Bài giảng Một số vấn đề cơ bản về rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật - Đoàn Văn Tri

MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ 
RÀ SOÁT, HỆ THỐNG HÓA 
VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP 
LUẬT

Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

1


Sự cần thiết của công tác rà soát, 
hệ thống hóa VBQPPL
 Yêu  cầu  của  Nhà  nước  pháp  quyền  xã  hội 
chủ nghĩa;
 Yêu cầu của tiến trình hội nhập kinh tế quốc 
tế;
 Yêu cầu dân chủ, công khai, minh bạch;
 Tăng  cường  pháp  chế  XHCN,  bảo  đảm  trật 
tự kỷ cương, kỷ luật trong xã hội.
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

2


Ý nghĩa của công tác rà soát, hệ 
thống hóa VBQPPL
 Làm “trật tự hóa”, phát hiện các mâu thuẫn, 
chồng  chéo,  những  điểm  bất  hợp  lý  của  hệ 
thống pháp luật
 Phục vụ trực tiếp cho việc XD và hoàn thiện 
hệ thống pháp luật;

 Giúp  cho  việc  tiếp  cận  các  quy  định  pháp 
luật được dễ dàng và nhanh chóng;
 Tạo  ra  tiền  đề  pháp  lý  hoàn  chỉnh  giúp  VN 
sớm hội  nhập với khu  vực và quốc tế trong 
lĩnh vực pháp luật.
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

3


Khái niệm rà soát, hệ thống hóa 
VBQPPL
• Còn nhiều cách hiểu về khái niệm rà soát, hệ 
thống hóa VBQPPL;
•   Thống  nhất  cách  hiểu:  Rà  soát,  hệ  thống 
hóa VBQPPL là một quá trình thực hiện công 
việc  bao  gồm  ba  giai  đoạn,  ba  bước  tiến 
hành là tập hợp, rà soát và hệ thống hóa.
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

4


Khái niệm rà soát, hệ thống hóa 
VBQPPL
• Tập  hợp  là  việc  thu  thập  và  sắp  xếp  các 
VBQPPL, các QPPL riêng biệt theo một trình 
tự  nhất  định  (theo  cơ  quan  ban  hành,  theo 
thời gian ban hành, theo cấp độ hiệu lực pháp 
lý).  Hình  thức  này  không  làm  thay  đổi  nội 

dung VB, mà chỉ nhằm loại bỏ những QPPL 
đã  hết  hiệu  lực  hoặc  mâu  thuẫn  với 
VBQPPL có hiệu lực cao hơn.
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

5


Khái niệm rà soát, hệ thống hóa 
VBQPPL
• Rà  soát  là  việc  thực  hiện  các  thao  tác  kỹ 
thuật  nghiệp  vụ  nhằm  soát,  xét  lại  các  văn 
bản quy phạm pháp luật được ban hành trong 
một  khoảng  thời  gian  nhất  định,  được  tiến 
hành theo chuyên đề, lĩnh vực hay theo ngành 
luật nhằm phát hiện những quy định của văn 
bản dưới luật có mâu thuẫn, chồng chéo, trái 
với quy định của Hiến pháp và các đạo luật. 
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

6


Khái niệm rà soát, hệ thống hóa 
VBQPPL
• Hệ thống hóa là sự sắp xếp các văn bản quy 
phạm  pháp  luật  thành  một  tổng  thể  hoàn 
chỉnh,  trong  đó  các  văn  bản  quy  phạm  pháp 
luật  đơn  lẻ  hoặc  các  quy  phạm  pháp  luật 
nằm  rải  rác  trong  nhiều  văn  bản  được  sắp 

xếp  lại  với  nhau  theo  một  trật  tự  trên  dưới, 
trước  sau,  thể  hiện  tính  thống  nhất  nội  tại, 
tính nhất quán, lô gich và khoa học.
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

7


Đặc điểm của rà soát, hệ thống 
hóa VBQPPL
 Là  hoạt  động  thường  xuyên  hoặc  định  kỳ 
của các cơ quan Nhà nước;
 Là hoạt động chú trọng vào việc liên kết và 
sắp xếp các VBQPPL theo các dấu hiệu bên 
ngoài  của  chúng  mà  không  làm  thay  đổi  nội 
dung của các VBQPPL.

Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

8


Đặc điểm của rà soát, hệ thống 
hóa VBQPPL
 Kết quả của rà soát, hệ thống hóa là việc tập 
hợp  và  phân  loại  từng  nhóm  VBQPPL  theo 
các danh mục, như:
­ Danh mục các VBQPPL còn hiệu lực thi hành;
­ Danh mục các VBQPPL đang còn hiệu lực, nhưng 
trong các VB đó có những quy định cần sửa đổi, bổ 

sung hoặc bãi bỏ;
­ Danh mục VBQPPL ban hành sai thẩm quyền;
­ Danh mục VBQPPL đã hết hiệu lực, đã bị bãi bỏ 
hoặc phải thay thế;
­  Trong  các  danh  mục  trên  thì  những  VB  còn  hiệu 
lực được phân theo lĩnh vực, theo thẩm quyền ban 
hành, theo thời gian hoặc theo alfabet (a, b, c..).
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

9


Các nguyên tắc của rà soát, hệ thống 
hóa VBQPPL
 Bảo đảm tính thống của các VBQPPL;
 Không  bỏ  lọt  VBQPPL  trong  quá  trình  rà 
soát, hệ thống hóa;
 Việc hệ thống hóa phải được thực hiện theo 
chuyên  đề,  lĩnh  vực  điều  chỉnh,  theo  thẩm 
quyền ban hành và theo trình tự thời gian;
 Bảo đảm sự phối hợp giữa các cơ quan Nhà 
nước  trong  quá  trình  rà  soát,  hệ  thống  hóa 
VBQPPL.
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

10


Quy trình rà soát, hệ thống hóa 
VBQPPL

Gồm 4 bước sau:
Lập  kế  hoạch  rà  soát,  hệ  thống  hóa 
VBQPPL;
Thu thập, tập hợp và phân loại VBQPPL;
Thực hiện các thao tác nghiệp vụ cụ thể;
Xử  lý  kết  quả  rà  soát,  hệ  thống  hóa 
VBQPPL.
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

11


Lập kế hoạch rà soát, hệ thống 
hóa VBQPPL

Nêu mục đích và yêu cầu cụ thể của rà 
soát, hệ thống hóa:

• Đánh  giá  một  cách  toàn  diện  hệ  thống 
VBQPPL;
• Lập và công bố danh mục VBQPPL;
• Phát  hiện,  phân  tích  những  tồn  tại  trong  việc 
soạn thảo, ban hành, công bố, lưu trữ…
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

12


Lập kế hoạch rà soát, hệ thống 
hóa VBQPPL

Nêu phạm vi và đối tượng rà soát, hệ 
thống hóa;
Nêu  các  biện  pháp  bảo  đảm  thực 
hiện;
Dự  kiến  lịch  biểu  và  dự  trù  kinh  phí 
thực hiện.

Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

13


Thu thập, tập hợp và phân loại 
VBQPPL

 Yêu cầu của việc thu thập và tập hợp văn bản 
quy phạm pháp luật:
­ Thu thập đúng những văn bản quy phạm pháp luật cần rà 

soát, hệ thống hóa;
­  Không  để  sót  văn  bản  hoặc  để  sót  quy  phạm  pháp  luật 
trong từng văn bản;
­ Tập hợp các văn bản, các quy phạm pháp luật theo từng 
tiêu chí đã xác định;
­  Có  sự  phối  hợp,  kết  hợp  chặt  chẽ  giữa  người  thu  thập 
với người lưu trữ văn bản dưới sự chỉ  đạo thống nhất 
Đoàn Văn ề
Tri n.
- Sở Tư pháp
14

của cơ quan có thẩm quy


Thu thập, tập hợp và phân loại 
VBQPPL
   Cách  thức  thu  thập  và  tập  hợp  văn 
bản quy phạm pháp luật:
 ­ Nguồn chính thức: Bộ phận lưu trữ của cơ 
quan ban hành; Công báo, Phụ lục Công báo; 
bộ  phận  lưu  trữ  của  cơ  quan,  tổ  chức  liên 
quan việc thực hiện VBQPPL; mạng tin học 
diện rộng của Chính phủ, của Bộ tư pháp…
­  Các  nguồn  khác:  Trong  các  ấn  phẩm,  trên 
báo chí của TW, địa phương…
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

15


Thu thập, tập hợp và phân loại 
VBQPPL
Phân loại văn bản theo các tiêu chí sau:
Theo  lĩnh  vực  điều  chỉnh  của  văn  bản  (theo 
chuyên đề);
Theo cấp độ hiệu lực của văn bản;
Theo trình tự thời gian ban hành;
Theo thứ tự alfabet (a, b, c…).

Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

16


Thực hiện các thao tác nghiệp vụ 
cụ thể trong rà soát, hệ thống hóa
Đọc, nghiên cứu văn bản;
Đối chiếu, so sánh văn bản:
• Về  hình  thức  văn  bản:  Xem  xét  văn  bản  có 
phù hợp về tên gọi, thẩm quyền ban hành…
• Về  nội  dung  văn  bản:  Xem  xét  căn  cứ  pháp 
lý  ban  hành  văn  bản;  tính  hợp  hiến,  hợp 
pháp; tính thống nhất, đồng bộ; tính phù hợp 
với thực tiễn…
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

17


Thực hiện các thao tác nghiệp vụ 
cụ thể trong rà soát, hệ thống hóa
 Nhận  biết  các  dạng  khiếm  khuyết  của  văn 
bản
• Văn bản trái pháp luật: 
Giải pháp xử lý: Hủy bỏ.
• Văn bản mâu thuẫn, chồng chéo:
 Giải pháp xử lý: Sửa đổi, bổ sung.
• Văn bản có quy định sơ hở:
 Giải pháp xử lý: Bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung.
• Các quy phạm pháp luật rãi rác:
- Sở Tư pháp

18
 Giải  pháp  xử  lý: Đoàn
HợVănp Trinh
ất  các  quy  phạm  theo  lĩnh 


Xử lý kết quả rà soát, hệ thống hóa 
VBQPPL
Hình thức xử lý:

 Đình  chỉ:  Trong  trường  hợp  nội  dung  sai 
trái đó nếu chưa được sửa đổi, bổ sung, bãi 
bỏ,  huỷ  bỏ  kịp  thời  và  nếu  tiếp  tục  thực 
hiện  thì  cỏ  thể gây hậu  quả nghiêm trọng, 
làm  ảnh  hưởng  đến  lợi  ích  của  Nhà  nước, 
quyền và lợi ích hợp pháp của công dân;
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

19


Xử lý kết quả rà soát, hệ thống 
hóa VBQPPL
Hình thức xử lý:
• Sửa  đổi:  Trong  trường  VB  được  ban 
hành  đúng  thẩm  quyền  nhưng  có  một 
phần  nội  dung  không  phù  hợp  với  nội 
dung VB của cơ quan nhà nước cấp trên 
mới được ban hành hoặc không còn phù 
hợp với tình hình KT – XH và cần phải 

có quy định khác thay thế nội dung đó.
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

20


Xử lý kết quả rà soát, hệ thống hóa 
VBQPPL
Hình thức xử lý:
• Bãi  bỏ  một  phần  hoặc  toàn  bộ  VB: 
Trong  trường  hợp  nội  dung  đó  trái  với 
nội dung của VB mới được ban hành là 
cơ sở pháp lý của VB được kiểm tra mà 
không  thuộc  trường  hợp  cần  đề  xuất 
sửa đổi.
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

21


Xử lý kết quả rà soát, hệ thống hóa 
VBQPPL
Hình thức xử lý:
• Hủy  bỏ  một  phần  hoặc  toàn  bộ  nội 
dung  của  văn  bản:  Trong  trường  hợp 
toàn bộ hoặc một phần VB đó được ban 
hành  trái  thẩm  quyền  về  hình  thức, 
thẩm  quyền  về  nội  dung  hoặc  không 
còn  phù  hợp  với  quy  định  của  PL  ngay 
từ thời điểm ban hành VB đó.

Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

22


Xử lý kết quả rà soát, hệ thống 
hóa VBQPPL
Lập danh mục văn bản:
•
•
•
•

Lập danh mục chung;
Lập danh mục các văn bản hết hiệu lực;
Lập danh mục các văn bản còn hiệu lực;
Lập  danh  mục  các  văn  bản  cần  hủy  bỏ,  bãi 
bỏ;
• Kiến nghị ban hành VBQPPL mới.
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

23


Công bố kết quả rà soát, hệ thống 
hóa VBQPPL
Công bố kết quả rà soát, hệ thống hóa 
VBQPPL;
Xuất  bản  Tập  hệ  thống  hóa  và  cập 
nhật  Cơ  sở  dữ  liệu  Quốc  gia  tương 

ứng.
Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

24


• Cảm ơn các bạn đã chú ý theo
dõi !

Đoàn Văn Tri - Sở Tư pháp

25