chương bảng tuần hoàn

Tr êng THPT CÈm Thđy I Khèi 10 c¬ b¶n
Ngµy so¹n:……….
TiÕt :13,14
Ch¬ng 2: B¶ng tn hoµn c¸c nguyªn tè ho¸ häc vµ ®Þnh lt tn
hoµn
Bµi 7: B¶ng tn hoµn c¸c nguyªn tè ho¸ häc

I- Mơc tiªu
1- KiÕn thøc
HS biÕt: Nguyªn t¾c s¾p xÕp c¸c nguyªn tè ho¸ häc trong BTH. CÊu t¹o BTH.
2. KÜ n¨ng
- HS vËn dơng: Dùa vµo c¸c d÷ liƯu ghi trong « vµ vÞ trÝ cđa « trong BTH ®Ĩ suy ra ® ỵc c¸c th«ng
tin vỊ thµnh phÇn nguyªn tư cđa nguyªn tè n»m trong «.
II- Chn bÞ
- GV: BTH c¸c nguyªn tè ho¸ häc d¹ng dµi.
III- Tỉ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc
1. ỉn ®Þnh líp, kiĨm tra sÜ sè:
2. KiĨm tra bµi cò:Ch¬ng míi kh«ng kiĨm tra
3. Bµi míi
Lêi dÉn: §©y lµ ch¬ng nghiªn cøu vỊ 1 ®Þnh lt c¬ b¶n cđa hãa häc ®ã lµ ®Þnh lt tn hoµn
hãa häc
TiÕt 13: Tõ ®Çu ®Õn hÕt phÇn Chu k×
Ho¹t ®éng cđa GV vµ HS Néi dung
Ho¹t ®éng 1: T×m hiĨu c¸c nguyªn t¾c s¾p xÕp
c¸c nguyªn tè trong BHT.
GV: Dùa vµo BTH HS h·y nhËn xÐt.
+ §iƯn tÝch h¹t nh©n cđa c¸c nguyªn tè trong mét
hµng.
+ Sè líp e cđa c¸c nguyªn tè trong mét hµng, mét
cét.
+ Sè e ho¸ trÞ cđa c¸c nguyªn tè trong mét hµng,

mét cét.
GV: Rót ra nguyªn t¾c x©y dùng BTH.
Ho¹t ®éng 2: T×m hiĨu cÊu t¹o BTH- ¤ nguyªn tè
GV: Dùa vµo s¬ ®å « nguyªn tè Al, h·y nh©n xÐt
vỊ thµnh phÇn « nguyªn tè.
GV: NhÊn m¹nh l¹i nh÷ng thµnh phÇn kh«ng thĨ
thiÕu trong mét « nguyªn tè: KÝ hiƯu ho¸ häc cđa
nguyªn tè, sè hiƯu nguyªn tư, NTKTB.
GV: ¤ nguyªn tè lµ ®¬n vÞ nhá nhÊt cÊu t¹o nªn
BTH. Mçi nguyªn tè chiÕm 1 «. BTH cã 110 «.
Ho¹t ®éng 3: T×m hiĨu chu kú
GV: Dùa vµo BTH cho biÕt cã bao nhiªu d·y
nguyªn tè theo hµng ngang?
GV: NhËn xÐt sè líp e cđa c¸c nguyªn tè trong 1
chu kú.
GV: Dùa vµo BTH cho biÕt sè lỵng nguyªn tè
trong mçi chu kú.
I. Nguyªn t¾c s¾p xÕp c¸c nguyªn tè trong
BTH.
1) C¸c nguyªn tè ®ỵc s¾p xÕp theo chiỊu t¨ng dÇn
cđa ®iƯn tÝch h¹t nh©n.
2) C¸c nguyªn tè cã cïng sè líp e trong nguyªn tư
®ỵc xÕp vµo mét hµng.
3) C¸c nguyªn tè cã cïng sè e ho¸ trÞ ®ỵc xÕp vµo
mét cét.
II. CÊu t¹o BTH c¸c nguyªn tè ho¸ häc
1) ¤ nguyªn tè
- Mçi nguyªn tè ho¸ häc ®ỵc xÕp vµo 1 «.
SST « nguyªn tè = Sè hiƯu nguyªn tư Z
B¶ng tn hoµn cã 110 « nguyªn tè trong ®ã cã 89

