Nghiên cứu áp dụng test Ces - DC sàng lọc trầm cảm trẻ em tại Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên

Nguyễn Thị Phương Loan và Đtg

Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ

89(01/2): 77 - 82

NGHIÊN CỨU ÁP DỤNG TEST CES – DC SÀNG LỌC TRẦM CẢM TRẺ EM
TẠI BỆNH VIÊN ĐA KHOA TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN
Nguyễn Thị Phương Loan1*, Lường Thị Phương Liên1, Đàm Bảo Hoa2
1

Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên
2
Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên

TÓM TẮT
Mục tiêu: nghiên cứu áp dụng test CES-DC sàng lọc trầm cảm trẻ em tại bệnh viện đa khoa TW
Thái Nguyên. So sánh test CES -DC với test trầm cảm Beck.
Phương pháp: sử dụng thiết kế nghiên cứu đánh giá độ nhạy và độ đặc hiệu, so sánh với test Beck
và kết quả khám lâm sàng chuyên khoa (tiêu chuẩn vàng).
Kết quả: khả năng chẩn đoán của test CES – DC đo lường bằng diện tích dưới đường cong ROC
đạt 0,9656. Ngưỡng chẩn đoán trẻ nghi ngờ có rối loạn trầm cảm khi sử dụng test CES – DC là ≥
13 điểm với độ nhậy là 90,91% và độ đặc hiệu là 93,59%. Có sự đồng nhất cao trong chẩn đoán
khi sử dụng test Beck và test CES – DC Sàng lọc trầm cảm trẻ em.
Từ khóa: Test CES-DC; trầm cảm trẻ em; test Beck; ngưỡng chẩn đoán; độ nhạy, độ đặc hiệu.

ĐẶT VẤN ĐỀ*
Trầm cảm là một bệnh thường gặp trong tâm
thần học. Theo thống kê của tổ chức Y tế thế
giới hàng năm có khoảng 3- 5% dân số thế
giới rơi vào trạng thái trầm cảm [4].Ở Việt

Nam theo nghiên cứu của Trần Viết Nghị,
Nguyễn Đăng Dung, Nguyễn Viết Thiêm và
cộng sự 1997 thì tỷ lệ trầm cảm khoảng 2-5%
[1]. Rối loạn này ngày càng có xu hướng gia
tăng ở lứa tuổi trẻ, đặc biệt trẻ em ở lứa tuổi
thanh, thiếu niên trong môi trường sống hiện
nay thường bị tác động bởi nhiều yếu tố như:
Sự biến đổi lớn về sinh học và cơ thể nên rất
nhậy cảm và dễ bị tổn thương, đồng thời ở
giai đoạn này trẻ thường thích thể hiện mình
khi bị chối bỏ hoặc chê bai thường biểu hiện
bằng các triệu chứng trầm cảm, bên cạnh đó
áp lực học hành, sang chấn tâm lý, ảnh hưởng
của các trò chơi điện tử…cũng là nguyên
nhân chính dẫn đến trầm cảm. Trên thực tế có
nhiều trẻ em rơi vào trạng thái trầm cảm mà
chưa được phát hiện kịp thời nên gây ra
những hậu quả nghiêm trọng cho chính bản
thân các em như học tập giảm sút, bỏ học và
nguy hiểm hơn cả là tự sát ảnh hưởng xấu
đến gia đình, xã hội. Do đó rối loạn trầm cảm
ở trẻ em cần phải được quan tâm một cách
*

thích đáng, nhất là ở các nước đang phát triển.
Hiện nay vấn đề trầm cảm ở trẻ em vẫn chưa
được phát hiện sớm và còn gặp nhiều khó
khăn. Các bác sỹ phòng khám nhi, phòng
khám Tâm thần còn thiếu công cụ sàng lọc để
khám và chẩn đoán sớm trầm cảm. Vì vậy

chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này với
mục tiêu:
- Nghiên cứu áp dụng test CES-DC sàng lọc
trầm cảm trẻ em tại bệnh viện đa khoa TW
Thái Nguyên.
- So sánh test CES -DC với test trầm cảm Beck
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu: Trẻ em đến khám
bệnh tại phòng khám tâm thần, phòng khám
nhi Bệnh viện đa khoa TW Thái Nguyên.
Thời gian và địa điểm nghiên cứu
- Thời gian: Từ tháng 01/2009 đến tháng
12/2009
- Địa điểm: Phòng khám tâm thần, phòng khám
nhi Bệnh viện đa khoa TW Thái Nguyên.
Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng thiết kế
nghiên cứu đánh giá độ nhạy và độ đặc hiệuCách chọn mẫu: Tất cả các trẻ từ 10 - 16 tuổi
đến khám tại phòng khám tâm thần, phòng
77

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




Nguyễn Thị Phương Loan và Đtg

Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ

khám nhi Bệnh viện đa khoa TW Thái
Nguyên, tự nguyện và được cha mẹ cho phép
tham gia vào nghiên cứu.
- Cỡ mẫu: 100 trẻ.
Chỉ tiêu nghiên cứu:
- Các đặc điểm nhóm nghiên cứu: Tuổi, giới,
dân tộc.
- Kết quả test CES-DC và test Beck, so sánh
kết quả 2 test.
Kỹ thuật thu thập số liệu:
- Sử dụng bảng câu hỏi CES-DC và test Beck.
- Phỏng vấn trẻ và trẻ tự điền.
Xử lý số liệu:
Phân tích độ nhạy và độ đặc hiệu, ngưỡng cut
off trong việc sử dụng test để chẩn đoán.
Dùng đường cong ROC để so sánh kết quả
của 2 test. Đánh giá độ đồng nhất trong chẩn
đoán trầm cảm bằng chỉ số Kappa. Sử dụng
sự hỗ trợ của phần mềm STATA 10.0
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Đặc điểm chung

89(01/2): 77 - 82

Bảng 1: Đặc điểm lứa tuổi
Tuổi
10
11
12

13
14
15
16
Tổng

Tỷ lệ (%)
8
6
8
6
49
13
10
100

Nhận xét: tỷ lệ trẻ đến khám nhiều nhất là lứa
tuổi 14.
Bảng 2: Đặc điểm giới tính và dân tộc
Đặc điểm
Giới
Dân tộc

Nam
Nữ
Kinh
Thiểu số

Tỷ lê (%)
51

49
93
7

Nhận xét: tỷ lệ nam và nữ tương đương nhau
nam chiếm 51%, nữ 49%. Dân tộc kinh chiếm
đa số với tỷ lệ 93%.

Bảng 4: Kết quả phân tích độ nhậy, độ đặc hiệu và ngưỡng chẩn đoán của test Beck
Ngưỡng

Độ nhậy
Độ đặc hiệu Ngưỡng
LR+
LRchẩn đoán
phân loại đúng
-----------------------------------------------------------------------------( >= 0 )
100.00%
0.00%
22.00%
1.0000
( >= 1 )
100.00%
34.62%
49.00%
1.5294
0.0000
( >= 2 )
100.00%
50.00%

61.00%
2.0000
0.0000
( >= 3 )
100.00%
65.38%
73.00%
2.8889
0.0000
( >= 4 )
95.45%
79.49%
83.00%
4.6534
0.0572
( >= 5 )
90.91%
87.18%
88.00%
7.0909
0.1043
( >= 6 )
86.36%
91.03%
90.00%
9.6234
0.1498
( >= 7 )
81.82%
94.87%

92.00%
15.9545
0.1916
( >= 8 )
81.82%
97.44%
94.00%
31.9091
0.1866
( >= 10 )
63.64%
97.44%
90.00%
24.8182
0.3732
( >= 11 )
45.45%
97.44%
86.00%
17.7273
0.5598
( >= 12 )
36.36%
98.72%
85.00%
28.3636
0.6446
( >= 13 )
31.82%
98.72%

