịch,nhàlãnhđạophảiđốixửvớinhữngngườiđótheocáchmàôngtamuốnđượcđối
xử.96%nhânviêncủachúngtôiởnhữngkhuvựcchịuthảmhọalànhữngtìnhnguyện
viên.Nếuchúngtôikhôngthuhútđúngngườivàđộngviênhọmộtcáchtíchcực,chúng
tôisẽkhôngthểlãnhđạohọ”.Kháiniệmnàyrấtquantrọngđếnnỗitôisẽchitiếthóanóở
chươngtám“Thuhútmọingườivềphíabạn”.
Cácnhàlãnhđạokhiđãtintưởngvàocáccộngsựcủahọ,đếnlượthọ,họcũngđược
các cộng sự tín nhiệm. Tín nhiệm, dĩ nhiên, không thể chiếm được mà chỉ có thể nhận
được.Việclãnhđạomàkhôngcósựtínnhiệmlẫnnhaulàsựmâuthuẫnvềtừngữ.Tín
nhiệmnằmtạigócvuônggiữasựtintưởngvàhồnghi,thắcmắc.Cácnhàlãnhđạoluôn
cósựtintưởngvàobảnthânhọ,khảnăngcủahọ,cộngsựcủahọvàvàonhữngtiềmnăng
chungcủamọingười.Nhưngnhữngnhàlãnhđạocũngcóđủnhữngthắcmắcđốivớicác
nghivấn,thách
thức,điềutrathămdòvànhữngtiếntriểnliênquanđếncácviệcấy.Trongcùngmột
cáchnhưthế,cáccộngsựcủanhữngngườinàyphảitintưởngvàonhânvậtlãnhđạo,bản
thânhọ,vàvàosứcmạnhtổnghợpcủahọ,nhưnghọcũngphảicảmthấyđủtựtinđểhỏi,
nghi ngờ, thăm dò và kiểm tra. Duy trì sự cân bằng cần thiết ấy giữa tin tưởng và thắc
mắc,bảotoànsựtínnhiệmlẫnnhaulàcôngviệchàngđầucủabấtkỳmộtlãnhđạonào.
Sứctưởngtượng,nguồncảmhứng,sựthấucảm,tínhđángtincậylànhữngbiểuhiện
củacáchnhìnvàchíkhícủamộtnhàlãnhđạo.CựuChủtịchmộttrườngđạihọcAlfred
Gottschalkđãnói:“Tínhcáchlàquantrọngđốivớimộtnhàlãnhđạo,làcănbảncủamọi
thứkhác.Nhữngphẩmchấtkhácbaogồmkhảnănggâytínnhiệm,tàikinhdoanh,tính
sángtạo,tínhbềnchí,kiênđịnhtrongmụcđích…Tínhcách,sựbềnchí,sứcsángtạolà
điềukiệnthiếtyếunhàlãnhđạocầncó.”


NgườiAiNhĩLancómộtcâutụcngữthíchhợpởđây:“Hãyvươnlênbằngchínhsức
mạnhcủabạnvìkhônghẳnhổphụđãsinhhổtử.”
Tấtcảnhữngnhàlãnhđạođãchủýxâydựngcuộcđờicủachínhhọvàmôitrườngmà

trongđóhọsốngvàlàmviệc.Mỗingườikhôngchỉlàmộtdiễnviênmàcònlànhàsoạn
kịch,làbúavàcũnglàđe,vàmỗimộtngười,trongcáchriêngcủahọ,đangbiếnđổicả
mộtbốicảnhrộnghơn.
Nhữngcáchthức,nhữngbướcđidẫnđếntàilãnhđạo:
1.Suynghĩdẫnđếngiảipháp.
2.Giảiphápdẫnđếncáchxemxétsựviệc.
3.Cáchxemxétsựviệcdẫnđếnquanđiểm.
4.Quanđiểmdẫnđếncáctrắcnghiệmvàcáchxửtrí.
5.Cáctrắcnghiệmvàcáchxửtrídẫnđếnhoàibão.
6.Hoàibãodẫnđếnsựtinhthông.
7.Sựtinhthôngdẫnđếntưduychiếnlược.
8.Tưduychiếnlượcdẫnđếnmộtsựtựbiểuhiệnđầyđủ.
9.Việctổnghợpnhữngcáchthứctựbiểuhiệnđầyđủlàtàilãnhđạo.
Lãnhđạotrướchếtlàtrởthànhngườinắmcươngvịđóvàkếtiếplàthựchiệncông
việc lãnh đạo. Mọi việc mà nhà lãnh đạo làm phản ánh họ là ai. Như thế, phần kế tiếp
trongcâuchuyệncủachúngta−đitheodấunhàlãnhđạo−là”Vượtquakhókhăn,thử
thách”.


