Ghép thận từ người chết não: Một số kinh nghiệm ban đầu và những việc cần tiếp tục phát triển tại Bệnh viện Chợ Rẫy

Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012

GHÉP THẬN TỪ NGƯỜI CHẾT NÃO: MỘT SỐ KINH NGHIỆM BAN ĐẦU
VÀ NHỮNG VIỆC CẦN TIẾP TỤC PHÁT TRIỂN TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
Trần Ngọc Sinh*

TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Ghép thận từ người cho chết não chiếm khoảng 95% các trường hợp (TH) ghép thận tại
các nước Châu Âu. Ở nước ta luật hiến lấy tạng từ người cho chết não ra đời từ 1/7/2007. Người ta mong
đợi những trường hợp đầu tiên hiến tạng chết não đễ cứu chữa cho hàng ngàn người đang phải lọc máu,
đang phải chạy thận. Chúng tôi trình bày những trường hợp (TH) hiến tạng chết não đầu tiên tại Việt
Nam và bệnh viện Chợ Rẫy.
Bệnh nhân và phương pháp: Nghiên cứu trường hợp lâm sàng. Chọn bệnh: các trường hợp chết não
do chấn thương hay tai biến mạch máu não. Tiêu chuẩn chọn bệnh: chết não do tai nan hay do tai biến mạch
máu não. Tiêu chuẩn loại trừ là những trường hợp chưa được Hội đồng chết não bệnh viện Chợ Rẫy thông
qua. Thực hiện các xét nghiệm phẫu thuật thường quy. Nhóm máu, phản ứng chéo ghép, HIV, HBV, HCV,
CMV, EBV,X quang phổi thẳng. Hội đồng chết não xác định chết não. Mổ cắt 2 thận theo đường giữa, cắt
thận theo kiểu không lấy các tạng khác, không chảy máu. Đóng bụng, bệnh viện giúp đưa người cho về gia
đình, thực hiện lễ viếng.
Kết quả: Từ năm 2008 đến 2010 có 3 trường hợp người chết não đồng ý hiến tạng. Trường hợp thứ nhất:
bệnh nhân nam sanh năm 1990 bị tai nạn giao thông ngày 20/4/2008, được chẩn đoán chết não. Gia đình có
nguyện vọng hiến tạng người con chết não cho người mẹ ruột bị suy thận mạn giai đoạn cuối. Cuộc mổ lấy và
ghép thực hiện ngày 23/4/2008 tại BVCR. Trường hợp thứ 2 và 3 xảy ra cùng ngày 11/2/2010 tại bệnh viện
Chợ Rẫy, là hai trường hợp hiến tạng chết não theo tinh thần nhân đạo. Bà Trần Thị H., sinh 1944 và bà Đào
Thị T., sinh 1958. Họ đều là người có vị trí trong xã hội, một trường hợp là bác sĩ, người còn lại là chủ doanh
nghiệp. Đây chính là người thứ 2 và thứ 3 ở Việt Nam đã hiến thận sau chết não sau trường hợp năm 2008. Đó
là trường hợp thứ hai và thứ ba của Việt Nam. Cùng trong năm 2010, vào ngày 12/8/2010 có trường hợp tương
tự Bà Trần Thị T.M. sinh năm 1957. Các trường hợp hiến tạng chết não trên đã ghép cho 7 người, kết quả đến
nay là tốt cho cả 7 người ghép.

Bàn luận: Hiến tạng từ người cho chết não tại Việt Nam là sự kiện mới trong nền y học nước nhà. Sự
kiện này có được là do luật “Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến lấy xác” ra đời năm 2007. Các
trường hợp đầu tiên của Việt Nam được kể là các trường hợp thứ nhất, thứ hai và thứ ba trong báo cáo này.
Trường hợp thứ tư của Việt Nam thuộc về BV Việt Đức Hà Nội (ghép tháng 6-2010). Ba trường hợp sau cùng
của năm 2010 của BV Chợ Rẫy thực sự là người hiến tạng đúng theo đúng theo tinh thần nhân đạo của bộ luật
đã ban hành. Những người này đã hiến tặng thận cứu những người chưa quen biết và không vì, không nhận
chút tư lợi nào. Việc thực hiện này là theo di nguyện đã nói trước với gia đình của người hiến.
Kết luận: Sau bao mong đợi, đã có người quyết định hiến tạng khi qua đời. Đó là tấm lòng và hành động vị
tha, nhân đạo cứu người trong xã hội hiện đại. Vấn đề là phải phổ biến rộng rãi qua truyền thông để có nhiều
người hơn nữa. Như những người có tấm lòng hiến xác, việc vận động hiến tạng chắc chắc sẽ thành công. Cần
có sự quan tâm và tham gia của các nhân vật có uy tín trong xã hội, như Fidel Castro đã làm 40 năm trước đây.
*Khoa Tiết niệu, bệnh viện Chợ Rẫy
Tác giả liên lạc: PGS.TS Trần Ngọc Sinh.

