làm thế nào để HS tích cữcây dựng bài

Làm thế nào để học sinh tích cực tham gia xây dựng bài
Làm thế nào để 100% học sinh tích cực tham gia xây dựng bài là một vấn
đề khiến không ít giáo viên đau đầu. Nhiều giải pháp đã được đưa ra nhưng
hiệu quả khi áp dụng trong thực tế lại chưa cao. Chính vì lẽ đó, bài viết nhỏ
dưới đây xin được giới thiệu tác dụng của sự hợp tác mà giáo viên cần tạo
ra trong lớp học.
Sự cạnh tranh luôn khiến con người phải nỗ lực hết mình và do đó trong các cuộc thi những
người tham gia luôn bộc lộ tối đa khả năng của bản thân. Dĩ nhiên các cuộc thi công bằng thường
tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh và niềm vui cho những người tham gia. Tuy nhiên các “cuộc thi”
trong lớp học thường chỉ đem lại niềm vui cho người chiến thắng và không “công bằng” với những
em khác vì chiến thắng thường rơi vào tay những em học sinh nổi trội trong lớp chứ cơ hội ít khi
dành cho những em kém hơn. Mọi người chỉ cạnh tranh hay thi đấu khi họ muốn chiến thắng và
yêu cảm giác là người thắng cuộc. Không ai tham gia thi đấu mà lại muốn thua cuộc. Bởi vậy, nếu
một học sinh thấy mình khó có khả năng nằm trong số những người thắng cuộc thì các cuộc thi
trên lớp sẽ dần làm “thui chột” động lực học tập và phấn đấu của em đó.

Những phương pháp khuyến khích sự cạnh tranh sẽ khiến học sinh ganh đua thay vì làm việc
cùng nhau và vì người khác. Khi đó, phương châm hành động của các em sẽ là “Vì bản thân
mình”. Không những thế, sự ganh đua cũng tạo ra cảm giác thất vọng - cảm giác sẽ làm “tiêu tan”
mong muốn tham gia vào một hoạt động nào đó của học viên.

Giáo viên ở cấp mầm non và tiểu học thường được làm việc với những trẻ em háo hức tới trường
để học những điều mới. Tuy nhiên sự cạnh tranh lại khiến trẻ không còn hào hứng với việc học.
Ví dụ: khi nói “Các con, hãy xem bạn nào trong lớp mình vẽ đẹp nhất nào”, ngay lập tức cô giáo
đã tạo ra không khí ganh đua trong lớp. Dĩ nhiên, cô giáo làm vậy với mong muốn rằng sự ganh
đua này sẽ tạo động lực thúc đẩy các bé nỗ lực hết sức mình. Tuy nhiên, chắc chắn là chỉ có một
người thắng cuộc. Ngay cả khi tất cả các bức tranh đều được trưng bày trên tường, thì chắc chắn
cũng chỉ có một bức tranh được coi là đẹp nhất. Như vậy, cô giáo đã vô tình tạo cho các bé cảm
giác mình là người thất bại đơn giản vì bản chất của một cuộc thi là bao giờ cũng có “kẻ thắng,
người thua”.

Trong các cuộc thi đấu thể thao hay nghệ thuật, thất bại sẽ là động lực khiến thí sinh phải vươn
lên khẳng định mình. Tuy nhiên, trong học tập khi học sinh lần đầu tiên học một kỹ năng mới,
chính cảm giác thành công mới giúp các em tự tin và tiếp tục phấn đấu. Bởi vậy, thay vì tìm xem
ai có bức tranh đẹp nhất, cô giáo có thể đề ra thách thức cho các bé vượt qua mà không khiến
chúng phải ganh đua với nhau bằng cách nói: “Các con, hãy xem các con có thể vẽ đẹp đến đâu.”

Chính vì những lý do nêu trên, sự ganh đua và cạnh tranh có thể là một trong những nguyên nhân
khiến một số học sinh không tham gia xây dựng bài. Giải pháp hiệu quả cho vấn đề này phải
khuyến khích học sinh tham gia vào bài học mà không cần ganh đua hay cạnh tranh với bạn học.
Điều này có thể thực hiện được với sự hợp tác.

Học sinh sẽ tích cực tham gia xây dựng bài khi có đầy đủ hai điều kiện sau: (1) Học sinh có một
người bạn theo kiểu “đôi bạn cùng tiến”; (2) Giáo viên thiết lập được một nguyên tắc quản lý lớp
học cho phép họ có thể tập trung sự chú ý của học sinh ngay khi cần thiết.

Thay vì đặt ra các câu hỏi thường chỉ có một đáp án đúng và gọi một em nào đó trả lời, thầy cô có
thể đặt vấn đề theo hướng câu hỏi mở, khuyến khích học sinh động não suy nghĩ và tham gia
thảo luận về vấn đề đó.

Sau khi học sinh đã thảo luận, trao đổi với nhau, giáo viên sẽ đưa ra câu trả lời như một ý kiến
của riêng mình. Học sinh sẽ nhanh chóng hiểu rằng giáo viên rất hứng thú với việc các em tham
gia xây dựng bài học. Trong trường hợp chỉ có một đáp án đúng thì những em trả lời đúng sẽ thấy
thoả mãn và hài lòng với bản thân còn những em trả lời chưa đúng cũng không bị mất tự tin hay
căng thẳng vì cảm giác thua cuộc.

Dưới đây là một ví dụ về cách đặt vấn đề của một thầy giáo dạy môn lịch sử người Mỹ đối với học
sinh thuộc 2 cấp khác nhau. Ngày thứ sáu trước ngày kỷ niệm của các tổng thống Mỹ, thầy cho cả
lớp xem một bức hình của đỉnh núi Rushmore nơi tạc chân dung của 4 vị tổng thống Washington,
Jefferson, Theodore Roosevelt và Lincoln. Thầy giới thiệu chủ đề của bài học bằng cách thông

báo vào thứ hai tuần sau đó trường sẽ tổ chức ngày kỷ niệm của các tổng thống Mỹ. Để thể hiện
sự trân trọng hôm đó toàn trường sẽ nghỉ học để tham dự lễ kỷ niệm. Sau đó thầy đưa ra một
thắc mắc để học sinh thảo luận với bạn của mình. Đối với học sinh tiểu học, câu hỏi liên quan tới
việc xác định vị tổng thống đầu tiên và thứ ba. Đối với học sinh trung học câu hỏi liên quan tới thế
kỷ mà một trong 4 vị tổng thống đã sống hoặc tại nhiệm.

Điểm cần lưu ý của cách tiếp cận này là học sinh nào cũng phải thảo luận với bạn mình về bài
học kể cả những em nhút nhát trong lớp. Bên cạnh đó, giáo viên cũng cần lưu ý rằng học sinh lần
đầu tiên tiếp cận với khái niệm hay kiến thức mới của bài học. Việc thảo luận sẽ là một thử thách
nho nhỏ khiến chúng tò mò, hào hứng và tham gia tích cực vào bài học.

Tóm lại, khi các hoạt động học tập được tổ chức theo hướng hợp tác, việc học sẽ không còn
mang tính chất ganh đua, cạnh tranh thì tất cả học sinh đều tham gia vào bài học và chắc chắn
hiệu quả giờ học sẽ cao hơn rất nhiều.

Diệu Linh_Giảng viên Global Education

Diệu