Giáo trình Kinh tế các ngành thương mại - Dịch vụ: Phần 2 - PGS.TS. Đặng Đình Đào

PHANH
ĐẶC ĐIỂM VÀ HUỐNG PHÁT TRIỂN MỘT số NGÀNH
THƯƠNG MẠI-DỊCH VỤ Cơ BẢN
•

•

*

Chương VUI
ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CÁC NGÀNH
THƯƠNG MẠI - DỊCH vụ co BẢNỎ NƯỚC TA

Phạm vi chương
Đa dạng hoa các ngành dịch vụ, mở rộng thị trường tiêu dùng
các sản phàm dịch vụ, đáp ứng tốt nhu cầu phát triển kinh tê và
đời sống xã hội là định hướng phát triển các ngành dịch vụ ỏ nước
ta trong những năm tôi. Mục ì đề cập chiên lược phát triển kinh tếxã hội đến năm 2010 và sự cần thiết phát triển vác ngành
thương
mại - dịch vụ. Mục li đề cập định hướng phát triển các ngành
thương mại - dịch vụ. Mục IU đề cập các giải pháp phát triển các
ngành thương mại - dịch vụ.
ì. CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI ĐẾN
N Á M 2010 V À S ự C Ẩ N T H I Ế T P H Á T T R I Ể N C Á C N G À N H
THƯƠNG M Ạ I - DỊCH v ụ
1. Mục tiêu chiến lược
Mục tiêu tổng quát của chiến lược 10 năm 2001 - 2010 là:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

Đ ư a n ư ố c t a r a k h ỏ i t ì n h t r ạ n g k é m p h á t t r i ể n ; n â n g cao rõ
r ệ t đ ờ i sống v ậ t c h ấ t , v ă n hoa, t i n h t h ầ n của n h â n d â n ; tạo
n ề n t ả n g đ ể đ ế n n ă m 2020 nước t a cd b ả n t r ỏ t h à n h m ộ t nưốc
c ô n g n g h i ệ p theo h ư ố n g h i ệ n đ ạ i . N g u ồ n lực con n g ư ờ i , n ă n g
lực k h o a học v à c ô n g n g h ệ , k ế t c ấ u h ạ t ầ n g , t i ề m lực k i n h tê,
quốc p h ò n g , a n n i n h được t ă n g cường; t h ể c h ế k i n h t ê thị
t r ư ờ n g đ ị n h h u ố n g x ã h ộ i c h ủ n g h ĩ a được h ì n h t h à n h v ề cơ
b ả n ; v ị t h ế của n ư ố c t a t r ê n t r ư ở n g quốc t ế được n â n g cao.
- Đ ư a G D P n ă m 2010 l ê n í t n h ấ t g ấ p đôi n ă m 2000.
N â n g cao r õ r ệ t h i ệ u q u ả v à sức c ạ n h t r a n h của s ả n p h ẩ m ,
d o a n h n g h i ệ p v à n ề n k i n h t ế ; đ á p ứng t ố t h đ n n h u c ầ u tiêu
d ù n g t h i ế t y ế u , m ộ t p h ầ n đ á n g k ể n h u c ầ u s ả n x u ấ t v à đẩy
i
tỳ /?
m ạ n h x u ấ t k h ấ u . Ô n đ ị n h k i n h t ế vĩ m ô ; c á n c â n t h a n h t o á n
quốc t ê l à n h m ạ n h v à t ă n g d ự t r ữ n g o ạ i t ệ ; b ộ i c h i n g â n sách,
l ạ m p h á t , n ợ n ư ố c n g o à i được k i ể m s o á t t r o n g giói h ạ n an
x

t o à n v à t á c đ ộ n g t í c h cực đ ế n t ă n g t r ư ỏ n g . T í c h l ũ y n ộ i bộ
n ề n k i n h t ế đ ạ t t r ê n 30% G D P . N h ị p độ t ă n g x u ấ t k h ẩ u gấp
t r ê n 2 l ầ n n h ị p độ t ă n g G D P . T ỉ t r ọ n g G D P của n ô n g nghiệp
16 - 17%, c ô n g n g h i ệ p 40 - 4 1 % , dịch v ụ 42 - 43%. T ỷ l ệ lao
đ ộ n g n ô n g n g h i ệ p c ò n k h o ả n g 50%.
- N â n g l ê n đ á n g k ể c h ỉ s ố p h á t t r i ể n con n g ư ờ i ( H D I ) của
nước ta. Tốc độ t ă n g d â n s ố đ ế n n ă m 2010 c ò n k h o ả n g 1,1%.
X ó a h ộ đói, g i ả m n h a n h h ộ n g h è o . G i ả i q u y ế t v i ệ c l à m ỏ cả
t h à n h t h ị v à n ô n g t h ô n ( t h ấ t n g h i ệ p ỏ t h à n h t h ị đ u ố i 5%, quĩ

t h ờ i g i a n lao đ ộ n g được sử d ụ n g ở n ô n g t h ô n k h o ả n g 80 85%); n â n g t ỉ l ệ n g ư ờ i lao đ ộ n g được đ à o t ạ o n g h ề l ê n k h o ả n g
40%. T r ẻ em đ ế n t u ổ i đi học đ ề u được đ ế n t r ư ờ n g -

hoàn

t h à n h p h ố cập t r u n g học cơ sỏ t r o n g cả n ư ố c . N g ư ờ i có b ệ n h
được c h ữ a t r ị ; g i ả m t ỉ l ệ t r ẻ em ( d ư ớ i 5 t u ổ i ) suy d i n h d ư ỡ n g
im
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




x u ố n g k h o ả n g 20%; t ă n g t u ổ i t h ọ t r u n g b ì n h l ê n 71 t u ổ i .
C h ấ t l ư ợ n g đ ờ i sống v ậ t c h ấ t . v ã n h ó a , t i n h t h ầ n được n â n g
lên rõ r ệ t trong môi trường xã hội an toàn, l à n h m ạ n h ; môi
t r ư ờ n g t ự n h i ê n được bảo v ệ v à c ả i t h i ệ n .
- N ă n g lực n ộ i s i n h v ề k h o a học v à c ô n g n g h ệ đ ủ k h ả
n ă n g ứng d ụ n g c á c c ô n g n g h ệ h i ệ n đ ạ i , t i ế p c ậ n t r ì n h độ t h ê
giói v à t ự p h á t t r i ể n t r ê n m ộ t s ố l ĩ n h vực, n h ấ t là c ô n g n g h ệ
t h ô n g t i n , c ô n g n g h ệ s i n h học, c ô n g n g h ệ v ậ t l i ệ u m ố i , c ô n g
n g h ệ t ự đ ộ n g hoa.
- K ế t c ấ u h ạ t ầ n g đ á p ứng y ê u c ầ u p h á t t r i ể n k i n h t ế - x ã
h ộ i , quốc p h ò n g , a n n i n h v à có bước đ i trước. H ệ t h ố n g giao
t h ô n g b ả o đ ả m l ư u t h ô n g a n t o à n , t h ô n g suốt q u a n h n ă m v à
h i ệ n đ ạ i hoa m ộ t bưốc. M ạ n g l ư ố i giao t h ô n g n ô n g t h ô n được
mở r ộ n g v à n â n g cấp. H ệ t h ố n g đ ê x u n g y ế u được c ủ n g c ố
v ữ n g chắc; h ệ t h ố n g t h ủ y n ô n g p h á t t r i ể n v à p h ầ n l ố n được
k i ê n c ố hoa. H ầ u h ế t c á c x ã được sử d ụ n g đ i ệ n , đ i ệ n t h o ạ i v à
các dịch v ụ b ư u c h í n h - v i ễ n t h ô n g cơ b ả n , có t r ạ m x á , t r ư ờ n g

học k i ê n cố, n ơ i s i n h h o ạ t v ă n hoa, t h ể t h a o . B ả o đ ả m v ề cơ
b ả n cơ sỏ v ậ t c h ấ t cho học s i n h p h ổ t h ô n g học cả n g à y t ạ i
t r ư ờ n g . C ó đ ủ g i ư ờ n g b ệ n h cho b ệ n h n h â n .
- V a i t r ò c h ủ đ ạ o của k i n h t ế N h à nước được t ă n g c ư ờ n g ,
c h i p h ố i c á c l ĩ n h vực t h e n c h ố t của n ề n k i n h t ế ; d o a n h n g h i ệ p
N h à n ư ố c được đ ố i m ớ i , p h á t t r i ể n s ả n x u ấ t , k i n h d o a n h có
h i ệ u quả. K i n h t ế t ậ p t h ể , k i n h t ế cá t h ể , t i ể u chủ, k i n h t ế t ư
b ả n t ư n h â n , k i n h t ế t ư b ả n N h à n ư ố c , k i n h t ế có v ố n đ ầ u t ư
nưốc ngoài đ ể u p h á t t r i ể n m ạ n h và lâu dài. T h ể chê k i n h tê
t h ị t r ư ờ n g đ ị n h h ư ớ n g x ã h ộ i c h ủ n g h ĩ a được h ì n h t h à n h v ề
cỡ b ả n v à v ậ n h à n h t h ô n g suốt, có h i ệ u q u ả .

I U
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




2. Q u a n đ i ể m p h á t t r i ể n k i n h t ế v à s ự c ẩ n
p h á t triển các n g à n h t h ư ơ n g m ạ i - dịch vụ
- Phát
kinh

triển

nhanh,

hiệu

tế đi đôi với thực hiện

vệ môi

quả

và bền vững,

tiến bộ, công bằng

tăng

thiết

trưởng

xã hội và bảo

trường.

P h á t h u y m ọ i n g u ồ n lực đ ể p h á t t r i ể n n h a n h v à có hiệu
q u ả n h ữ n g s ả n p h ẩ m , n g à n h , l ĩ n h vực m à nước t a có l ợ i thế,
đ á p ứng n h u c ầ u t r o n g n ư ố c v à đ ẩ y m ạ n h x u ấ t k h ẩ u , k h ô n g
n g ừ n g n â n g cao sức c ạ n h t r a n h t r ê n t h ị t r ư ờ n g t r o n g nưốc và
n g o à i n ư ố c . T ă n g n h a n h n ă n g s u ấ t lao đ ộ n g x ã h ộ i v à n â n g
cao c h ấ t l ư ợ n g t ă n g t r ư ở n g . T r i ệ t đ ể t i ế t k i ệ m , chống lâng
p h í , t ă n g t í c h l ũ y cho đ ầ u t ư p h á t t r i ể n .
C á c v ù n g k i n h t ế t r ọ n g đ i ể m có n h ị p độ t ă n g t r ư ở n g cao
h ơ n mức b ì n h q u â n c h u n g , đ ó n g g ó p l ố n v à o t ă n g t r ư ở n g của
cả n ư ố c v à lôi k é o , h ỗ t r ợ c á c v ù n g k h á c , n h ấ t l à c á c v ù n g có
nhiều khó khăn, cùng phát triển.

