Bài giảng Luật đầu tư Quốc tế: Bài 1 - TS. Trịnh Hải Yến

2/16/2016

LUẬT ĐẦU TƯ QUỐC TẾ
TS. Trịnh Hải Yến, Khoa Luật quốc tế
Học viện Ngoại giao

Bài 1: Khái quát chung về LĐTQT
1.
2.
3.
4.

Khái niệm và đặc trưng
Nguồn
Quá trình hình thành và phát triển
Các nguyên tắc và thực tiễn giải thích
ĐUQT về đầu tư
5. Thực tiễn GQTC trong LĐTQT

2016

TS. Trịnh Hải Yến

2

Khái niệm LĐTQT
• Lĩnh vực pháp luật bao gồm tổng thể các quy
phạm pháp lý quốc tế điều chỉnh mối quan hệ
giữa nước nhận đầu tư và đầu tư nước ngoài
trong việc khuyến khích và bảo hộ đầu tư
nước ngoài.

2016

TS. Trịnh Hải Yến

3

1


2/16/2016

Đặc trưng của LĐTQT
• Bản chất
– Lĩnh vực luật quốc tế

• Đối tượng điều chỉnh
– QH giữa các quốc gia?
– QH giữa bên ký kết nhận đầu tư với nhà đầu tư của
bên ký kết kia
– Ví dụ: Điều 4(1) BIT giữa Anh và Việt Nam 2002.docx
– Lợi ích của bên ký kết mà nhà đầu tư mang quốc tịch?

• Chủ thể
– Quốc gia
– Nhà đầu tư?
2016

TS. Trịnh Hải Yến

4

Nguồn của LĐTQT
• Nguồn của CPQT – Điều 38(1) QC TAQT
– ĐUQT
– TQQT
– Nguyên tắc của pháp luật

• Vai trò của nội luật, hợp đồng đầu tư
– Ví dụ: Điều 1(1) BIT giữa NB và Việt Nam
2003.docx

2016

TS. Trịnh Hải Yến

5

ĐUQT về ĐTNN
• Các hiệp định đầu tư song phương (BIT)
– chiếm khoảng 90 phần trăm
– 2923 BIT trong tổng số 3268 ĐUQT về ĐTNN

• Các hiệp định thương mại tự do (FTA)
• Các hiệp định hợp tác kinh tế

2016

TS. Trịnh Hải Yến

6

2


2/16/2016

Cấu trúc của các hiệp định IIA
• Lời mở đầu
• Các quy định về phạm vi áp dụng
• Các quy định về nghĩa vụ thực chất trong bảo
hộ và khuyến khích đầu tư
• Các quy định về giải quyết tranh chấp
• Các điều khoản về hiệu lực, sửa đổi, bổ sung

2016

TS. Trịnh Hải Yến

7

Nội dung chính của các hiệp định IIAs
• BIT VN Hà Lan 1994.doc
• BIT Vietnam Ha Lan 1994 (E).pdf

2016

TS. Trịnh Hải Yến

8

Nội dung chính của các hiệp định IIAs
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
2016

Định nghĩa về đầu tư, nhà đầu tư, khu vực lãnh thổ mà ở đó đầu tư được
bảo hộ theo hiệp định
Chế độ đối xử quốc gia
Chế độ đối xử tối huệ quốc
Nghĩa vụ bảo vệ an ninh đầy đủ
Nghĩa vụ đối xử công bằng và thỏa đáng
Quy định về tước đoạt tài sản và bồi thường
Đảm bảo về chuyển tiền
Vấn đề bồi thường thiệt hại khi có chiến tranh, xung đột vũ trang, bạo loạn
Vấn đề thế quyền (việc Bên ký kết kia, hay cơ quan, tổ chức thực hiện
quyền khiếu nại, khiếu kiện của nhà đầu tư)
Các cơ chế giải quyết tranh chấp giữa quốc gia và quốc gia (các bên ký kết)
Các cơ chế giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư và quốc gia

Các ngoại lệ và bảo lưu
Vấn đề hiệu lực, gia hạn, sửa đổi hiệp định
TS. Trịnh Hải Yến

