Bài giảng Quản lý Nhà nước về văn hóa - thông tin: Bài 2.2 - Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc

BÀI 2

XÂY DỰNG NỀN
VĂN HOÁ VIỆT NAM
TIÊN TIẾN,
ĐẬM ĐÀ
BẢN SẮC DÂN TỘC


1. Thế nào là một nền văn hóa Việt
Nam “tiên tiến, đậm đà bản sắc
dân tộc”
1.1. Những đặc trưng của nền VH tiên
tiến:
Tiên tiến = dân tộc - hiện đại - nhân
văn.


Nhân văn lấy con người làm mục tiêu,
tất cả phục vụ cho con người.
Văn hóa tiên tiến ln gắn với thế giới
quan khoa học, hiện đại, tiếp thu
những thành tựu khoa học tiên tiến
nhất của loài người.
Tiên tiến: Cốt lõi tư tưởng của VH tiên
tiến ở nước ta là độc lập dân tộc và
tiến lên CNXH, mục tiêu cuối cùng là
vì con người, vì nhân dân.


- VH tiên tiến xây dựng trên nguyên tắc dân

chủ, nhân đạo và tiến bộ, nền VH tiên tiến
là yêu nước và tiến bộ mà cốt lõi là lý
tưởng độc lập dân tộc và CNXH trên nền
tảng Chủ nghĩa M - L, tư tưởng HCM,
nhằm mục tiêu tất cả vì con người, vì
hạnh phúc và sự phát triển phong phú, tự
do, toàn diện của con người trong mối
quan hệ hài hoà giữa cá nhân và cộng
đồng, giữa tự nhiên và xã hội. Tiên tiến
không chỉ về nội dung tư tưởng mà cả
trong hình thức thể hiện, trong các
phương tiện chuyển tải nội dung.


- Muốn có nền văn hóa tiên tiến trước
hết phải phổ cập giáo dục cho tồn
dân, nâng cao dân trí, có nền khoa
học phát triển cao để giải quyết
những vấn đề tự nhiên và xã hội.
- Nền văn hóa tiên tiến là nền văn hóa
có nền văn học nghệ thuật tiên tiến,
có những tác phẩm hay, có tính
nghệ thuật cao, phục vụ nhân dân
hướng vào những giá trị chân thiện
mỹ.


- Nền văn hóa tiên tiến phải có kết cấu hạ
tầng tiên tiến, có những thiết chế văn hóa
hiện đại để truyền tải những giá trị văn

hóa cho mọi người như: nhà bảo tàng, thư
viện, trung tâm văn hóa, rạp chiếu phim,
cơng viên văn hóa, nhà hát, hệ thống âm
thanh, ánh sáng hiện đại, các khu vui chơi
giải trí, khu du lịch văn hóa, hệ thống phát
thanh truyền hình hiện đại, chương trình
hấp dẫn, phong phú v.v…đáp ứng đầy đủ
nhu cầu sáng tạo và hưởng thụ văn hóa
cho mọi tầng lớp nhân dân.


1.2. Những đặc trưng của bản sắc dân
tộc:
Bản sắc là những nét riêng để người ta nhận ra khn
mặt mình. Bản sắc VH dân tộc là tổng thể những
đặc điểm riêng của một dân tộc.
Bản sắc văn hoá dân tộc là hệ thống những đặc tính
bên trong, những sắc thái riêng có tính gốc
nguồn, gắn với những đặc tính của chủ thể, trở
thành nguồn cội, khuôn mặt, nền tảng, bản thể
của một nền văn hoá: là căn cước, là chứng minh
thư của bất kì một dân tộc nào.
Nó chính là cái để phân biệt dân tộc này với dân tộc
khác, khiến cho văn hố của dân tộc này khơng
trở thành cái “bóng” của văn hố dân tộc khác và
ngược lại.


Bản sắc dân tộc bao gồm những giá trị bền
vững, những tinh hoa của cộng đồng

các dân tộc Việt Nam được vun đắp
nên qua lịch sử hàng nghìn năm đấu
tranh dựng nước và giữ nước. Bản sắc
văn hóa dân tộc thể hiện ở 5 đức tính
con người Việt Nam (đã ghi trong
NQTW5)


Bản sắc VHDT cịn đậm nét cả trong các
hình thức biểu hiện mang tính dân tộc
độc đáo.
Bảo vệ bản sắc VHDT phải gắn kết với với
mở rộng giao lưu quốc tế, tiếp thu có
chọn lọc những cái hay, cái tiến bộ
trong VH của các dân tộc khác.
Giữ gìn bản sắc VH DT phải đi liền với
chống lạc hậu lỗi thời trong phong tục
tập quán, lề thói cũ.


Vấn đề bản sắc văn hoá dân tộc, cho đến
nay vẫn là vấn đề mở. Nó đang được
tiếp cận từ nhiều khoa học, nhiều góc
độ. Một tiếp cận đáng lưu ý, xem xét
vấn đề theo tính khuynh hướng, cho
rằng bản sắc văn hố dân tộc là sự
tổng hịa các khuynh hướng cơ bản
trong sáng tạo văn hoá của một dân
tộc, là mối liên hệ thường xuyên, có
định hướng của cái riêng (văn hoá dân

tộc) với cái chung (văn hoá khu vực,
văn hoá nhân loại).


Dù từ góc độ tiếp cận nào thì đó cũng là
việc đi tìm những nét riêng, sắc thái
riêng, bền vững, cốt cách của một nền
văn hoá. Đậm đà bản sắc dân tộc vừa
là một đặc trưng, vừa là một tính chất
của văn hoá Việt Nam.


Bản sắc văn hố dân tộc dù là những gì
riêng có, là cội nguồn của văn hố dân
tộc, khơng phải chỉ gắn bó với cái
truyền thống (nhiều người vẫn hiểu
rằng trở về cội nguồn mới tìm được
bản sắc văn hố) mà nó cịn gắn bó
chặt chẽ với tính chất tiên tiến của nền
văn hoá ấy.


NQ của Đảng luôn luôn khẳng định quan
điểm: Nền văn hố mà Đảng ta lãnh đạo
tồn dân xây dựng là nền văn hoá tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và đương
nhiên gồm cả tính nhân văn. Trong đó có
cả cái riêng, cái độc đáo của truyền
thống, tâm hồn, cốt cách, lối sống, phong
tục tập quán của Việt Nam, kết hợp

những cái tốt đẹp của quá khứ với tinh
hoa của nhân loại thời hiện đại, là sự kết
hợp có chọn lọc những thành tựu văn
hố trong và ngồi nước, giữa yếu tố
văn hoá nội sinh và ngoại sinh.


Bản sắc văn hoá dân tộc quyết định sự
vận động, tồn tại, sống cịn của văn
hố dân tộc trong thời đại CNH – HĐH,
trong thời đại giao lưu văn hoá mạnh
mẽ và xu thế khu vực hóa, tồn cầu
hóa. Thời đại hậu cơng nghiệp đang
xóa nhịa ranh giới các nền văn hố,
biến con người thành những cỗ máy
cơng nghiệp.


Câu hỏi ôn tập:
1. Thế nào là một nền văn hố tiên tiến?
2. Thế nào là một nền văn hóa đậm đà
bản sắc dân tộc?
3. Bạn hãy nêu mối quan hệ giữa tính chất
tiên tiến và tính chất dân tộc của nền
văn hoá mà chúng ta đang xây dựng.