T ă n g n h a n h n ă n g lực n ộ i s i n h v ề k h o a học v à c ô n g nghệ,
n â n g cao c h ấ t l ư ợ n g v à h i ệ u q u ả g i á o dục v à đ à o t ạ o , đ á p ứng
y ê u c ầ u c ô n g n g h i ệ p hoa, h i ệ n đ ạ i hoa. Đ ẩ y m ạ n h việc ứng
d ụ n g có h i ệ u q u ả c á c c ô n g n g h ệ n h ậ p k h ẩ u . Đ i n h a n h vào
c ô n g n g h ệ h i ệ n đ ạ i ỏ n h ữ n g n g à n h v à l ĩ n h vực t h e n chốt để
t ạ o b ư ố c n h ả y v ọ t v ề c ô n g n g h ệ v à k i n h t ế , t ạ o tốc độ t ă n g
t r ư ở n g v ư ợ t t r ộ i ỏ n h ữ n g s ả n p h ẩ m v à dịch v ụ c h ủ lực. Công
n g h i ệ p hoa g ắ n v ố i h i ệ n đ ạ i hoa n g a y t ừ đ ầ u v à t r o n g suốt
c á c g i a i đ o ạ n p h á t t r i ể n . N â n g cao h à m l ư ợ n g t r i t h ứ c trong
các n h â n t ố p h á t t r i ể n k i n h t ế - xã hội, t ừ n g bưốc p h á t triển
k i n h t ế t r i t h ứ c ở n ư ố c ta.
N â n g cao n ă n g lực v à t ạ o cơ h ộ i cho m ọ i n g ư ờ i đ ề u có t h ể
p h á t h u y h ế t t à i n ă n g , t h a m gia v à o q u á t r ì n h p h á t t r i ể n v à

H i
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




t h ụ h ư ở n g t h à n h q u ả p h á t t r i ể n , đ ồ n g t h ờ i n â n g cao t r á c h
n h i ệ m c ủ a m ỗ i n g ư ơ i , g ó p sức t h ự c h i ệ n d â n g i à u , n ư ớ c
m ạ n h , x ã h ộ i công bằng, d â n chủ, v ă n minh, giữ gìn v à p h á t
t r i ể n n ề n v ă n hoa d â n tộc, đ ẩ y l ù i c á c t ệ n ạ n x ã h ộ i . N â n g
cao c h ấ t l ư ợ n g cuộc sống của n h â n d â n v ề ă n , mặc, ở, đ i l ạ i ,
p h ò n g v à c h ữ a b ệ n h , học t ậ p , l à m việc, t i ế p n h ậ n t h ô n g t i n ,
sinh h o ạ t v ă n hoa. K h u y ế n k h í c h l à m g i à u hợp p h á p , đ ồ n g
t h ờ i r a sức xoa đói, g i ả m n g h è o , t ạ o đ i ề u k i ệ n v ề h ạ t ầ n g v à
n ă n g lực s ả n x u ấ t đ ế c á c v ù n g , c á c cộng đ ồ n g đ ề u có t h ể t ự
p h á t t r i ể n , t i ế n t ố i t h u h ẹ p k h o ả n g c á c h v ề t r ì n h độ p h á t

t r i ể n k i n h t ế , v ă n hoa, x ã h ộ i . T h i ế t t h ự c c h ă m lo sự b ì n h
đ ẳ n g v ề giói, sự t i ế n b ộ của p h ụ n ữ ; đ ặ c b i ệ t c h ă m lo sự p h á t
t r i ể n v à t i ế n b ộ của t r ẻ e m .
P h á t t r i ể n k i n h t ế - x ã h ộ i g ắ n chặt v ớ i bảo v ệ v à c ả i
t h i ệ n m ô i t r ư ờ n g , b ả o đ ả m sự h à i hoa g i ữ a m ô i t r ư ờ n g n h â n
tạo v ố i môi t r ư ờ n g t h i ê n n h i ê n . C h ủ động g ắ n k ế t y ê u c ầ u c ả i
t h i ệ n môi trường trong m ỗ i quy hoạch, k ế hoạch, c h ư ớ n g
t r ì n h v à d ự á n p h á t t r i ể n k i n h t ế - x ã h ộ i , coi y ê u c ầ u v ề m ô i
trường là một t i ê u chí quan trọng đ á n h giá các g i ả i p h á p
phát triển.
- Coi phát
đồng

triển

bộ nền tảng

kỉnh

tế là nhiệm

cho một

nước công

vụ trung
nghiệp

tâm,

xây

dựng

là yêu cầu

cần

đ ấ t nưốc, k ế t hợp

các

thiết.
B ằ n g sức

m ạ n h t ổ n g hợp của

n g u ồ n lực t r o n g n ư ố c v à n g o à i nưốc, t ậ p t r u n g sức p h á t t r i ể n
k i n h t ế đ ể x â y d ự n g đ ồ n g b ộ n ề n t ả n g cho m ộ t n ư ố c c ô n g
n g h i ệ p theo h u ố n g h i ệ n đ ạ i v ố i n h ữ n g n ộ i d u n g c h ủ y ế u n h ư
sau:
X â y d ự n g t i ề m lực k i n h t ế v à cơ sở v ậ t c h ấ t - k ỹ t h u ậ t

H i
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




đ á p ứng y ê u c ầ u c ô n g n g h i ệ p hoa, h i ệ n đ ạ i hoa. bao g ồ m : kết

c ấ u h ạ t ầ n g k i n h t ế - x ã h ộ i ; n ề n c ô n g n g h i ệ p , t r o n g đó có
c ô n g n g h i ệ p s ả n x u ấ t tu" l i ệ u s ả n x u ấ t q u a n t r ọ n g , công
n g h i ệ p c ô n g n g h ệ cao, c ô n g n g h i ệ p quốc p h ò n g ; n e n

nông

n g h i ệ p h à n g hoa l ỏ n ; c á c dịch v ụ cổ b ậ n ; t i ề m lực k h o a học và
c ô n g n g h ệ . T r ê n cơ sỏ h i ệ u q u ả t ổ n g hợp v ề k i n h t ế - x ã hội,
t r ư ớ c m ắ t v à l â u d à i , t r i ể n k h a i x â y d ự n g c á c c ô n g t r ì n h kết
c ấ u h ạ t ầ n g t h i ế t y ế u v à x â y d ự n g có c h ọ n lọc m ộ t s ố cơ sở
c ô n g n g h i ệ p q u a n t r ọ n g , c ấ p t h i ế t , có đ i ề u k i ệ n v ề v ố n , công
n g h ệ , t h ị t r ư ờ n g , p h á t h u y n h a n h t á c d ụ n g , đ á p ứng y ê u cầu
p h á t t r i ể n của c á c n g à n h k i n h t ế v à quốc p h ò n g , a n n i n h .
P h á t t r i ể n m ạ n h n g u ồ n lực con n g ư ờ i V i ệ t N a m v ớ i yêu
c ầ u n g à y c à n g cao.
H ì n h t h à n h v ề cở b ả n v à v ậ n h à n h t h ô n g suốt, có hiệu
q u ả t h ể c h ế k i n h t ế t h ị t r ư ờ n g đ ị n h h u ố n g x ã h ộ i c h ủ nghĩa
v ố i v a i t r ò c h ủ đ ạ o của k i n h t ế N h à n ư ố c .
- Đẩy
và phát

mạnh

công cuộc đối mới,

huy mọi nguồn

tạo động

lực giải

phóng

lực.

T i ế p t ụ c đ ổ i m ố i s â u r ộ n g , đ ồ n g b ộ v ề k i n h t ê , x ã h ộ i và
bộ m á y N h à nưốc h ư ố n g vào h ì n h t h à n h v à h o à n t h i ệ n thể
c h ế k i n h t ế t h ị trường định h ư ố n g xã h ộ i c h ủ nghĩa nhằm
g i ả i p h ó n g v à p h á t t r i ể n m ạ n h m ẽ lực l ư ợ n g s ả n x u ấ t , p h á t
h u y sức m ạ n h v ậ t c h ấ t , t r í t u ệ v à t i n h t h ầ n của t o à n d â n tộc,
t ạ o đ ộ n g lực v à n g u ồ n lực p h á t t r i ể n n h a n h , b ể n v ữ n g .
C ô n g n g h i ệ p hoa, h i ệ n đ ạ i hoa là sự n g h i ệ p c ủ a t o à n
d â n , của m ọ i t h à n h p h ầ n k i n h t ế , t r o n g đó k i n h t ế N h à míốc
là c h ủ đ ạ o . T ậ p t r u n g t h á o gõ m ọ i v ư ố n g mắc, x ó a b ỏ m ọ i trỏ
lực đ ể k h ơ i d ậ y n g u ồ n lực to l ớ n t r o n g d â n , cổ v ũ c á c n h à
k i n h d o a n h v à m ọ i n g ư ờ i d â n r a sức l à m g i à u cho m ì n h v à

i

n

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




cho đ ấ t n ư ố c . T i ế p t ụ c c ả i t h i ệ n m ô i t r ư ờ n g đ ầ u t ư đ ê t h u h ú t
t ó t h ơ n v à sú d ụ n g có h i ệ u q u ả c á c n g u ồ n lực b ê n n g o à i . N ộ i
lực là q u y ê t đ ị n h , n g o ạ i lực là q u a n t r ọ n g , g ắ n k ế t v ớ i n h a u
t h à n h n g u ồ n lực t ố n g hợp đ ê p h á t t r i ể n đ ấ t n ư ố c .

- Gắn
chủ động

chặt

việc xây dựng

hội nhập

kinh

tế quốc

nền k inh

tế độc lập tự chủ

với

tế.

