Xác định hoạt độ phóng xạ trên bệnh nhân ung thư tuyến giáp thể biệt hoá điều trị bằng I-131

TP CH Y - DC HC QUN S S 3-2013

XC NH HOT PHểNG X TRấN BNH NHN
UNG TH TUYN GIP TH BIT HO IU TR BNG I-131
Mai Trng Khoa*
TểM TT
Nghiờn cu tin hnh trờn 140 bnh nhõn (BN) ung th giỏp (UTTG) th bit hoỏ sau ung liu
iu tr I-131. Hot I-131 trong c th bnh nhõn di mc 30 mCi l c s xut thi im
xut vin cho BN. Chia BN thnh 4 nhúm tng ng vi cỏc liu iu tr: 50 mCi (1.850 MBq), 100
mCi (3.700 MBq), 150 mCi (5.550 MBq), 200 mCi (7.400 MBq). Kt qu: nhúm BN iu tr liu 50
mCi hoc 100 mCi cú th xut vin sau 24 gi, nhúm iu tr liu 150 mCi cú th xut vin sau 48
gi, nhúm iu tr liu 200 mCi cú th xut vin sau 72 gi.
Sau khi xut vin, BN vn cn thc hin cỏc bin phỏp d phũng v an ton phúng x gim
mc chiu x thp nht cho nhng ngi xung quanh v nhim bn phúng x cho mụi trng.
* T khúa: Ung th tuyn giỏp th bit húa; Hot phúng x; I-131.

estimation of residual activity in patients with
differentiated thyroid cancer receiving i-131 therapy
Summary
The analyse is based on calculation of residual activity in thyroid cancer patients treated with I131. The residual radioactivity of below 30 mCi is the general discharge levels. The cross-sectional
study was carried out on 140 thyroid cancer patients, and they were divided into 4 groups treated
with 50 mCi (1,850 MBq), 100mCi (3,700 MBq), 150 mCi (5,550MBq), 200 mCi (7,400 MBq).
Results: the patients treated with 50 mCi and 100 mCi are hospital discharged after 24 hours, the
patients treated with 150 mCi after 48 hours, the patients treated 200 mCi after 72 hours received I131 therapy.
* Key words: Differentiated thyroid cancer; Redidual activity; I-131.

T VN
Trong những năm gần đây, điều trị UTTG
thể biệt hoá tiếp sau phẫu thuật bằng I-131
liều cao đã đ-ợc triển khai tại một số khoa y
học hạt nhân ở n-ớc ta. Thực tế cho thấy, đây

là một ph-ơng pháp điều trị rất có hiệu quả,
kéo dài và cải thiện chất l-ợng cuộc sống cho

BN. Phần lớn BN UTTG đ-ợc điều trị với liều
từ 30 - 200 mCi (1.100 - 7.400 MBq) [1].
n-ớc ta, theo Quy định tại Thông t- Liên tịch
Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi tr-ờng Bộ Y tế số 2237/1999/TTLT/BKHCNMT-BYT:
BN điều trị bằng I-131 đ-ợc xuất viện khi hoạt
độ I-131 trong cơ thể d-ới mức 30 mCi

* Bnh vin Bch Mai
Chu trỏch nhim ni dung khoa hc: PGS. TS. Ngụ Vn Hong Linh
PGS. TS. Nguyn Danh Thanh

86


TP CH Y - DC HC QUN S S 3-2013
(1.100 MBq) [3]. Hiện các cơ sở điều trị
trong n-ớc chỉ cho BN xuất viện khi suất liều
đo cách BN 1 m d-ới 5 mR/giờ (50 àSv/giờ).
Việc xác định hoạt độ phóng xạ trong cơ thể
BN để tìm thời điểm xuất viện thích hợp là
một vấn đề quan tâm của công tác an toàn
phóng xạ. Ngoài ra, những yếu tố về điều
kiện sống, sinh hoạt trong gia đình của BN
cũng cần đ-ợc xem xét để có khuyến cáo
phù hợp cho BN sau ra viện, tránh việc
chiếu xạ không cần thiết từ BN cho những
ng-ời xung quanh. Đề tài đ-ợc thực tiến

hành với mục đích: Xác định hoạt độ phóng
xạ còn trong cơ thể BN UTTG thể biệt hoá
đ-ợc điều trị bằng I-131 nhm đề xuất thời
điểm xuất viện thích hợp theo các quy định
hiện hành.
I TNG V PHNG PHP
NGHIấN CU

Vin Nghiờn cu Ht nhõn Lt cung
cp.
2. Ph-ơng pháp nghiên cứu.