Chương7VƯỢTQUATHỬTHÁCH
Muốnthựcsựhiểuđượcbấtcứđiềugì,bạnhãycốgắngthayđổinó.
KurtLewin
Theođịnhnghĩa,lãnhđạolànhữngngườicáchtân.Họlàmnhữngviệcmàngườikhác
chưa hoặc không làm. Họ thường đi trước người khác một bước. Họ tạo ra những điều
mớilạ.Họlàmchonhữngđiềutưởngchừngnhưxưacũtrởnênmớimẻ.Họcnhữngđiều
rútrađượctừtrongquákhứ,họsốngtronghiệntạinhưngvẫnhướngvềtươnglai.Mỗi
nhàlãnhđạovậndụngnhữngkinhnghiệmsốngcủamìnhtheomộtcáchkhácnhau.Như
đãđềcậpởnhữngphầntrước,đểlàmđượcđiềunày,lãnhđạophảilànhữngngườisống
bằnglýtrícũngnhưphảicóócsángtạovàtrítưởngtượngphongphú.Họphảilànhững
ngườicótrựcgiác,amhiểucáckháiniệm,cókhảnăngtổnghợpvàcómộtchúttốchất

nghệ sĩ. Theo Wallace Stevens, họ phải mang trong mình dòng máu nghệ sĩ như những
ngườiMỹLatinh.
RobertAbboudđãtừngbịsathảikhỏivịtríhàngđầutạimộtngânhàngởChicago.
Ông chuyển sang làm cho Armand Hammer và một lần nữa lại bị sa thải. Sau đó, ông
chuyểnđếnTexasvàtrởthànhChủtịchtậpđoànngânhàngFirstNational.Khiđượchỏi
làmsaođểđạtđượcthànhcôngnhưvậysaubaonhiêuthấtbại,ôngđãtríchmộtđoạnhội
thoạitrongvởAndyGriffith:“Barney,ngườiphódướiquyềnAndy,hỏibằngcáchnàomà
Andycóthểđưaranhữngphánđoánchínhxác.Andynóirằngôngnghĩ,đólànhờnhững
kinhnghiệmmàôngđãtrảiqua.Barneylạihỏilàmsaođểcókinhnghiệm,Andynói:‘
Bạnphảiđểbảnthânmìnhsốngtronghoàncảnhkhókhănmộtchút’−Abboudnhúnvai
vànói−Tôicũngđãđểbảnthânmìnhsốngtronghoàncảnhkhókhănmộtchút.”
Abboudhọchỏitừnhữngthửtháchtrongcuộcsốngchứkhôngbịnhữngthửtháchđó
khuấtphụcvìôngkhôngdễdàngchấpnhậnthấtbại.Ôngsuyngẫm,tìmhiểubảnchấtvà
rồisửdụngnhữngkinhnghiệmđó.Lãnhđạolànhữngngườihọchỏiquahànhđộng–họ
có thể học hỏi khi qua thử thách, khi một nhiệm vụ được giao chưa có đường đi nước
bướchaykhilầnđầutiênlàmmộtviệcgìđó.Làmsaođểvựcdậymộtngânhàng?Bạnsẽ
chỉbiếtlàmnhưthếnàokhibạnbắttayvàoviệcđó.Bạncóthểhọchỏiquanhữngđiều
xảyrachungquanhcôngviệcbạnlàm.Phầnlớnchươngnàydườngnhưxoayquanhvấn
đềhọchỏitừhoàncảnhkhókhăn.Tuynhiêntôilạikhôngnghĩtheocáchđó.Theotôi,
đâychínhlàsựtrưởngthànhtừnhữngđiềubấtngờxảyratrongcuộcsống.
ĐãcólầnSydneyPollackchotôibiếtôngtađãlớnlênnhưthếnàoquanhữngtrải
nghiệmcủamình.Ôngtanói:“Lầnđầutiênlàmđạodiễn,tôiđãcốravẻnhưmộtđạo
diễnthựcthụ.Đólàđiềuduynhấtmàtôicóthểlàmbởitôikhôngbiếtgìvềcôngviệcđạo
diễnphim.Tôihìnhdungrahìnhảnhnhữngđạodiễnmàtôiđãlàmviệccùngvàthậmchí
tôi cố ăn vận như một đạo diễn – khoác lên mình loại quần áo thích hợp với công việc
ngoàitrời.Tôikhôngquấnxàcạphaythứgìtươngtự.
Nhưngnếucócáiloanàoquanhđấyắthẳntôiđãvồlấychứchẳngchơi.”
Giờđây,mỗilầnlàmphimlàmỗilầnPollacksángtạonêncảthếgiới–cảthếgiới
trênmànảnhlẫnthếgiớiđằngsauchiếcmáyquay.“Mỗiphimtôicómộtđộingũtừmột

