Bài giảng An toàn thông tin và quản trị rủi ro thương mại điện tự: Chương 3 - TS. Chử Bá Quyết

C a SV: ....................................................

8/7/2017

1
K

Khoa TM T_ HTM

TMĐT ĐHTM

N i dung
1. Nh n bi t r i ro bán hàng tr c tuy n

NH N BI T R I RO KINH DOANH
TRONG TH
NG M I I N T

K

1.

3. Nh n bi t r i ro đ u giá, đ u th u tr c tuy n
4. R i ro kh i nghi p kinh doanh đi n t
5. Nh n bi t r i ro th

TMĐT ĐHTM

Nh n bi t r i ro bán hàng tr c tuy n

K

1.

• Bán hàng tr c tuy n (online selling) là
• Nh n bi t các r i ro:
i. Th tr ng (market risk)
ii. R i ro t khách hàng
iii. R i ro t nhà cung ng (supplier risk)
iv. R i ro trong v n chuy n (shipping risk)
v. R i ro trong giao nh n hàng (delivery risk)
vi. R i ro trong thanh toán (risk in e-payment)

K

1.

ng m i m ng xã h i

U
M
_T
TM
H
D

Biên so n: TS. Ch Bá Quy t

GV B môn QTTN TM T

2. Nh n bi t r i ro mua hàng tr c tuy n

Th tr

Nh n bi t r i ro bán hàng tr c tuy n

Th tr ng (market risk)
Khó xác đ nh t ng c u tr c tuy n, kh n ng b đ ng
trong d tr hàng hóa.
Kh ng ho ng th a  nguy c gi m giá, t ng chi phí,
t n kho quá m c;
Kh ng ho ng thi u  không đáp ng nhu c u đ t hàng
k p th i, đúng lúc
Mua hàng có tính mùa v

TMĐT ĐHTM

Nh n bi t r i ro bán hàng tr c tuy n
ng (market risk)

TMĐT ĐHTM

K

1.

TMĐT ĐHTM

Nh n bi t r i ro bán hàng tr c tuy n

Khách hàng

T p khách hàng không n đ nh, s di chuy n quá

Nh ng khách hàng l n đ u giao d ch

nhanh c a khách hàng trên web, nhi u s l a ch n, gi

Khách hàng mua hàng v i s l

khách hàng

Khách hàng đ n t th tr

l i web khó kh n

Nhu c u, th hi u khách hàng thay đ i quá nhanh
Hàng t ng giá khi đã ch p nh n đ n hàng tr c tuy n

Bài gi ng ATTT&QTRR trong TM T

ng l n

ng đã có c nh báo

Khách hàng s d ng đ a ch email mi n phí đ đ t hàng
n đ t hàng yêu c u g i hàng nhanh và kh n c p


C a SV: ....................................................

K

1.

8/7/2017

TMĐT ĐHTM

Nh n bi t r i ro bán hàng tr c tuy n

K

1.

Khách hàng
n đ t hàng yêu c u g i hàng đ n các qu c gia, khu
v c có c nh báo r i ro cao
Nhi u th thanh toán m t đ n hàng và yêu c u g i
hàng đ n m t đ a ch
M t th th c hi n nhi u giao d ch trong m t th i gian
ng n

Nh n bi t r i ro bán hàng tr c tuy n
Khách hàng
M t th th c hi n nhi u giao d ch và yêu c u g i hàng
đ n nhi u đ a ch khác nhau
Nhi u th đ

c thanh toán t m t đ a ch Internet (IP)

Khó xây d ng khách hàng trung thành so v i bán hàng
truy n th ng

U
M
_T
TM
H
D
K

1.

TMĐT ĐHTM

TMĐT ĐHTM

Nh n bi t r i ro bán hàng tr c tuy n

K

1.

Nhà cung ng (supplier risk)

TMĐT ĐHTM

Nh n bi t r i ro bán hàng tr c tuy n

RR v n chuy n HH (shipping & delivery risk)

Container hàng t nhà cung ng n c ngoài b ách t c
H i Quan b i s thay đ i chính sách ho c s c trong
quá trình v n chuy n, d n t i không có hàng đ bán.

K

1.