398

Bộ môn Tiết Niệu Học, Khoa Y Đại học Y Dược
ĐT: 0989047088.
Email:

**

Chuyên Đề Ngoại Khoa


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012

Nghiên cứu Y học

Mặt khác, một trung tâm điều phối mang tính nhà nước có cách làm việc đúng quy tắc và công bằng trong việc

ghi danh chờ và phân phối tạng cần xúc tiến cho ra đời.
Từ khóa: Chết thân não, người chết hiến tạng, người chết não hiến tạng đầu tiên của Việt Nam

Abstract
DECEASED DONOR FOR KIDNEY TRANSPLANTATION: AFTER THE FIRST SUCCESSFUL
CASES AND THE SCHEDULE FOR THE FUTURE IN VIET NAM
Tran Ngoc Sinh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 398 - 401
Background: Renal transplantation from brain dead donor make up 95% kidney transplantation cases in
European, American. The Viet Nam law of brain dead kidney donor on renal transplantation became effective as
from 1 July 2007. But there was worry about possibility to have donor due to the poor successful in the neighbor
countries. In this report, we would like to present the first cases of Việt Nam and Cho Ray Hospital.
Patients and Methods: A case study. Criteria: stem brain death patient. Exclusion criteria: have not yet the
conclusion of stem brain death committee (independent to the transplantation team). Exams: routine preoperative
exams, blood group and crosshatching to the recipient. The donor underwent a laparotomy and simple bilateral
nephrectomy (no aortotomy and nephrectomy only).
Results: there were 3 brain death donors from 2008 to 1010. The 1st case: male patient Nguyen Thanh T.
born 1990, victim of bicycle accident, at 20/4/2008, brain death gift one kidney to his mother Nguyen Thi Kim
Ch. born 1971(ESRD). The left nephrectomy (unilateral only) and the transplantation was successful. She
discharged from hospital with serum creatinine at 0.9 mg%. The 2nd and the 3rd donors arrived at the same day,
11 Feb. 2010, in Cho ray Hospital, due to traffic accident. That was 2 humanitarian donors. Mrs. Tran Thi H.,
retired Medical Doctor, born 1944 and Mrs. Đao Thi T., Owner of Plastic Factory born 1958. Then on 12 Aug.
2010 we had the same case, Mrs. Tran Thi T.M., the mother of 2 excellent student born 1957, this donor gift 2
kidneys and his body for the University of Medicine. 3 donors save 7 recipients.
Discussions: Donation from brain death donor is the new even in the medical activities in Vietnam these
days. The event is starting when the law of cadaveric donor born in 2007. These first donors are under effective of
the propaganda of media and also the medical staff. The donation had saving 7 patients with ESRD. The donation
was typical of humanitarian idea of the brain death donation law of Vietnam. After our three cases, on June 2010,
the fourth brain death donor belonging to the Viet Duc Hospital, the Military Hospital 103.
Conclusions: At last, Việt Nam had the cadaveric donor. That is the happiness for the patients. We need to
multiply the humanitarian idea, by help of media. Other hand we need a participation of the authority person like