đếnhaitrămngười.Mộtsốlànhânviênkỹthuật,mộtsốlànghệsĩ,mộtsốlàthợthủcông
vàsốcònlạichỉlànhữngngườilaođộngbìnhthường.Mộtphầnbíquyếtcủatôilàđừng
tạocơhộiđểcáitôicủatừngngườicódịpthithố.Thậtnựccườilànếubạncàngtỏra
khuyếnkhíchmọingườithamgiathìhọlạicàngthấykhôngcầnbắtbuộcphảiđónggóp
chocôngviệc.Chínhnỗilobịđứngngoàicuộclàmcholòngtựtrọngcủahọtănglênvà
từđónảysinhxungđột.”
Và đây là một trong những bài học mà Pollack đã đúc kết được mà theo ông là rất
quan trọng: “Những điều mà người ta luôn nhắc đến trong các cuộc phỏng vấn về khả
nănglãnhđạokhôngphảilànhữngđiềukhónhấtvàthúvịnhấtcủavấnđềnày.Đóphảilà
nhữngđiềurõrànghơnthế.Chúngtabiếtrằnglãnhđạophảiphâncôngtráchnhiệm,phải
động viên mọi người đóng góp sáng kiến và khuyến khích mọi người chớp lấy thời cơ.
Tuynhiên,tôichorằngnghệthuậtlãnhđạotrênphươngdiệnnàođólạikhôngkhácnghệ
thuậtnóichunglàmấy.Điềunàyđượcbiểuhiệnởchỗlãnhđạocũngnhưnghệthuật,đều
làsựcáchtânvàgiốngnhưtấtcảcáchoạtđộngsángtạo,chúngxuấtpháttừsựliêntưởng
tựdotrongkhuônkhổ.”
Ở một mức độ nào đó, học lãnh đạo chính là học cách kiểm soát sự thay đổi. Như
chúngtađãthấy,mộtnhàlãnhđạothường“ápđặt”(ởđâybạnnênhiểutừnàytheonghĩa
tíchcựcnhấtcủanó)triếtlýsốngcủahọlêntậpthểmàhọquảnlý,tạorahoặcthiếtlậplại
vănhóacủatậpthểđó.Vàrồitậpthểđóhoạtđộngvàthựchiệnnhiệmvụđượcgiaotrên
tinhthầncủatriếtlýsốngnày,vănhóamớicủatậpthểđãcóđấtsốngvàtrởthànhnguyên
nhânchứkhôngphảilàhệquả.Nhưngnếu
ngườilãnhđạokhôngtiếptụcpháttriểnvàhoànthiệnnó,khôngsửađổivàđiềuchỉnh
chothíchhợpvớinhữngthayđổicủangoạicảnhthìchẳngchóngthìchầy,tậpthểmàhọ
quảnlýsẽtrởnêntrìtrệ.
Nóicáchkhác,mộttrongnhữngphẩmchấtthiênphúcủangườilãnhđạolàkhảnăng
sửdụngnhữngkinhnghiệmcủamìnhđểtrưởngthànhvàpháttriểntrongtổchức.Trước
khitrởthànhTổngthống,TeddyRooseveltsđượcvínhư“thằnghề”.EmhọcủaTeddy,
Franklin D. Roosevelts lại bị Walter Lippman coi là “tên điền chủ nhà quê dễ thương
muốntrởthànhTổngthống”.CảhaianhemnhàRooseveltsgiờđâyđềuđượccoilàhai

trongsốnhữngTổngthốngtốtnhấtcủanướcMỹ.Đốivớingườilãnhđạo,sựkiểmchứng
vàviệctìmbằngchứngluônluônđượctiếnhành.
TrongcuốnBướctiếncủaconngười,JacobBronowskiviết:“Chúngtaphảihiểurằng
chỉ có thể nắm lấy thế giới bằng hành động chứ không phải bằng dự định… Động lực
mạnhmẽnhấtcủaconngườilàsựthíchthúđốivớinhữngkĩnăngcủachínhmình.Ai
cũngmuốnlàmnhữngviệcmàhọcóthểlàmtốt,khiđãlàmtốtcôngviệcđóhọlạimuốn
làmmộtcáchhoànthiệnhơnnữa.”
Ngườilãnhđạolàmtốthơn,tốthơnnữavàhơnnữanhưngkhôngbaogiờtựcảmthấy
thỏamãnvớichínhmình.Aeschylusnóirằngkiếnthứcchỉcóthểđạtđượcnhờkhổcông
nghiềnngẫm.Hơnaihết,ngườilãnhđạoýthứcđượcrằngnhữngkhókhăncơbảncủa
cuộcsốnglàkhôngthểgiảiquyếtnhưnghọvẫnkiênđịnhvàtiếptụchọchỏi.
Ngườilãnhđạohọchỏiquacôngtáclãnhđạovàhọcóthểhọchỏiđượcnhiềuđiều
nhấtkhiphảiđươngđầuvớikhókhăn,trởngại.Cũngnhưkhíhậuhìnhthànhnênsông
núi,khókhănvàthửtháchlàmnênphẩmchấtcủangườilãnhđạo.Nhữngôngchủkhó