84.00%
24.8182
0.6907
( >= 14 )
22.73%
98.72%
82.00%
17.7273
0.7828
( >= 15 )
18.18%
100.00%
82.00%
0.8182
( >= 16 )
13.64%
100.00%
81.00%
0.8636
( >= 21 )
9.09%
100.00%
80.00%
0.9091
( >= 29 )
4.55%
100.00%
79.00%
0.9545
( > 29 )

0.00%
100.00%
78.00%
1.0000

---------------------------------------------------------------------------78

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




Nguyễn Thị Phương Loan và Đtg

Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ

Kết quả khám lâm sàng của bác sỹ chuyên
khoa tâm thần
Bảng 3: Kết quả khám lâm sàng
Kết quả khám lâm sàng
Không trầm cảm
Trầm cảm

Tỷ lệ (%)
78
22

Nhận xét: Trong tổng số 100 trẻ đến khám tỷ
lệ trầm cảm chiếm 22%.
Kết quả độ nhậy, độ đặc hiệu Test Beck.

Phân tích độ nhậy, độ đặc hiệu của test trầm
cảm Beck bằng cách so sánh điểm test Beck
với kết quả khám lâm sàng của bác sỹ chuyên
khoa tâm thần (tiêu chuẩn vàng) và xác định
điểm cut off (ngưỡng chẩn đoán).

89(01/2): 77 - 82

Ngưỡng chẩn đoán của test được xác định
chính là điểm mà tại đó tích Độ nhạy × Độ
đặc hiệu là lớn nhất.
Qua bảng 4, ta nhận thấy tại điểm cut off = 5
điểm tích Độ nhạy x Độ đặc hiệu của test Beck
là lớn nhất. Như vậy, điểm ngưỡng chẩn đoán
trầm cảm trẻ em của Beck là 5 điểm và tại đó,
độ nhậy là 90,91% và độ đặc hiệu 87,18%.
Kết quả độ nhậy, độ đặc hiệu của test CES - DC
Tương tự như đã thực hiện với test Beck,
phân tích độ nhậy, độ đặc hiệu của test trầm
cảm CES - DC bằng cách so sánh điểm test
CES - DC với kết quả khám lâm sàng của bác
sỹ chuyên khoa tâm thần (tiêu chuẩn vàng) và
xác định điểm cut off (ngưỡng chẩn đoán).
Ngưỡng chẩn đoán của test được xác định
chính là điểm mà tại đó tích Độ nhạy x Độ
đặc hiệu là lớn nhất.

Bảng 5. Kết quả phân tích độ nhậy, đô đặc hiệu và ngưỡng chẩn đoán của test CES – DC
Ngưỡng
Độ nhậy

Độ đặc hiệu Ngưỡng
LR+
LRchẩn đoán
phân loại đúng
-----------------------------------------------------------------------------( >= 0 )
100.00%
0.00%
22.00%
1.0000
( >= 1 )
100.00%
30.77%
46.00%
1.4444
0.0000
( >= 2 )
100.00%
44.87%
57.00%
1.8140
0.0000
( >= 3 )
100.00%
53.85%
64.00%
2.1667
0.0000
( >= 4 )
100.00%
57.69%

67.00%
2.3636
0.0000
( >= 5 )
100.00%
69.23%
76.00%
3.2500
0.0000
( >= 6 )
100.00%
75.64%
81.00%
4.1053
0.0000
( >= 7 )
100.00%
78.21%
83.00%
4.5882
0.0000
( >= 8 )
90.91%
82.05%
84.00%
5.0649
0.1108
( >= 9 )
90.91%
83.33%

85.00%
5.4545
0.1091
( >= 10 )
90.91%
84.62%
86.00%
5.9091
0.1074
( >= 11 )
90.91%
89.74%
90.00%
8.8636
0.1013
( >= 12 )
90.91%
92.31%
92.00%
11.8182
0.0985
( >= 13 )
90.91%
93.59%
93.00%
14.1818
0.0971
( >= 15 )
86.36%
93.59%

