Bài giảng Tư pháp quốc tế - Chương 1: Những vấn đề chung

BÀI GIẢNG 

MÔN TƯ PHÁP QUỐC TẾ


Tài liệu tham khảo
• Giáo trình của trường Đại học Luật Hà Nội
2017. Nhà xuất bản Tư pháp
• Tư pháp quốc tế của TS. Lê Thị Nam
Giang
• Tư pháp quốc tế TS. Đỗ Văn Đại và
PGS.TS Mai Hồng Qùy


Văn bản quy phạm pháp luật
chính
• Bộ luật dân sự 2015
• Bộ luật tố tụng dân sự 2015
• Các Hiệp định tương trợ tư pháp giữa Việt
Nam với các quốc gia khác
• Các VBQPPL chuyên ngành


Chương trình học
Chương 1: Những vấn đề chung
Chương 2: Chủ thể của TPQT VN
Chương 3: Xung đột thẩm quyền xét xử
Chương 4: Xung đột pháp luật
Chương 5: Công nhận và cho thi hành bản án
của Tòa án nước ngoài, phán quyết của Trọng
tài nước ngoài

Chương 6: Quyền sở hữu trong TPQT VN
Chương 7: Quyền thừa kế trong TPQT VN
Chương 8: Hôn nhân gia đình trong TPQT VN


Chương 1: Những vấn đề
chung
I. Đối tượng điều chỉnh của TPQT VN
II. Phạm vi điều chỉnh của TPQT VN
III. Phương pháp điều chỉnh của TPQT VN
IV. Tên gọi của TPQT
V. Nguồn của TPQT VN


I. Đối tượng điều chỉnh của TPQT VN
• A là công dân VN kết
hôn với B là công
dân VN tại VN
 Luật hôn nhân và gia
đình Việt Nam

• A là công dân Hoa
Kỳ kết hôn với B là
công dân VN tại VN
 Tư pháp quốc tế


I. Đối tượng điều chỉnh của
TPQT VN
• A là công dân VN • A là công dân Việt

ký hợp đồng bán
Nam ký hợp đồng
một căn nhà tại
bán một căn nhà
Việt Nam cho B là
tại Pháp cho B là
công
dân
Việt
công
dân
Việt
Nam. Hợp đồng ký
Nam. Hợp đồng ký
tại Việt Nam
tại Việt Nam
 Luật dân sự Việt  Tư pháp quốc tế
Nam


I. Đối tượng điều chỉnh của
TPQT VN
• A và B là công dân • A và B là công dân
VN đang du lịch tại
VN cư trú tại VN, A
Anh thì A gây tai
gây tai nạn cho B
nạn cho B làm thiệt
ở VN làm thiệt hại
hại về tài sản của

về tài sản của B
B
 Luật dân sự VN
 Tư pháp quốc tế


I. Đối tượng điều chỉnh của
TPQT VN
• A và B là công dân • A và B là công dân
VN cư trú tại VN, A
VN, A đi công tác
ký hợp đồng lao
tại Anh 3 tháng, B
động với B để B
là du học sinh tại
làm việc nhà cho A
Anh. A ký hợp
đồng với B để B
 Luật lao động Việt
làm việc nhà cho A
Nam
trong 3 tháng
 Tư pháp quốc tế


I. Đối tượng điều chỉnh của
TPQT VN
• A là công dân Việt • A là công dân Hà
Nam qua đời tại
lan qua đời tại Anh

VN để lại thừa kế
để lại thừa kế cho
cho B là công dân
B là công dân VN
VN một căn nhà tại
một căn nhà tại
VN
Anh
 Luật dân sự Việt  Tư pháp quốc tế
Nam


I. Đối tượng điều chỉnh của
TPQT VN
 Là những quan hệ dân sự theo nghĩa
rộng: quan hệ dân sự, quan hệ lao động,
thương mại , hôn nhân gia đình, vv và cả
những quan hệ pháp luật tố tụng dân sự
 Có yếu tố nước ngoài:
 Căn cứ chủ thể,
 Căn cứ khách thể,
 Căn cứ sự kiện pháp lý


Quy định trong BLDS 2015
• Điều 663 khoản 2: Quan hệ dân sự có yếu tố
nước ngoài là quan hệ dân sự thuộc một trong
các trường hợp:
 Có ít nhất một trong các bên tham gia là cá
nhân, pháp nhân nước ngoài

 Các bên tham gia đều là công dân Việt Nam,
pháp nhân Việt Nam nhưng việc xác lập, hay
đổi, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ đó xảy
ra ở nước ngoài
 Các bên tham gia đều là công dân Việt Nam,
pháp nhân Việt Nam nhưng đối tượng của
quan hệ dân sự đó ở nước ngoài.


II. Phạm vi điều chỉnh của Tư
pháp quốc tế
VD: Một công ty VN ký hợp đồng mua bán
với một công ty Hoa Kỳ tại Singapo. Tranh
chấp phát sinh khi công ty VN cho rằng cty
Hoa Kỳ thực hiện không đúng nghĩa vụ
thanh toán còn cty Hoa Kỳ thì cho rằng phía
VN thực hiện ko đúng nghĩa vụ giao hàng.