tính,sựthiếutầmnhìnvàđạođứctrongquảnlý,nhữngtìnhhuốngkhôngthểkiểmsoátvà
nhữngsailầmcủachínhbảnthânlànhữngbàihọccănbảnchomỗingườIlãnhđạo.
Richard Ferry, người đồng sáng lập công ty Korn/Ferry Interna- tional thuộc tuýp
ngườitheophươngchâm“phảivàohangthìmớibắtđượccọp”.Ôngnói:“Bạnkhôngthể
tạorangườilãnhđạo.Vínhưbạnlàmsaocóthểdạyngườitacáchđưaraquyếtđịnh?Tất
cảnhữnggìbạncóthểlàmlàpháttriểnthêmnhữngkhảnăngthiênphúcủahọ.Tôilà
ngườitheođuổitriếtlýdùnglửathửvàngvàhọchỏikinhnghiệmquacôngviệc.Cứđưa
con người vào rừng, ra chợ, cho sang Nhật Bản hay sang Châu Âu. Hãy đào tạo, huấn
luyệnchohọquacôngviệc.”
JimBurkevàHoraceDeetsđãđềcậpđếnvấnđềnàymộtcáchngắngọn.TheoBurke
thì“Bạncàngvượtquađượcnhiềukhókhănvàthửtháchthìbạncàngcókhảnăngtrở
thànhmộtnhàlãnhđạotốt.”
Khi nói về công việc của mình với cương vị Giám đốc Điều hành Hiệp hội Hưu trí
Mỹ,Deetsnói:“Đólàmộtcôngviệckhôngdễdàngchútnàovàtôicượclàbạnchỉcóthể

vượtquakhókhănbằngkinhnghiệmcủamình.Bạnkhôngthểlàmcôngviệcnàybằng
cách nghiên cứu chuyên sâu về nó mà bạn phải bắt tay vào làm việc. Nơi duy nhất rèn
luyệnthựcsựchínhlànơirènluyện,thửtháchkhảnănglãnhđạo.”
Khi tôi nói chuyện với Babara Corday là lúc bà ấy đang cố gắng vượt qua một giai
đoạnkhókhăn:“KhihaihãngTri-StarvàColumbiasápnhậpvớinhauthìmộttronghai
ChủtịchBanTruyềnhìnhcủahaihãngphảirađivàcuốicùng,ngườiđóchínhlàtôi.Tôi
đãrờikhỏivịtríđóđược3thángvàđâylàkhoảngthờigiankhônglàmviệcdàinhấtcủa
tôitrong25nămqua.Đóthựcsựlàmộtsựtrảinghiệmđểlạichotôinhiềubàihọc,làmột
khoảngthờigianđểtôithayđổivàsuyngẫm,vàtôichorằngbâygiờtôiđãsẵnsàngđể
quaylạivớicôngviệc.Theotôi,buổisángbạnthứcdậyvàthấybồnchồnlolắnglàmột
dấuhiệutốt,vìnếukhôngthấybồnchồnlolắngthìcónghĩalàbạnkhôngtồntạinữa.Lúc
nàobạnkhôngcòncócảmgiáchồihộpthìđóchínhlàlúcbạnphảithayđổicuộcsống
hoặccôngviệccủamình.”
ChủtịchdanhdựđạihọcAlfredGottschalkcũnglàmộtngườiủnghộphươngchâm
họchỏi,trưởngthànhtừkhókhăn:“Khicòntrẻ,tôiđãcólầnbịmấtviệcvàmộtsốmôn
tôihọcrấttồi,nhưngtôiđãnghiệmrarằngđóchưaphảilàtậncùngcủathếgiới.Hoàn
cảnhkhókhăngópphầnrấtlớnđốivớisựpháttriểncủangườilãnhđạo.Hoàncảnhkhó
khănhoặcđánhbạibạnhoặcgiúpbạntrởthànhmộtconngườihoànthiệnvàvĩđạihơn.”
Vềnhữngrủirođốivớingườilãnhđạo,Gottschalknói:“Ngàynay,ngườilãnhđạo
phảiđốimặtvớinhiềurủiro.Bạncóthểbịhạitừphíasau.Bạncũngcóthểbịngườikhác
tìmcáchgiăngbẫy.Nhiềungườimuốnbạngặpthấtbại.Mỗingườilãnhđạorồicũngcó
lúcphảirờikhỏivịtrícủamình.Cóthểhọbịhạbệ,bịtrừkhử,hoặcdohọđãlàmđiềugì
sailầm,hoặcđơngiảnlàhọtựrađivìđãquámệtmỏi.”
Theo một nghiên cứu của Michael Lombardo và Morgan McCall, hai nhà khoa học
nghiêncứuvềhànhvitạiTrungtâmLãnhđạosángtạo,hoàncảnhkhókhănxảyramột
cáchngẫunhiênvàcũngphổbiếnnhưsựmaymắn.Saukhiphỏngvấngần100nhàquản
trịhàngđầu,họpháthiệnrằngsựgặpmaylàmộtquyluậtchứkhôngphảilàmộtngoạilệ,
vàrằngsựthăngtiếncủanhữngngườinàyđềukhôngtheomộtthứtựnào.Nhữngsựkiện
đángchúýbaogồmnhữngthayđổitriệtđểvềcôngviệcvànhữngvấnđềnangiảicũng