nguyªn tè lµ nguyªn tè tù nhiªn cßn l¹i lµ c¸c
nguyªn phãng x¹ vµ c¸c nguyªn tè nh©n t¹o
Vd: Mg chiếm ô 12 trong bảng tuần hoàn suy ra:
- Số hiệu nguyên tử của Mg là 12
- Trong hạt nhân nguyên tử Mg có 12 proton và
vỏ có 12 electron
2) Chu kú
- Lµ d·y c¸c nguyªn tè, mµ nguyªn tư cđa chóng
1
Tr êng THPT CÈm Thđy I Khèi 10 c¬ b¶n
GV: Bỉ xung: C¸c chu kú 1, 2, 3 lµ chu kú nhá. Tõ
chu kú 4 trë ®i lµ chu kú lín. Riªng chu kú 7 cha
hoµn thµnh.
Ho¹t ®éng 4: Cđng cè
Bµi tËp: ViÕt cÊu h×nh e nguyªn tư cđa c¸c nguyªn
tè selen (Z=34) vµ Kr (Z=36) vµ x¸c ®Þnh vÞ trÝ
cđa chóng trong BTH
cã cïng sè líp e, ®ỵc xÕp theo chiỊu t¨ng dÇn cđa
®iƯn tÝch h¹t nh©n
- STT chu kú = Sè líp e
- Gåm 7 chu kú (gåm 3 chu kú nhá, 4 chu kú lín)
+ Chu kú 1: 2 nguyªn tè H vµ He
+ Chu kú 2: 8 nguyªn tè Li bÕn Ne
+ Chu kú 3: 8 nguyªn tè tõ Na ®Õn Ar
+ Chu kú 4: 18 nguyªn tè tõ K ®Õn Kr
+ Chu kú 5: 18 nguyªn tè tõ Rb ®Õn Xe
+ Chu kú 6: 32 nguyªn tè tõ Cs ®Õn Rn
+ Chu kú 7: cha hoµn thµnh
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::HÕt:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
Ngµy so¹n:……….

TiÕt :13,14
Ch¬ng 2: B¶ng tn hoµn c¸c nguyªn tè ho¸ häc vµ ®Þnh lt tn
hoµn
Bµi 7: B¶ng tn hoµn c¸c nguyªn tè ho¸ häc

I- Tỉ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc
1. ỉn ®Þnh líp, kiĨm tra sÜ sè:
2. KiĨm tra bµi cò:
+ nªu c¸c nguyªn t¾c s¾p xÕp c¸c nguyªn tè trong b¶ng tn hoµn?
+ Kh¸I niƯm chu k× lµ g×, b¶ng tn hoµn cã bao nhiªu chu k×? ®Ỉc ®iĨm cđa mçi chu k×
3. Bµi míi
Häc tiÕp
TiÕt 14: PhÇn cßn l¹i
Ho¹t ®éng cđa GV vµ HS Néi dung
Hoạt động 1
-GV chỉ một số nguyên tố của các nhóm trên
bảng tuần hoàn, cho HV nhận xét các đặc
điểm của nhóm
-HV nhận xét và kết luận
-GV giới thiệu: có 2 loại nhóm A và B
Hoạt động 2: GV chỉ vào vò trí từng nhóm A
và nêu đặc điểm chú ý Hidro được xếp vào
cột 1, Heli được xếp vào cột thứ 18
Hoạt động 3: GV chỉ vào vò trí từng nhóm B
và nêu đặc điểm
I. Nguyªn t¾c s¾p xÕp c¸c nguyªn tè trong
BTH
II. CÊu t¹o BTH c¸c nguyªn tè ho¸ häc
1) ¤ nguyªn tè
2) Chu kú

3.Nhóm nguyên tố:
-Nhóm nguyên tố là tập hợp các nguyên tố mà
nguyên tử có cấu hình electron tương tự nhau,
do đó có tính chất hóa học gần giống nhau và
được xếp thành 1 cột.
-Bảng tuần hoàn có 18 cột được chia thành 8
nhóm A(từ IA đến VIIIA) và 8 nhóm B(từ IB
đến VIIIB).
-Nguyên tử các nguyên tố trong cùng một
nhóm có số electron hóa trò bằng nhau và
bằng STT của nhóm (trừ 2 cột cuối của nhóm
VIIIB)
2
Tr êng THPT CÈm Thđy I Khèi 10 c¬ b¶n
Hoạt động 4: Häc sinh t×m hiĨu vỊ Men-®e-
lª-Ðp vµ ®iÞnh lt tn hoµn hãa häc
*Khối nguyên tố :
-Khối các nguyên tố s : gồm các nguyên tố
thuộc nhóm IA (nhóm kl kiềm) và nhóm IIA
(nhóm kl kiềm thổ). Đây là các kim loại hoạt
động hóa học rất mạnh.
-Khối các nguyên tố p : gồm các nguyên tố
thuộc nhóm IIIA đến nhóm VIIIA (trừ He).
-Khối các nguyên tố d : gồm các nguyên tố
thuộc các nhóm B
-Khối các nguyên tố f : gồm các nguyên tố
xếp ở hai hàng cuối bảng
*Nhóm A bao gồm các nguyên tố s và nguyên
tố p
*Nhóm B bao gồm các nguyên tố d và nguyên

tố f
* T×m hiĨu t liƯu vỊ Men-®e-lª-Ðp
II- Cđng cè vµ dỈn dß
+ Bµi tËp: ViÕt cÊu h×nh e nguyªn tư cđa c¸c nguyªn tè selen (Z=34) vµ Kr (Z=36) vµ x¸c ®Þnh vÞ
trÝ cđa chóng trong BTH
+ Häc sinh vỊ nhµ lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i trong s¸ch gi¸o khoa vµ chn bÞ bµi míi
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::HÕt:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
Ngµy so¹n:……….
TiÕt :15
Bµi 8: Sù biÕn ®ỉi tn hoµn cÊu h×nh e nguyªn tư
cđa c¸c nguyªn tè ho¸ häc
I- Mơc tiªu
1- KiÕn thøc
HS hiĨu:
+ Sù biÕn ®ỉi tn hoµn cÊu h×nh e nguyªn tư cđa c¸c nguyªn tè ho¸ häc.
+ Mèi quan hƯ gi÷a cÊu h×nh e nguyªn tư cđa c¸c nguyªn tè víi vÞ trÝ cđa chóng trong BTH.
+ Sè e líp ngoµi cïng qut ®Þnh tÝnh chÊt ho¸ häc cđa c¸c nguyªn tè nhãm A.
2. VỊ kÜ n¨ng
HS vËn dơng:
+ Nh×n vµo vÞ trÝ cđa nguyªn tè trong mét nhãm A suy ra ®ỵc sè e ho¸ trÞ cđa nã. Tõ ®ã dù ®o¸n
tÝnh chÊt cđa nguyªn tè.
+ Giai thÝch sù biÕn ®ỉi tn hoµn tÝnh chÊt cđa c¸c nguyªn tè.
II- Chn bÞ
- GV: BTH c¸c nguyªn tè ho¸ häc
- HS: ¤n bµi cÊu t¹o BTH c¸c nguyªn tè hãa häc
III- Tỉ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc
1. ỉn ®Þnh líp, kiĨm tra sÜ sè:
2. KiĨm tra bµi cò: Tr×nh bÇy c¸c nguyªn t¾c s¾p xÕp c¸c nguyªn tè trong BTH? Chu kú, nhãm
nguyªn tè lµ g×? X¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c nguyªn tè sau trong BTH cã Z = 16, 20.
3. Bµi míi