92.00%
13.4727
0.1457
( >= 16 )
86.36%
94.87%
93.00%
16.8409
0.1437
( >= 17 )
72.73%
97.44%
92.00%
28.3636
0.2799
( >= 18 )
68.18%
97.44%
91.00%
26.5909
0.3266
( >= 19 )
63.64%
97.44%
90.00%
24.8182
0.3732
( >= 20 )
59.09%
97.44%

89.00%
23.0455
0.4199
( >= 21 )
59.09%
98.72%
90.00%
46.0909
0.4144
( >= 22 )
54.55%
98.72%
89.00%
42.5455
0.4604
( >= 24 )
50.00%
98.72%
88.00%
39.0000
0.5065
( >= 29 )
40.91%
98.72%
86.00%
31.9091
0.5986
( >= 30 )
27.27%
98.72%

83.00%
21.2727
0.7367
( >= 32 )
18.18%
100.00%
82.00%
0.8182
( >= 38 )
9.09%
100.00%
80.00%
0.9091
( >= 39 )
4.55%
100.00%
79.00%
0.9545
( > 39 )
0.00%
100.00%
78.00%
1.0000

79

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Nguyễn Thị Phương Loan và Đtg

Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ

Qua bảng này ta nhận thấy tại điểm cut off =
13 điểm tích Độ nhạy x Độ đặc hiệu của test
CES – DC là lớn nhất. Như vậy, điểm ngưỡng
chẩn đoán trầm cảm trẻ em của CES – DC là
13 điểm và tại đó, độ nhậy là 90,91% và độ
đặc hiệu là 93,59%.

89(01/2): 77 - 82

Đánh giá khả năng sử dụng test CES – DC
để chẩn đoán trầm cảm trẻ em
Biểu đồ 1 biểu diễn phân bố diện tích giới hạn
bởi đường cong ROC khi sử dụng test CES –
DC để chẩn đoán trầm cảm trẻ em. Khả năng
chẩn đoán của test càng lớn khi diện tích dưới
đường cong ROC càng lớn.

.

Biểu đồ 1: Phân bố đường cong ROC khi sử dụng test CES – DC sàng lọc trầm cảm trẻ em

Qua biểu đồ này diện tích dưới đường cong ROC của test CES – DC là 0,9656. Như vậy, test
CES – DC rất có giá trị sàng lọc và chẩn đoán trầm cảm trẻ em.
So sánh kết quả test Beck, test CES –DC
So sánh khả năng chẩn đoán của test Beck và test CES – DC bằng đường cong ROC

Biểu đồ 2: So sánh đường cong ROC khi sử dụng test Beck và test CES – DC sàng lọc trầm cảm trẻ em

Nhận xét: Diện tích dưới đường cong ROC của test Beck là 0,9586 và diện tích dưới đường
cong ROC của test CES – DC là 0,9656. Như vậy khả năng chẩn đoán của test Beck và test CES
– DC khi so sánh bằng đường cong ROC là tương đương nhau.
80

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




Nguyễn Thị Phương Loan và Đtg

Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ

89(01/2): 77 - 82

So sánh giá trị chẩn đoán của test Beck và Test CES bằng chỉ số Kappa
Sử dụng chỉ số Kappa để đánh giá độ đồng nhất trong chẩn đoán khi sử dụng 2 test sàng lọc và
chẩn đoán trầm cảm trẻ em. Chỉ số Kappa càng lớn thì độ đồng nhất giữa kết quả chẩn đoán của 2
test càng lớn. Thông thường, coi là có sư tương ứng giữa 2 test khi chỉ số Kappa từ 0,4 trở lên.
Bảng 6. So sánh độ đồng nhất giữa 2 test bằng chỉ số Kappa
Tỷ lệ phù hợp Tỷ lệ mong đợi

Kappa

Std. Err.

