T14 Ca dao châm biếm

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 - NguyÔn ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS NguyÔn Huy T-
ëng
Tuần 4 - Tiết 14
Ngày soạn : 15/9/2009
NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM
A – MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
- Nắm được nội dung ý nghĩa và 1 số hình thức nghệ thuật tiêu biểu của những bài ca
dao có nội dung châm biếm.
- Rèn kĩ năng đọc diễn cảm và phân tích cảm xúc trong ca dao trữ tình.
B . CHUẨN BỊ
- GV: hướng dẫn HS soạn bài , thiết kế bài dạy , chuẩn bị các phương tiện dạy học cần
thiết
- HS : Soạn bài theo yêu cầu của SGK và những huớng dẫn của GV.
C. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC .
Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt
GV kiểm tra bài cũ, giới thiệu bài mới.
HS lên bảng trả lời câu hỏi.
GV:hướng dẫn giọng đọc: Hài hước, dí dỏm.
HS dựa vào chú thích, giải thích từ khó
Hoạt động 1
1- Kiểm tra bài cũ:
+ Đọc thuộc lòng những bài ca
dao than thân. Nêu những nét
chung về nội dung về nghệ thuật
của những bài ca dao này.
+ Con thích nhất bài ca dao nào?
Vì sao?
2 - Bài mới:
Hoạt động 2
I - Hướng dẫn đọc, tìm hiểu chú
thích

1- Đọc văn bản
2- tìm hiẻu chú thích.
II - Tìm hiểu văn bản
GV Bài 1 mượn lời người cháu giới thiệu chân dung ông chú để cầu
hôn. Chân dung "chú tôi" được vẽ bằng những chi tiết nào?
HS Nêu chi tiết: Hay tửu hay tăm → Nghiện rượu
hay nước chè đặc → Nghiện chè
hay nằm ngủ trưa Nghiện ngủ
Mong ngày mưa
Ước đêm dài.
GV Em có nhận xét gì về chân dung ông chú được vẽ qua những chi
tiết đó? Mâu thuẫn với lời cầu hôn?
Bài 1.
- Giới thiệu chân dung "chú tôi"
để cầu hôn.
- Nghệ thuật
HS Đây là những chi tiết biếm họa, có tính chất giễu cợt mỉa mai bởi + Cách nói ngược.
Giáo án Ngữ Văn 7 - Nguyễn Thị Thu Hà - Trờng THCS Nguyễn Huy T-
ởng
Hot ng ca GV v HS Kin thc cn t
li gii thiu cu hụn vy m li hin lờn chõn dung ca mt
con ngi vi rt nhiu tt xu va ru chố va li bing.
GV Ngh thut gỡ giỳp em hiu c nh vy?
+ ip t: hay bn cht li.
HS ip t hay
GV Theo con hai cõu u bi ca dao ny cú ý ngha gỡ?
HS bt vn, chun b cho vic gii thiu nhõn vt - õy l mt
hỡnh thc thng gp trong ca dao.
Vớ d: Qu cau nho nh, cỏi v võn võn võn.
Thõn ai kh nh thõn con rựa

Xung sụng i ỏ lờn chựa i bia...
Ngh thut chõm bim
GV: Bi ca dao chõm bim hng ngi no trong xó hi?
Chõm bim hng ngi li
bing, nghin ngp.
GV Bi ca dao s 2 nhi li núi ca ai vi ai?
HS Nhi li thy búi núi vi ngi xem búi.
GV Li núi ca ụng thy búi cú gỡ c bit?
(Cú gỡ sai khụng? Vỡ sao khụng sai?).
HS Li ca ụng thy búi c bit ch: Tt c nhng gỡ ụng ta núi
u ỳng, u chc chn bi cỏch núi nc ụi, núi da.
GV ngi c bt ci vỡ sao?
HS tr li
Bi 2:
- Nhi li thy búi núi vi ngi
i xem búi.
+ Núi nc ụi, núi da.
Bn cht la bp.
- Ngh thut chõm bim.
Phúng i.
GV Bi ca dao phờ phỏn hin tng no trong xó hi?
HS Bi ca phờ phỏn, chõm bim nhng k hnh ngh mờ tớn, dt nỏt,
la bp, li dng lũng tin ca ngi khỏc kim tin. ng
thi cng chõm bim nhng ngi mờ tớn mự quỏng ớt hiu bit
tin vo s búi toỏn phn khoa hc.
GV HS su tm bi ca v mờ tớn d oan: Chp chp...
kớch phờn phỏn ngh mờ
tớn, la bp, li dng lũng tin
ngi khỏc.
Phờ phỏn s mờ tớn mự quỏng ca