nhưnhữngdịpmay.Nhữngvấnđềnangiảinêutrênbaogồmsựthấtbại,sựgiángcấp,cơ
hộithăngtiếnbịbỏlỡ,đượcgiaonhiệmvụlàmviệcởnướcngoài,bắtđầucôngviệckinh
doanhtừconsốkhông,sápnhậpcôngty,mualạicôngtykhác,cảitổcơbảnvềmặttổ
chứcvàcảnhữngmánhkhóetrongcơquan.
Lombrado và McCall kết luận rằng hoàn cảnh khó khăn có thể rèn luyện cho con
người, những nhà lãnh đạo thành công đều không ngừng đặt câu hỏi và vượt qua được
nhữngđồngnghiệpkémthànhcônghơnchủyếunhờhọhọchỏiđượcnhiềuhơntừnhững
trảinghiệm
củamình,vàtừkhimớibắtđầusựnghiệp,họđãhọcđượccáchquenvớisựmơhồ.
Vàonăm1817,trongthưgửinhữngngườianhemcủamình,nhàthơJohnKeatsviết
rằngnềntảngđạtđượcnhữngthànhtựuthựcsựlà“khảnăngchịuđựng…khingườitacó
thểsốngtrongsựkhôngrõràng,bíẩn,hoàinghimàkhônggiậndữđitìmxemđâulàsự
thậtvànguyênnhân”.Cóthểnóirằngkhôngcóđịnhnghĩanàovềngườilãnhđạotrong
thờiđạingàynaychínhxáchơnthế.
JohnGardner,ngườisánglậptổchứcCommonCausevàlàcựuBộtrưởngBộYtế,
GiáodụcvàPhúclợixãhội,đãnêulênnhữngtrởngạiđốivớingườilãnhđạobaogồm
nhữngcuộckhủnghoảngdiễnbiếnchậm,tầmcỡvàsựphứctạpcủacơquan,tổchức,sự
chuyênmônhoá,khôngkhíchốngđốilãnhđạovàsựnghiêmkhắccụthểđốivớicuộc
sốngcộngđồng.
NormanLearcũngxemkhókhăntrởngạilàmộtphầnkhôngthểthiếucủacôngtác
lãnhđạo.“Đểtrởthànhngườilãnhđạocónănglực,bạnkhôngchỉphảihướngchotậpthể
màbạnlãnhđạođiđúnghướngmàbạnphảicókhảnăngthuyếtphụchọrằngnếucóbất
cứtrởngạinàongăntrởbướcđi,chodùđólàmộtcáicâyhaylàmộttòanhàchekhuất
tầmnhìnthìbạnvẫncókhảnăngvượtqua.Bạnsẽkhônglùibướctrướcbấtcứràocản
nào ngăn cản mục tiêu của bạn. Mọi con đường đều đầy chông gai, hố sâu vực thẳm,
nhưngcáchduynhấtđểvượtqualàtiếpcậnvànhậnrõbảnchấtcủachúng.Bạnphảixem
xétliệuđóchỉlàmộtcáicâyhaycònlàcáigìkhácvàrằngchắcchắnkhôngphảibạn
khôngthểvượtqua.Nơibạnvấpngãchínhlànơikhobáuđượcchôngiấu.”
Nơibạnvấpngãchínhlànơikhobáuđượcchôngiấu.Đóchínhlàviệchọchỏitừsự

bấtngờcũngnhưtừhoàncảnhkhókhăn.Hầuhếtnhữngngườilãnhđạomàtôicódịptrò
chuyệnđềutánthànhquanđiểmnày.
Mộtvàingườitrongsốhọđãrútrađượcnhữngbàihọcquýbáutừnhữngôngchủkhó
tính,vàthậmchílàtừnhữngôngchủtồi.Sựkhácbiệtlàởchỗnhữngôngchủtồichobạn
biếtnhữnggìkhôngnênlàm.Nhữngôngchủkhótínhthìđểlạichobạnnhữngbàihọc
phứctạphơn.Mộtôngchủkhótínhcóthểlàngườiyêucầucao,haychỉtrích,haydọa
dẫm,háchdịch,thôkệchvàtínhkhíthấtthường,nhưngcũngcólúcôngtacóthểtruyền
cảmhứng,chobạntầmnhìnvàđôikhithậmchíquantâmđếnbạn.Mộtvídụđiểnhình
củaôngchủkhótínhlàôngtrùmtronggiớitruyềnthôngRobertMaxwell.Ôngthựcsựlà
mộtngườinhìnxatrôngrộngvàsaucáichếtbíẩncủaôngvàonăm1991,ngườitaphát
hiệnrarằngônglàmộtkẻlừađảo,Maxwellđãthừanhậnmìnhcótấtcảnhữngnhược
điểmnêutrêntrongmộtcuộcphỏngvấntrênchươngtrình60Phút.Ôngtađãtừngsathải
contraimìnhvìquênkhôngđónôngtạisânbayđểrồisáuthángsaulạinhậnanhtavào
làmtrởlại.