Nghiờn cu mụ t thụng tin.
* Cỏch thu thp s liu v tớnh toỏn kt
qu:
Tớnh hot I-131 trong c th BN theo
thi gian sut liu chiu ngoi o cỏch vựng
c ngc ca BN 3 m. Sut liu o thi
im 15 phỳt sau khi BN nhn liu iu tr
I-131 (khi liu I-131 cũn 100% trong c th
BN trc khi o thi ra ngoi bng bt k
ng no) l sut liu chun. Sut liu o
cỏc thi im sau nhn liu iu tr: 24
gi, 48 gi, 72 gi so sỏnh vi sut liu
chun theo t l % [4, 5]. Tớnh hot I-131
trong c th BN qua sut liu chiu cỏc
thi im theo cụng thc sau:
At = A0 x Dt (%)

1. i tng nghiờn cu.

140 BN (28 nam v 112 n, tui t 13 73) UTTG th bit hoỏ ó phu thut ct b
tuyn giỏp, c iu tr bng I-131. Chia
BN lm 4 nhúm theo cỏc mc liu iu tr:

Trong ú At: hot phỳng x (HPX)
(mCi) thi im t. A0: liu iu tr ca BN
(mCi). Dt (%): sut liu chiu thi im t
tớnh theo t l % so vi sut liu chun.

Nhúm 1: 18 BN iu tr liu 50 mCi
(1.850 MBq).

Ni tin hnh nghiờn cu: Trung tõm
Y hc Ht nhõn v Ung bu, Bnh vin
Bch Mai.

Nhúm 2: 52 BN iu tr liu 100 mCi
(3.700 MBq).
Nhúm 3: 44 BN iu tr liu 150 mCi
(5.550 MBq).
Nhúm 4: 26 BN iu tr liu 200 mCi
(7.400 MBq).
Thuc phúng x I-131 di dng dung
dch hoc viờn nang dựng ung do hóng
Cis Bio International (Phỏp) v Trung tõm
Nghiờn cu v iu ch ng v phúng x,

* Thit b s dng:
Mỏy o sut liu Inspector 07642 ca
Cụng ty ng dng v Phỏt trin Cụng ngh

NEAD (M) vi gii o t 0,01 - 1.000
Sv/gi.

KT QU NGHIấN CU V
BN LUN
Chỳng tụi ó tin hnh kho sỏt gim
hot I-131 trong c th BN theo thi
88


TP CH Y - DC HC QUN S S 3-2013
gian ca cỏc nhúm nghiờn cu sau khi
Bng 1: T l (%) HPX cũn trong c
th BN theo thi gian so vi liu iu tr.
THI GIAN

24 giờ

NHểM

48 giờ

72 giờ

Nhóm 1

17,9%

7,9%

4,8%

Nhóm 2

15,4%

6,8%

3,1%

Nhóm 3

14,7%

7,6%

3,5%

Nhóm 4

17,2%

7,1%

4,2%

Hoạt độ I-131 trong cơ thể BN của cả 4
nhóm đều giảm rất nhanh trong vòng 24 giờ
sau khi nhận liều điều trị, chỉ còn lại 14,7 17,9%. sau 3 ngày còn 3,1 - 4,8% so với
hoạt độ ban đầu. Điều này đ-ợc giải thích,

sau khi vào cơ thể, theo cơ chế sinh lý,
I-131 sẽ tập trung chủ yếu ở tuyến giáp và
một l-ợng rất nhỏ ở tuyến n-ớc bọt, niêm
mạc của ống tiêu hoá. Phần lớn BN UTTG
sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp thì tổ chức
giáp còn sót lại rất ít. Nếu không có di căn
xa, sau khi nhận liều điều trị, hoạt độ I-131

ung liu iu tr.
trong cơ thể BN sẽ giảm rất nhanh theo cơ
chế bán rã vật lý và do bị đào thải ra ngoài
theo đ-ờng bài tiết, chủ yếu qua phân, n-ớc
tiểu. Trong những ngày tiếp theo, hoạt độ
I-131 trong cơ thể BN vẫn tiếp tục giảm,
nh-ng với tốc độ chậm hơn. Nh- vậy, sau
khi nhận liều điều trị, cần xác định đ-ợc
hoạt độ I-131 còn trong cơ thể BN để đề
xuất thời điểm xuất viện.
Tính HĐPX còn trong cơ thể BN dựa trên
suất liều chiếu ngoài của BN tại các thời
điểm 24 giờ, 48 giờ, 72 giờ sau nhận liều
điều trị. Kết quả thu đ-ợc nh- sau:
Bảng 2: HĐPX I-131 trong cơ thể BN
điều trị liều 50 mCi theo thời gian.
HĐPX (mCi)