con ngi.
GV Bi ca dao núi v vic gỡ? Cú nhng nhõn vt no xut hin?
HS Núi v cnh tng mt ỏm ma theo l c. Xut hin nhng
nhõn vt: Con cũ, cũ con, c cung, chim ri, cho mo, chim
chớch.
Bi 3:
- Cnh tng mt ỏm ma theo l
c.
GV Mi con vt tng trng cho mt loi ngi trong xó hi hóy
cho bit ú l nhng loi ngi no? Ngh thut gỡ c s
dng?
HS Ngh thut n d: Con cũ gi ngi nụng dõn.
C cung: K lm quan.
Chim ri, cho mo: cai l, lớnh l.
Chim chớch: anh mừ i rao vic lng.
GV Vic chn cỏc con vt miờu t, úng vai nh th lớ thỳ im
no?
- Hỡnh nh n d:
+ Con cũ: Ngi nụng dõn.
+ C cung: k lm quan: xó
trng, lớ trng.
+ Chim ri Cai l.
+ Chim chớch: Mừ.
Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 - NguyÔn ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS NguyÔn Huy T-
ëng
Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt
HS:
+ Bài ca dao giống như truyện ngụ ngôn.
+ Hình ảnh sinh động.
+ Nội dung châm biếm phê phán kín đáo, sâu sắc.

GV Cảnh tượng trong bài có phù hợp với đám tang không? bài ca
này phê phán châm biếm cái gì?
HS Cảnh tượng trong bài không phù hợp với đám ma. Cảnh đánh
chén ăn uống diễn ra trong cảnh mất mát tang tóc của gia đình
người chết. Cái chết của con cò trở thành dịp cho cuộc đánh
chén, chia chác vô lối đáng sợ kia.
- Phê phán châm biếm hủ tục ma chay trong xã hội cũ.
⇒ Phê phán, châm biếm hủ tục
ma chay.
GV Đối tượng được nói trong bài ca dao là ai? Có nhớ chú thích từ
"cậu cai" không, nêu lại?
HS Bài ca dao miêu tả chân dung cậu cai - người coi đám lính gác và
phục dịch ở huyện, phủ ngày xưa.
GV Chân dung cậu cai được vẽ bằng những nét nào? Nêu ý nghĩa
của từng nét vẽ ấy.
HS Cậu cai được vẽ bằng những chi tiết:
+ Nón dấu lông gà → gợi vẻ bằng nhắng.
+ Ngón tay đeo nhẫn → tính trai lơ, phô trương.
Cậu cai buông áo em ra
Để em đi chợ kẻo mà chợ trưa.
+ áo ngắn đi mượn, quần dài → thuê: Sự khoe khoang → thảm
hại.
Bài 4:
- Miêu tả chân dung cậu cai -
người coi đám lính.
+ Nón dấu lông gà → bắng nhắng
+ Ngón tay đeo nhẫn → phô
trương.
+ áo - mượn
quần thuê

⇒ khoe khoang.
GV Chân dung "cậu cai" được vẽ bằng những chi tiết biếm họa. Một
con người làm công việc nhà nước vậy mà hiện lên vừa bắng
nhắng phô trương, vừa nhếch nhác thảm hại vô cùng thật không
phù hợp với công việc của một cậu cai.
- Nghệ thuật châm biếm:
GV Chỉ với một vài chi tiết mà chân dung cậu cai hiện lên thật rõ
nét, vì sao vậy?
(Chi tiết được miêu tả tuy ít nhưng là những chi tiết như thế
nào?).
+ Chi tiết tiêu biểu, chọn lọc.
→ Chế giễu, mỉa mai.
HS Chi tiết chọn lọc, tiêu biểu về trang phục, công việc.
GV Từ "cậu cai" là cách gọi ngầm ẩn thái độ như thế nào của tác giả
dân gian?
+ Từ ngữ: "Cậu cai" → vừa lấy
lòng vừa châm chọc.
+ Kiểu câu định nghĩa.
+ Nghệ thuật phóng đại.
* Ghi nhớ SGK/53.
Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 - NguyÔn ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS NguyÔn Huy T-
ëng
Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt
GV hướng dẫn HS trả lời từng câu hỏi trong SGK. Hoạt động 3
III - Luyện tập
Câu 1: Đáp án c đúng.
Cả 4 bài đều có nội dung và
nghệ thuật châm biếm.
Câu 2: Điểm giống truyện cười
dân gian.

D. Củng cố và hướng dẫn về nhà
- Đọc nọi dung ghi nhớ sgk
- Học thuộc các bài ca dao
- Chuẩn bị bài tiếp theo: Đại từ