TMĐT ĐHTM

Nh n bi t r i ro bán hàng tr c tuy n

RR trong giao hàng
Hàng hóa v t th : đ i v i thanh toán COD, khách hàng có
th không nh n hàng (ko nghe đi n tho i, tránh né, đ a ra
các lí do khác… )  gây khó kh n cho nhân viên giao hàng,
làm t ng chi phí v n chuy n
Hàng hóa không phù h p v i đ n hàng
Hàng s hóa: v n đ b n quy n và các RR thông tin (CIA).
Giao hàng s hóa liên quan đ n truy n thông tin, d li u qua
m ng Internet và m ng truy n thông có th b ch n gi ,
ch nh s a…

Bài gi ng ATTT&QTRR trong TM T

K

1.

TMĐT ĐHTM

Nh n bi t r i ro bán hàng tr c tuy n

R i ro thanh toán (risk in e-payment)
Gian l n trong thanh toán đi n t
S xu t, l i trong chuy n kho n
DN b h n ch trong công tác xác th c khách hàng:
không ki m tra đ c th v t lý, hóa đ n không có ch
ký c a ng i mua.
Giao d ch thanh toán thành công trên c ng thanh toán
tr c tuy n ch a ph i là m t giao d ch mua bán hàng
hóa thành công.


C a SV: ....................................................

K

1.

TMĐT ĐHTM

8/7/2017

K

TMĐT ĐHTM

Nh n bi t r i ro bán hàng tr c tuy n
R i ro thanh toán (risk in e-payment)

Ng i bán không phát hi n đ c hi u l c c a th đã
h th n
Ng i bán hàng v t h n m c cho phép mà không
nh n đ c s đ ng ý c a đ n v c p phép
S a ch a s ti n trên hóa đ n
Ng i mua thay đ i quy t đ nh mua,

U
M
_T
TM
H
D
K

TMĐT ĐHTM

Phân lo i r i ro thanh toán đi n t

• R i ro xu t trình th thanh toán (Clear and present
risk): RR x y ra khi thông tin chi ti t c a khách hàng,
nh s th b đánh c p khi th đ c xu t trình cho
thanh toán t i các qu y thanh toán c a nhà hàng, c a
hàng bán l và máy ATM.

•

e d a n (Hidden threats): RR x y ra trong quá
trình thành toán tr c tuy n, qua th đi n t , đi n tho i
ho c fax.

K

TMĐT ĐHTM

Phân lo i r i ro thanh toán đi n t

• ATM skimming: c ng gi ng nh hành vi tr m c p danh
tính th ghi n , k tr m s d ng thi t b đi n t n đ l y
c p các thông tin cá nhân đ c l u tr trên th c a ch
th và l y c p s PIN đ truy c p vào tài kho n c a ch
th . Skimming th g m 2 vi c:
• Ph n đ u tiên là skimmer chính nó, m t đ u đ c th đ c
đ t trên khe c m th th c s c a máy ATM. Khi tr t th
vào máy ATM, ch th không bi t đang tr t th thông
qua đ u đ c gi , thi t b scans và l u tr t t c các thông
tin trên d i t .

Bài gi ng ATTT&QTRR trong TM T

K

TMĐT ĐHTM

Phân lo i r i ro thanh toán đi n t

• Intercept/mail non-receipt fraud: i u này x y ra khi
đ i th hay th m i c a ch th b đánh c p tr c khi
đ c chuy n t i ch th . Ví d , vi c s d ng các h p th
ngoài c ng, không chuy n th tr c ti p đ n tay ch th đã

t o ra các l h ng cho lo i gian l n này.
• Th gi m o/nhân b n (Skimming/cloning/counterfeit
cards): Các d i t c a th ch a thông tin mà k l a đ o
c n l y đ c.

K

TMĐT ĐHTM

Phân lo i r i ro thanh toán đi n t

truy c p vào tài kho n trên m t máy ATM, k tr m c n có s
PIN.
• B ng cách đ t máy nh đi kèm trong - n trên ho c g n các
máy ATM, máy nh gián đi p nh đ c đ nh v đ có đ c
m t cái nhìn rõ ràng c a bàn phím và ghi l i t t c các hành
đ ng s PIN c a ATM.
• M t s ch ng trình ATM skimming s d ng bàn phím gi
thay cho máy nh đ ch p s PIN. C ng gi ng nh card
skimmer đ c đ t khít (fit over) vào khe c m th t c a máy
ATM, bàn phím l t skimming đ c thi t k đ ng y trang
(nh m t chi c bao g ng tay).
• Có th đánh c p thông tin th mà không c n skimming*.