Độc l ậ p t ự c h ủ v ề k i n h t ê t ạ o cở sỏ cho h ộ i n h ậ p k i n h t ê
quốc t ê có h i ệ u q u ả . H ộ i n h ậ p k i n h t ế quốc t ế có h i ệ u q u ả , t ạ o
đ i ề u k i ệ n c ầ n t h i ế t đ ể x â y d ự n g k i n h t ế độc l ậ p t ự c h ủ .
X â y d ự n g k i n h t ê độc l ậ p t ự c h ủ , t r ư ố c h ế t l à độc l ậ p t ự
chủ v ề đ ư ờ n g l ố i p h á t t r i ể n theo đ ị n h h ư ớ n g x ã h ộ i c h ủ
nghĩa; đ ẩ y m ạ n h c ô n g n g h i ệ p hoa, h i ệ n đ ạ i hoa, t ạ o t i ề m lực
k ừ i h t ê , k h o a học v à c ô n g n g h ệ , cơ sở v ậ t c h ấ t - k ỹ t h u ậ t đ ủ
m ạ n h ; có cơ c ấ u k i n h t ê hợp lý, có h i ệ u q u ả v à sức c ạ n h
t r a n h ; có t h ể c h ế k i n h t ê t h ị t r ư ờ n g đ ị n h h ư ố n g x ã h ộ i c h ủ

nghĩa; g i ữ v ữ n g ổn đ ị n h k i n h t ê vĩ m ô ; b ả o đ ả m n ề n k i n h t ế
đ ủ sức đ ứ n g v ữ n g v à ứng p h ó được v ố i c á c t ì n h h u ố n g phức
t ạ p , t ạ o đ i ể u k i ệ n t h ự c h i ệ n có h i ệ u q u ả c á c cam k ế t h ộ i n h ậ p
quốc t ế .
C h ủ đ ộ n g h ộ i n h ậ p k i n h t ê quốc t ế , t r a n h t h ủ m ọ i t h ờ i cơ
để p h á t t r i ể n t r ê n n g u y ê n t ắ c g i ữ v ữ n g độc l ậ p t ự c h ủ v à
đ ị n h h ư ố n g x ã h ộ i c h ủ nghĩa, c h ủ q u y ề n quốc gia v à b ả n sắc
v ă n hoa d â n tộc; b ì n h đ a n g . c ù n g có l ợ i , v ừ a hợp t á c , v ừ a đ ấ u
t r a n h ; đ a p h ư ơ n g hoa, đ a d ạ n g hoa c á c q u a n h ệ k i n h t ê đ ố i
n g o ạ i ; đ ể cao c ả n h g i á c t r ư ỏ c m ọ i â m m ư u p h á h o ạ i của c á c
t h ế lực t h ù địch.
T r o n g q u á t r ì n h c h ủ đ ộ n g h ộ i n h ậ p k i n h t ế quốc t ê . c h ú
t r ọ n g p h á t h u y l ợ i t h ê . n â n g cao c h ấ t lượng, h i ệ u q u ả . k h ô n g
n g ừ n g t ă n g n ă n g lục c ạ n h t r a n h v à g i ả m d ầ n h à n g r à o b á o h ộ .

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




N â n g cao h i ệ u q u ả hợp t á c v ố i b ê n n g o à i ; t ả n g c ư ờ n g v a i trò
v à ả n h h ư ở n g của nước t a đ ố i v ố i k i n h t ế k h u vực v à t h ế giói.
- Kết hợp chặt
phòng

- an

chẽ phát

triển

kinh

tê - xã hội với quốc

ninh.

K ế t hợp c h ặ t c h ẽ p h á t t r i ể n k i n h t ế - x ã h ộ i v ố i x â y dựng
t i ề m lực v à t h ế t r ậ n quốc p h ò n g t o à n d â n , t h ế t r ậ n a n ninh
n h â n d â n , được t h ể h i ệ n t r o n g c h i ế n lược, quy hoạch, kê
h o ạ c h p h á t t r i ể n k i n h t ế - x ã h ộ i của cả n ư ố c , của c á c n g à n h ,
c á c địa p h ư ơ n g v à t r o n g c á c d ự á n đ ầ u t ư l ố n . P h â n b ố hợp lý
v i ệ c x â y d ự n g cơ sỏ v ậ t c h ấ t - k ỹ t h u ậ t t r ê n c á c v ù n g của đất
n ư ó c , v ừ a p h á t h u y h i ệ u q u ả k i n h t ế - x ã h ộ i , v ừ a sử dụng
cho quốc p h ò n g , a n n i n h k h i c ầ n t h i ế t . Đ ầ u t ư p h á t t r i ể n
k i n h t ế - x ã h ộ i , ổn đ ị n h d â n c ư c á c v ù n g x u n g y ế u , v ù n g biên
giói, cửa k h ẩ u , h ả i đ ả o p h ù hợp vói c h i ế n lược quốc p h ò n g và
c h i ế n lược a n n i n h quốc gia. H o à n c h ỉ n h c h i ế n lược quốc
p h ò n g v à c h i ế n lược a n n i n h quốc gia p h ù hợp v ớ i t ì n h hình
m ó i , p h ụ c v ụ cho p h á t t r i ể n k i n h t ế - x ã h ộ i , m ở r ộ n g k i n h t ế
đ ố i n g o ạ i . P h á t t r i ể n c ô n g n g h i ệ p quốc p h ò n g v à k ế t hợp sử
d ụ n g n ă n g lực đó đ ể t h a m gia p h á t t r i ể n k i n h t ế - x ã h ộ i . Coi
t r ọ n g s ả n x u ấ t m ộ t s ố m ặ t h à n g v ừ a p h ụ c v ụ k i n h t ế , vừa
p h ụ c v ụ quốc p h ò n g - a n n i n h .
C h i ế n lược p h á t t r i ể n k i n h t ế - x ã h ộ i n ư ớ c t a g i a i đoạn
2001 - 2010 d i ễ n r a t r o n g b ố i c ả n h t r o n g n ư ố c v à quốc t ế có
n h i ề u t h u ậ n l ợ i , k h ó k h ă n . X u t h ế sôi đ ộ n g v à p h á t t r i ể n
k i n h t ế - t h ư ơ n g m ạ i t h ế giói, k h u vực đ ã t á c đ ộ n g m ạ n h m ẽ
đ ế n sự p h á t t r i ể n k i n h t ế - x ã h ộ i của n ư ó c ta. X u t h ế n à y
v ừ a t ạ o cơ h ộ i t h u ậ n l ợ i , v ừ a đ ặ t r a n h ữ n g t h á c h t h ứ c l ố n đối

v ớ i n ư ó c t a t r ê n con đ ư ờ n g p h á t t r i ể n . N h ữ n g cơ h ộ i đ ế n v ố i
V i ệ t N a m đó là việc m ở r ộ n g t h ị t r ư ờ n g , m ỏ r ộ n g giao lưu

H i :
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




h à n g hoa - dịch v ụ , t r a n h t h ủ v ố n , khoa học - c ô n g n g h ệ t i ê n
t i ế n của t h ế giói đ ể p h á t t r i ể n k i n h t ế đ ấ t nước. N h ữ n g t h á c h
t h ứ c đ ặ t r a cho V i ệ t N a m r ấ t l ố n . V i ệ t N a m h ộ i n h ậ p v à p h á t
t r i ể n k i n h t ế trong điều kiện, h o à n cảnh n ề n k i n h t ế còn
n g h è o n à n , l ạ c h ậ u , đ i ể m x u ấ t p h á t t h ấ p , sức c ạ n h t r a n h của
h à n g hoa,

dịch v ụ y ế u . H ơ n n ữ a , t h ư ờ n g m ạ i - dịch v ụ l à

n g à n h k i n h t ế q u a n t r ọ n g có v a i t r ò t h ú c đ ẩ y s ả n x u ấ t h à n g
hoa p h á t t r i ể n v à l à n h â n t ố đ ẩ y n h a n h t i ế n t r ì n h h ộ i n h ậ p
V i ệ t N a m v ố i k h u vực v à t h ế giới. Do đó, đ ể t h ự c h i ệ n t ố t c á c
mục t i ê u c h i ế n lược p h á t t r i ể n k i n h t ế - x ã h ộ i , g i a i đ o ạ n
2001 - 2010 c ầ n t h i ê t p h ả i p h á t t r i ể n , m ạ n h m ẽ c á c n g à n h
t h ư ở n g m ạ i - dịch v ụ , cụ t h ể là đ a d ạ n g hoa c á c n g à n h dịch
v ụ , m ỏ r ộ n g t h ị t r ư ờ n g t i ê u d ù n g c á c s ả n p h ẩ m dịch v ụ đ á p
ứng t ố t n h u c ầ u p h á t t r i ể n k i n h t ế v à đ ờ i sống x ã h ộ i " ' .
0

li. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CÁC NGÀNH THƯƠNG
MẠI - DỊCH V Ụ

1. Quan điểm phát triển thương mại - dịch vụ
a. Hoạt động thương mại - dịch vụ phải lấy hiệu quả
kinh

tế- xã hội làm mục tiêu cơ bản để định

hướng

phát

triển

v à t ổ chức h o ạ t đ ộ n g , đ ồ n g t h ờ i l à m t i ê u c h u ẩ n cơ b ả n đ ể
đ á n h g i á k ế t q u ả h o ạ t động. H i ệ u q u ả k i n h t ế - x ã h ộ i của
t h ư ơ n g m ạ i - dịch v ụ t h ể h i ệ n t h ô n g qua k ế t q u ả p h ụ c v ụ s ả n
x u ấ t , đòi sống v à sự đ ó n g g ó p t r ự c t i ế p của b ả n t h â n n g à n h
t h ư ở n g m ạ i v à o G D P của n ề n k i n h t ế quốc d â n . . . T h ô n g qua
đ á p ứng

đ ầ y đ ủ , k ị p t h ờ i c á c y ê u c ầ u của t h ị t r ư ờ n g , t h ư ơ n g

m ạ i , t r ư ố c h ế t l à t h ư ơ n g m ạ i N h à nưốc p h ả i h ư ớ n g m ọ i h o ạ t
« V ă n k i ệ n Đ ạ i h ộ i Đ ả n g IX. NXB. CTQG. 2001. Tr. 286.
n