Z

Prob>Z

----------------------------------------------------------------89.00%

60.80%

0.7194

0.0984

7.31

0.0000

Nhận xét: Chỉ số Kappa = 0,7194 điểm như vậy có sự đồng nhất cao trong chẩn đoán trầm cảm
trẻ em giữa 2 test.
Kết quả này của chúng tôi cũng tương tự như
BÀN LUẬN
một
số tác giả khác cũng dùng test Beck tại
Đặc điểm nhóm nghiên cứu
ngưỡng cut off là 5 điểm để sàng lọc trầm
- Nhóm nghiên cứu là những trẻ em tuổi từ 10
cảm trẻ em.
– 16, trong đó tuổi gặp nhiều nhất là 14 tuổi.
Từ kết quả độ nhậy, độ đặc hiệu của test CES
Đây là nhóm tuổi có nhiều sự thay đổi về tâm
– DC chúng tôi nhận thấy với điểm cut off ở

sinh lý, dễ phản ứng trước những sang chấn
ngưỡng 13 điểm thì độ nhậy 90,91% và độ
tâm lý.
đặc hiệu 93,59%. Như vậy để sàng lọc trầm
- Tỷ lệ giữa trẻ nam và trẻ nữ ở nhóm nghiên
cảm trên lâm sàng bằng test CES – DC thì có
cứu tương đương nhau, nam 51% nữ 49%.
thể dùng điểm cut off ở ngưỡng 13 điểm.
- Trong nghiên cứu này do đặc điểm tiến hành
Theo một số tác giả nước ngoài thì sử dụng
nghiên cứu tại thành phố nên có sự khác nhau
điểm cut off của test CES- DC là 15 điểm, với
rõ rệt giữa nhóm dân tộc kinh so với dân tộc
điểm này theo kết quả nghiên cứu của chúng tôi
thiểu số ( dân tộc kinh chiếm 93%, dân tộc
thì độ nhậy là ≈ 86% và độ đặc hiệu là 94%.
thiểu số 7%).
Như vậy nếu sử dụng test CES – DC sàng lọc
- Qua kết quả khám lâm sàng của các bác sỹ
trầm cảm tại các phòng khám đa khoa thì có
thể sử dụng điểm ngưỡng là 13 để có độ nhậy
chuyên khoa tâm thần thì tỷ lệ trẻ em bị trầm
cao. Nếu sử dụng test này để chẩn đoán trầm
cảm trong nhóm nghiên cứu là 22% chiếm tỷ
cảm thì sử dụng ngưỡng 15 điểm thì độ đặc
lệ khá cao.Từ kết quả này đòi hỏi các bác sỹ
hiệu cao hơn.
phải có phương pháp sàng lọc, chẩn đoán sớm
trầm cảm để can thiệp kịp thời nhằm ngăn
So sánh khả năng chẩn đoán của test Beck

chặn hậu quả xấu có thể sảy ra với trẻ.
và test CES – DC
Kết quả độ nhậy, độ đặc hiệu của test Beck
Qua phân tích biểu đồ diện tích đường cong
và test CES – DC
ROC ta được kết quả Beck = 0,9586 và CES
– DC = 0,9656. Như vậy, 2 test này có giá trị
Test Beck là một test đã được ứng dụng rất
sàng lọc và chẩn đoán trầm cảm trẻ em tương
nhiều trong lâm sàng tâm thần học nhằm giúp
tự
nhau.
chẩn đoán sớm trầm cảm, test đươc ứng dụng
cho cả trẻ em và người lớn. Trong nghiên cứu
Sử dụng chỉ số Kappa để so sánh sự đồng
này chung tôi nghiên cứu độ nhậy, độ đặc
nhất trong chẩn đoán của 2 test Beck và CES
hiệu của test Beck để từ đó có cơ sở so sánh
– DC.Chỉ số Kappa được chấp nhận khi ít
với test CES – DC. Kết quả nghiên cứu chúng
nhất phải > 0.4, chỉ số này càng lớn thì sự
tôi nhận thấy kết quả Beck 5 điểm là có giá
đồng nhất càng chặt chẽ. Kết quả nghiên cứu
trị sàng lọc và chẩn đoán trầm cảm trẻ em với
của chúng tôi chỉ số Kappa = 0,7194 như vậy
độ nhậy là 90,91% và độ đặc hiệu là 87,18%.
có sự đồng nhất tốt giữa 2 test.
81

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Nguyễn Thị Phương Loan và Đtg

Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ

Tuy nhiên, do mẫu nghiên cứu còn hạn chế và
chỉ thực hiên trên đối tượng trẻ em đến khám
tại phòng khám nhi và phòng khám tâm thần
Bệnh viện Đa khoa Trung Ương Thái
Nguyên, chưa thực hiện được trên nhóm trẻ
tai cộng đồng do vậy có thể cần phải có thêm
các nghiên cứu với cỡ mẫu lớn hơn tại cộng
đồng để kiểm định các kết quả trên.
KẾT LUẬN
- Khả năng chẩn đoán của test CES – DC đo
lường bằng diện tích dưới đường cong ROC
đạt 0,9656.
- Ngưỡng chẩn đoán trẻ nghi ngờ có rối loạn
trầm cảm khi sử dụng test CES – DC là ≥ 13
điểm với độ nhậy là 90,91% và độ đặc hiệu
là 93,59%.
- Có sự đồng nhất cao trong chẩn đoán khi sử
dụng test Beck và test CES – DC Sàng lọc
trầm cảm trẻ em (Kappa = 0,7194).
KHUYẾN NGHỊ
Cần thực hiện một nghiên cứu tương tự tại
cộng đồng để có thêm cơ sở áp dụng test CES

– DC trong sàng lọc trầm cảm trẻ em tại cộng
đồng và bệnh viện.

89(01/2): 77 - 82

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Bộ môn Tâm thần Đại học Y Hà Nội (2000),
Sức khoẻ tâm thần cộng đồng, Hà Nội.
[2]. Đặng Hoàng Minh (2008), Can thiệp sức khoẻ
tinh thần tại một số nước Châu Á và phương tây,
Kỷ yếu hội thảo khoa học “chăm sóc sức khoẻ tinh
thần”, Hội khoa học Tâm lý – Giáo dục Việt Nam
Tr: 393 – 400.
[3]. Nguyễn Văn Thọ ( 2007), Nghiên cứu thành
lập mô hình chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho học
sinh phổ thông ở Đồng Nai, Kỷ yếu hội thảo khoa
học “chăm sóc sức khoẻ tinh thần”, Hội khoa học
Tâm lý – Giáo dục Việt Nam Tr: 245 – 265
[4]. Tổ chức Y tế thế giới (1992), Phân loại bệnh
Quốc tế lần thứ 10 về các rối loạn tâm thần và
hành vi (ICD – 10), Geneva .
[5]. Hoàng Cẩm Tú (2006), Một số vấn đề tổn
thương sức khoẻ tâm thần học đường, Rối loạn
tâm thần ở trẻ em – phát hiện và điều trị, Hội nhi
khoa Việt Nam, Hà Nội, Tr 41 -46.
[6]. Trần Đình Xiêm (1997), Tâm thần học,
Trường đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh.

SUMMARY
APPLYING CES-DC TEST FOR SCREENING

IN THAINGUYEN GENERAL HOSPITAL

CHILD

DEPRESSION

Nguyen Thi Phuong Loan1*, Luong Thi Phuong Lien, Dam Bao Hoa2
2

Thai Nguyen University of Medicine and Pharmacy
1
Thai Nguyen National General Hospital

Objective: to apply CES – DC test for screening child depression in Thainguyen General Hospital,
to compare with Beck Depression Inventory Test in screening child depression.
Method: The study was on applying CES – DC test for screening child depression in Thainguyen
General Hospital, using the design on sensitivity and specificity assessment . The result of CES –
DC test was compared with Beck Depression Inventory Test and examination (ICD10).
Results: the diagnostic ability of CES – DC test on child depression on measuring ROC area was
0,9656. The cut-off point of CES – DC test in child depression was 13 (sensitivity was 90.91%;
specificity was 93.59%). There was high agreement in diagnostic when using Beck test and CES –
DC test for screening child depression (Kappa = 0,7194).
Conclusion: we are able to using CES – DC test for screening child depression in hospitals.
Key words: CES – DC test; child depression; Beck Depression Inventory Test; The cut-off point;
sensitivity; specificity.

*

82

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên