Khảo sát kết quả sàng lọc HBsAg bằng test nhanh ở người hiến máu tình nguyện lần đầu tại trung tâm Truyền máu Huế năm 2018

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 6* 2019

Nghiên cứu Y học

KHẢO SÁT KẾT QUẢ SÀNG LỌC HBsAg BẰNG TEST NHANH
Ở NGƯỜI HIẾN MÁU TÌNH NGUYỆN LẦN ĐẦU
TẠI TRUNG TÂM TRUYỀN MÁU HUẾ NĂM 2018
Nguyễn Thị Tuyết Trâm*, Đồng Sĩ Sằng*, Trần Văn Lượng*, Hoàng Đại Quốc*,
Phan Quang Hoàng Minh*

TÓM TẮT
Mục tiêu: Khảo sát kết quả xét nghiệm HBsAg bằng kỹ thuật test nhanh trong sàng lọc người hiến máu
tình nguyện lần đầu.
Đối tượng và phương pháp: 12.755 người hiến máu tình nguyện lần đầu ở Thừa Thiên Huế, Quảng Bình,
Quảng Trị từ tháng 01 đến tháng 12 năm 2018. Nghiên cứu mô tả cắt ngang. Thực hiện xét nghiệm HBsAg
bằng test nhanh trước khi hiến máu và sử dụng kỹ thuật miễn dịch hóa phát quang (CLIA) và NAT để đánh giá
kết quả âm tính.
Kết quả: 1.073 người có kết quả sàng lọc test nhanh HBsAg dương tính trong tổng số 12.755 chiếm tỷ lệ
8,41 %. Kết quả sàng lọc test nhanh HBsAg dương tính ở nam giới: 10,09%; nữ giới 6,48%. Tỷ lệ HBsAg
dương tính sàng lọc bằng test nhanh ở nhóm tuổi 18 - 30 (6,62%) thấp hơn nhóm tuổi 31 - 45 (11,95%) và nhóm
tuổi 46 - 60 (11,03%). Thừa Thiên Huế có tỷ lệ HBsAg dương tính sàng lọc bằng test nhanh thấp hơn (6,50%),
kế đến là Quảng Trị (10,97%) và cao nhất là Quảng Bình (11,13%). Nhìn chung tỷ lệ dương tính ở miền núi
(7,88%) thấp hơn ở đồng bằng (8,7%). Tỷ lệ HBsAg dương tính sàng lọc bằng test nhanh ở đối tượng sinh viên
là 3,87%; lực lượng vũ trang 4,04%; cán bộ viên chức 4,49% và các đối tượng lao động khác chiếm 15,12%. Kết
quả sàng lọc bổ sung bằng kỹ thuật CLIA và NAT cho 11.682 mẫu âm tính với test nhanh HBsAg có 258 mẫu
dương tính chiếm tỷ lệ 2,02%.
Kết luận: Tỷ lệ HBsAg dương tính sàng lọc bằng test nhanh chiếm 8,41%. Tỷ lệ HBsAg dương tính sàng
lọc bằng test nhanh ở nhóm tuổi 18 - 30 (6,62%) thấp hơn nhóm tuổi 31 - 45 (11,95%) và nhóm tuổi 46 - 60
(11,03%). Tỷ lệ không phát hiện của test nhanh HBsAg là 2,02%.
Từ khóa: hiến máu tình nguyện lần đầu
ABSTRACT

SURVEY ON THE RESULTS OF HBsAg RAPID TEST USED TO TEST THE FIRST - TIME
VOLUNTARY BLOOD DONORS AT THE HUE REGIONAL BLOOD TRANSFUSION CENTER IN 2018
Nguyen Thi Tuyet Tram, Dong Si Sang,Tran Van Luong, Hoang Dai Quoc, Phan Quang Hoang Minh
* Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 – No. 6 - 2019: 473 – 476
Objective: To survey the result of HBsAg rapid test used to test the first-time voluntary blood donors.
Methods: Cross-sectional descriptive study. 12,755 first-time voluntary blood donors (VBD) at Thua Thien
Hue, Quang Binh and Quang Tri provinces were recruited into this study from January to December 2018.
HBsAg rapid test was used to test HBV infection of the first-time VBD; chemiluminescence immunoassay (CLIA)
and nucleic acid test (NAT) were used to check negative results of the rapid test.
Results: Percentage of the HBsAg positive by rapid test was 8.41%. The rate of the HBsAg positive by rapid
test of male was 10.09%, female was 6.48%. - This rate was higher in the age of group 31 - 45 years (11.95%);
*Trung tâm Huyết học – Truyền máu, Bệnh viện TW Huế
Tác giả liên lạc: ThS. Nguyễn Thị Tuyết Trâm
ĐT: 0935906054

Hội Nghị Khoa Học BV. Truyền máu Huyết học

Email:

473


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 6 * 2019

and group 46 - 60 (11.03%) than group 18 - 30 (6.62%). The rate of HBsAg positive by the rapid test at Thua
Thien Hue province was 6.50%; Quang Tri: 10.97%, Quang Binh: 11.13%. This rate was lower in mountainous
areas than the plain (7.88% vs 8,70%). The rate of HBsAg positive by the rapid test were different between
occupation in which the rate of students was 3.87%, soldiers: 4.04%, office employees: 4.49%, and the others:

15.12%. 11,682 blood samples negative by the rapid test were continued to test with CLIA and NAT. There were
258 positive samples accounted for 2.02%.
Conclusion: Proportion of the HBsAg positive by rapid test was 8.41%. This rate was higher in the age of
group 31- 45 years (11.95%) and group 46 - 60 (11.03%) than group18 - 30 (6.62%). The rate of the HBsAg
fault negative by rapid test was 2.02%.
Keywords: first-time voluntary blood donors

ĐẶT VẤN ĐỀ

Nucleic Acid Test) để đánh giá kết quả âm tính.

Truyền máu là một phương thức trị liệu hữu
hiệu giúp cứu sống nhiều người bệnh nhưng
truyền máu cũng có thể làm lây nhiễm các bệnh
lây qua đường máu trong đó có HBV.

Các số liệu được xử lý theo phương pháp
thống kê y học.

Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ
người nhiễm virus viêm gan B cao, do đó việc
sàng lọc HBsAg bằng test nhanh cho người hiến
máu tình nguyện lần đầu và chỉ được tiếp nhận
khi kết quả test nhanh âm tính là yêu cầu cần
thiết để đảm bảo an toàn truyền máu cũng như
tiết kiệm được chi phí. Trung tâm Truyền máu
Huế đã triển khai sàng lọc HBsAg bằng test
nhanh cho người hiến máu lần đầu theo quy
định của Bộ Y Tế và sau một thời gian thực hiện,
chúng tôi nghiên cứu đề tài này nhằm khảo sát

kết quả xét nghiệm HBsAg bằng kỹ thuật test
nhanh trong sàng lọc người hiến máu tình
nguyện lần đầu.

ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU
Đối tượng nghiên cứu
12.755 người hiến máu tình nguyện lần đầu
ở Thừa Thiên Huế, Quảng Bình, Quảng Trị từ
tháng 01 đến tháng 12 năm 2018.
Phương pháp nghiên cứu
Mô tả cắt ngang, chọn mẫu thuận tiện tất cả
người tham gia hiến máu tình nguyện lần đầu.
Thực hiện xét nghiệm HBsAg bằng test nhanh
Humasis (Hàn Quốc) có độ nhạy 98%, độ đặc
hiệu > 99%; sử dụng kỹ thuật miễn dịch hóa phát
quang
(CLIA:
chemiluminescence
immunoassay) và xét nghiệm axit nhân (NAT:

474

KẾT QUẢ
Bảng 1. Kết quả sàng lọc test nhanh HBsAg
Kết quả
Dương tính
Âm tính
Tổng cộng

Số lượng

1.073
11.682
12.755

Tỷ lệ (%)
8,41
91,6
100

Có 1.073 người cho kết quả sàng lọc test
nhanh HBsAg dương tính trong tổng số 12.755
chiếm tỷ lệ 8,41% (Bảng 1).
Bảng 2. Kết quả sàng lọc test nhanh HBsAg dương
tính theo giới
Giới
Nam
Nữ
Tổng cộng

Số XN
6.848
5.907
12.755

Dương tính
691
383
1.073

Tỷ lệ (%)

10,09
6,48
8,41

p
> 0,05
-

Tỷ lệ HBsAg dương tính sàng lọc bằng test
nhanh ở nam giới chiếm 10,09%; nữ giới 6,48%
(Bảng 2).
Bảng 3. Kết quả sàng lọc test nhanh HBsAg dương
tính theo nhóm tuổi
Nhóm tuổi
18 – 30
31 – 45
46 – 60
Tổng cộng

Số XN
8.310
3.530
915
12.755

Dương tính Tỷ lệ (%)
550
6,62
422
11,95

101
11,03
1.073
8,41

p

< 0,05

Tỷ lệ HBsAg dương tính sàng lọc bằng test
nhanh ở nhóm tuổi từ 18 - 30 chiếm 6,62%; từ 46
- 60 chiếm 11,03% và nhóm tuổi từ 31 - 45 chiếm
11,95% (Bảng 3).
Thừa Thiên Huế có tỷ lệ HBsAg dương tính
sàng lọc bằng test nhanh 6,50%, kế đến là Quảng

Hội Nghị Khoa Học BV. Truyền máu Huyết học


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 6* 2019

Nghiên cứu Y học

Trị 10,97% và Quảng Bình 11,13%. Tỷ lệ dương
8,70%) (Bảng 4).
tính ở miền núi thấp hơn đồng bằng (7,89% <
Bảng 4. Kết quả sàng lọc test nhanh HBsAg dương tính theo vùng, miền
Địa phương
Thừa Thiên Huế
Quảng Trị

Quảng Bình
Tổng cộng

n
622
524
300
1446

Miền Núi
Dương
Tỷ lệ (%)
tính
59
9,48
37
7,06
18
6,0
114
7,88

Đồng bằng
Tổng cộng
p
Dương
Dương
n
Tỷ lệ (%)
n

Tỷ lệ (%)
tính
tính
6754
421
6,23
7.376
480
6,50
<0,05
1945
234
12,03
2.469
271
10,97
2610
306
11,72
2.910
322
11,13
11039
961
8,70
12.755
1.073
8,41

Bảng 5. Kết quả sàng lọc test nhanh HBsAg dương

tính theo nghề nghiệp
Nghề nghiệp
Sinh viên (n=3.251)
Cán bộ, viên chức (n=3.562)
Lực lượng vũ trang (n=988)
Lao động khác (n=4.954)
Tổng cộng (n=12.755)

Dương tính
126
160
40
747
1.073

Tỷ lệ
3,87%
4,49%
4,04 %
15,12 %
8,41%

Tỷ lệ HBsAg dương tính sàng lọc bằng test
nhanh thấp hơn ở đối tượng sinh viên (3,87%),
kế đến lực lượng vũ trang (4,04%), cán bộ viên
chức (4,49%) và ở các đối tượng lao động khác
chiếm 15,12% (Bảng 5).
Bảng 6. Tỷ lệ không phát hiện của test nhanh HBsAg
Kết quả
Dương tính

Âm tính
Tổng cộng

Số lượng
258
11.424
11.682

Tỷ lệ %
2,02
97,98
100 %

Kết quả sàng lọc bổ sung bằng kỹ thuật miễn
dịch hóa phát quang (CLIA) và xét nghiệm axit
nhân (NAT) cho 11.682 mẫu âm tính với test
nhanh HBsAg có 258 mẫu dương tính chiếm tỷ
lệ 2,02% (Bảng 6).

BÀN LUẬN
Ở bảng 1 cho thấy trong 12.755 mẫu máu xét
nghiệm sàng lọc HBsAg bằng test nhanh có
1.073 mẫu dương tính chiếm tỷ lệ 8,41%. Kết quả
này của chúng tôi cao hơn so với ghi nhận của
tác giả Lê Hoàng Oanh tại Trung tâm Truyền
máu Chợ Rẫy năm 2014 (6,34%); tác giả Hà Hữu
Nguyện năm 2013 (6,7%); tác giả Phạm Văn
Chiến năm 2011 (8,07%) nghiên cứu tại Viện
Huyết học Truyền máu Trung ương nhưng thấp
hơn ghi nhận của tác giả Đồng Sĩ Sằng tại Trung

tâm Truyền máu Huế năm 2010 (12,82%)(1,2,3,4). Sự
khác biệt này có lẽ do mức độ lưu hành bệnh
viêm gan B khác nhau ở từng địa phương, vùng
miền và từng thời điểm. Riêng đối với phạm vi
hoạt động của Trung tâm Truyền Máu Huế, tỷ lệ
của chúng tôi hiện nay có phần thấp hơn trước
có thể do số người được tiêm chủng nhiều hơn,
ý thức phòng bệnh ngày một cao hơn.
Kết quả Bảng 2 cho thấy tỷ lệ nhiễm HBsAg
ở nam giới chiếm 10,09% và nữ giới chiếm
6,48%. Tuy nhiên sự khác biệt này không có ý
nghĩa thống kê.
Trong nghiên cứu của chúng tôi (Bảng 3) tỷ
lệ HBsAg dương tính cao hơn ở nhóm tuổi từ 31
đến 45 (11,95%); nhóm tuổi từ 46 đến 60 chiếm
11,03% và thấp hơn ở nhóm tuổi từ 18 đến 30
(6,62%). Ghi nhận của tác giả Lê Hoàng Oanh tại
Trung tâm Truyền máu Chợ Rẫy năm 2014 tỷ lệ
HBsAg dương tính cao ở nhóm tuổi 25 - 44
(8,98%), nhóm tuổi 18 - 24 chiếm 5,1% và nhóm
tuổi 45 - 60 là 5,6%(3).
Ở bảng 4 chúng tôi nhận thấy tỷ lệ HBsAg
dương tính ở Thừa Thiên Huế thấp nhất (6,50%),
kế đến Quảng Trị (10,97%) và cao nhất là Quảng
Bình (11,13%). Nhìn chung, tỷ lệ dương tính ở
miền núi thấp hơn đồng bằng (7,88% so với
8,7%). Sự khác biệt này như đã nói ở trên có lẽ
do mức độ lưu hành bệnh viêm gan B khác nhau
ở từng địa phương, vùng miền. Tuy nhiên,vấn