I U
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

đ ộ n g của m ì n h v à o p h ụ c v ụ y ê u c ầ u c ô n g n g h i ệ p hoa. h i ệ n
đ ạ i hoa, c h u y ể n dịch cơ c ấ u , t h ú c đ ẩ y p h á t t r i ể n s ả n x u ấ t và
c ả i t h i ệ n đ ờ i sống n h â n d â n , q u a n t â m t h í c h đ á n g đ ế n miền
n ú i , v ù n g cao v à v ù n g s â u , t r á n h k h u y n h h ư ớ n g c h ạ y theo lợi
n h u ậ n đ ớ n t h u ầ n . H o ạ t động t h ư ơ n g m ạ i - dịch v ụ p h ả i góp
p h ầ n v à o v i ệ c mở r ộ n g v à b ì n h ổn t h ị t r ư ờ n g , bảo v ệ v à thúc
đ ấ y s á n x u ấ t t r o n g n ư ố c p h á t t r i ể n m ộ t c á c h có h i ệ u q u ả , bảo
v ệ m ô i t r ư ờ n g s i n h t h á i , bảo v ệ n g ư ờ i t i ê u d ù n g , chống b u ô n
l ậ u , t r ô n t h u ê , k i n h doanh h à n g g i ả . . .
b. Phát

triện

nền thương

phần

kinh

tế tham

thành

có sự quản

lý của

Nhà

mại dịch

vụ Việt Nam

gùi, vận hành
nước

theo

định

với

theo cơ chế thị
hướng

nhiều
trường

xã hội

chủ

nghĩa
Đ ạ i h ộ i Đ ả n g t o à n quốc l ầ n t h ứ I X đ ả k h ẳ n g định: "Thực
h i ệ n n h ấ t q u á n c h í n h sách p h á t t r i ể n n ề n k i n h t ê nhiều
t h à n h p h ầ n . C á c t h à n h p h ầ n k i n h t ế k i n h doanh theo p h á p
l u ậ t đ ề u là bộ p h ậ n c ấ u t h à n h q u a n t r ọ n g của n ề n k i n h t ế thị
t r ư ở n g đ ị n h h u ố n g x ã h ộ i c h ủ nghĩa". V ậ n d ụ n g đ ư ò n g l ố i đó
v à o l ĩ n h vực t h ư ơ n g m ạ i - dịch v ụ , Đ ả n g t a đ ã k h ẳ n g định

c h ủ t r ư ơ n g p h á t t r i ể n n ề n t h ư ơ n g m ạ i - dịch v ụ vói n h i ề u
t h à n h p h ầ n k i n h t ế t h a m gia, n h ằ m k h a i t h á c l ợ i t h ế v à sức
m ạ n h t ổ n g hợp của t ấ t cả c á c t h à n h p h ầ n k i n h t ế , t ạ o ra sức
c ạ n h t r a n h , t h ú c đ ẩ y l ư u t h ô n g h à n g hoa, g ó p p h ầ n phục vụ
sản xuất và tiêu d ù n g tốt hơn.
Trong các t h à n h

phần kinh

t ế t h a m gia t h ị

trường.

t h ư ơ n g m ạ i N h à nuốc c ầ n có m ặ t ỏ n h ữ n g l ĩ n h vực v à địa
b à n c ầ n t h i ê t đ ê t h ụ c h i ệ n c á c mục t i ê u k i n h t ế - x ã h ộ i và
đ á m bảo c á c n h u c ầ u t h i ế t y ê u m à t h à n h p h ầ n k i n h t ê k h á c
k h ô n g đ á p ứng.

200
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




T h ư ở n g m ạ i N h à nuỏc p h á i t h ô n g q u á t ự do k i n h d o a n h
v à t ự do c ạ n h t r a n h t r ê n t h ư ở n g t r ư ở n g đ ê n â n g cao c h ấ t
lượng p h ụ c v ụ , h i ê u q u ả k i n h doanh, t h á i độ phục v ụ k h á c h
hàng... M ộ t m ặ t , t h ư ơ n g m ạ i N h à nưốc p h ả i xác định đ ú n g
mục t i ê u h o ạ t đ ộ n g v à k ế t họp đ ú n g đ ắ n giữa k i n h doanh v à
phục v ụ , k i n h d o a n h có h i ệ u q u ả , đ ú n g p h á p l u ậ t , đ ả m b ả o

c h ấ t l ư ợ n g v à v ệ s i n h h à n g hoa, có t h á i độ phục v ụ v ă n m i n h ,
lịch sự. M ặ t k h á c , t h ư ơ n g m ạ i N h à nước p h ả i t h ự c h i ệ n chức
n ă n g c ô n g cụ N h à nước, can t h i ệ p k ị p t h ờ i v à đ ú n g lúc v à o
t h ị trường k h i c ó \ i i ễ n biên bất lợi.
Cở c h ê t h ị t r ư ờ n g có sự q u ả n lý của N h à n ư ố c theo đ ị n h
h ư ớ n g x ã h ộ i c h ủ nghĩa c h i p h ố i q u á t r ì n h h o ạ t đ ộ n g t h ư ơ n g
m ạ i . N h à nước can t h i ệ p v à o t h ị t r ư ờ n g t r ê n cd sỏ t ô n t r ọ n g
và t ậ n d ụ n g c á c quy l u ậ t k h á c h q u a n của t h ị t r ư ờ n g đ ế p h á t
huy t á c đ ộ n g t í c h cực v à h ạ n c h ê m ặ t t i ê u cực của t h ị t r ư ờ n g ,
h ư ớ n g h o ạ t đ ộ n g t h ư ơ n g m ạ i v à o việc t h ự c h i ệ n mục

tiêu

"dân giàu, nưốc m ạ n h , xã hội công bằng, d â n chủ, v ă n minh".
c. Thực hiện tự do hoa thương mại, gắn phát triển thị
trường
nhập

trong
thương

nước

với thị trường

mại

Việt Nam

ngoài

với thương

nước,
mại

từng
khu

bước

hội

vực và

thề

giới.
X u h ư ớ n g p h á t t r i ể n n ề n k i n h t ế t h ế giói đ a n g t h ú c đ ẩ y
n h a n h sự h ộ i n h ậ p t h ị t r ư ở n g t r o n g nước VÓI t h ị t r u ồ n g t h ế
giói, l à m cho t h ị t r u ồ n g cua các quốc gia n g à y c à n g g ắ n b ó
chặt c h ẽ vói n h a u . Do đó. t r o n g c h i ế n lược p h á t t r i ể n t h ị
t r ư ở n g p h a i coi t r ọ n g cả t h ị t r ư ờ n g t r o n g nước và t h ị t r u ồ n g
n g o à i n ư ớ c . V i ệ t N a m là một nước có d â n số đ ô n g . h i ệ n t ạ i
c ũ n g n h ư t r o n g t ư ơ n g l a i . V i ệ t N a m v ẫ n là t h ị t r ư ở n g t i ê u
t h ụ l ộ n g l ớ n . Vì t h ế k h a i ì h á c t ố i đ a t h ị t r ư ở n g t r o n g nước là

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

n h i ệ m v ụ c h i ê n lược q u a n t r ọ n g của c á c n g à n h t h ư ơ n g m ạ i dịch v ụ .
C ù n g v ố i việc đ ẩ y m ạ n h

p h á t t r i ể n t h ị t r ư ờ n g trong

nước, c ầ n m ở r ộ n g t h ị t r ư ờ n g n g o à i míốc, đặc b i ệ t là thị
trường x u ấ t k h ấ u , củng cố các t h ị t r ư ờ n g và b ạ n h à n g truyền
t h ố n g , m ặ t k h á c p h ả i m ỏ r ộ n g t h ị t r ư ờ n g v à b ạ n h à n g mới,
t r o n g đó x á c đ ị n h m ộ t s ố t h ị t r ư ờ n g t r ọ n g đ i ể m có k h ố i lượng
x u ấ t k h ẩ u l ố n , c h ấ t l ư ợ n g h à n g hoa b ả o đ ả m v à có sự ổn
đ ị n h . T h ô n g qua x u ấ t , n h ậ p k h ẩ u , t ă n g n g u ồ n t h u n g o ạ i tệ,
n h ậ p c ô n g n g h ệ t i ê n t i ế n , n â n g cao sức c ạ n h t r a n h của h à n g
hoa V i ệ t N a m , t ạ o đ i ề u k i ệ n t h u ậ n l ợ i cho q u á t r ì n h h ộ i nhập
của V i ệ t N a m .
d. Phát triển thương mại - dịch vụ theo hướng văn minh
và hiện

đại, gắn phát

môi trường

sinh

triển

thương

mại

- dịch

vụ với bảo vệ

thái

P h á t t r i ể n t h ư ơ n g m ạ i dịch v ụ theo h ư ớ n g v ă n minh,
h i ệ n đ ạ i là n h i ệ m v ụ có t í n h c h i ê n lược n h ằ m t h ự c h i ệ n mục
t i ê u v à p h ư ơ n g h u ố n g c ô n g n g h i ệ p hoa, h i ệ n đ ạ i hoa đ ấ t ĩiưốc
do Đ ạ i h ộ i Đ ả n g t o à n quốc l ầ n t h ứ I X đ ã v ạ c h ra.
T h ự c h i ệ n n h i ệ m v ụ c h i ế n lược đó t r o n g l ĩ n h vực t h ư ơ n g
m ạ i - dịch v ụ p h ả i có sự đ ổ i m ố i c ă n b ả n v ề cơ sở v ậ t c h ấ t k ỹ
t h u ậ t , p h ư ớ n g t i ệ n l à m việc v à t r ì n h độ q u ả n lý, k i n h doanh.
Sự v ă n m i n h v à h i ệ n đ ạ i t r o n g t h ư ơ n g m ạ i - dịch v ụ p h ả i g ắ n
bó v ố i b ả n sắc v ă n hoa d â n tộc, t h ể h i ệ n qua t r i ế t lý k i n h
doanh, p h o n g c á c h phục v ụ . . .
Y ê u c ầ u p h á t t r i ể n b ể n v ữ n g đòi h ỏ i k ế t hợp c h ặ t chẽ
giữa p h á t t r i ề n k i n h t ế - x ã h ộ i v ố i việc b ả o v ệ m ô i t r ư ờ n g
s i n h t h á i . v ề l ĩ n h vực t h ư ơ n g m ạ i - dịch v ụ , v ấ n đ ề đ ặ t ra

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




h i ệ n nay

l à m ộ t m ặ t , p h ả i t h ú c đ ẩ y m ạ n h sự p h á t

triển

t h ư ơ n g m ạ i - dịch v ụ , m ặ t k h á c , p h ả i có n h ữ n g g i ả i p h á p đ ể
sự p h á t t r i ể n đó k h ô n g được l à m p h ư ơ n g h ạ i đ ế n m ô i t r ư ờ n g
sinh t h á i . N g à n h t h ư ơ n g m ạ i - dịch v ụ c ầ n p h ả i đ ề x u ấ t cỡ
chê, c h í n h s á c h v à c á c g i ả i p h á p có l i ê n q u a n đ ể k h a i t h á c
hợp lý t à i n g u y ê n t h i ê n n h i ê n , s ả n x u ấ t v à n h ậ p k h ẩ u n h ữ n g
h à n g hoa đ ả m b ả o t i ê u c h u ẩ n m ô i t r ư ờ n g v à n h ậ p k h ẩ u c ô n g
nghệ t h â n t h i ệ n với môi trường.
2. Định hướng phát triển và chính sách thương
mại - dịch vụ Việt Nam
a. Định hướng phát triển các ngành thương mại dịch
vụ
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đã chỉ rõ, phát triển
m ạ n h v à n â n g cao c h ấ t l ư ợ n g c á c n g à n h dịch v ụ , t h ư ơ n g m ạ i ,
k ể cả t h ư ơ n g m ạ i đ i ệ n t ử , c á c l o ạ i h ì n h v ậ n t ả i , b ư u c h í n h
v i ễ n t h ô n g , d u lịch, t à i c h í n h , n g â n h à n g , k i ể m t o á n ,

bảo

h i ể m , c h u y ể n giao c ô n g n g h ệ , t ư v ấ n p h á p lý, t h ô n g t i n t h ị
trường...