Thời gian

(

Trung

Trung

bình

vị

Thấp nhất cao nhất

x SD)

24 giờ

8,9 4,7

7,6

5,2 - 16,5

48 giờ

3,9 1,8

4,2

3,2 - 8,0

72 giờ

2,4 0,7

2,7

1,5 - 3,5

Hot phúng x

Hoạt độ Phóng xạ

35
30
25
20
15
10
5
0

Thời gian
Sau 24 gi
giờ
Sau

Sau 48
48 gi
giờ
Sau

Sau 72

72 gi
giờ
Sau

cho phép
McMức
cho phộp
xutxuất
hin
viện

Thp nhất
nht
Thấp

CaoCao
nhấtnht TrungTrung
bình bỡnh

Biu 1: HPX (mCi) trong c th BN iu tr liu 50 mCi.

89


TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013
Hoạt độ I-131 trong cơ thể BN nhận liều 50 mCi sau 24 giờ trung bình 8,9  4,7 mCi,
giá trị cao nhất (16,5 mCi) cũng nhỏ hơn 30 mCi. Như vậy, theo quy định, BN ở nhóm này
có thể xuất viện sau 24 giờ.
Bảng 3: HĐPX I-131 trong cơ thể BN điều trị liều 100 mCi theo thời gian.
HĐPX (mCi)

THỜI GIAN

TRUNG BÌNH
(

x

 SD)

TRUNG VỊ

THẤP NHẤT - CAO NHẤT

Sau 24 giờ

15,4  5,5

14,8

5,1 - 28,0

Sau 48 giờ

6,8  2,6

5,2

3,2 - 8,9

Sau 72 giờ

3,1  2,2

2,5

1,5 - 5,3

Phãngxạx¹
Ho¹t
Hoạt ®é
độ phóng

35
30
25
20
15
10
5
0
Sau 24 giờ
Sau
24 giê

Sau 48 giờ
Sau
48 giê

Thấp nhất
ThÊp

nhÊt

Sau 72 giờ
Sau
72 giê

Cao nhất
Cao
nhÊt

Mức cho phép xuất viện

giangian
Møc cho phÐp ThêiThời
xuÊt viÖn
Trung bình
Trung
b×nh

Biểu đồ 2: HĐPX (mCi) trong cơ thể BN điều trị liều 100 mCi.

Sau 24 giờ nhận liều điều trị, hoạt

mCi có HĐPX trong cơ thể trung bình

độ I-131 trung bình trong cơ thể BN

và cao nhất đều thấp hơn 30 mCi, BN

nhận liều 100 mCi là 15,4  5,5 mCi,

của 2 nhóm này đều có thể xuất viện

cao nhất 28,0 mCi. Như vậy theo như

sau 24 giờ.

quy định trên, tất cả BN trong nghiên

Theo Tiêu chuẩn quốc tế cơ bản về an
toàn phóng xạ (International Basis Safety
Standards for radiation protectin) của IAEA
năm 1996: BN điều trị bằng I-131 nên xuất
viện khi hoạt độ phóng xạ dưới mức 1.100
MBq. Tuy nhiên, tuỳ theo điều kiện kinh tế,
xã hội của từng nước mà mức HĐPX này
có thể được quy định khác nhau ở mỗi
nước. Ở Anh, BN điều trị bằng I-131 chỉ

cứu của chúng tôi đều được đề xuất ra
viện khi hoạt độ I-13 trong cơ thể giảm
dưới mức 30 mCi. Từ kết quả kết
nghiên cứu thu được, chúng tôi nhận
thấy sau 24 giờ nhận liều điều trị, BN
điều trị I-131 liều 50 mCi và liều 100