đề này cần được tiếp tục nghiên cứu thêm.
Ở bảng 5 tỷ lệ HBsAg dương tính thấp
hơn ở đối tượng sinh viên (3,87%), lực lượng
vũ trang (4,04%), cán bộ viên chức (4,49%) và
cao nhất ở các đối tượng lao động khác

Hội Nghị Khoa Học BV. Truyền máu Huyết học

475


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 6 * 2019

(15,12%). Điều này có thể lý giải do đối tượng
sinh viên, cán bộ viên chức, lực lượng vũ trang
đa số đều được chủng ngừa HBV và ý thức
phòng bệnh tốt hơn.
Ở bảng 6 chúng tôi nhận thấy trong 11.682
mẫu âm tính với test nhanh HBsAg sau khi
sàng lọc bổ sung bằng kỹ thuật miễn dịch hóa
phát quang (CLIA) và xét nghiệm axit nhân
(NAT) có 258 mẫu dương tính chiếm tỷ lệ
2,02%. Kết quả này của chúng tôi tương đương
với kết quả nghiên cứu của tác giả Lê Hoàng
Oanh tại Trung tâm Truyền máu Chợ Rẫy năm
2014 (2,04%)(3). Do đó yêu cầu đặt ra là cần
phải thực hiện đúng chuẩn quy trình xét
nghiệm, quy trình bảo quản test kít cũng như

trang bị phương tiện máy móc xét nghiệm
sàng lọc hiện đại, sinh phẩm có độ nhạy cao để
giảm thiểu kết quả âm tính giả của test nhanh
và đảm bảo tốt nhất an toàn truyền máu.
Như vậy, việc sàng lọc HBsAg ở người hiến
máu lần đầu bằng test nhanh trước khi hiến máu
đã góp phần đảm bảo an toàn truyền máu, hạn
chế được tỷ lệ máu hủy cũng như giảm chi phí
tiếp nhận, chi phí xét nghiệm sàng lọc đơn vị
máu đó, đồng thời giúp cho người hiến máu
theo dõi tình trạng sức khỏe của họ và tránh lây
nhiễm cho mọi người xung quanh.

KẾT LUẬN
Qua khảo sát kết quả xét nghiệm HBsAg
bằng kỹ thuật test nhanh trong sàng lọc người

476

hiến máu tình nguyện lần đầu tại Trung tâm
truyền máu Huế năm 2018 chung tôi rút ra một
số kết luận sau:
Tỷ lệ HBsAg sàng lọc bằng test nhanh
dương tính chiếm 8,41%.
Tỷ lệ HBsAg sàng lọc bằng test nhanh
dương tính ở nhóm tuổi 18 - 30 (6,62%) thấp hơn
nhóm tuổi 46 - 60 (11,03%) và nhóm tuổi 31 - 45
(11,95%).
Tỷ lệ không phát hiện của test nhanh HBsAg
là 2,02%.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

2.

3.

4.

Đồng Sĩ Sằng, Nguyễn Duy Thăng và cs (2010). Đánh giá giá
trị chẩn đoán của test nhanh HBsAg trong sàng lọc viêm gan
B ở người hiến máu tình nguyện trước khi cho máu. Y học Việt
Nam, 373:326 – 333.
Hà Hữu Nguyện, Trần Ngọc Quế, Ngô Mạnh Quân, Phạm
Tuấn Dương (2014). Tình hình tiếp nhận máu tại Viện Huyết
học Truyền máu Trung ương từ năm 2009 – 2013. Y học Việt
Nam, 423:15 – 21.
Lê Hoàng Oanh (2016). Nghiên cứu giá trị của Kỹ thuật test
nhanh trong sàng lọc HBsAg ở người hiến máu tình nguyện
lần đầu tại Trung tâm Truyền máu Chợ Rẫy năm 2014. Y học
Việt Nam, 446:144 – 150.
Phạm Văn Chiến, Trần Ngọc Quế, Hà Hữu Nguyện, Đinh
Bình Quyết, Nguyễn Trần Giới (2012). Nghiên cứu kết quả
thực hiện kỹ thuật xét nghiệm sàng lọc HBsAg kít nhanh cho
người hiến máu tại Viện Huyết học Truyền máu Trung ương
từ năm 2009 – 2013. Y học Việt Nam, 396:48 – 54.

Ngày nhận bài báo:

20/07/2019

Ngày phản biện nhận xét bài báo:

30/07/2019

Ngày bài báo được đăng:

15/10/2019

Hội Nghị Khoa Học BV. Truyền máu Huyết học