m

P h á t t r i ể n m ạ n h t h ư ơ n g m ạ i , n â n g cao n ă n g lực v à c h ấ t
lượng h o ạ t đ ộ n g đ ể m ở r ộ n g t h ị t r ư ờ n g t r o n g n ư ố c v à h ộ i
n h ậ p quốc t ế có h i ệ u q u ả . H ì n h t h à n h các t r u n g t â m t h ư ớ n g
m ạ i l ớ n , c á c chợ n ô n g t h ô n , n h ấ t l à ỏ m i ề n n ú i , b ả o đ ả m cung
cấp m ộ t s ố s ả n p h à m t h i ế t y ế u cho v ù n g s â u , v ù n g xa v à h ả i

đ ả o ; t ạ o t h u ậ n l ợ i cho việc t i ê u t h ụ n ô n g s ả n . P h á t
thương

m ạ i điện tử, N h à

nước, c á c h i ệ p h ộ i , c á c

triển
doanh

Văn kiện Đại hội Đại biếu toàn quốc lần thứ IX NXB. CTQG 2001 trang 9 3 - 9 4 .

m

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




n g h i ệ p p h ố i hợp t ì m k i ế m , m ỏ r ộ n g t h ị t r ư ờ n g cho s ả n p h ẩ m
Việt Nam.
P h á t t r i ể n v à n â n g cao c h ấ t lượng dịch v ụ v ậ n t ả i h à n g
hoa, h à n h k h á c h n g à y c à n g h i ệ n đ ạ i , a n t o à n , có sức cạnh
t r a n h , v ư ơ n n h a n h ra t h ị t r ư ờ n g k h u vực v à t h ế giới. D à n h
t h ị p h ầ n l ố n cho d o a n h n g h i ệ p t r o n g nước t r o n g v ậ n chuyển
h à n g hoa V i ệ t N a m theo đ ư ờ n g b i ế n v à đ ư ờ n g h à n g k h ô n g
quốc t ế . P h á t t r i ể n m ạ n h v ậ n c h u y ể n h à n h k h á c h c ô n g cộng
ỏ c á c t h à n h p h ô lòn.
T i ế p t ụ c p h á t t r i ể n n h a n h v à h i ệ n đ ạ i hoa dịch v ụ b ư u
c h í n h - v i ễ n t h ô n g ; p h ô cập sử d ụ n g I n t e r n e t . Đ i ề u c h ỉ n h giá

cưóc đ ê k h u y ê n k h í c h sử d ụ n g r ộ n g r ã i . Đ ế n n ă m 2010, số
m á y đ i ệ n t h o ạ i , s ố n g ư ờ i sử d ụ n g I n t e r n e t t r ê n 100 d â n đạt
mức t r u n g b ì n h t r o n g k h u vực.
P h á t t r i ể n d u lịch t h ậ t sự t r ỏ t h à n h m ộ t n g à n h k i n h tê
m ủ i n h ọ n ; n â n g cao c h ấ t l ư ợ n g v à h i ệ u q u ả h o ạ t đ ộ n g t r ê n cơ
sở k h a i t h á c l ợ i t h ế v ề đ i ề u k i ệ n t ự n h i ê n , s i n h t h á i , t r u y ề n
t h ố n g v ă n hoa, lịch sử đ á p ứng n h u c ầ u du lịch t r o n g nước và
p h á t t r i ể n n h a n h du lịch quổíc t ê . sớm đ ạ t t r ì n h độ p h á t t r i ể n
d u lịch c ù a k h u vực. X â y d ự n g v à n â n g cấp cơ sỏ v ậ t chất,
h ì n h t h à n h c á c k h u d u lịch t r ọ n g đ i ể m , đ ẩ y m ạ n h hợp tác,
l i ê n k ế t v ớ i các nưỏc.
M ỏ r ộ n g các dịch v ụ t à i c h í n h - t i ề n t ệ n h ư t í n d ụ n g . bảo
h i ế m , k i ế m t o á n . c h ứ n g k h o á n . . . đi t h ẳ n g v à o c ô n g n g h ệ h i ệ n
đ ạ i . á p d ụ n g các quy c h u ẩ n quốc t ế . T ừ n g b ư ố c h ì n h t h à n h
t r u n g t â m dịch v ụ t à i c h í n h l ổ n t r o n g k h u vực.
Phcát t r i ể n m ạ n h các dịch v ụ k ỹ t h u ậ t , dịch v ụ t ư v ấ n .
dịch v ụ phục vụ đòi sống. đ á p u n g n h u c ầ u đ a d ạ n g t r o n g s ẩ n
x u ấ t . k i n h doanh và đ ờ i s ô n g xã h ộ i .

204
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




T o à n b ộ c á c h o ạ t đ ộ n g dịch v ụ t í n h theo g i á t r ị gia t ả n g
đ ạ t n h ị p độ t ă n g t r ư ở n g b ì n h q u â n 7 - 8 % / n ă m v à đ ế n 2010
c h i ế m 42 - 43% G D P . 26 - 27% t ố n g s ố lao động.
b. Chính sách thương mai - dịch vu
Đôi với doanh

nghiệp

Nhà

nước: N h à nước đ ầ u t u v ê t à i

c h í n h , cơ sỏ v ậ t c h ấ t - k ỹ t h u ậ t , n h â n lực đ ể p h á t t r i ể n c á c
doanh n g h i ệ p N h à n ư ố c k i n h d o a n h n h ữ n g m ặ t h à n g t h i ế t
y ế u n h ằ m b ả o đ ả m cho d o a n h n g h i ệ p N h à nước g i ữ v a i t r ò
chủ đạo t r o n g h o ạ t đ ộ n g t h ư ơ n g m ạ i , là m ộ t t r o n g n h ữ n g
công cụ của N h à n ư ố c đ ể đ i ề u t i ế t c u n g c ầ u , ổn đ ị n h g i á cả
n h ằ m g ó p p h ầ n t h ự c h i ệ n n h ữ n g mục t i ê u k i n h t ế - x ã h ộ i
của đ ấ t nưốc.
N h à n ư ó c có c h í n h s á c h p h á t t r i ể n c á c d o a n h n g h i ệ p
công ích, c á c d o a n h n g h i ệ p h o ạ t đ ộ n g t r o n g n h ữ n g l ĩ n h vực
k h ô n g t h u l ợ i n h u ậ n hoặc l ợ i n h u ậ n t h ấ p m à c á c t h à n h p h ầ n
k i n h t ế k h á c k h ô n g k i n h doanh.
Đối với hợp tác xã và các hình
trong

thương

mại:

thức kinh

tê hợp tác

khác

N h à n ư ố c b ả o h ộ q u y ề n sỏ h ữ u , q u y ể n v à

lợi ích hợp p h á p k h á c của hợp t á c x ã v à c á c h ì n h t h ứ c k i n h t ê
hợp t á c k h á c t r o n g t h ư ơ n g m ạ i , có c h í n h s á c h ư u đ ã i , h ỗ t r ợ
v à t ạ o đ i ề u k i ệ n cho hợp t á c x ã v à c á c h ì n h t h ứ c k i n h t ê hợp
t á c k h á c đ ố i m ớ i v à p h á t t r i ể n ; b ả o đ ả m đ ể k i n h t ế N h à nước
c ù n g v ó i k i n h t ê hợp t á c x ã t r ỏ t h à n h n ề n t ả n g của n ề n k i n h
t ê quốc d â n .
Đối với thương
tư bản tư nhân:

nhân

thuộc

các thành

phần

kinh

tế cá

thể,

N h à m í ố c b ả o h ộ q u y ề n sỏ h ữ u , q u y ề n v à l ợ i

ích h ợ p p h á p k h á c của t h ư ơ n g n h â n t h u ộ c c á c t h à n h

phần

k i n h t ế cá t h ể , t ư b ả n tư n h â n trong t h ư ơ n g m ạ i ; k h u y ế n

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




k h í c h , t ạ o đ i ề u k i ệ n t h u ậ n l ợ i cho t h ư ở n g n h â n t h u ộ c các
t h à n h p h ầ n n à y hợp t á c , l i ê n doanh, l i ê n k é t v à i doanh
n g h i ệ p N h à n ư ố c d ư ớ i h ì n h t h ứ c đ ạ i lý hoặc h ì n h t h à n h các
d o a n h n g h i ệ p t ư b ả n N h à n ư ố c , c á c h ì n h t h ứ c sở h ữ u h ỗ n hợp
k h á c n h ằ m p h á t h u y t i ề m n ă n g của c á c t h à n h p h ầ n k i n h tê,
t ạ o n ộ i lực cho c á c d o a n h n g h i ệ p t h ư ở n g m ạ i V i ệ t N a m p h á t
t r i ể n , m ở r ộ n g t h ư ơ n g m ạ i h à n g hoa v à dịch v ụ t h ư ơ n g m ạ i .
Đối

với nông

thôn:

N h à nước có c h í n h s á c h p h á t t r i ể n

t h ư ơ n g m ạ i đ ố i v ố i t h ị t r ư ờ n g n ô n g t h ô n , t ạ o đ i ề u k i ệ n mỏ
r ộ n g v à p h á t t r i ể n chợ n ô n g t h ô n . D o a n h n g h i ệ p N h à nước
đ ó n g v a i t r ò c h ủ lực c ù n g v ố i hợp t á c x ã v à c á c t h à n h phần
k i n h t ế k h á c t h ự c h i ệ n việc b á n v ậ t t ư n ô n g n g h i ệ p , h à n g
c ô n g n g h i ệ p , m u a n ô n g s ả n n h ằ m g ó p p h ầ n n â n g cao sức
m u a của n ô n g d â n v à t ạ o t i ề n đ ề t h ú c đ ẩ y v i ệ c c h u y ể n dịch

cơ c ấ u k i n h t ê , p h á t t r i ể n s ả n x u ấ t h à n g hoa, t h ự c h i ệ n công
n g h i ệ p hoa, h i ệ n đ ạ i hoa n ô n g t h ô n .
Đôi với miền

núi,

hải đảo,

vùng

sâu,

vùng

xa: N h à nưốc

có c h í n h s á c h p h á t t r i ể n t h ư ơ n g m ạ i ỏ m i ề n n ú i , h ả i đảo,
v ù n g s â u , v ù n g xa; có c h í n h s á c h t i ê u t h ụ s ả n p h ẩ m của địa
p h ư ơ n g ; có c h í n h s á c h v à b i ệ n p h á p ư u đ ã i v ề t h u ế , t í n dụng
đối v ố i các t h ư ờ n g n h â n k i n h doanh m ộ t số m ặ t h à n g thiết
y ế u ; trợ g i á , t r ợ cuốc cho n h ữ n g d o a n h n g h i ệ p được giao n h i ệ m
v ụ cung ứng c á c m ặ t h à n g p h ụ c v ụ v i ệ c t h ự c h i ệ n c h í n h sách
x ã h ộ i v à có c h í n h s á c h đ ầ u t ư x â y d ự n g cd sở v ậ t c h ấ t , k ế t
c ấ u h ạ t ầ n g đ ể m ỏ r ộ n g giao l ư u k i n h t ế ỏ c á c v ù n g n à y .
Chính

sách

lưu thông

hàng

hoa và dịch

vụ thương

mại:

N h à nưốc k h u y ế n khích, tạo đ i ể u k i ệ n mở rộng l ư u thông
h à n g hoa, p h á t t r i ể n dịch v ụ t h ư ơ n g m ạ i m à p h á p l u ậ t k h ô n g
h ạ n c h ê hoặc k h ô n g c ấ m .

a n
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




T r o n g t r ư ờ n g hợp c ầ n t h i ế t , N h à n ư ố c có t h ế sử d ụ n g c á c
b i ệ n p h á p k i n h tế, h à n h c h í n h để t á c động vào t h ị trường
n h ă m b á o đ ả m c â n đ ố i c u n g c ầ u hoặc t h ự c h i ệ n c á c c h í n h
sách k i n h tê - xã hội.
C ấ m l ư u t h ô n g h à n g hoa, cung ứng dịch v ụ g â y p h ư ơ n g
h ạ i đ è n quốc p h ò n g , a n n i n h , t r ậ t t ự a n t o à n x ã h ộ i , t r u y ề n
thống lịch sử, v ă n hoa, đạo đức, t h u ầ n phong m ỹ tục V i ệ t N a m ,
môi t r ư ờ n g s i n h t h á i , s ả n x u ấ t v à sức k h ỏ e của n h â n d â n .
C ấ m m ọ i h à n h v i c ả n t r ở l ư u t h ô n g h à n g hoa, c u n g ứng
dịch v ụ hợp p h á p t r ê n t h ị t r u ồ n g .
C h í n h p h ủ c ô n g b ố d a n h m ụ c h à n g hoa c ấ m l ư u t h ô n g ,
dịch v ụ t h ư ơ n g m ạ i c ấ m t h ự c h i ệ n , d a n h m ụ c h à n g hoa, dịch

v ụ h ạ n c h ế k i n h doanh, k i n h d o a n h có đ i ề u k i ệ n .
Chính

sách

ngoại

thương:

N h à n ư ố c t h ố n g n h ấ t q u ả n lý

n g o ạ i t h ư ơ n g , có c h í n h s á c h m ở r ộ n g giao l ư u h à n g hoa v ố i
nưốc n g o à i t r ê n cơ sở t ô n t r ọ n g độc l ậ p , c h ủ q u y ề n ,

bình

đ ẳ n g , c ù n g có l ợ i theo h ư ố n g đ a p h ư ơ n g hoa, đ a d ạ n g hoa;
k h u y ê n khích các t h à n h p h ầ n k i n h t ế sản x u ấ t h à n g x u ấ t
k h ẩ u v à t h a m gia x u ấ t k h ẩ u theo quy đ ị n h của p h á p l u ậ t - có
chính sách ư u đãi để đ ẩ y m ạ n h x u ấ t k h ẩ u , tạo các m ặ t h à n g
x u ấ t k h ấ u có sức c ạ n h t r a n h , t ă n g x u ấ t k h ẩ u dịch v ụ t h ư ơ n g
m ạ i ; h ạ n c h ế n h ậ p k h ấ u n h ữ n g m ặ t h à n g t r o n g nước đ ã s ả n
x u ấ t được v à có k h ả n ă n g đ á ph ả t h i cho c h ú n g
t a k ế t q u ả là d ự á n k h ô n g k h ả t h i . K h i đó, n h ữ n g k h ố i l ư ợ n g
c ô n g v i ệ c n g h i ê n c ứ u đ ã được t h ự c h i ệ n t r ở n ê n v ô ích v à g â y
l ã n g p h í . Vì v ậ y , đ ể t r á n h n h ữ n g r ủ i ro v à t ố n k é m n h ư v ậ y
trước k h i n g h i ê n c ứ u k h ả t h i n g ư ờ i ta p h ả i thực h i ệ n t h ê m
bước n g h i ê n c ứ u t i ề n k h ả t h i . C h ỉ k h i n g h i ê n c ứ u t i ề n k h ả
t h i có k ế t q u ả t h ì n g ư ờ i t a m ớ i b ắ t t a y v à o n g h i ê n c ứ u k h ả
thi.

N g h i ê n c ứ u t i ề n k h ả t h i có c á c đặc đ i ể m sau:
- S ử d ụ n g t h ô n g t i n v ề c ô n g n g h ệ , g i á cả... ỏ mức độ t h ô
độ c h í n h x á c k h ô n g cao.
- K h ô n g đ i s â u v à o c á c n ộ i d u n g k ỹ t h u ậ t , t à i c h í n h v.v...
- K h i p h â n t í c h t à i c h í n h k h ô n g đ i s â u x e m x é t cụ t h ể
t ừ n g n ă m m à chỉ n g h i ê n cứu m ộ t n ă m b ì n h t h ư ờ n g l à m đ ạ i
diện.
- Việc n g h i ê n cứu mang tính chất tĩnh.
K h i n g h i ê n c ứ u cơ h ộ i đ ầ u t ư t i ề n k h ả t h i v à k h ả t h i đ ề u
đ ặ t r a y ê u c ầ u v ề độ c h í n h x á c của c á c t h ô n g t i n sử d ụ n g
t r o n g q u á t r ì n h n g h i ê n c ứ u . Ví d ụ , k h i t í n h t o á n l ợ i í c h v à c h i
p h í n g ư ờ i ta đ ặ t ra yêu cầu về chính xác như:
(1) N g h i ê n c ứ u cơ h ộ i đ ầ u t ư cho p h é p sai l ệ c h ± 30%(2) N g h i ê n c ứ u t i ề n k h ả t h i ± 20%(3) N g h i ê n c ứ u k h ả t h i ± 10%.
N ộ i d u n g c ủ a b á o c á o n g h i ê n c ứ u t i ề n k h ả t h i được t r ì n h

111
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




b à y r õ t r o n g Đ i ề u 23 của Q u i c h ế q u ả n lý đ ầ u t ư v à x â y d ự n g
( B a n h à n h k è m theo N g h ị đ ị n h s ố 5 2 / 1 9 9 9 / N Đ / C P n g à y
8/7/1999) n h ư sau:
1. N g h i ê n c ứ u v ề sự c ầ n t h i ế t p h ả i đ ầ u t ư , c á c đ i ề u k i ệ n
thuận lợi và khó khăn;
2. D ự k i ế n q u i m ô đ ầ u t ư , h ì n h t h ứ c đ ầ u t ư ;
3. C h ọ n k h u vực địa đ i ể m x â y d ự n g v à d ự k i ế n n h u c ầ u
d i ệ n t í c h sử d ụ n g đ ấ t t r ê n cơ sỏ g i ả m t ố i m ứ c t ố i đ a v ề việc
sử d ụ n g đ ấ t v à n h ữ n g ả n h h ư ở n g của m ô i t r ư ờ n g , x ã h ộ i v à

t á i đ ị n h cư;
4. P h â n t í c h , l ự a c h ọ n sơ b ộ v ề c ô n g n g h ệ , k ỹ t h u ậ t v à
các đ i ể u k i ệ n cung cấp v ậ t tư, t h i ế t bị, n g u y ê n l i ệ u , n ă n g
lượng, dịch v ụ , h ạ t ầ n g ;
5. P h â n t í c h , l ự a c h ọ n sơ b ộ c á c p h ư ơ n g á n x â y d ự n g ;
6. X á c đ ị n h sơ b ộ t ổ n g m ứ c đ ầ u t ư , p h ư ờ n g á n h u y đ ộ n g
các n g u ồ n vốn, k h ả n ă n g h o à n v ố n v à t r ả nợ, t h u lãi;
7. T í n h t o á n sơ b ộ h i ệ u q u ả đ ầ u t ư v ề m ặ t k i n h t ế - x ã
h ộ i của d ự á n ;
8. X á c đ ị n h t í n h độc l ậ p k h i v ậ n h à n h , k h a i t h á c c ủ a c á c
d ự á n t h à n h p h ầ n hoặc t i ế u d ự á n ( n ế u có).
V i ệ c n g h i ê n c ứ u t i ề n k h ả t h i là b ư ố c đi t ấ t y ế u , m ộ t m ặ t
n h ằ m c u n g cấp đ ầ y đ ủ c á c t h ô n g t i n đ ế có k ế t l u ậ n v ề ý đồ d ự
á n , m ặ t k h á c d ự đ o á n sự t h à n h c ô n g c ủ a d ự á n l à m cho d ự
á n đ ủ mức h ấ p d ẫ n đ ố i vói c h ủ đ ầ u t ư . N g o à i ra, t r o n g v i ệ c
n g h i ê n c ứ u t i ề n k h ả t h i , n g ư ờ i ta có t h ể đ ư a ra c á c k h í a c ạ n h
của d ự á n có t h ể g â y k h ó k h ă n k h i t h ự c h i ệ n d ự á n sau n à y .
Việc p h ả i n g h i ê n c ứ u k ỹ h ơ n v ề c á c v ấ n đ ề đó, n g ư ờ i

ta

t h u ồ n g gọi l à n g h i ê n c ứ u h ỗ t r ợ .

