Nhân 3 trường hợp trichobezoars dạ dày ở trẻ em báo cáo ca lâm sàng hồi cứu y văn

1779. Thường gặp ở bệnh nhân có vấn đề tâm
thần, phụ nữ trẻ.
Các yếu tố thúc đẩy
Rối loạn tâm thần, thường được ghi nhận
như trầm cảm, chậm phát triển tâm thần, rối
loạn hành vi. -Rối loạn tống xuất dạ dày, mất
chức năng vận động môn vị, sau cắt dạ dày bán
phần…Dùng thuốc giảm tiết acid, giảm hoạt
tính enzyme hoặc do nhai kém (mất răng)

Nghiên cứu Y học
ruột, chuyển bệnh viện Nhi Đồng 1. Tiền căn có
nhiều đợt đợt đau bụng, ói và không ănđược
nhiều, thường được chẩn đoán vàđiều trị rối
loạn tiêu hóa. Từ năm 10 tuổi, mỗi khi có chuyện
không vui, bé bứt tóc và ăn. Tại BV chúng tôi, bé
được siêu âm bụng, xác định dị vật Bezoars
trong dạ dày, nhiều khả năng là tóc, kéo dài đến
tá tràng D2. Sau đó, bé được nội soi tiêu hóa trên
(Hình 3) xác định Bezoars tóc ở dạ dày d = 10 x 5
cm và được phẫu thuật lấy Bezoars (Hình 4) và
ghi nhận kèm thủng ruột hỗng tràng.

Tuổi thường bị, chiếm 80% dưới 30 tuổi,
đỉnh cao tần suất 10-19 tuổi, chiếm 90% phụ nữ,
bệnh nhân thường nuốt tóc (trichophagia) sau
khi nhổ tóc.
Lâm sàng
Có thể không có triệu chứng trong nhiều
năm hoặc phát hiện tình cờ. Đau bụng, chán ăn,

nôn ói và gầy ốm. Có thể ghi nhận hói đầu, mass
thượng vị hoặc hội chứng hẹp môn vị. Bezoars
có thể thúc đẩy gây loét dạ dày, tắc ruột, thủng
ruột hoặc xuất huyết tiêu hóa.

Hình 1. Bóng cản âm trong dạ dày d=10 cm

Chẩn đoán hình ảnh
Nội soi tiêu hóa giúp xác định chẩn đoán và
phân loại Bezoars.
Siêu âm chỉ cho phép chẩn đoán khoảng
25%, với mass trong dạ dày, echo dày, cong có
bóng lưng. Có thể thấy những dãi sợi echo dày,
gợi ý trichobezoars như ca chúng tôi gặp.
Chụp X quang bụng không sửa soạn, đôi khi
thấy mass trong dạ dày.
CT scan hoặc MRI cũng cho thấy mass trong
dạ dày, không bắt thuốc cản quang.
Ca lâm sàng

Ca 1
Bé gái 12 tuổi, T.A.T. nhập viện vìđau bụng
nhiều vùng thượng vị và ói. Khám ở BVLA với ∆
Đau bụng chưa rõ nguyên nhân, theo dõi viêm

Hình 2.Bóng cản âm, kéo dài đến tá tràng, có những
dãi sợi và kèm viêm dày thành tá tràng thứ phát.

123

Nghiên cứu Y học

Hình 3. Nội soi dạ dày, búi tóc to, kéo dài từ dạ dày
qua môn vị, xuống tá tràng.

Ca 2
Bé gái L.T.N 10 tuổi, nhập viện vì đau bụng.
Cách nhập viện 6 tháng, bị viêm tụy cấp và 2 lần
nhập viện vìđau bụng và được chẩn đoán rối
loạn tiêu hóa. Siêu âm bụng, ghi nhận dạ dày
dãn to, trong lòng có 1 khối echo dày, cản âm d =
64 mm, (Hình 5) khung tá tràng không dãn,

Hình 5. Siêu âm: khối echo dày, cong, có bóng lưng
trong dạ dày kích thước to d=64 mm.

124

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 6 * 2014

Hình 4. Phẫu thuật mở dạ dày, lấy ra búi tóc khá to
ghi nhận thủng hỗng tràng .
được chẩn đoán bezoars trong dạ dày. Chụp dạ
dày cản quang, khuyết thuốc cản quang ở dạ
dày, thuốc qua ruột non chậm (Hình 6). Nội soi
dạ dày vùng phình vị có một khối thức ăn và
tóc, không gắp ra được (Hình 7). Bé được phẫu
thuật lấy khối Bezoars tóc. ( Hình 8)

Hình 6. Chụp dạ dày cản quang: khối choán chổ trong
lòng dạ dày


Y Học TP.Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 6 * 2014

Hình 7. Nội soi: Khối thức ăn và tóc dính chặt, không
gắp ra được

Ca 3
Bé gái H.H.T.V. 10 tuổi, nhập viện vìđau
bụng kéo dài từ nhỏ. Siêu âm ghi nhận Trong dạ
dày có khối có cản âm, có nhiều dải sợi, kéo dài
từ dạ dày vô tá tràng D2 d= 68x107 mm, có dãn
tá tràng d = 40 mm,chụp dạ dày cản quang ghi
nhận khuyết thuốc ở dạ dày, nghĩ có khối choán
chổ. Nội soi, dạ dày có khối tóc to 5x10 cm. Phẫu
thuật bezoars tóc chiếm gần trọn dạ dày.