3
Tr ờng THPT Cẩm Thủy I Khối 10 cơ bản
Lời dẫn
Hoạt động của GV và HS Nội dung
Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu hình e nguyên tử
của các nguyên tố nhóm A
GV: Dựa vào bảng 5 . Xét Che nguyên tử của các
nguyên tố trong chu kỳ, em có nhận xét gì về số e
ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố nhóm A?
GV bổ xung : Sự biến đổi về cấu hình e lớp ngoài
cùng chính là nguyên nhân sự biến đổi tính chất
hoá học của các nguyên tố.
Hoạt động 2: Cấu hình e lớp ngoài cùng của
nguyên tử các nguyên tố nhóm A
GV: Em có nhận xét gì về số e lớp ngoài cùng của
các nguyên tố trong một nhóm A.
GV: Cho biết mối quan hệ giữa số e ngoài cùng và
số thứ tự mỗi một nhóm A?
Hoạt động 3: Một số nhóm A tiêu biểu
GV: Giới thiệu nhóm VIIIA là nhóm khí hiếm.
GV: Hãy cho biết nhóm VIIIA gồm các nguyên tố
nào? Cấu hình e lớp ngoài cùng dạng tổng quát?
GV: Cấu hình e của khí hiếm là rất bền, nên kém
tham gia phản ứng hoá học (trơ về mặt hoá học).
ở điều kiện thờng, là trạng thái khí, phân tử gồm
một nguyên tử.
GV: Giới thiệu nhóm IA là nhóm kim loại kiềm.
GV: Hãy cho biết nhóm IA gồm các nguyên tố
nào? Cấu hình e lớp ngoài cùng dạng tổng quát?
GV: Khuynh hớng nhờng đi 1e để tạo cấu hình

bền của khí hiếm. Luôn có hoá tri 1.
GV: Hớng dẫn HS viết các phơng trình phản ứng
minh hoạ tính chất hoá học.
GV: Giới thiệu nhóm VIIA là nhóm halogen.
GV: Hãy cho biết nhóm VIIA gồm các nguyên tố
nào? Cấu hình e lớp ngoài cùng dạng tổng quát?
GV: Khuynh hớng nhận 1e để tạo cấu hình bền
của khí hiếm. Luôn có hoá tri 1.
GV: Hớng dẫn HS viết các phơng trình phản ứng
minh hoạ tính chất hoá học.
I. Sự biến đôit tuần hoàn cấu hình e nguyên tử
của các nguyên tố nhóm
- Chu kỳ: bắt đầu: ns
1
, kết thúc ns
2
np
6
- Cấu hình e lớp ngoài cùng của nguyên tử các
nguyên tố nhóm A đợc lặp đi lặp lại sau mỗi chu
kỳ, ta nói rằng: Chúng biến đổi một cách tuần
hoàn.
KL: Sự biến đổi tuần hoàn về cấu hình e lớp ngoài
cùng của nguyên tử các nguyên tố khi điện tích hạt
nhân tăng dần chình là nguyên nhân của sự biến
đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố.
II. Cấu hình e nguyên tử của các nguyên tố
nhóm A
1) Cấu hình e lớp ngoài cùng của nguyên tử các
nguyên tố nhóm A

- Sự giống nhau về cấu hình e lớp ngoài cùng của
nguyên tử là nguyên nhân của sự giống nhau về
tính chất hoá học của các nguyên tố trong cùng
một nhóm A.
- STT nhóm A = số e hoá trị (số e ngoài cùng)
- Nhóm IA, IIA là các nguyên tố s, còn lại là các
nguyên tố p
2) Một số nhóm A tiêu biểu
a) Nhóm VIIIA: Nhóm khí hiếm
- Gồm: He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn
- Cấu hình e: ns
2
np
6