C a SV: ....................................................

8/7/2017

20

K

TMĐT ĐHTM

Khoa TM T_ HTM

2. R i ro đ i v i mua hàng tr c tuy n

Phân lo i r i ro thanh toán đi n t
Các PP s d ng keystroke logging:

• Ng i mua b h n ch trong công tác xác th c hàng hóa
hay d ch v : không đ c ki m tra hàng hóa tr c khi
thanh toán.

• S d ng ph n c ng và ph n m m
• Phân tích d i b ng đi n t (electromagnetic analysis)

• Mua ph i hàng kém ch t l

• Phân tích âm (acoustic analysis).

• Hàng hóa nh n đ

• Phishing

ng, hàng đ n ch m

c không đáp ng kì v ng, Giao nh n

các hàng hóa v t th , h u hình: không t

ng đ ng nh

mô t , khuy t t t.

U
M
_T
TM
H
D
21

Khoa TM T_ HTM

2. R i ro đ i v i mua hàng tr c tuy n

• RR ch s h u th thanh toán:

3. Nh n bi t RR đ u giá, đ u th u tr c tuy n

l mã s bí m t (PIN)

• Theo th ng kê NW3C/FBI 2007 ch ra r ng gian l n đ u

đ ng th i làm m t th mà ch a k p báo cho ngân hàng

giá tr c tuy n là lo i vi ph m ph bi n nh t đã báo cáo

phát hành th .

• B y m ng l

i đa c p: bán hàng đa c p TM T – tr

cho Trung tâm Khi u n i t i ph m Internet. Trong s

ng

207.492 khi u n i gi a 1/1 đ n 31/12/2006, gian l n đ u

h p MB24,

• Mua hàng t website n

giá tr c tuy n chi m 45% c a 86.279 tr

c ngoài, các r i ro có ngu n g c

t thay đ i chính sách, quy đ nh pháp lu t – tr

22

Khoa TM T_ HTM

ng h p đ

cđ

c p t i các c quan th c thi pháp lu t c a M và chi m

ng h p

33% giá tr t n th t.

đ u t vào Bitcoin.

23

K

Khoa TM T_ HTM

3. Nh n bi t RR đ u giá, đ u th u tr c tuy n

• C ng

i mua và ng

i bán (th

ng nhân) đ u có th tr

thành n n nhân c a gian l n đ u giá tr c tuy n. M t s
cách th c di n ra trong ho c sau các đ u giá tr c tuy n.

Bài gi ng ATTT&QTRR trong TM T

TMĐT ĐHTM

National Crime Prevention Council

Các cách th c mà các cu c đ u giá tr c tuy n có th b khai thác ho c
s d ng b i các nhà đ u giá và nhà th u nh sau (Adams 2006; Boyd &
mao 2000):


C a SV: ....................................................

K

8/7/2017

3. Nh n bi t RR đ u giá …

TMĐT ĐHTM

Các r i ro đ u giá tr c tuy n

K

TMĐT ĐHTM

• L i trong giao hàng (Failure to deliver goods): n v t
ch c đ u giá giao hàng ch m, ch t l ng kém, không đúng
miêu t ban đ u, th m chí không giao hàng cho ng
• Không chuy n hàng (Failure to ship): Ng
không g i hàng hóa sau khi nh n đ

i mua

i bán đ u giá

c ti n.

VD: tháng 2 n m 2005, m t ng i đàn ông Queensland đã b
k t t i vì không chuy n hàng cho ng i đ u giá sau khi đã
tr ti n.

U
M
_T
TM
H
D
3. Nh n bi t RR đ u giá …
K

• Tránh né th u (Bid siphoning): ng i bán đ u giá tránh
né tr phí (kho n hoa h ng cho site đ u giá) b ng cách giao
d ch v i các ng

K

•

i đ u giá quan tâm tr c ti p.