II. Phạm vi điều chỉnh của Tư
pháp quốc tế
• Công ty Việt Nam khởi kiện ra tòa án VN,
công ty hoa kỳ khởi kiện ra tòa án Hoa Kỳ

 Vậy Tòa nào sẽ có thẩm quyền xem
xét??? (1)


II. Phạm vi điều chỉnh của Tư
pháp quốc tế

• Giả sử Tòa Việt Nam là tòa có thẩm quyền
xem xét tranh chấp

 Vậy tòa sẽ áp dụng pháp luật của Hoa
kỳ, pháp luật của Việt Nam hay pháp
luật của Singapo để giải quyết nội dung
tranh chấp??? (2)


II. Phạm vi điều chỉnh của Tư
pháp quốc tế
• Giả sử tòa Hoa Kỳ xem xét tranh chấp
chứ không phải tòa Việt Nam. Tòa Hoa Kỳ
xét xử và ra bản án

 Liệu bản án của tòa Hoa Kỳ có được
công nhận và cho thi hành tại Việt Nam
hay không??? (3)


II. Phạm vi điều chỉnh của Tư
pháp quốc tế
(1) Xác định thẩm quyền của Tòa án Việt
Nam đối với các vụ việc dân sự có yếu tố
nước ngoài
(2) Xác định pháp luật áp dụng để điều chỉnh
nội dung quan hệ dân sự có yếu tố nước
ngoài
(3) Công nhận và cho thi hành bản án, quyết
định của Tòa án nước ngoài, phán quyết của

trọng tài nước ngoài tại Việt Nam


III.Phương pháp điều chỉnh của
TPQT VN
• Phương pháp thực • Phương pháp xung
chất: là cách sử
đột: là cách sử
dụng những quy
dụng những quy
phạm thực chất
phạm xung đột để
để
điểu
chỉnh
điều chỉnh những
những quan hệ
quan hệ của TPQT
của TPQT (1)
(2)


III.Phương pháp điều chỉnh của
TPQT VN
(1)Quy phạm thực chất là gì???
Là loại quy phạm mà nội dung của nó
trực tiếp giải quyết vấn đề hoặc quy
định cụ thể về quyền và nghĩa vụ của
các bên, biện pháp chế tài mà không
cần thông qua hệ thống pháp luật

trung gian nào


VÍ DỤ
• Điều 767 khoản 3 và 4 BLDS 2005: Thừa
kế theo pháp luật có yếu tố nước ngoài
3. Di sản không có người thừa kế là bất
động sản thuộc về Nhà nước nơi có bất
động sản đó.
4. Di sản không có người thừa kế là động
sản thuộc về Nhà nước mà người để lại di
sản thừa kế có quốc tịch trước khi chết.


Ví dụ
Ðiều 67 Công ước Viên 1980 về HĐ
mua bán hàng hóa quốc tế
“1. Khi hợp đồng mua bán quy định
việc vận chuyển hàng hóa và người bán
không bị buộc phải giao hàng tại nơi xác
định, rủi ro được chuyển sang người
mua kể từ lúc hàng được giao cho
người chuyên chở thứ nhất để chuyển
giao cho người mua chiếu theo hợp
đồng mua bán… ”


Ví dụ
Tập quán thương mại quốc tế: các điều kiện
giao hàng Incoterms

•Điều kiện FOB (Free on board): giao lên
tàu. Rủi ro chuyển từ người bán sang người
mua kể từ khi hàng hóa đã qua lan can tàu
•Điều kiện CPT (Carrige paid to): cước phí
trả tới. Rủi ro được chuyển từ người bán
sang người mua khi hàng được giao cho
người chuyên chở


Cách thức xây dựng các quy
phạm thực chất
• Cách 1: Các quốc gia đơn phương ban
hành các loại quy phạm này trong hệ thống
pháp luật nước mình
• Cách 2: Các quốc gia thỏa thuận cùng xây
dựng chúng trong các điều ước quốc tế
(quy phạm thực chất thống nhất)
• Cách 3: Các quốc gia thừa nhận những tập
quán quốc tế chứa đựng các quy phạm
thực chất này


Đánh giá về phương pháp điều
chỉnh thực chất
• Uư điểm: có hiệu quả cao và trực tiếp điều
chỉnh được những quan hệ TPQT. Có thể
áp dụng nhanh gọn
• Nhược điểm: số lượng ít so với các quan
hệ TPQT rất đa dạng, việc xây dựng quy
phạm thực chất khó khăn

III.Phương pháp điều chỉnh của
TPQT VN
(2) Quy phạm xung đột là gì???
Là loại quy phạm không trực tiếp giải quyết
các quan hệ pháp luật cụ thể mà chỉ quy
định nguyên tắc chọn lựa của hệ thống pháp
luật nước này hay nước kia để giải quyết
các quan hệ của TPQT