BÀN LUẬN
Bezoars tóc (trichobezoars) trong dạ dày
chiếm 50% Bezoars đường tiêu hóa. Thường gặp
ở phụ nữ trẻ hay bé gái, có vấn đề tâm thần hay
tâm sinh lý bất thường. Trẻ tự nuốt hoặc nhai tóc
của chính bản thân. Cả 3 trường hợp, chúng tôi
gặp, đều là là bé gái, tuổi 10-12 tuổi. Bệnh cảnh
lâm sàng đều có biểu hiện tiêu hóa với đau bụng
mạn kèm nôn ói, phần lớn bỏ sót chẩn đoán
trong một thời gian dài, với chẩn đoán rối loạn
tiêu hóa hay viêm tụy cấp. Riêng trường hợp có

tiền căn được chẩn đoán viêm tụy cấp, có thể lý
giải bởi búi tóc kéo dài xuống tá tràng, gây bán
tắc ruột cao mà còn gây chèn ép bóng vater, gai
tá lớn, chổ đổ của ống Wirsung, thúc đẩy viêm
tụy. Đối với ca đầu tiên, do Bezoars tóc khá to,
kéo dài tá tràng, hay còn còn gọi là hội chứng

Nghiên cứu Y học

Hình 8. Hình đại thể búi tóc to được phẫu thuật mở dạ
dày lấy ra.
Rapunzel, có biến chứng thủng ruột hỗng tràng,
2 ca còn lại, kích thước to, nằm trong dạ dày.
Không phải tất cã trichobezoars đều chui tá
tràng ruột non, tuy nhiên có thể gây tắc đường
ra bao tử hoặc tắc ruột non. Theo Tomas Ripolle,
siêu âm có khả năng chẩn đoán tắc ruột với độ
nhạy cao, và với hình ảnh echo dày, hình vòng
cung, có bóng lưng, cho phép gợi chẩn đoán
nguy6en nhân bezoars gây tắc ruột. Về hình ảnh
siêu âm, 3/3 ca đều có bóng cản âm mạnh trong
dạ dày, dạng rẽ quạt, một trường hợp kéo dài
đến D2-D3 mà siêu âm có thể xác định được
Bezoars, bên cạnh đó những dãi sợi echo dày,
cho phép chúng tôi gợi ý tóc (trichobezoars).
Theo chúng tôi, việc xác định Bezoars trong dạ
dày không khó, nên cho trẻ uống nước và thay
đổi tư thế trong quá trình siêu âm sẽ dễ dàng
phát hiện, không nhằm với hơi đại tràng
ngang.Hình ảnh siêu âm chúng tôi ghi nhận

hoàn toàn phù hợp y văn.Chụp dạ dày cản
quang, 3/3, có khối choán chổ và nội soi xác định
Bezoars to. Tuy nhiên, theo chúng tôi nếu siêu
âm đã xác định được Bezoars trong dạ dày, nên
hạn chế chụp dạ dày cản quang, mà thực hiện
nội soi, vừa giúp xác định chẩn đoán cũng như
có thể can thiệp điều trị. Nếu thất bại qua nội soi
gắp bezoars, sẽ can thiệp phẫu thuật, thường

125


Nghiên cứu Y học
qua nội soi ổ bụng mở dạ dày lấy dị vật. Tuy
nhiên, các trường hợp của chúng tôi, do búi tóc
quá to nên phải mỗ hở. Các bé này đều được
khám tâm lý trong quá trình nằm viện, đây
làđều cần thiết cho trẻ và gia đình để tránh tái
phát về sau.

KẾT LUẬN
Trichobezoars tóc trong dạ dày, thường
gặp ở phụ nữ, bé gái, do rối loạn tâm thần.
Siêu âm có giá trị trong việc tầm soát phát hiện
và nội soi dạ dày xác định, can thiệp điều trị.
Trẻ cần được khám tâm lý sau phẫu thuật
nhằm tránh tái phát.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

126

Ali H, Al Wadan, Hamed Al Kaff, Jamila Al (2008). Senabani
and Azan S Al Saadi,'Rapunzel syndrome' trichobezoar in a 7year-old girl: a case report, Cases Journal, 1:pp 205.

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 6 * 2014
2.

3.
4.

5.

6.

7.

8.

Balik E, Ulman I, Taneli C, Demircan M (1993). The Rapunzel
syndrome: a case report and review of the literature. Eur J
Pediatr Surg; 3: pp 171.
case with review of treatment, Tropical Gastroenterology
2010;31(2):133–134
Chen TY, Tiao MM, Chuang JH, Shieh CS, Huang CB
(2000),Bezoars in children: report of four cases, J Formos Med
Assoc. Sep;99(9):pp 726-9.
Harikumar R, Kumar S, Kumar B, Balakrishnan V (2007).
Rapunzel syndrome: a case report and review of literature.

rop Gastroenterol. Jan-Mar;28(1):pp 37-8.
Mehta P, Bhutiani R (2009), The Rapunzel syndrome: is it an
Asian problem? case report and review of literature. Eur J
Gastroenterol Hepatol. Aug;21(8):pp 937-40.
Mountassir M, Tarik Z,Issam E, Hicham K (2011), Un cas de
trichobezoard gastrique, Pan African Medical Journal.; 9:pp
19.
Pul N, Pul M (1996). The Rapunzel syndrome (trichobezoar)
causing gastric perforation in a child: a case report. Eur J
Pediatr; 155:pp 18.

Ngày nhận bài báo

12-10-2014.

Ngày phản biện đánh giá bài báo

14-10-2014.

Ngày bài báo được đăng:

14-11-2014.