M I
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




3. N g h i ê n c ứ u k h ả t h i

Việc nghiên cứu khả thi một dự án đầu tư màở nưốc ta
h a y g ọ i l à l ậ p l u ậ n c h ứ n g k i n h t ế - k ỹ t h u ậ t , là t ạ o n ê n b ộ h ồ
sơ t r ì n h b à y m ộ t c á c h chi t i ế t , đ ầ y đ ủ , có t í n h h ệ t h ố n g v ề c á c
h o ạ t đ ộ n g s ả n x u ấ t k i n h doanh, g ồ m cả c á c y ê u t ố v ề l u ậ t
p h á p , k i n h t ế - x ã h ộ i , t ồ chức v à q u ả n lý, n h â n sự, t à i c h í n h
của d ự á n t r o n g t ư ơ n g l a i . V i ệ c n g h i ê n c ứ u t i ề n k h ả t h i có
n h ữ n g đ ặ c đ i ể m sau:
- P h â n tích k ỹ m ọ i m ặ t về tài chính, kinh tế, môi trường,
thể chê kinh tế, điểu k i ệ n xã hội.
. P h â n t í c h đ ộ n g bao g ồ m x e m x é t suốt cả đ ờ i d ự á n ,
n h ữ n g sự t í n h t o á n được t i ế n h à n h cho t ừ n g n ă m h o ạ t đ ộ n g .
- M ộ t s ố l ĩ n h vực q u a n t r ọ n g n h ư t h ị t r ư ờ n g , h u y đ ộ n g v à
sử d ụ n g v ố n . . . được n g h i ê n c ứ u k ỹ .
N h ư v ậ y , h ồ sơ n g h i ê n c ứ u d ự á n l à t à i l i ệ u đ á n h g i á
t o à n d i ệ n , l à cơ sỏ đ ể p h ê d u y ệ t d ự á n . N h ì n v à o h ồ sơ n g h i ê n
c ứ u k h ả t h i có t h ể h ì n h d u n g được m ọ i h o ạ t đ ộ n g s ả n

xuất

k i n h d o a n h c ủ a d o a n h n g h i ệ p t r o n g s u ố t cuộc đời h o ạ t đ ộ n g
của n ó . Vì v ậ y , t ậ p h ồ sớ n à y l à cơ sỏ đ ể : C á c c ấ p có t h ẩ m
q u y ề n p h ê d u y ệ t d ự á n , các c h ủ đ ầ u t ư h ì n h t h à n h c á c k ế
h o ạ c h đ ầ u t ư v à s ả n x u ấ t k i n h d o a n h sau n à y c ũ n g n h ư g i ú p
cho c á c đ ố i t á c đ ầ u t ư k ý k ế t hợp đ ồ n g v à t h a m gia đ ầ u t ư .
Nội dung chủ y ế u cùa nghiên cứu k h ả thi t h ể hiện ỏ
p h â n tích k i n h t ế - k ỹ thuật. Việc p h â n tích k i n h t ế - k ỹ
t h u ậ t bao g ồ m p h â n t í c h k ỹ t h u ậ t , p h â n t í c h k i n h t ế v à p h â n
t í c h t à i c h í n h . M ộ t d ự á n đ ầ u t ư chỉ có t h ể k h ả t h i n ế u n ó
k h ả t h i cả v ề m ặ t k ỹ t h u ậ t , t à i c h í n h v à k i n h t ế . Sau đ â y l à
q u á t r ì n h c h ấ p n h ậ n m ộ t d ự á n đ ầ u t ư sau k h i t i ế n h à n h c á c

bưốc p h â n t í c h được t h ể h i ệ n ở h ì n h 14.4.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




Phân tích kỹ
thuật

Thông số kinh
t ế - kỹ thuật

<ĩ
Khôn 3 khả
thi vé ! mặt
kỹ t luật
'f
Bác bỏ

Khả thi vế
mặt kỹ thuật

Bác bỏ

Chấp nhận

Ị

X

Không khả
thi v ề mặt
kinh t ế

Khả thi v ề
mắt kinh t ế

,ị
Khôn g khả
thi vé í mặt
tài c hình
iị

Phân tích
tài chính

Phân tích kinh
tế
ĩ
Khả thi về
mát tài chính

Hình 14.4: Q u á trình c h ấ p n h ậ n m ộ t d ự á n đ ầ u t ư
Đ i ề u 24 của Q u i c h ế q u ả n lý đ ầ u t ư v à x â y d ự n g chỉ r õ
n h ữ n g n ộ i d u n g c h ủ y ế u của b á o c á o n g h i ê n c ứ u k h ả t h i n h ư
sau:
1. N h ữ n g c ă n cứ đ ể x á c đ ị n h sự c ầ n t h i ế t p h ả i đ ầ u t ư ;
2. L ự a c h ọ n h ì n h t h ứ c đ ầ u t ư ;
3. C h ư ơ n g t r ì n h s ả n x u ấ t v à c á c b i ệ n p h á p p h ả i đ á p ứng;

4. C á c p h ư ờ n g á n địa đ i ể m cụ t h ể ;
5. P h ư ờ n g á n g i ả i p h ó n g m ặ t b ằ n g , k ế h o ạ c h t á i đ ị n h c ư
( n ê u có);
6. P h â n t í c h l ự a c h ọ n p h ư ớ n g á n k ỹ t h u ậ t , c ô n g n g h ệ ;

H i
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




7. C á c p h ư ơ n g á n k i ế n t r ú c , g i ả i p h á p x â y d ự n g , t h i ế t k ế
sơ b ộ c ủ a c á c p h ư ơ n g á n đ ề n g h ị l ự a chọn, g i ả i p h á p q u ả n lý
và bảo vệ môi trường;
8. X á c đ ị n h r õ n g u ồ n v ố n , k h ả n ă n g t à i c h í n h , t ổ n g mức
đ ầ u t ư v à n h u c ầ u v ố n theo t i ế n độ. P h ư ơ n g á n h o à n t r ả v ố n
đ ầ u tư;
9. P h ư ơ n g á n q u ả n lý k h a i t h á c d ự á n v à sử d ụ n g lao
động;
10. P h â n t í c h h i ệ u q u ả đ ầ u t ư ;
li.

C á c mốc t h ò i g i a n c h í n h t h ự c h i ệ n đ ầ u t ư . D ự á n

n h ó m c p h ả i lập ngay k ê hoạch đ ấ u t h ầ u . D ự á n n h ó m A, B
có t h ể l ậ p k ế h o ạ c h đ ấ u t h ầ u sau k h i có q u y ế t đ ị n h đ ầ u t ư ,
thời gian k h ỏ i công (chậm nhất), thời h ạ n h o à n t h à n h đưa
c ô n g t r ì n h v à o k h a i t h á c sử d ụ n g ( c h ậ m n h ấ t ) ;
12. K i ế n n g h ị h ì n h t h ứ c q u ả n lý t h ự c h i ệ n d ự á n ;
13. X á c đ ị n h c h ủ đ ầ u t ư ;

14. M ố i q u a n h ệ v à t r á c h n h i ệ m của c á c cơ q u a n l i ê n
quan đến dự án.
Đ ố i v ố i c á c d ự á n m u a s ắ m t h i ế t bị, m á y m ó c k h ô n g c ầ n
l ắ p đ ặ t , n ộ i d u n g b á o c á o n g h i ê n c ứ u t i ề n k h ả t h i chỉ t h ự c
h i ệ n t h e o c á c k h o ả n Ì , 2, 6, 8, 9, 10, l i , 12, 13 v à 14 của đ i ê u
này.
a. Phân

tích

kỹ

thuật

P h â n t í c h k ỹ t h u ậ t là bưốc m ỏ đ ầ u , m ọ i mục t i ê u t à i
c h í n h c h ỉ có t h ê t h ự c h i ệ n được t h ô n g qua c á c g i ả i p h á p k ỹ
t h u ậ t p h ù hợp. N h ư n g sau k h i p h â n t í c h t à i c h í n h có t h ế x ả y
ra t r ư ờ n g hợp g i ả i p h á p k ỹ t h u ậ t đ ã c h ọ n là k h ô n g h i ệ n t h ự c

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




vì v ư ợ t q u á k h ả n ă n g t à i c h í n h (vốn) c ù a d o a n h n g h i ệ p hoặc
g i ả i p h á p đó k h ô n g s i n h l ợ i t r o n g đ i ề u k i ệ n cụ t h ể c ủ a d o a n h
n g h i ệ p . Do đó, n ả y s i n h v ấ n đ ể l ự a c h ọ n g i ả i p h á p k ỹ t h u ậ t
k h á c t ố i ư u hơn. N h ư vậy, p h â n tích k ỹ t h u ậ t v à p h â n tích
t à i c h í n h sẽ t ạ o t h à n h m ộ t v ò n g k h é p k í n , l ặ p đ i l ặ p l ạ i cho
đ ế n k h i có m ộ t g i ả i p h á p k ỹ t h u ậ t t ố i ư u .

M ụ c đ í c h của p h â n t í c h k ỹ t h u ậ t l à đ ể t r ả lòi c â u h ỏ i : D ự
á n có k h ả t h i v ề m ặ t k ỹ t h u ậ t h a y k h ô n g ? N h ữ n g g i ả i p h á p
k ỹ t h u ậ t k h ô n g k h ả t h i n h ư x â y d ự n g ở c á c k h u vực địa c h ấ t
k h ô n g đ ả m bảo, t i ê u t ố n q u á n h i ề u n g u y ê n v ậ t l i ệ u , sức lao
đ ộ n g cho m ộ t đơn vị s ả n p h ẩ m ; g â y ô n h i ễ m m ô i t r ư ờ n g . . . t h ì
sẽ b ị b á c b ỏ ngay.
C á c s ố l i ệ u p h â n t í c h k ỹ t h u ậ t c h í n h l à cờ sỏ cho việc
p h â n t í c h t à i c h í n h . N ế u k h ô n g có s ố l i ệ u p h â n t í c h k ỹ t h u ậ t
t h ì sẽ k h ô n g p h â n t í c h t à i c h í n h được. Do t í n h c h ấ t q u a n
t r ọ n g v à p h ứ c t ạ p của p h â n t í c h k ỹ t h u ậ t n ê n c h i p h í cho n ó
t h ư ờ n g c h i ê m k h o ả n g 80% c h i p h í l ậ p m ộ t d ự á n đ ầ u t ư .
T h ô n g t h ư ờ n g đ ể có m ộ t g i ả i p h á p k ỹ t h u ậ t t ố t , c h ủ đ ầ u t ư
c ầ n đ ả m b ả o k ế t hợp cả ba y ế u t ố :
- S ự a m h i ể u v ề l ĩ n h vực k ỹ t h u ậ t c ủ a c h ủ đ ầ u t ư .
- S ử d ụ n g c h ấ t x á m của c á c c h u y ê n gia t r o n g l ĩ n h vực k ỹ
t h u ậ t đó,
- P h á t h u y t r i ệ t đ ế sức m ạ n h k h o a học • k ỹ t h u ậ t

của

t ừ n g cá n h â n trong doanh nghiệp.
N ộ i d u n g cơ b ả n k h i p h â n t í c h k ỹ t h u ậ t l à : M ô t ả

sản

p h ẩ m sẽ s ả n x u ấ t ; x á c đ ị n h c ô n g s u ấ t ; x á c đ ị n h p h ư ơ n g á n
công nghệ; các loại đ ầ u v à o n g u y ê n , n h i ê n , v ậ t l i ệ u ; xác định
địa đ i ể m x â y d ự n g d ự á n , g i ả i p h á p x â y d ự n g d ự á n ; g i ả i
p h á p x ử lý ó n h i ễ m m ô i t r ư ờ n g ( n ế u c ầ n ) .