90


TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013

được xuất viện khi HĐPX trong cơ thể < 800 trường - Bộ Y tế: BN điều trị bằng I-131
MBq, tại Đức và Hà Lan < 100 MBq [9]. ở được xuất viện khi hoạt độ I-131 trong cơ thể
nước ta, theo quy định tại Thông tư Liên < 30 mCi (1.100 MBq) [3].
tịch liên Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi
Bảng 4: HĐPX l-131 trong cơ thể BN điều trị 150 mCi theo thời gian
HĐPX (mCi)

(

THỜI GIAN

Phãngxạx¹
Ho¹t
độ phóng
Hoạt ®é

TRUNG BÌNH

x

 SD)

TRUNG VỊ

THẤP NHẤT - CAO NHẤT

Sau 24 giờ

22,0  10,3

15,1

8,1- 35,9

Sau 48 giờ

11,4  6,9

9,7

3,7 - 23,0

Sau 72 giờ

5,2  3,9

5,5

2,5 - 11,6

40
40
35
35
30
30
25
25
20
20

15
15
10
105
50
0
Sau 24 giờ
Sau
24 giê

Sau 48 giờ

Sau 48 giê

ThÊp
nhÊt
Thấp nhất

Cao
CaonhÊt
nhất

Sau 72 giờ

Sau 72 giê

Trung
Trungb×nh
bình

Mức cho phép Thời gian
Møc
cho phÐp
xuất viện

xuÊt viÖn

Biểu đồ 3: HĐPX (mCi) trong cơ thể BN điều trị liều 150 mCi.

Hoạt độ I-131 trong cơ thể BN nhận liều 150 mCi vẫn cũn khỏ cao sau 24 giờ nhận
liều điều trị, cao nhất (35,9 mCi) vượt mức 30 mCi. Sau 48 giờ, giỏ trị trung bỡnh 11,4
 6,9 mCi và cao nhất 23,0 mCi đều nằm trong giới hạn cho phộp xuất viện. Như vậy,
nhúm BN này cú thể xuất viện sau 48 giờ.
Bảng 5: Hoạt độ I-131 trong cơ thể BN điều trị liều 200 mCi theo thời gian.
(mCi)
(

Sau 24 giê

x

 SD)

34,3  18,2

T r u n g

25,7

T h Ê p -c a o

12,6 - 54,9

2


TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013
14.2  10,4

16,2

6,6 - 32,3

Sau 72 giê

8,4  6,6

9,8

2,8 - 18,1

Phãng
®éphóng
Ho¹t
xạx¹
Hoạt độ

Sau 48 giê

60

50
40
30
20
10
0
Sau
giêgiờ
Sau2424

Sau 48
48 giê
Sau
giờ

ThÊp nhÊt
Thấp
nhất

Sau 72
Sau
72giê
giờ

Møcđộcho
phÐp
xuÊt viÖn
Mức
cho
phép

Thời gian
Xuất viện

Cao nhÊt
Trung b×nh
Cao nhất
Trung bình

Biểu đồ 4: Hoạt độ phóng xạ (mCi) trong cơ thể BN điều trị liều 200 mCi
Sau 48 giờ, hoạt độ I-131 cao nhất

BN nên xuất viện khi hoạt độ < 97 MBq

của BN nhận liều 200 mCi là 32,3 mCi,

và khoảng cách tiếp xúc với người lớn và

vượt giới hạn cho phép xuất viện. Sau 72

trẻ em trên 1 tuổi phải > 50 cm. Chỉ khi

giờ, hoạt độ trung bình và tối đa đều ở

hoạt độ xuống dưới 42 MBq, không cần

dưới mức 30 mCi. Như vậy, BN ở nhóm

hạn chế tiếp xúc với mọi lứa tuổi [7].

này chỉ có thể xuất viện sau 72 giờ.

Theo số liệu của New Zealand, nếu hoạt

Sau khi xuất viện, với một lượng hoạt
độ I-131 còn trong cơ thể, BN vẫn là

độ khi xuất viện là 600 MBq, thời gian

nguồn chiếu xạ ngoài với những người

cho phép khi tiếp xúc với người khác ở

xung

khoảng cách < 1 m là 4 ngày, tiếp xúc

quanh.

Theo

Nghị

định

số

cần thiết để giảm liều chiếu xạ đến mức

50/1998/NĐ-CP của Chính phủ về việc
thi hành pháp lệnh An toàn và Kiểm soát

gần với trẻ nhỏ là 19 ngày.

bức xạ, mức giới hạn chiếu xạ cho dân

nghiên cứu cụ thể về liều chiếu xạ của

chúng là 1 mSV/năm [2]. Mức giới hạn

người tiếp xúc với BN sau ra viện. Tuy

này phù hợp với khuyến cáo gần nhất

nhiên, trên cơ sở các khuyến cáo của

của ICRP năm 1990 [6].