(bền)
- T/c: hầu hết không tham gia các phản ứng hoá
học
- ở điều kiện thờng: Khí, phân tử gồm một nguyên
tử.
b) Nhóm IA: Nhóm kim loại kiềm
- Gồm: Li, Na, K, Rb, Cs, Fr
- Cấu hình e: ns
1
- Dễ nhờng 1e nên có hoá trị 1.
- T/c: Là những kim loại điển hình
+ T/d oxi

oxit bazơ tan trong nớc
+ T/d H

2
O

dd kiềm + H
2
+ T/d pk

muối
c) Nhóm VIIA: Nhóm halogen
- Gồm: F, Cl, Br, I, At
- Cấu hình e: ns
2
np
5
- Dễ nhận 1e, nên có hoá trị 1.
- T/c: Là những pk điển hình
+ T/d KL

muối
+ T/d H
2


khí hiđro halogenua (HF, HCl, HBr,
HI)
+ Các hiđroxit của các halogen là các axit: HClO,
4
Tr êng THPT CÈm Thđy I Khèi 10 c¬ b¶n
HClO
2

, HClO
2
…
IV- Cđng cè, dỈn dß
Lµm c¸c bµi tËp 1, 2, 3, 4, 5 SGK.
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::HÕt:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
Ngµy so¹n:……….
TiÕt :16,17
Bµi 9: Sù biÕn ®ỉi tÝnh chÊt cđa c¸c nguyªn tè ho¸ häc
§Þnh lt tn hoµn
I- Mơc tiªu
1- KiÕn thøc
HS hiĨu:
- ThÕ nµo lµ tÝnh kim lo¹i, tÝnh phi kim vµ qui lt biÕn ®ỉi tÝnh kim lo¹i, tÝnh phi kim cđa
c¸c nguyªn tè trong BTH.
- Qui lt biÕn ®ỉi mét sè tÝnh chÊt: Ho¸ trÞ, tÝnh axit – baz¬ cđa oxit vµ hi®roxit cđa c¸c
nguyªn tè ho¸ häc trong BTH.
- Néi dung ®Þnh lt tn hoµn.
2- VỊ kü n¨ng
- VËn dơng quy lt ®· biÕt ®Ĩ nghiªn cøu b¶ng thèng kª tÝnh ch©t, tõ ®ã häc ®ỵc quy lt míi.
II- Chn bÞ
- HS: ¤n tËp kÜ bµi 11.
III- Tỉ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc
1. ỉn ®Þnh líp, kiĨm tra sÜ sè:
2. KiĨm tra bµi cò: ViÕt cÊu h×nh e nguyªn tư cđa c¸c nguyªn tè cã Z= 18, 19. T¹i sao nguyªn tè
Z=18 l¹i ë chu kú 3, con nguyªn tè z=19 l¹i ë chu kú 4?
3. Bµi míi
Lêi dÉn
TiÕt 16: tõ ®Çu ®Õn hÕt kh¸I niƯm vỊ ®é ©m ®iƯn
Hoạt động thầy và trò. Nội dung

Ho¹t ®éng 1: Sù biÕn ®ỉi tÝnh kim lo¹i vµ
tÝnh phi kim cđa c¸c nguyªn tè.
GV: Giíi thiƯu kh¸i niƯm tÝnh kim lo¹i vµ
tÝnh phi kim.
GV: Dùa vµo SGK , h·y cho biÕt tÝnh kim
lo¹i vµ tÝnh phi kim cµng m¹nh khi nµo?
I. TÍNH KIM LOẠI – TÍNH PHI KIM.
• Tính kim loại: là tính chất của một
nguyên tố mà nguyên tử của nó dễ mất e
để trở thành ion dương.
Nguyên tử càng dễ mất e thì tính kim loại
càng mạnh.
• Tính phi kim: là tính chất của một nguyên
tố mà nguyên tử của nó dễ thu e để trở
thành ion âm.
Nguyên tử càng dễ thu e thì tính phi kim
càng mạnh.
1. Sự biến đổi tính chất trong một chu kỳ :
5