Fidel Castro did 40 year ago and we need the system coordination centers (central and regional) for donor
registration and distribution. Transplantation.
Keywords: Stem brain death, Deceased organ donation, The first deceased donors of Vietnam
thận.Nhưng cũng có sự lo ngại sẽ có ít người
ĐẶT VẤN ĐỀ
đồng ý hiến tạng, khi căn cứ theo kinh nghiệm về
Ghép thận từ người cho chết não chiếm
vấn đề này của các nước lân bang vốn gần gủi về
khoảng 95% các trường hợp (TH) ghép thận tại
một số phong tục và tập quán. Chúng tôi trình
các nước Châu Âu (3,4). Ở nước ta luật hiến lấy
bày những trường hợp (TH) hiến tạng chết não
tạng từ người cho chết não ra đời từ 1/7/2007(2).
đầu tiên tại Việt Nam và bệnh viện Chợ Rẫy.
Người ta mong đợi những trường hợp đầu tiên
BỆNH NHÂN VÀ PHƯƠNG PHÁP
hiến tạng chết não đễ cứu chữa cho hàng ngàn
người đang phải lọc máu, đang phải chạy
Nghiên cứu trường hợp lâm sàng. Chọn

Chuyên Đề Ngoại Khoa

399


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012

bệnh: các trường hợp chết não(1,5) do chấn thương

hay tai biến mạch máu não.

Tiêu chuẩn chọn bệnh
Chết não do tai nan hay do tai biến mạch
máu não.

Tiêu chuẩn loại trừ
Những trường hợp chưa được Hội đồng chết
não bệnh viện Chợ Rẫy thông qua (theo quyết
định số 920/QĐ/BVCR, ngày 14 tháng 05 năm
2008 của Giám đốc BV Chợ Rẫy).

Thực hiện các xét nghiệm phẫu thuật
thường quy
Nhóm máu, phản ứng chéo ghép, HIV, HBV,
HCV, CMV, EBV, phổi thẳng.
Hội đồng chết não xác định chết não.
Mổ cắt 2 thận theo đường giữa, cắt thận theo
kiểu không lấy các tạng khác, không chảy máu.
Đóng bụng, bệnh viện giúp đưa người cho về
gia đình, thực hiện lễ viếng.

KẾT QUẢ
Từ năm 2008 đến 2010 có 3 trường hợp
người chết não đồng ý hiến tạng.

Trường hợp thứ nhất
Bệnh nhân nam sanh năm 1990 bị tai nạn
giao thông ngày 20/4/2008, được chẩn đoán
chết não. Gia đình có nguyện vọng hiến tạng

người con chết não cho người mẹ ruột bị suy
thận mạn giai đoạn cuối. Cuộc mổ lấy và ghép
thực hiện ngày 23/4/2008 tại BVCR. Diễn tiến
cuộc mổ thuận lợi và khi ra viện creatininhuyết thanh của người nhận thận 0,9mg%.

Trường hợp thứ 2 và 3
Xảy ra cùng ngày 11/2/2010 tại bệnh viện
Chợ Rẫy, là hai trường hợp hiến tạng chết não
theo tinh thần nhân đạo. Bà Trần Thị H., sinh
1944 và bà Đào Thị T., sinh 1958. Những người
hiến này đã có di nguyện từ trước với gia đình,
hiến tặng cho người bệnh suy thận, không cần
biết người nhận. Họ đều là người có vị trí trong
xã hội, một trường hợp là bác sĩ, người còn lại
là chủ doanh nghiệp. Đây chính là người thứ 2

400

và thứ 3 ở Việt Nam đã hiến thận sau chết não
sau trường hợp năm 2008 và cũng là trường
hợp thứ hai và thứ ba của Việt Nam. Cùng
trong năm 2010, vào ngày 12/8/2010 có trường
hợp tương tự. Bà Trần Thị T.M. sinh năm 1957,
với tinh thần tự nguyện cao cả, có di nguyện
hiến tạng cho người bệnh để ghép, sau đó hiến
xác cho trường Đại học Y Phạm Ngọc Thạch.
Các trường hợp hiến tạng chết não trên đã
ghép cho 7 người, kết quả đến nay đều tốt cho
cả 7 người ghép. Đây là sự mở đầu, là niềm
khích lệ cho lĩnh vực ghép tạng từ nguồn cho

tạng chết não, đồng thời là niềm hy vọng
không những cho bệnh suy thận, mà còn cho
bệnh nhân suy các phủ tạng khác, các ngành
ghép khác như ghép gan, ghép tim, ghép phổi,
ghép tụy tạng và ghép ruột.