• Bid siphoning c ng x y ra khi ng

ch site đ u giá, ng i mua không còn đ
website bán đ u giá lúc đ u.

K

cb ov b i

TMĐT ĐHTM

3. Nh n bi t RR đ u giá …

• Thông th u (Shilling): gian l n c a ng i bán (s d ng
m t đ ng ký thay th ) ho c k t h p c a ng i bán đ t ng
m nh giá c hàng hóa, còn đ
thông đ ng.

c g i là gian l n th u và

• Thông th u x y ra khi b t k ai bao g m thành viên gia
đình, b n, nhân viên… đ u giá m t m t hàng v i ý đ nh t o
ra s t ng giá gi t o. Ngoài ra, các thành viên không th
đ t giá th u ho c mua các m t hàng đ t ng gi t o ph n
i bán ho c đ c i thi n tr ng thái tìm ki m c a

Bài gi ng ATTT&QTRR trong TM T

TMĐT ĐHTM

a ra c h i th hai (Second chance offers): các nhà

th u thua th u c a m t cu c th u kín tr c tuy n đ c m i
m t c h i th u th hai đ mua cùng lo i m t hàng ngo i
tuy n

i bán đ u giá thu hút

các ng i đ u giá d i kh i các trang web đ u giá h p pháp
b ng cách cung c p các m t hàng gi ng nhau v i m c giá
th p h n. H có ý đ nh l a ng i tiêu dùng vào g i ti n mà
không c n cung c p các m t hàng. B ng cách d i kh i đ a

h i c a ng
m t hàng

3. Nh n bi t RR đ u giá …

TMĐT ĐHTM

•

u th u gi danh (Shell auction): th c ra là không có ý
đ nh bán, đ u giá, ch ý đ c thành l p cho m c đích thu
th p thông tin ng i th u, c s th tín d ng, sau đó đ c
s d ng đ t o đi u ki n cho vi c ph m t i, ho c l y c p
thông tin danh tính

K

TMĐT ĐHTM

3. Nh n bi t RR đ u giá …

• Tham gia đ u giá nh ng không có c h i th ng mà ch
m t ti n: V i mô hình đ u giá tr phí, ng i tham gia ph i
n p ti n đ mua l n đ u. Ví d : 100 k mua đ c 100 đi m,
m i l n “bid” (đ n v dùng đ đ t giá) là m t 1 đi m; dù
th ng hay không, s đi m này c ng b tr , ch ng i t
ch c là đ c ti n. Vì v y, ng i t ch c th ng chia nh
các b c giá đ có nhi u ng i tham gia. B c giá càng
nh thì s l n đ t “bid” càng nhi u, ng
đ c nhi u đi m c a ng i đ u giá.

i t ch c s thu


C a SV: ....................................................

K

8/7/2017

TMĐT ĐHTM

K

3. Nh n bi t RR đ u giá …
• RR đ i v i đ u giá ng
v i ng

c: hình th c đ u giá không minh b ch

i ch i n u website đ u giá ng

tin v quá trình đ t giá c a ng
t

ng có ng

c không c p nh t thông

i tham gia, làm phát sinh hi n

i “đ t nhiên” th ng cu c vào phút chót ho c m c

giá th ng cu c r t b t ng mà nhi u ng
nào đ t đ
•

i tham gia không th

c do website không cung c p chi ti t t ng b

u giá không minh b ch d n đ n tr

c giá.

i th p đi m

i 1.00 đi m… C ng không lo i tr ng

• Ch n th u (Bid shielding): khi m t ng i th u gian l n
/không trung th c trong m t đ u giá tr c tuy n đ a ra giá
th p trong khi ng i thông đ ng đ t giá th u r t cao. Các
nhà th u khác không mu n c nh tranh v i giá cao, vì v y
h b cu c đ u giá. Ngay tr c khi đóng c a đ u giá,
ng i th u gian l n rút th u và b t đ u đ u th u d i m t
tên khác.
• Ng

i do

i th u thông đ ng sau đó b th u, k t qu giá th u

th p h n đ

c ch p nh n.

U
M
_T
TM
H
D

có th th ng ng

ng h p ng

TMĐT ĐHTM

3. Nh n bi t RR đ u giá …

h th ng sinh ra có vô s đi m đ th ng các thành viên khác.