AnneBryankểchotôinghevềmộtngườichủkhótínhkhác:“Tôitừnglàmviệccho
mộtngườimàtôirấtkhâmphục,tưduycủabàấyrấttuyệtvờinhưngbàlạiluôncốtìm
saisótcủangườikhácnênđãđểmấtrấtnhiềunhânviêntốt.Bàlàmộtngườirấtthúvị,
xuất sắc, nhìn xa trông rộng và thực sự có ảnh hưởng đối với tập thể mà bà lãnh đạo
nhưnglàmviệcvớibàquảlàkhôngdễchịuchútnào.Tôiđãhọcđượcnhiềuđiềutừbàấy,
cảnhữngđiềutíchcựclẫnnhữngđiềutiêucực.Nếubạnlàngườimạnhmẽthìbạncóthể
họchỏitừnhữngngườichủtồi,nhưngbạnkhócóthểlàmđượcđiềuđónếubạnkhông
phảilàngườimạnhmẽ.”
BarbaraCordaymôtảthếnàolàmộtngườichủtồivàthếnàolàmộtngườichủkhó
tính: “Tôi đã học được nhiều điều quan trọng từ những người lãnh đạo tồi. Cũng giống
nhưkhibạnnóivềbốmẹmìnhvớiýnghĩ“mìnhsẽkhôngđốixửvớiconcủamìnhnhư
vậy”…CáchđâynhiềunămtôitừnglàmviệcchomộtngườiởNewYork,kẻlạmdụng
nhânviêncủamìnhvềcảvậtchấtlẫntinhthần.Ôngtacóthểchọnlấymộtnhânviên
củamình,dồnanhtavàochântườngrồichửirủavàsauđótrảthêmchoanhta50đôla

ngoàitiềnlương.Trongkhôngkhílàmviệcnhưvậy,tôichẳngthấynhânviênnàotrung
thànhvớicôngtyhaycốgắnglàmviệctốtcả.Thếlàtôichỉcốgắngkhôngđitheovếtxe
đổđó…TôivàBarbara,cộngsựcủatôi,đãcóthờigianlàmviệcchomộtnhàsảnxuấtrất
tàinăngvànổitiếngnhưngkhônghạnhphúctronghônnhânvàkhôngmuốnvềnhàbuổi
tối.Vàdĩnhiênchúngtôiphảilàmviệccậtlựcthâuđêm,làmviệccảcuốituầnvìôngchủ
củachúngtôikhôngcómộtcuộcsốngriêngtưđángđểôngấyquantâm.Từtấmgương
đó, tôi nhận thấy rằng bạn không thể áp đặt lối sống và đời sống riêng tư của bạn lên
nhữngngườilàmviệcchomình…Tôichorằngnếutôicótêntuổitronggiớitruyềnhình
thìđólàvìbấtcứaitừnglàmviệcchotôiđềumuốnmộtlầnnữađượclàmviệcvớitôi.”
Cựu chủ tịch tập đoàn Lucky Stores, Don Ritchey, cho rằng những người chủ khó
tínhthựcsự“thửtháchniềmtincủabạnvàbạnhọcđượcnhữngđiềumàbạnkhôngmuốn
làmhayđạidiệnchonó.Tôiđãtừngởtronghoàncảnhhoặcphảilêntiếnghoặcphảiim
lặngvàtôiđãtừbỏcôngviệcđó,quaytrởlạitrườngđạihọcvànhậnmộtchântrongbộ
phậnhànhchínhcủatrường.Mộtvàinămsau,ôngchủcũcủatôibịsathảivàtôiđược
nhậnvàothayvịtríôngấy.Cuốicùng,tôitrởthànhChủtịchtậpđoàn”.Richeyđãlàm
việcchonhiềungườichủtốtnhưngchínhngườichủkhótínhđãcóảnhhưởnglớnđếnsự
nghiệpcủaông.
Khilàmviệcvớingườichủyếukém,nhữngngườiđangrènluyệnđểtrởthànhngười
lãnhđạophảibiếtnắmbắtcơhộiđểthăngtiến.
ShirleyHustedlernói:“Mộtsốngườivềbảnchấtmuốncảthếgiớiquantâmđếnhọ
chứ không muốn quan tâm đến mọi người. Những người như vậy thường muốn những
ngườilàmviệcchomìnhquantâmđếnmình.Vớinhữngngườiđóchỉcầnmộtsựkhủng
hoảngnhưbệnh
nặng,tìnhhuốngđedọađếntínhmạnghaynhữngmấtmátlớnvềtàichínhhaytrong
cuộcsốngriêngtưđãcóthểthayđổihọhoặccáchlãnhđạocủahọ.”
Ngườichủlýtưởngđốivớinhữngngườiđangtrênđườngtrởthànhngườilãnhđạolà
ngườichủtốtnhưnglạicómộtsốnhượcđiểmlớn,vìnhờvậymàhọcóthểrútranhững
bàihọctổnghợpvềnhữngđiềunênvàkhôngnênlàm.
ErnestHemingwaynóirằngthếgiớiphávỡtấtcảchúngtavàchúngtatrưởngthành

hơntạinhữngnơikhôngnguyênvẹn.Điềunàyrấtđúngđốivớiconđườnglãnhđạo.Khả
năngvượtlênkhókhăn,thửtháchgiúpngườilãnhđạogặtháiđượcthànhcôngvànhận
thứcđượctầmnhìncủamình.
RobertDocksonkểchotôinghevềkhoảngthờigianôngbịNgânhàngMỹsathải:
“Đólàmộttrongnhữngđiềutốtđẹpnhấtxảyđếnvớitôi,bởivìnếubạncóthểlấylạitinh
thầnsaucơnsuysụp,bạnsẽrútrađượcrấtnhiềubàihọcchomình.”
MathildeKrimđãvượtquađượcmộtvậtcảnlớnhơnvàmangtínhchấtcánhân.Nhà
khoahọcvàđồngthờilànhàhoạtđộngđángkínhnàytiếtlộchotôirằngôngluôncảm
thấymìnhhơikhácngười.
ĐiềunàygợichotôinhớđếncáimàtôigọilàNhântốWallenda,mộtkháiniệmtôiđã
môtảrấtchitiếttrongcuốnNgườilãnhđạovàdovậy,tôichỉnhắclạirấtvắntắtởđây.
KhônglâusaukhidiễnviênxiếctrêndâyvĩđạiKarlWallendabịrơivàquađờivàonăm
1978khiđangbiểudiễntiếtmụcđitrêndâynguyhiểmnhấtmàôngtừngthựchiện,vợ
củaôngvàcũnglàmộtdiễnviênxiếctrêndâynóirằng:“TấtcảnhữnggìmàKarlnghĩ
đếntrongmấythángtrướclàviệcanhấybịrơikhỏidây.ĐólàlầnđầutiênKarlnghĩđến
điều đó và với tôi, dường như anh ấy đã tập trung hết sức mình vào cú ngã thay vì tập
trungđitrêndây”.Nếuchúngtasuynghĩrằngnhữnggìmìnhđanglàmsẽthấtbạinhiều
hơnviệcnghĩcáchđểlàmtốtnhữngđiềuấythìchúngtasẽkhôngthểthànhcông.
Hầunhưchẳngcóngườilãnhđạonàovàchưacóngườinàotrongsốnhữngngườimà
tôi có dịp trò chuyện đã từng kinh qua một cuộc khủng hoảng như cuộc khủng hoảng
TylenolmàJimBurkephảiđươngđầutrongnhữngnămđầuthậpkỷ80.Đólàmộtthảm
họalẽrađãcóthểhủyhoạitậpđoànJohnson&Johnson.Tuynhiên,cảtậpđoànJohnson
&JohnsonvàBurkeđềuđãvượtlên,trởnênmạnhmẽhơnvàsángsuốthơnbaogiờhết.
Burkeđãkểrấtnhiềuvềcuộckhủnghoảngvàtôinhậnthấyrõmộtđiềulàtrongsuốtthời
gianđó,khôngcólúcnàoôngnghĩrằngmìnhsẽkhôngvượtquađược.
Cóthểbạnvẫncònnhớ,mộtsốngườiđãchếtvìchấtđộcđượcđưavàotrongviên
thuốcTylenol.Tinđồnlannhanhnhưgió,nótrởnênkịchtínhvàđángsợhơnvìkhông
ngườinàobiếtaiđãđưachấtđộcvàotrongthuốcTylenol,tạisaoaiđólạilàmnhưvậyvà
cóbaonhiêuvỉthuốcTylenolbịtẩmchấtđộc.Burkengaylậptứcnhậntráchnhiệmgiải

quyết cuộc khủng hoảng. “Tôi biết tôi phải làm điều đó và tôi biết tôi sẽ thành công,”
Burkenói.“Cảđờitôichưabaogiờxuấthiệntrêntruyềnhìnhnhưngtôihiểuvấnđềvàtôi
hiểucôngchúngmuốngì.Tôicóbanhómriêngbiệtđảmnhậnviệcnghiêncứu,khảosát:
một nhóm nghiên cứu vấn đề từ quan điểm của toàn tập đoàn Johnson & Johnson, một
nhómnghiêncứuvấnđềtrênquanđiểmsảnphẩmvàmộtnhómlàmviệcbênngoài,quay
phim,phỏngvấnngườitiêudùng.Mỗitối,tôiđềuđembăngghihìnhvềnhàvàtôinhận
thấytấtcảnhữngngườithamgiacũngđềuxemnó.Nhờvậy,chúngtôicóthểlắngngheý
kiếnngườitiêudùng,nhìnthấyhọcũngnhưcóthểnhậnthấytrạngtháitìnhcảmvàphản
ứngcủahọ.”
“Tôi đã được đào tạo về nghiên cứu thị trường và tiếp thị tiêu dùng. Tôi hiểu giới
truyềnthông.Tôilàngườimêtintứcvàtôiđãvàilầnlàmviệcvớigiớitruyềnthông.Tôi
biếtnhữngngườiđứngđầutrong
giới truyền thông, biết liên hệ với ai và biết phải nói chuyện với họ như thế nào.
Khôngphảilàtôithấylolắngvìphảixuấthiệnmộtmìnhtrêntruyềnhìnhnhưngtôimuốn


giớitruyềnthônghiểuđượcvấnđềvàlàmviệcmộtcáchcótráchnhiệm.Tôibiếtvềlâu
vềdàithìcôngchúnglànhữngngườiquyếtđịnhkhôngchỉđốivớiloạithuốcTylenolvà
tập đoàn Johnson & Johnson mà còn đối với phương thức tiếp thị thuốc bên ngoài cửa
hàngnóichung.Tôiđãlàmviệctrongcănphòngnày12tiếngmộtngày.Tôikhẩnkhoản
xinlờikhuyêncủamọingườibởichưacóaitừnggặpphảimộtvấnđềnhưvậy.Đâylà
mộtvấnđềhoàntoànmới.”
“Contraitôiđãđưaramộtnhậnxétrấtthúvị.Nónóirằngtôicómộttriếtlýsốngmà
tôicảmnhậnvềnórấtrõràng,vàbỗngnhiên,quacơnhoạnnạn,triếtlýsốngấyđược
kiểmchứngvàtấtcảnhữngtrảinghiệmcủatôiđãđượcvậndụngmộtcáchđộcđáo.Một
sốngườicónănglựcnóivớitôirằnghọkhôngthểlàmnhữngviệcmàtôilàmvàothời
điểmbấygiờvàchỉcómộtngườiủnghộtôi.Tôibiếtrằngchúngtôikhôngphảilànhững
gãtồivàtôitintưởngvàobảnchấtcôngbằngcủahệthống,vàtôicũngtinnỗlựccủa
chúngtôisẽđượcđềnđápmộtcáchcôngbằng.Nhưngkhitôiquyếtđịnhxuấthiệntrong
chươngtrình

60PhútthìtrưởngBộphậnquanhệcôngchúngnhậnxétrằngđólàquyếtđịnhtệhại
nhấtcủamộtngườitrongtậpđoànJohnson&Johnsontừtrướcđếnnay,vàaiđánhcược
sựtồnvongcủatậpđoàntheocáchđóthìquảlàvôtráchnhiệm.Nóirồianhtabướcra
ngoàivàđóngsầm
cửa.”
“Cáchđâynhiềunăm,tôiđãtừngcộngtácvớiMikeWallace,tôicũngđãcócuộcgặp
gỡvớianhấyvànhàsảnxuấtcủaanh,mộtngườikhótínhnhấtmàtôitừnggặp.Ôngtađã
từnglàmộtluậtsưcôngtốvàcáchxửsựcủaôngtayhệtnhưmộtluậtsưcôngtốvậy.
Tómlạilànếuchúngtôithẳngthắnvớihọthìmọiviệcsẽổnvàchúngtôiđãlàmđược
điềuđó.Saubuổiphátsóngchươngtrình,chúngtôiđãthựchiệnmộtcuộckhảosátvà
nhậnthấyrằng,nhữngngườicóxemchươngtrìnhcókhuynhhướngmuốnmuasảnphẩm
củachúngtôihơnlànhữngngười
khôngxem.TôicũngđãxuấthiệntrênchươngtrìnhcủaDonahue.Ôngấyquảlàđã
hỗtrợvàgiúpđỡtôirấtnhiều.”
“Tôichorằnggiảiphápcủatôisẽthànhcôngbởitôitinrằngchúngtôicóđượcsức
mạnhtolớncủatoànbộcôngtymàtrướcđó,chúngtôichưabaogiờhuyđộngtới.Chúng
tôiđãgọichotấtcảcácbácsĩtrongnướcđểhỏivềthuốcTylenol.Trongnộibộ,chúngtôi
cótấtcảnhữnggìmàchúngtôicần,kểcảsứcmạnhvềđạođức.Chỉquamộtđêm,chúng
tôiđãxâydựnggầnnhưhoàntấtmộtquytrìnhđónggóimới.Côngviệcđóthôngthường
phải mất khoảng hai năm trời mới có thể hoàn thành. Nhưng điều quan trọng nhất là
chúngtôiluônđặtcôngchúnglênvịtríhàngđầu.Chúngtôikhôngbaogiờgiấudiếmhọ
bấtcứđiềugìvàcốgắngtrungthựcđếnmứccóthể.Kếtquảđạtđượccàngcủngcốthêm
niềmtincủatôirằngnếubạnchơimộtcáchtrungthựcthìsẽgặtháiđượckếtquảtốt.”
“Trongnhữngngàyđó,tôichỉănthứcănvặtvàmỗiđêmchỉngủ
3hay4tiếngđồnghồ.Tuynhiên,điềuđódườngnhưchẳnglàmtôibậntâm.Tôinghĩ
rằngđúnglàcơthểbạncóthểsảnsinhranhữngchấtcầnthiếtđểbạncóthểđươngđầu
vớinhữngtìnhhuốngkhẩncấp.Tôicũngchorằngtôitồntạiđượclàdotôibiếtchúngtôi
đanggiảiquyếtvấnđềtốt.TôitintưởngchúngtôisẽcứuđượcnhãnhiệuTylenolvàsự
thậtlàcuốicùng,chúngtôiđãlàmđượcđiềuđó.”