9

3


2/16/2016

TQQT và các nguyên tắc chung của PL
• Tiêu chuẩn đối xử tối thiểu
– Vụ Khiếu kiện về Neer năm 1926.docx

• TQQT trong vấn đề tước đoạt tài sản của
người nước ngoài
– Bồi thường công bằng
– Vụ Nhà máy Chorzów

2016

TS. Trịnh Hải Yến

10

Sự hình thành và phát triển của LĐTQT
•
•
•

•
•

Tại sao ngành LĐTQT ra đời?
Chủ quyền lãnh thổ
Nước nhập khẩu vốn
Nước xuất khẩu vốn
Nhà đầu tư nước ngoài

2016

TS. Trịnh Hải Yến

11

Trước CTTG II
• Quy định PLQT về người nước ngoài và tài sản
của người nước ngoài
– Francisco de Vitoria
– Hugo Grotius
– Emmeric de Vattel

• TQQT về bảo hộ ngoại giao
– Vi phạm LQT
– Quốc tịch
– PCIJ_Mavrommatis Palestine Concessions (1924).docx
– Sử dụng hết biện pháp trong nước
2016

TS. Trịnh Hải Yến

12

4


2/16/2016

Trước CTTG II (tiếp)
• Thực hiện quyền bảo hộ ngoại giao
– Đàm phán, tham vấn
– Ủy ban ad hoc, hội đồng trọng tài
• Vd: FCN Anh Mỹ 1974 (HƯ Jay)

– Sử dụng vũ lực
•
•
•
•

Anh can thiệp ở Châu Mỹ La tinh 40 lần 1820-1914
Pháp xâm chiếm Mê-hi-cô 1861-1862
Mỹ cho chiến hạm tới Vê-nê-zuê-la 1990
Vi phạm LQT?
– Hai Công ước La Hay 1899 và 1907
– Hiệp ước Briand-Kellogg 1928

2016

TS. Trịnh Hải Yến

13

Trước CTTG II (tiếp)
• Quan hệ giữa Mỹ và các nước Châu Âu
– FCN (Friendship, Commerce and Navigation)
•
•
•
•

Ra đời từ cuối TK18
FCN Mỹ-Hà Lan 1782
FCN Mỹ-Anh 1794
FCN Mỹ-TBN 1795

• Quan hệ giữa các nước XKV và các nước Châu
Mỹ La-tinh
– Tiêu chuẩn đối xử tối thiểu
– Học thuyết Calvo: đối xử như công dân
2016

TS. Trịnh Hải Yến

14

Trước CTTG II (tiếp)
• Bất đồng quan điểm
– Điều 9 Công ươc Montevideo.docx
– Công thưc Hull.docx

2016

TS. Trịnh Hải Yến

15

5


2/16/2016

Sau CTTG II
• Rủi ro chính trị
– Tổng số các biện pháp quốc hữu hóa giai đoạn
1960-1992.docx

• Xung đột quan điểm gia tăng
– Nghị quyết 1803 (1962), Chủ quyền vĩnh viễn của các
dân tộc và quốc gia đối với tài nguyên thiên nhiên
– Nghị quyết 3201 (1974), Tuyên bố về thành lập một
trật tự kinh tế quốc tế mới (NIEO)
– Nghị quyết 3281 (1974), Hiến chương về các quyền và
nghĩa vụ kinh tế của các quốc gia
2016

TS. Trịnh Hải Yến

16

Sau CTTG II (tiếp)
• Nỗ lực xây dựng khung pháp lý đa phương
– Hiến chương Havana thành lập Tổ chức thương mại quốc
tế (ITO) năm 1948
– OECD: Dự thảo Hiệp định về Bảo hộ tài sản nước ngoài
1962 và Tuyên bố về Đầu tư quốc tế và Doanh nghiệp đa
quốc gia 1976
– ECOSOC: Dự thảo Quy tắc ứng xử về các công ty xuyên
quốc gia (1974)
– Châu Mỹ: Hiệp định Kinh tế Bogota 1948
– Công ước thiết lập Trung tâm giải quyết tranh chấp đầu tư
(Công ước ICSID) 1965
– Công ước New York năm 1958 về công nhận và cho thi
hành phán quyết trọng tài nước ngoài
2016