K

TMĐT ĐHTM

3. Nh n bi t RR đ u giá …

4. R i ro kh i nghi p kinh doanh đi n t

• Hàng hóa th tr ng ch đen (Black market goods). The
seller offers goods that are stolen and/or copied (e.g.,
software, music CDs, and videos). Often they arrive with
no warranty, instructions, or box.

• D án TM T
• Các l u ý:
Ý t ng kinh doanh TM T li u có kh thi
Chi phí đ u t ban đ u
Ai đ u t
T ch c qu n lý ntn?
Chi phí v n hành,
Chi phí qu ng cáo;
Th tr ng
L i nhu n, th i gian hòa v n
Tri n v ng

35

Khoa TM T_ HTM

R i ro đ i v i in setting up an e-business

• Khó kh n
V n s kh i đ u nan!!! Tay tr ng d ng nghi p. Thi u
kinh nghi m, ki n th c, v n, nh ng nhi u m o hi m =
high risk  d đ v , th t b i
D báo không chính xác nhu c u th tr ng
Vi ph m các quy đ nh pháp lu t
Thi u kinh nghi m qu n lý, h p tác, c ng s : liên k t
l ng l o, xung đ t, mâu thu n trong qu n lý.
Áp l c th i gian: th i gian đ thuy t ph c nhà đ u t
m o hi m.

Bài gi ng ATTT&QTRR trong TM T

34

Khoa TM T_ HTM

Khoa TM T_ HTM

R i ro đ i v i in setting up an e-business

• Khó kh n
M t s n nghi p, tr ng tay, k c ph m t i

36

C a SV: ....................................................

K

8/7/2017

Tham kh o: 26 t trong tài kho n
VPBank bi n m t: Khách hàng t
ngân hàng đùn đ y

TMĐT ĐHTM

K

Ví d : V Nguy n Hà ông và i u 292 BLHS
C ng đ ng start-up lo thành t i ph m vì lu t m i
Vi c nêu tên m t s d ch v liên quan đ n nhi u start-up hi n nay
trong B Lu t hình s khi n c ng đ ng kh i nghi p lo l ng v kh
n ng vi ph m pháp lu t, song c ng có ý ki n chuyên gia cho r ng
c n có cách hi u chính xác v quy đ nh trên.

TMĐT ĐHTM

/>
U
M
_T
TM

H
D
39

K

Khoa TM T_ HTM

5. Nh n bi t RR TM m ng xã h i

• Ng i dùng SM có th b rò r thông tin cá nhân, thông tin kinh doanh vô ý
ho c s ý. Ví d , m t hình nh ch p đ c đ ng t i ngay có th g i ý thông
tin cá nhân v đ a đi m ng i dùng đang đâu; ho c nh ng thông tin cá
nhân khác đ c khai thác (đi n tho i, gia đình, ngh nghi p…)
• Ng i dùng SM có th g i các n i dung racially or sexually offensive
content, ph báng, nói x u cá nhân, t ch c s d ng các ph ng ti n SM đ
vi ph m pháp lu t, chính sách s d ng c a trang m ng xã h i, vi ph m bí
m t riêng t .
• M t s n i dung ph ng ti n truy n thông xã h i t o thành h s kinh
doanh ph i đ c b o qu n phù h p v i yêu c u l u gi công ty, và quy
đ nh pháp lu t, nh ng đi u đó có th không đ c l u tr m t cách thích
h p.
•
a đi m đ phát tán các mã đ c, virus

41

Khoa TM T_ HTM

Các r i ro truy n thông xã h i

Ví d :
• Koobface m c tiêu sâu này ch y u là Facebook, nh ng c ng Twitter,
MySpace và các trang web m ng xã h i khác. M c tiêu c a nó là đ thu
th p thông tin đ ng nh p cho m c đích xây d ng m t m ng peer-to-peer
botnet.
• Boonana Written in Java and first reported in late October 2010,
Boonana targets Macs and operates much like Koobface.
• Bugat Related to the infamous keystroke-logging malware Zeus,
Bugat has been delivered in a large-scale phishing attack against
LinkedIn.

Bài gi ng ATTT&QTRR trong TM T

TMĐT ĐHTM