Chúng tôi hiện chưa có những

ICRP và tham khảo số liệu nghiên cứu

Thomson và CS cho rằng nếu hoạt độ

của các tác giả trên cho thấy, ở nước

khi ra viện 600 MBq, BN cần có phòng

ta, nếu thời gian xuất viện chỉ dựa trên

sinh hoạt riêng trong 4 ngày [6]. Theo

HĐPX như quy định là 30 mCi (1.100

Koshida và CS, để những người tiếp xúc

MBq) mà không xét đến điều kiện sinh

với BN không bị chiếu quá 1 mSv/năm,

hoạt trong gia đình của BN sẽ khó đảm
92


TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013
bảo việc chiếu xạ cho những người
trong gia đình và dân chúng trong giới
hạn 1 mSv/năm. Do đó, ngoài việc xác
định HĐPX để đề xuất thời điểm xuất
viện, chúng tôi còn tìm hiểu thêm về
đặc điểm gia đình và điều kiện sống
của BN. Kết quả phỏng vấn 113 BN
trong số đối tượng nghiên cứu cho thấy
đa số BN có diện tích nhà ở chật chội, số
BN có phòng riêng sau khi xuất viện
chiếm tỷ lệ không cao. Số BN trong gia
đình có trẻ nhỏ cũng chiếm một tỷ lệ
không nhỏ. Vì vậy, để tránh nguy cơ cho
người tiếp xúc bị chiếu xạ vượt mức cho
phép theo quy định, chúng tôi có khuyến
cáo và hướng dẫn cụ thể về vấn đề an

toàn phóng xạ cho BN sau ra viện.
Ngoài nguy cơ gây chiếu xạ ngoài như
đã đề cập ở trên, những BN điều trị bằng
đồng vị phóng xạ còn có thể gây nhiễm
bẩn phóng xạ trong chất thải của BN
(nước tiểu, phân) vẫn chứa hoạt chất
phóng xạ I-131 sau xuất viện. Vì vậy, BN
vẫn cần thực hiện các biện pháp dự
phòng để giảm thiểu tới mức thấp nhất
nhiễm bẩn phóng xạ ra môi trường.
KẾT LUẬN

Với những kết quả nghiên cứu thu
được, chúng tôi có thể rút ra một số kết
luận:

- BN điều trị liều 150 mCi có thể xuất
viện sau 48 giờ.
- BN điều trị liều 200 mCi có thể xuất
viện sau 72 giờ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nghị định số 50/1998/NĐ-CP của Chính
phủ về việc thi hành pháp lệnh an toàn và
kiểm soát bức xạ.
2. Thông tư liên tịch của Bộ Khoa học,
Công nghệ và Môi trường - Bộ Y tế số
2237/1999/TTLT/BKHCNMT-BYT.
3. I. P.C.Muray, P.J.Ell. Nuclear Medicine
in Diagnosis and Treatment. Churchill
Livingstone. 1998, Vol 2, pp.1671-1673.

4. IAEA-TECDOC-1608. Nuclear medicine
in thyroid cancer management: A practical
approach. International Atomic Energy Agency
(IAEA). 2009, March, pp.113, 119, 118.
5. Recommendations of the International
Commission on Radiological Protection.
Publication 60. Ann ICRP. 1990, 21, pp.7475.
6. Thomson. W.H, et al. Day and night
radiation doses to patiens’ relatives.
Implication of ICRP 60. Nuc Med Commu.
1993, 14, 275.
7. Koshida, K, et al. Levels of I-131
activity in patiens to enable hospital
discharge, based on exterrnal exposuse of
family members of the patient in Japan. Rad
Prot Dosimetry. 1999, Vol 83. No 3, pp.233238.
8. Buscombe. J.R. Regulatory aspects of I131 therapy for thyroid cancer. Regional
Training course on Nuclear Oncology (Asia
Pacific Region RAS/6/028).

- BN điều trị liều 50 mCi và 100 mCi
có thể xuất viện sau 24 giờ.
Ngày nhận bài: 28/1/2013
Ngày giao phản biện: 25/2/2013
Ngày giao bản thảo in: 14/3/2013
92


TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013

92


TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013

93