Bài giảng Vi khuẩn gây bệnh lây qua đường sinh dục - ThS. DS Phẩm Thu Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG

Bộ môn VI SINH – KHOA DƯỢC
ThS. DS PHẨM MINH THU


VI KHUẨN GÂY BỆNH LÂY LAN QUA
ĐƯỜNG SINH DỤC
1. Mô tả được đặc điểm hình dạng, cách xắp sếp
tính chất sinh hóa của nhóm vi khuẩn gây bệnh.

2. Biết được khả năng gây bệnh, triệu chứng và
một số biến chứng của bệnh do vi khuẩn gây ra

3. Nêu được phương pháp nhận định vi khuẩn.
4. Biết cách phòng ngừa và điều trị một số bệnh
do vi khuẩn gây ra qua đường sinh dục.


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE

 N.gonorrhoeae do Neisser phân lập năm 1879
từ mủ ở đường sinh dục của bệnh nhân.
 N.gonorrhoeae: gây bệnh lậu truyền trực tiếp
do quan hệ tình dục.


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE
 Đặc điểm sinh học:

 Hình dạng
Song cầu khuẩn, úp đối mặt nhau giống như
2 hạt cà phê, Gram âm.


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE
 Đặc điểm sinh học:

 Nuôi cấy
− Hiếu khí kỵ khí tùy ý
− Trên môi trường: thạch máu, chocolate, MullerHinton, cho khuẩn lạc to, lồi, óng ánh, nhày,
trong hay đục.

− Ủ ở 370C/3-10%CO2. Ko mọc ở 250C và 420C
 Ít hoạt tính sinh hóa, ko tan huyết, glucose (+),

oxidase (+).


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE
 Đặc điểm sinh học:

 Sinh độc tố
Lậu cầu khuẩn không sinh ngoại độc tố
Khi tế bào vi khuẩn bị ly giải, nội độc tố
được phóng thích ra, gây bệnh cho người và
động vật thử nghiệm


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE

 Đặc điểm sinh học:
 Cấu trúc kháng nguyên
Pili: giúp vi khuẩn bám vào tế bào ký chủ và
chống lại thực bào.
Protein I: tạo những lỗ nhỏ ở bề mặt qua đó một
số chất dinh dưỡng đi vào bên trong vi khuẩn.
Protein II: kết dính và gắn tế bào lậu cầu vào tế
bào ký chủ, thường hiện diện ở khuẩn lạc đục.
Lipopolysaccharide: ở màng ngoài của vi khuẩn,
tác động như nội độc tố gây bệnh cho người.


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE
 Đặc điểm sinh học:

 Sức đề kháng
Nhạy cảm với điều kiện lạnh, khô, hanh.

Ở trong lớp mủ mỏng và điều kiện ẩm, vi
khuẩn sống được một ngày,
Ở nhiệt độ 560C sống đươc 5 phút, với AgNO3
và phenol vi khuẩn sống được vài phút.


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE
Khả năng gây bệnh
 Truyền bệnh do quan hệ tình dục.
 Nơi xâm nhập:
− niêm mạc sinh dục: niệu đạo, âm đạo, ngoài

ra còn thấy ở mắt, hậu môn và cổ họng.
− một số vào máu gây nhiễm lậu cầu lan tỏa.
 Gây biến chứng:
− Khớp viêm khớp do lậu cầu.
− Nhiễm trùng huyết, viêm màng não.


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE
Khả năng gây bệnh
 Ở nam giới:
– Thời gian ủ bệnh từ 3-7 ngày.
– Viêm niệu đạo cấp tính, viêm phần ngoài, chảy
mủ, tiểu buốt, gắt, rắt.
– Nếu không điều trị khỏi, bệnh có thể lan vào

đường sinh dục gây viêm nhiễm tinh hoàn,
tuyến tiền liệt mãn tính.


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE
Khả năng gây bệnh
 Ở phụ nữ
− Thường âm thầm và mãn tính.

− Nơi nhiễm khuẩn đầu tiên là cổ tử cung, lan
đến âm đạo, tiết chất nhầy có mủ.
− Biến chứng viêm ống dẫn trứng.


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE

 Khả năng gây bệnh
 Ở trẻ sơ sinh:
− Có thể xảy ra viêm kết mạc do lậu cầu khi được

sinh qua đường sinh dục của mẹ bị bệnh,
− Nếu không điều trị kịp thời có thể gây mù lòa.


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE
Chẩn đoán

 Bệnh phẩm: mủ, chất tiết từ đường sinh dục,
dịch khớp.
 Xét nghiệm trực tiếp - Nhuộm Gram
• Lấy mủ ở niệu đạo (nam)/dịch âm đạo (nữ)
• Nhuộm Gram: song cầu úp lại giống 2 hạt cà

phê, Gram âm, nằm trong hay ngoài bạch cầu.


Vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae
Neisseria gonorrhoeae trong mủ niệu đạo bệnh nhân
Bạch cầu đa nhân

Lậu cầu nằm ngoài
bạch cầu đa nhân

Lậu cầu nằm trong
bạch cầu đa nhân


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE
Lưu ý:

• Ở phụ nữ hay người bệnh mãn tính, số lượng
cầu khuẩn ít do đó nên lấy bệnh phẩm tại PXN
và cấy ngay lên môi trường phong phú.
• Ở đàn ông, nếu khảo sát mẫu bệnh phẩm
không thấy vi khuẩn nên cấy mủ.


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE
Chẩn đoán
 Nuôi cấy:
Cấy mẫu lên môi trường chuyên biệt:
− MTM (Modified Thayer-Martin)
− NYC (New York city medium)
− Môi trường có chất : Vancomycin,

Colistin, Tremothoprim, Amphotericin.


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE
Chẩn đoán
Huyết thanh học:
- ELISA
- PCR

Hiện áp dụng trong bệnh thấp khớp do lậu cầu.



Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE
Trị liệu

• Lậu cầu đề kháng penicillin và bactrim liều cao,
• Có thể sử dụng:
– Ceftriaxon,

– Ciprofloxacin,
– Spectinomycin,

– Doxycyclin
– Erythromycin

– Azithromycin


Vi khuẩn NEISSERIA GONORRHOEAE
Phòng ngừa

• Kết hợp biện pháp Y tế-Xã hội
• Điều trị triệt để cho người mắc bệnh lậu
• Ngừa viêm mắt trẻ sơ sinh:
– Thuốc mở tetracycllin 1%,
– Erythromycin 0,5%,

Vi khuẩn TREPONEMA PALLIDUM
Treponema có nhiều loài, chia 2 nhóm chính:
 Nhóm không gây bệnh: chiếm đa số
 Treponema genital sống ở đường sinh dục.

 T.microdentium: ở hốc miệng, đường ruột.
 Nhóm gây bệnh: gồm có
 Treponema pertenue: gây bệnh ghẻ cóc.
 Treponema pallidum: gây bệnh giang mai.


Vi khuẩn TREPONEMA PALLIDUM

Bệnh ghẻ cóc (nổi mụn cóc)


Vi khuẩn TREPONEMA PALLIDUM
 Đặc điểm sinh học
 Hình dạng
 Hình xoắn, có 8-14 vòng uốn lượn, mềm dẻo,
 Không có nang, không tạo bào tử,

 Kích thước 0,1-0,3x 5-15µm,
Nhuộm PP Fontana
Tribondeau


Vi khuẩn TREPONEMA PALLIDUM
 Đặc điểm sinh học

 Hình dạng
 Có tiên mao ở 2 đầu nhưng không di động
bằng tiên mao, di động đặc trưng theo trục
hoặc lắc ngang hay lượn sóng.
 Bắt màu thuốc nhuộm Giemsa.