BÀN LUẬN
- Hiến tạng từ người cho chết não tại Việt
Nam là sự kiện mới trong nền y học nước nhà. Sự
kiện này có được là do luật “Hiến, lấy, ghép mô,
bộ phận cơ thể người và hiến lấy xác” ra đời năm
2007(2). Kết quả của quyết định hiến tạng có từ
hiệu quả của công tác vận động trong công
chúng: qua truyền thông, công chúng có hiểu
được sự chết não, qua lời khuyên của các bác sĩ
người nhà đi đến quyết định.
- Các trường hợp đầu tiên cùa Việt Nam được
kể là các trường hợp thứ nhất, thứ hai và thứ ba
trong báo cáo này.
- Trường hợp thứ tư của Việt Nam thuộc về
BV Việt Đức Hà Nội (ghép tháng 6-2010).
- Ba trường hợp sau cùng năm 2010 của BV
Chợ Rẫy thực sự là người hiến tạng đúng theo
đúng theo tinh thần nhân đạo của bộ luật đã
ban hành.
- Những người này đã hiến tặng thận cứu
những người chưa quen biết và không nhận chút
tư lợi nào. Việc thực hiện này là theo di nguyện
đã nói trước với gia đình của người hiến.

KẾT LUẬN
Sau bao mong đợi, đã có người quyết định
hiến tạng khi qua đời. Đó là tấm lòng và hành

Chuyên Đề Ngoại Khoa


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012
động vị tha, nhân đạo cứu người trong xã hội
hiện đại.
Quyết định hiến tạng khi qua đời là tấm lòng
và hành động vị tha, nhân đạo cứu người trong
xã hội hiện đại; khác với cuộc sống ích kỷ, chỉ biết
tư lợi.
Ở nước ta hành động đó còn mới và vì vậy
cao cả biết bao. Việc một gia đình người Việt nam
đồng ý hiến tạng khi người thân ở phút lâm
chung và hơn nữa không làm tang lễ truyền
thống là quyết định tốt đẹp, nhưng sẽ khó khăn
và không phải là không trăn trở.
Khi phải vượt qua những truyền thống và tập
tục theo thông lệ về tang lễ để thực hiện ý định
hiến tạng. Nhưng điều mong đợi đó có thể thực
hiện được trong xã hội đang phát triển nước ta.

Nghiên cứu Y học

có sự quan tâm và tham gia của các nhân vật có
uy tín trong xã hội, như Fidel Castro đã làm 40
năm trươc đây.

Mặt khác khác, một trung tâm điều phối
mang tính nhà nước có cách làm việc đúng quy
tắc và công bằng trong việc ghi danh chờ và
phân phối tạng cần xúc tiến cho ra đời.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

2.

3.

Chúng tôi hy vọng nhân các trường hợp này,
sẽ mở đầu cho chương trình lấy và ghép thận
trên người cho chết não tại nước ta.

4.

Vấn đề là phải phổ biến rộng rãi qua truyền
thông để có nhiều người hơn nữa.

5.

Nguyễn Xuân Thản 1998. Nghiên cứu xây dựng tiêu chuẩn chẩn
đoán chết não ở Việt nam. Đề tài nhánh của đề tài cấp nhà nước:
Nghiên cứu ứng dụng công nghệ tiên tiến phục vụ ghép tạng ở
Việt Nam (đã nghiệm thu năm 2000).
Quốc Hội nước Cộng Hoà Xã hội Chủ Nghĩa Việt nam 2006. Luật
“Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến lấy xác” theo
luật số 75/2006/ QH11 ngày 29/11/2006, có hiệu lực từ năm 2007.

Trần Ngọc Sinh 1993. Voies d’abord et technique vasculaire dans
transplantation rénale à CHRU de Lille: a propos de 92 cases.
Memoire de stage de Service Chirurgie (Prof Pruvot), Hopital
Albert Calmette, CHRU de Lille, France.
Trần Ngọc Sinh 1993: Les aspects de rejets aigue en transplantation
rénale à CHRU de Lille. Memoire de stage de Service Nephrologie
(Prof Noel, Prof Lelievre), Hopital Albert Calmette, CHRU de
Lille, France.
Trần Ngọc Sinh, Dương Quang Vũ và cs 2000. Vấn đề hồi sức mổ
và bảo quản thận tử thi tim ngừng đập để ghép. Kỷ yếu công trình
Ghép thận BVCR, 2000.

Như những người có tấm lòng hiến xác, việc
vận động hiến tạng chắc chắc sẽ thành công. Cần

Chuyên Đề Ngoại Khoa

401