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




b. Phân

tích

tài

chính

và phân

tích

kinh

tê

B ấ t k ỳ m ộ t d ự á n đ ầ u t ư n à o k h i ra đ ờ i c ũ n g p h ả i đ ả m
b á o h a i l o ạ i l ợ i ích: L ợ i ích của c h ủ đ ầ u t ư v à l ợ i í c h x ả h ộ i
h a y n ó i c á c h k h á c l à l ợ i ích của n ề n k i n h t ế quốc d â n . V i ệ c
p h â n t í c h t à i c h í n h cho p h é p c h ú n g ta x á c đ ị n h c á c l ợ i ích d ự
á n đ e m l ạ i cho c h ủ đ ầ u t ư . V i ệ c p h â n t í c h k i n h t ế cho p h é p
c h ú n g t a x á c đ ị n h c á c l ợ i í c h m à d ự á n đ e m l ạ i cho n ề n k i n h
t ế quốc d â n .
Các p h ư ơ n g p h á p p h â n tích t à i chính và p h â n tích k i n h
t ế l à c á c c ô n g cụ r ấ t q u a n t r ọ n g cho c á c n h à q u ả n lý d o a n h

n g h i ệ p v ạ c h r a c h i ế n lược s ả n x u ấ t k i n h d o a n h l â u d à i c ũ n g
n h ư việc thực h i ệ n các k ế hoạch nghiệp v ụ k i n h doanh.
HI. PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH Dự ÁN ĐẦU TƯ
Yêu cầu khi phân tích tài chính bao gồm xem xét, đánh
g i á k h ả n ă n g k i n h d o a n h của d ự á n đ ứ n g t r ê n q u a n đ i ể m l ợ i
ích của c h ủ đ ầ u tư, của doanh nghiệp. M ỗ i chủ đ ầ u tư, m ỗ i
doanh nghiệp trưốc k h i bỏ v ố n ra đ ầ u t ư đ ề u m u ố n biết h i ệ u
q u ả đ ồ n g v ố n do d ự á n đ e m l ạ i . M ộ t d ự á n đ ầ u t ư được coi là
k h ả t h i v ề m ặ t t à i c h í n h k h i đ ả m bảo các y ê u cầu: s ố l i ệ u v ề
t ì n h h ì n h t à i c h í n h p h ả i đ ầ y đ ủ v à c h í n h x á c ; Đ ạ t được c á c
c h ỉ t i ê u h i ệ u q u ả v ề t à i c h í n h theo quy đ ị n h ; M ứ c độ a n t o à n
v ề t à i c h í n h cao.
K h i p h â n t í c h t à i c h í n h c ầ n t ậ p t r u n g v à o m ộ t s ố l o ạ i chỉ
t i ê u v à c á c v ấ n đ ề n h ư : G i á t r ị của d ự á n quy v ề t h ờ i đ i ể m
h i ệ n t ạ i ( N P V ) , g i á t r ị r ò n g t ư ơ n g l a i của d ự á n ( N F V ) ; t ý
s u ấ t h o à n v ố n n ộ i t ạ i ( I R R ) ; t h ờ i g i a n t h u h ồ i v ố n , đ i ể m hoa
vốn, p h â n tích k h ả n ă n g thanh t o á n cùa d ụ án; các v ấ n để

I U
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




r ủ i ro v à p h ò n g c h ố n g r ủ i ro t r o n g k h i đ ầ u t ư v à c á c v ấ n đ ề
p h â n tích bất định khác...
IV. THỰC TRẠNG ĐẨU TƯ NƯỚC NGOÀI TẠI VIỆT NAM
VÀ P H Ư Ơ N G

HƯỚNG

PHÁT

TRIỂN TRONG

NHỮNG

NĂM TÓI
1. Đầu tư nước ngoài
Là việc nhà đầu tư nưóc ngoài đưa vào Việt Nam vốn
d ư ớ i h ì n h t h ứ c t i ề n hoặc c á c t à i s ả n k h á c đ ể t i ế n h à n h các
hoạt động đ ầ u tư.
Đầu tư nước ngoài được chia làm hai loại:
- Đầu

tư gián

tiếp: L à m ộ t l o ạ i h ì n h d i c h u y ể n v ố n giữa

c á c quốc gia, t r o n g đó c h ủ sở h ữ u v ố n k h ô n g t r ự c t i ế p q u ả n lý
v à đ i ề u h à n h h o ạ t đ ộ n g sử d ụ n g v ố n đ ầ u t ư .
V ề thực chất, v ố n đ ầ u t ư g i á n t i ế p là một loại h ì n h đ ầ u
t ư quốc t ế t r o n g đó c h ủ đ ầ u t ư được h ư ở n g l ã i s u ấ t theo t ỷ l ệ
cho t r ư ó c của s ố v ố n m à h ọ đ ầ u t ư t h ô n g qua m ộ t c á n h â n
hay m ộ t t ổ chức k h á c . V í d ụ , c á c k h o ả n n ợ O D A , t ú i d ụ n g
quốc t ế , m u a c h ứ n g k h o á n ( t r á i p h i ế u hoặc cổ p h i ế u ) . . .
Đ ầ u t ư g i á n t i ế p có ư u đ i ể m là b ê n n h ậ n v ố n đ ầ u t ư h o à n
t o à n c h ủ đ ộ n g t r o n g v i ệ c sử d ụ n g v ố n v à o k i n h d o a n h v à c h ủ
đ ầ u t ư g i ả m t h i ể u được r ủ i ro. T u y n h i ê n , đ ầ u t ư g i á n t i ế p có
n h ư ợ c đ i ế m là h ạ n c h ê k h ả n ă n g t i ế p t h u k ỹ t h u ậ t c ô n g n g h ệ

v à k i n h n g h i ệ m q u ả n lý t i ê n t i ê n t ừ nước n g o à i . T h ê m v à o
đó, t i ế p n h ậ n v ố n đ ầ u t ư g i á n t i ế p q u á n h i ề u t h ư ờ n g g ắ n vói
sự t r ả g i á n h ấ t đ ị n h v ề m ặ t c h í n h t r ị v à t ì n h t r ạ n g n ợ n ầ n
chồng c h ấ t n ê u k h ô n g sử d ụ n g có h i ệ u q u ả v ố n vay v à t h ự c

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




h i ệ n n g h i ê m n g ặ t c h ế độ t r ả n ợ vay. H i ệ n nay, nợ n ư ố c n g o à i
c ủ a c á c n ư ố c đ a n g p h á t t r i ể n ở mức h à n g n g h ì n t ỷ đô la ( n ă m
1994 l à 1.500 t ỷ Ư S D ) .
- Đầu tư trực tiếp (Foreign Direct Inưestment
- FDI): Là
m ộ t l o ạ i h ì n h d i c h u y ế n v ố n quốc t ế t r o n g đó c h ủ sỏ h ữ u đ ồ n g
t h ờ i l à n g ư ờ i t r ự c t i ế p q u ả n l y v à đ i ề u h à n h h o ạ t đ ộ n g sử
d ụ n g v ố n đ ầ u t ư . H o ạ t đ ộ n g F D I có n h i ề u h ì n h t h ứ c k h á c
n h a u , t ù y theo t í n h c h ấ t p h á p lý v à v a i t r ò của m ỗ i b ê n t r o n g
q u á t r ì n h hợp t á c đ ầ u t ư . N h ữ n g h ì n h t h ứ c t h ư ờ n g được á p
d ụ n g l à : H ợ p đ ồ n g hợp t á c l i ê n doanh; Xí n g h i ệ p l i ê n doanh;
Xí n g h i ệ p

100% v ố n n ư ố c n g o à i ; K h u c h ế x u ấ t , k h u c ô n g

n g h i ệ p , đặc k h u k i n h t ế .
B ê n c ạ n h đó c ò n có n h i ề u h ì n h t h ứ c k h á c t ù y theo m ụ c
đ í c h v à đ ặ c đ i ể m t r o n g y ê u c ầ u t i ế p n h ậ n đ ầ u t ư . Ví d ụ ,
t r o n g k h a i t h á c t à i n g u y ê n t h i ê n n h i ê n có h ì n h t h ứ c hợp
đ ồ n g c h i a s ả n p h ẩ m , t r o n g E n h vực x â y d ự n g k ế t c ấ u h ạ t ầ n g

có h o ạ t đ ộ n g x â y d ự n g - k i n h d o a n h - c h u y ể n giao ( B Ó T ) . . .
Ư u đ i ể m c ủ a F D I l à n ư ố c n h ậ n đ ầ u t ư k h ô n g p h ả i lo t r ả nợ,
l ạ i có t h ể t ậ n d ụ n g được c ô n g n g h ệ t i ê n t i ế n , k i n h n g h i ệ m
q u ả n lý, g i á n t i ế p có c h ỗ đ ứ n g t r ê n t h ị t r ư ờ n g t h ế giói.
2. Khái quát thực trạng đầu tư nước ngoài tại
Việt Nam
Đôi với vốn đầu tư gián tiếp
T ừ c u ố i n ă m 1993, q u a n h ệ g i ữ a V i ệ t N a m v ớ i c á c t ổ
chức t à i c h í n h quốc t ế l ố n n h ư I M F , W B , A D B . . . đ ã được n ố i
l ạ i b ì n h t h ư ờ n g . V i ệ t N a m đ ã t r ả h ế t nợ cho I M F (142,5 t r i ệ u
U S D ) v à t i ế p t ụ c n h ậ n được c á c k h o ả n t à i t r ờ đ á n g k ế t ừ c á c
t ố chức n à y . N h i ề u c h í n h p h ủ n h ư P h á p , Đức, Ý, N h ậ t

323
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN