Giá trị chẩn đoán ung thư máu của chỉ số blast trên máy phân tích huyết học tự động ADIVIA 2120i

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011

Nghiên cứu Y học

GIÁ TRỊ CHẨN ĐOÁN UNG THƯ MÁU CỦA CHỈ SỐ BLAST
TRÊN MÁY PHÂN TÍCH HUYẾT HỌC TỰ ĐỘNG ADVIA 2120i.
Võ Hữu Tín*, Đào Thu Hằng*, Hồ Trọng Toàn*, Nguyễn Trường Sơn*

TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Công thức máu thường được sử dụng như một xét nghiệm sàng lọc để phát hiện những bất
thường về huyết học ở máu ngoại vi. Với những bệnh nhân nghi ngờ là bệnh lí ung thư máu, tế bào non (Blast)
được xem như là chỉ điểm của bệnh ung thư máu. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu giá trị chẩn đoán của chỉ số
Blast trên công thức máu để chẩn đoán sớm bệnh lí ung thư máu qua máy phân tích huyết học tự động ADIVIA
2120i.
Mục tiêu: So sánh khả năng phát hiện tế bào Blast của máy phân tích ADIVIA 2120i và phương pháp người
đọc lam bằng kính hiển vi (phương pháp cổ điển).
Đối tượng nghiên cứu: 200 mẫu máu từ Khoa Huyết Học Bệnh Viện Chợ Rẫy bao gồm có bệnh nhân ung
thư máu: bạch cầu cấp, bạch cầu mạn, đa u tủy, bệnh Lymphoma và các bệnh lành tính như: bệnh Thalasemia,
bệnh Hemophilia…
Phương pháp nghiên cứu: Tiền cứu mô tả.
Kết quả và kết luận: Độ nhạy của phương pháp đo bằng máy phân tích huyết học tự động là 90,4% và độ
đặc hiệu là 80,4%. Điều này định hướng các Bác sĩ lâm sàng có thể chẩn đoán sớm và nhanh hơn với chỉ số Blast
trên công thức máu, ưu điểm của phương pháp này là thực hiện nhanh, đơn giản, ít tốn kém.
Từ khóa: Tế bào non, máy phân tích huyết học, các thành phần máu.

ABSTRACT
DIAGNOSTIC VALUE OF THE INDEX BLAST TO DIAGNOSIS OF LEUKEMIA BY ADIVIA 2120i
AUTOMATED HEMATOLOGY ANALYZERS
Vo Huu Tin, Dao Thu Hang, Ho Trong Toan, Nguyen Truong Son
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 4 - 2011: 533 - 536
Background: The complete blood count is often used as screening test to detect hematological abnormalities

in peripheral blood. Patients with suspected disease of leukemia, Blast cells are considered as a marker of blood
cancer. We studied diagnostic value of the index Blast of blood to the early diagnosis of leukemia by ADIVIA
2120i automated hematology analyzers.
Aim: Compares the detection cell Blast of ADIVIA 2120i analyzers and classical method.
Objectives: 200 blood samples from the Hematology Department of Cho Ray Hospital including blood
cancer: acute leukemia, chronic leukemia, multiple myeloma, lymphoma and benign disease as: thallasemia,
hemophilia…
Method: Perspective study.
Result and conclusion: Sensitivity of the method measured by automated hematology analysis was 90.4%
and specificity was 80.4%. This orientation of Clinicians can diagnose earlier and faster with index Blast of blood,
the advantages of this method are faster, simpler and less expensive.
* Bệnh viện Chợ Rẫy
Tác giả liên lạc: BS. Võ Hữu Tín

ĐT: 0939761184

Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học

Email:

533


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011

Keywords: Blast, hematology analyzer, blood components.
Coulter). Ngoài ra còn một số nghiên cứu của
ĐẶT VẤN ĐỀ

Harris, Lewis(2). Hiện ở Việt Nam chưa ghi nhận
Ung thư máu là một bệnh lí ác tính và diễn
nghiên cứu nào. Do đó chúng tôi tiến hành
tiến tử vong nhanh nhưng lại không có dấu hiệu
nghiên cứu đề tài với mục tiêu:
hay triệu chứng gì báo trước. Hiện nay, xét
- So sánh khả năng phát hiện tế bào Blast của
nghiệm đơn giản nhất là công thức máu trong
máy phân tích ADIVIA 2120i và phương pháp
đó chỉ số Blast (+) có thể hướng ta nghĩ đến bệnh
người đọc lam bằng kính hiển vi (phương pháp
lí ung thư máu. Từ đó giúp cho thầy thuốc chẩn
cổ điển).
đoán sớm hơn và điều trị cho bệnh nhân kịp
- So sánh độ chính xác phát hiện tế bào Blast
thời nhằm kéo dài cuộc sống.
dựa vào số lượng tế bào Blast của máy phân tích
Trên thế giới, có một số công trình nghiên
ADIVA 2120i và phương pháp cổ điển.
cứu dựa vào chỉ số Blast để chẩn đoán sớm bệnh
- So sánh khả năng phát hiện tế bào Blast
ung thư máu như S. G. Shelat, W. Canfield(3).
giữa máy phân tích ADIVIA 2120i và phương
Tại Việt Nam, chúng tôi chưa tìm thấy báo
pháp cổ điển.
cáo nào về vấn đề này. Vì vậy, chúng tôi tiến
ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
hành nghiên cứu ban đầu nhằm tìm hiểu giá trị
chẩn đoán ung thư máu của chỉ số Blast qua
Đối tượng

máy phân tích huyết học tự động ADVIA 2120i.
200 mẫu máu từ khoa Huyết Học Bệnh Viện
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
Chợ Rẫy.
Ung thư máu là bệnh máu ác tính, bắt đầu
phát triển từ tủy xương, trước khi lan tỏa vào
máu ngoại vi, hạch, lách và sau cùng là các cơ
quan khác.
Bệnh ung thư máu được phân loại theo bản
chất tế bào ác tính đầu dòng (dòng lymphô hay
dòng hạt) cũng như theo diễn biến (cấp tính hay
mạn tính), nhưng ngày nay người ta còn phân
loại dựa trên các tính chất đặc hiệu của di
truyền, miễn dịch và phân tử.
Blast (tế bào non) bình thường không xuất
hiện ở máu ngoại vi, khi có sự hiện diện ở máu
ngoại vi thì hướng ta nghĩ đến bệnh ung thư
máu.

Phương pháp
Tiền cứu mô tả.

Địa điểm nghiên cứu
* Khoa Huyết Học Lâm Sàng BV Chợ Rẫy.
* Nơi thực hiện phân tích công thức máu và
phết lam: Bộ phận xét nghiệm Khoa Huyết Học
BV. Chợ Rẫy.

Tiêu chuẩn chọn mẫu
* Tất cả các mẫu máu của bệnh nhân nội và

ngoại trú tại khoa Huyết Học Lâm Sàng BV Chợ
Rẫy.

- Blast típ 1.

* Mỗi mẫu máu của mỗi bệnh nhân được
thực hiện trên máy phân tích huyết học tự động
ADVIA 2120i và đồng thời được phết lam đọc
trên kính hiển vi (Olympus BX50) để tìm Blast.

- Blast típ 2.

Phương pháp thu thập số liệu

- Blast típ 3.

- Bước 1: chọn mẫu theo tiêu chuẩn chọn
mẫu.

Theo FAB, Blast được chia làm 3 típ:

Trên thế giới có một số công trình nghiên
cứu ví dụ như S.G. Shelat(3) kết luận rằng độ
nhạy của chỉ số Blast là 100%, độ đặc hiệu là
49,3% (của máy ADIVIA 2120), độ nhạy 62,1%,
độ đặc hiệu là 85,6% (của máy Beckman

534

- Bước 2: thu thập số liệu theo bộ câu hỏi

soạn sẵn.
- Bước 3: lấy mẫu và tiến hành xét nghiệm.

Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011
+ Tiến hành lấy 2ml máu tĩnh mạch của bệnh
nhân và cho vào ống máu chứa chất chống đông
EDTA.
+ Lấy 1ml máu cho vào máy ADIVIA 2102i
để thực hiện phân tích công thức máu.
+ 1ml máu còn lại tiến hành phết lam và đọc
tìm blast dưới kính hiển vi (bác sĩ hoặc kĩ thuật
viên đọc).

Phương pháp xử lý số liệu
Xử lí số liệu theo phương pháp thống kê y
hoc, nhập số liệu và phân tích bằng phần mềm
SPSS 16.0.

KẾT QUẢ
Phân bố về tuổi và giới
- Về tuổi: tuổi nhỏ nhất là 15, lớn nhất là 74,
tuổi trung bình là 44,37.
- Về giới:
Bảng 1: Phân bố bệnh theo giới
Giới
Nam
Nữ

Tổng số (n)

Kết quả (n)
79
121
200 (n)

Tỉ lệ%
39,5
60,5
100 (n)

Nhận xét: tỉ lệ có tế bào Blast ở nữ chiếm
nhiều hơn nam.

So sánh kết quả phát hiện tế bào Blast giữa
máy ADIVA 2120i và phương pháp cổ điển
Bảng 2: Kết quả phát hiện tế bào Blast của máy phân
tích và phương pháp đọc lam bằng kính hiện vi
Olympus BX50.
Máy
Lam
Không Blast
Có Blast
Tổng số
(n,%)

Không Blast Có Blast
86
90,53%

21
20%
107
53,5%

9
9,47%
84
80%
93
46,5%

Tổng số
(n,%)
105
100%
95
100%
200
100%

P < 0,001

Nhận xét: sự phát hiện tế bào Blast giữa
người và máy có sự khác biệt, P < 0,001 có ý
nghĩa thống kê.

So sánh kết quả phát hiện tế bào Blast giữa
máy ADVIA và người đọc lam trên kính hiển

Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học

Nghiên cứu Y học

vi Olympus BX50 dựa vào số lương tế bào
Blast.
Bảng 3: Kết quả phát hiện tế bào Blast giữa máy
ADVIA và người đọc lam trên kính hiển vi Olympus
BX50 dựa vào số lương tế bào Blast.
Máy
Lam
Không
Blast
Có Blast
Tổng số
(n,%)

Blast (+)
16
76,19%
23
27,38%
39
37,14%

Blast
(++)

Last
(+++)

3
2
14,29% 9,52%
19
42
22,62% 50,0%
22
44
20,96% 41,9%

Tổng số
(n,%)
21
100%
84
100%
105
100%

P<
0,001

Nhận xét: số lượng tế bào Blast càng nhiều
thì khả năng phát hiện càng chính xác. Sự phát
hiện giữa máy và người có sự khác biệt, với P <
0,001 có ý nghĩa thống kê.
Hệ số tương đồng giữa 2 phương pháp:
0,624 < ICC < 0,766.
Độ nhạy: dương tính thật (84)/(dương tính

thật (84) + âm tính giả (9)) = 90,32%.
Độ đặc hiệu: âm tính thật (86) / (âm tính thật
(86) + dương tính giả (21)) = 80,37%.
Giá trị tiên đoán dương: 80%.
Giá trị tiên đoán âm: 90,52%.

BÀN LUẬN
Về tuổi chúng tôi nhận thấy nhỏ nhất là 15
(do Bệnh viện Chợ Rẫy không điều trị bệnh nhi,
chỉ điều trị bệnh nhân trên 15 tuổi), lớn nhất là
74, trung bình là 44,37. Về giới nam chiếm
39,5%, nữ chiếm 60,5%. Các nghiên cứu của tác
giả nước ngoài (S. G. Shelat, W. Canfield, Bames
P.W…) không thấy đề cập tới 2 vấn đề này(1,3).
Về vấn đề phát hiện Blast trong 200 mẫu
máu máy báo Blast là 95 trường hợp trong đó 84
mẫu là dương tính thật, 21 mẫu là dương tính
giả, 105 mẫu máy báo không Blast trong đó 86
mẫu là âm tính thật, 9 mẫu là âm tính giả. So
sánh giữa 2 phương pháp thì rõ ràng có sư khác
biệt với P < 0,001. Chúng tôi cho rằng sự khác
biệt này do một số nguyên nhân sau:
- Nhầm lẫn giữa tế bào Blast bị biến dạng do
hóa trị hay là những tế bào thoái hóa.

535


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011

- Có thể là do tế bào bạch cầu trong máu
ngoại vi quá thấp, chúng tôi nhận thấy trong 9
mẫu âm tính giả số lương bạch cầu trong máu là
< 1800G/L, tác giả S. G. SHELAT nhận thấy trong
11 mẫu âm tính giả là bạch cầu < 2000G/L(3).
Trong 105 mẫu máy báo Blast thì có 39 mẫu
báo Blast (++), 22 mẫu báo Blast (++), 44 mẫu báo
Blast (+++). Chúng tôi nhận thấy những trường
hợp nào máy báo Blast càng ít (+) thì tỉ lệ dương
tính giả càng cao. Điều này có thể giải thích như
sau chỉ số Blast càng cao thì số lương tế bào
Blast càng nhiều trong máu ngoại vi, ngoài ra
con tùy thuộc vào sự cài đặt của máy. Ở khoa
Huyết Học Bệnh Viện Chợ Rẫy máy ADIVIA
2120i chỉ báo Blast khi:
- Bast (+):% Blast từ 1,5% tới 5,0% tế bào bạch
cầu.
- Blast (++): 5,0% <% Blast < 10,0%.
- Blast (+++):% Blast > 10,0%.
Trong nghiên cứu này chúng tôi tính được
độ nhạy là 90,32%, độ đặc hiệu là 80,37%, giá trị
tiên đoán dương là 80%, giá trị tiên đoán âm là
90,52% so với tác giả S. G. Shelat lần lượt là
100%, 49,3%, 13,7%, 100%(3). Ở đây độ nhạy, giá
trị tiên đoán âm chúng tôi tính được không
chênh lệch nhiều so với tác giả và rất có ý nghĩa
trong việc tầm soát bệnh. Có thể do cỡ mẫu
chúng tôi nghiên cứu còn nhỏ, số lượng bệnh

nhân có bệnh lí ung thư máu chiếm đa số nên
các chỉ số khác như độ đặc hiệu, giá trị tiên đoán
dương chênh lệch lớn so với tác giả.

536

KẾT LUẬN
Qua nghiên cứu, giá trị chẩn đoán của chỉ số
Blast trên công thức máu để chẩn đoán sớm
bệnh lí ung thư máu qua máy phân tích huyết
học tự động ADIVIA 2120i, chúng tôi có một số
kết luận như sau:
- Khả năng phát hiện tế bào Blast của máy
phân tích ADIVIA 2120i là khá cao với độ nhạy
là 90,32%.
- Số lượng tế bào Blast càng cao thì sự phát
hiện tế bào Blast của máy phân tích ADIVIA
2120i càng chính xác.
- Công thức máu là xét nghiệm đơn giản, rẻ
tiền lại ít gây đau đớn cho bệnh nhân mà dựa
vào chỉ số Blast trên công thức máu giúp chúng
ta có thể phát hiện và hướng tới bệnh lí ung thư
máu khá chính xác và dễ dàng. Máy phân tích
máu ADIVA 2120i với độ nhạy cao 90,32% rất có
ý nghĩa và giá trị trong việc tầm soát bệnh lí ung
thư máu.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

2.

3.

Bames P. W., McFadden S. L, Machin S. J & Simson E. (2005).
The international consensus group for hematology review:
suggested criteria for action following automated CBC and WBC
differential analysis. Laboratory Hematology 11: 83-90.
Harris.N, Kunicka J. & Kratz A. (2005). The ADIVIA 2120
hematology system: flow cytometry-based analysis of blood and
body fluids in the routine hematology laboratory. Laboratory
Hematology 11: 47-61.
S. G. Shelat, W. Canfield, S. Shibutani. (2008). Differences in
detecting blasts between ADVIA 2120i and Beckman-Coulter
LH750 hematology analyzer. Laboratory Hematology: 113-116.

Chuyên Đề Truyền Máu Huyết Học