TS. Trịnh Hải Yến

17

Sau CTTG II (tiếp)
• Nỗ lực xây dựng khung pháp lý đa phương từ
1990
– Hiệp định về Các biện pháp đầu tư liên quan tới
thương mại (Hiệp định TRIMS)
– Hiệp định chung về Thương mại dịch vụ (Hiệp
định GATS)
– Hiệp định đầu tư đa phương (Hiệp định MAI)

2016

TS. Trịnh Hải Yến

18

6


2/16/2016

Sau CTTG II (tiếp)
• Các ĐUQT về ĐTNN
– FCNs
– BITs
– ĐUQT khu vực, lĩnh vực về đầu tư

2016

TS. Trịnh Hải Yến

19

Sau CTTG II (tiếp)
• Tổng số các hiệp định BIT (từ năm 1959 đến
2003)

2016

TS. Trịnh Hải Yến

20

Sau CTTG II (tiếp)
• ĐUQT khu vực, lĩnh vực về đầu tư
– Hiệp định thống nhất về Đầu tư Vốn Ả rập 1980
– Hiệp định NAFTA 1992
– Hiệp định về Khuyến khích và Bảo hộ Đầu tư
ASEAN 1987
– Hiệp định Khung về Khu vực Đầu tư ASEAN năm
1998
– Hiệp định đầu tư toàn diện ASEAN 2009
– Hiệp ước Hiến chương Năng lượng 1998
2016

TS. Trịnh Hải Yến

21

7


2/16/2016

Số lượng các IIAs theo từng năm và
tổng cộng giai đoạn 1980-2014

2016

TS. Trịnh Hải Yến

22

Giải thích các ĐUQT về ĐTNN
• Điều 31 Công ước VCLT 1969.docx
• Điều 32 Công ước VCLT 1969.docx

2016

TS. Trịnh Hải Yến

23

Thực tiễn GQTC
• Các quốc gia bị kiện nhiều nhất tính đến cuối
năm 2014

2016

TS. Trịnh Hải Yến

24

8


2/16/2016

Thực tiễn GQTC
• Các quốc gia có nhà đầu tư khởi kiện nhiều
nhất tính đến cuối năm 2014

2016

TS. Trịnh Hải Yến

25

Thực tiễn GQTC
• Kết quả các vụ kiện đã kết thúc tính đến cuối
năm 2014

2016

TS. Trịnh Hải Yến

26

Thực tiễn GQTC
• Số lượng vụ trọng tài giữa nhà ĐT và QG
(1987-2014)

2016

TS. Trịnh Hải Yến

27

9

2/16/2016

Câu hỏi buổi 1
• Luật đầu tư quốc tế là gì và có những đặc trưng nào?
• LĐTQT có những nguồn nào?
• Chính sách quốc gia đối với ĐTNN có tác động như thế nào đối với
trong sự hình thành và phát triển của LĐTQT?
• LĐTQT phát triển như thế nào trong giai đoạn trước CTTG II?
• Có các nỗ lực xây dựng khung pháp lý đa phương về ĐTNN nào?
• Các hiệp định đầu tư song phương đã ra đời và phát triển như thế
nào?
• Có các hiệp định đầu tư khu vực và theo lĩnh vực nào?
• Các nguyên tắc giải thích điều ước quốc tế về đầu tư là gì?
• Khái quát về thực tiễn giải quyết bằng trọng tài các tranh chấp phát
sinh từ các hiệp định IIA.

2016

TS. Trịnh Hải Yến

28

Buổi 2: Phạm vi áp dụng của các IIAs
•
•
•
•

Cách xác định ai là nhà đầu tư cá nhân
Cách xác định công ty đầu tư nước ngoài

Thời điểm và thời hạn có hiệu lực của các IIAs
Hiệu lực theo không gian của các IIAs

Danh sách SV kiểm tra chuẩn bị bài

2016

TS. Trịnh Hải Yến

29

10