Giải pháp cải thiện môi trường đầu tư tại tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

MA THỊ THU HƯƠNG

GIẢI PHÁP CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ
TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN – 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

MA THỊ THU HƯƠNG

GIẢI PHÁP CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ
TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. PHẠM THỊ LÝ

THÁI NGUYÊN - 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




i
LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ
công trình nào khác.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã
được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Thái Nguyên, tháng

năm 2019

Tác giả luận văn

Ma Thị Thu Hương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN

ii
LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Phạm Thị Lý người đã tận tình hướng
dẫn và định hướng cho tôi trong việc hoàn thành công trình luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo Phòng Quản lý đào tạo sau đại
học, các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại
học Thái Nguyên đã có những góp ý quý báu và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập,
nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi cũng xin cảm ơn các cán bộ, công chức làm việc tại UBND tỉnh Thái
Nguyên, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Cục Thống kê tỉnh Thái Nguyên đã cung cấp số
liệu và có những gợi ý giúp tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn lãnh đạo cơ quan nơi tôi đang công tác đã tạo điều
kiện cho tôi được đi học nâng cao trình độ trong thời gian qua.
Tôi xin gửi lời cảm ơn gia đình, các bạn bè đồng nghiệp đã tạo điều kiện
và giúp đỡ nhiệt tình để tôi có thể hoàn thành quá trình học tập và nghiên cứu tại
Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên.
Xin trân trọng cảm ơn.
Thái Nguyên, tháng

năm 2019

Tác giả

Ma Thị Thu Hương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN

iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ ii
MỤC LỤC ..................................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ vi
DANH MỤC CÁC BẢNG .......................................................................................... vii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ .................................................... viii
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................ 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 2
4. Đóng góp chính của đề tài ....................................................................................... 3
5. Bố cục của đề tài ..................................................................................................... 3
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG
ĐẦU TƯ .......................................................................................................................... 4
1.1. Cơ sở lý luận về cải thiện môi trường đầu tư ....................................................... 4
1.1.1. Khái niệm về đầu tư ................................................................................................... 4
1.1.2. Những vấn đề cơ bản về môi trường đầu tư ............................................................. 5
1.1.3. Những vấn đề cơ bản về cải thiện môi trường đầu tư ............................................ 12
1.2. Cơ sở thực tiễn về cải thiện môi trường đầu tư .................................................. 19
1.2.1. Thực tiễn hoạt động cải thiện môi trường đầu tư ở một số địa phương trong nước.. 19
1.2.2. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Thái Nguyên về cải thiện môi trường đầu tư ....... 25
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................... 29
2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 29
2.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 29
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin .............................................................................. 29
2.2.2. Phương pháp tổng hợp, xử lý thông tin .................................................................. 30
2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ............................................................................ 30

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................................. 32
2.3.1. Các chỉ tiêu đánh giá tình hình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Thái Nguyên 32
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




iv
2.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá tình hình thu hút đầu tư của tỉnh Thái Nguyên .................. 32
2.3.3. Các chỉ tiêu đánh giá môi trường đầu tư tỉnh Thái Nguyên .................................. 32
2.3.4. Các chỉ tiêu đánh giá cải thiện môi trường đầu tư ................................................. 32
Chương 3: THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ TỈNH THÁI NGUYÊN 33
3.1. Khái quát chung về tỉnh Thái Nguyên ............................................................... 33
3.1.1. Đặc điểm tự nhiên .................................................................................................... 33
3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội......................................................................................... 36
3.2. Thực trạng môi trường đầu tư tỉnh Thái Nguyên ............................................... 40
3.2.1. Thực trạng thu hút đầu tư ........................................................................................ 40
3.2.2. Tình hình phát triển doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh .............................................. 46
3.3. Phân tích thực trạng hoạt động cải thiện môi trường đầu tư tỉnh Thái Nguyên qua các
yếu tố ảnh hưởng ........................................................................................................ 49
3.3.1. Cải thiện môi trường pháp lý, tạo dựng môi trường cạnh tranh minh bạch và bình
đẳng ..................................................................................................................................... 49
3.3.2. Cải cách thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước .................. 58
3.3.3. Phát triển hệ thống Cơ sở hạ tầng, kỹ thuật ............................................................ 62
3.3.4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ..................................................................... 65
3.3.5. Mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại, tăng cường xúc tiến đầu tư .......................... 69
3.3.6. Thực trạng môi trường đầu tư qua kết quả chỉ số PCI........................................... 74
3.4. Đánh giá hoạt động cải thiện môi trường đầu tư tỉnh Thái Nguyên .................. 79
3.4.1. Phân tích SWOT ...................................................................................................... 79
3.4.2. Đánh giá chung về cải thiện môi trường đầu tư tỉnh Thái Nguyên....................... 80

Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ TẠI
TỈNH THÁI NGUYÊN ............................................................................................... 85
4.1. Quan điểm, định hướng cải thiện môi trường đầu tư tỉnh Thái Nguyên............ 85
4.2. Triển vọng kinh tế - xã hội tỉnh Thái Nguyên đến năm 2022 ............................ 86
4.3. Một số giải pháp cải thiện môi trường đầu tư tại tỉnh Thái Nguyên .................. 88
4.3.1. Nhóm giải pháp thuộc về thể chế chính sách, cải cách hành chính ...................... 88
4.3.2. Nhóm giải pháp thuộc về kết cấu hạ tầng, đất đai ................................................. 90
4.3.3. Nhóm giải pháp về các điều kiện đầu tư................................................................. 91
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




v
4.3.4. Nhóm giải pháp về nguồn nhân lực ........................................................................ 93
4.3.5. Nhóm giải pháp khác ............................................................................................... 95
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................... 96
1. Kết luận ................................................................................................................. 96
2. Kiến nghị ............................................................................................................... 98
2.1. Kiến nghị với Chính phủ, Bộ ngành, Trung ương .................................................... 98
2.2. Kiến nghị với Chính quyền tỉnh Thái Nguyên .......................................................... 98
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 99
PHỤ LỤC 1 ................................................................................................................ 102

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

TTHC

Thủ tục hành chính

CNTT

Công nghệ thông tin

CNH-HĐN

Công nghiệp hoá - hiện đại hoá

DN

Doanh nghiệp

DDCI

Bộ chỉ số đánh giá năng lực điều hành cấp Sở,
Ban, Ngành và Địa phương thuộc tỉnh

CBCCVC

Cán bộ công chức viên chức

KCN

Khu Công nghiệp

CCN

Cụm Công nghiệp

PCI

Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh

UBND

Uỷ ban nhân dân

ĐTNN

Đầu tư nước ngoài

VCCI

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam

KT-XH

Kinh tế – Xã hội

KH&CN

Khoa học và Công nghệ

CSHT

Cơ sở hạ tầng

HĐND

Hội đồng nhân dân

QPPL

Quy phạm pháp luật

QLDA

Quản lý dự án

CBQL

Cán bộ quản lý

WTO

Tổ chức Thương mại Thế giới

XDCB

Xây dựng cơ bản

KTNN

Kinh tế Nhà nước

NSNN

Ngân sách Nhà nước

VĐT

Vốn đầu tư

TTCN

Tiểu thủ công nghiệp

BHYT

Bảo hiểm y tế

CBQL

Cán bộ quản lý

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. Một số chỉ tiêu về dân số và lao động ................................................ 39
Bảng 3.2. Tổng vốn đầu tư thực hiện trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên giai đoạn
2015 – 2017 ............................................................................................. 40
Bảng 3.3. Đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.............. 42
Bảng 3.4. Số lượng doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh qua các năm ...................... 47
Bảng 3.5. Vốn sản xuất kinh doanh bình quân năm của các doanh nghiệp trên
địa bàn tỉnh qua các năm ........................................................................ 48
Bảng 3.6. Mức độ hài lòng của nhà đầu tư đối với môi trường pháp lý năm
2017 ......................................................................................................... 57
Bảng 3.7. Mức độ hài lòng của nhà đầu tư đối với công tác cải cách TTHC năm
2017 ......................................................................................................... 62
Bảng 3.8. Mức độ hài lòng của nhà đầu tư đối với cơ sở hạ tầng tỉnh Thái
Nguyên năm 2017 ................................................................................... 64
Bảng 3.9. Mức độ hài lòng của nhà đầu tư đối với chất lượng nguồn nhân lực
tỉnh Thái Nguyên .................................................................................... 68
Bảng 3.10. Mức độ hài lòng của nhà đầu tư đối với công tác xúc tiến đầu tư,
hội nhập quốc tế tỉnh Thái Nguyên năm 2017 ....................................... 73
Bảng 3.11: Kết quả chỉ số PCI của Thái Nguyên giai đoạn 2013 – 2017 ......... 74
Bảng 3.12: Kết quả PCI của các tỉnh thuộc Khu vực miền núi phía Bắc năm
2016 và 2017 ........................................................................................... 76

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




viii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ

Sơ đồ 1.1: Quá trình thực hiện đầu tư ................................................................... 5
Biểu đồ 3.1. Vốn FDI thực hiện qua các năm .................................................... 43
Biểu đồ 3.2. Vốn SXKD bình quân qua các năm ............................................... 49
Đồ thị 3.1: So sánh 10 chỉ số thành phần PCI Thái Nguyên qua 2 năm 2016,
2017 ......................................................................................................... 78

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đầu tư là một hoạt động kinh tế quan trọng, quyết định đến sự phát triển
kinh tế - xã hội của một quốc gia cũng như của mỗi địa phương. Do vậy, đầu tư
luôn đòi hỏi một môi trường thích hợp, nhất là trong điều kiện kinh tế thị trường,
với xu thế cạnh tranh ngày càng gay gắt. Một môi trường đầu tư tốt sẽ phải cải
thiện các kết quả tạo ra cho toàn xã hội, có nghĩa là nhà đầu tư phải gánh chịu hợp
lý một số chi phí và rủi ro. Một môi trường đầu tư thuận lợi sẽ tạo cơ hội và động
lực cho các doanh nghiệp từ các doanh nghiệp nhỏ cho đến các công ty đa quốc gia
đầu tư có hiệu quả, tạo công ăn việc làm và mở rộng hoạt động. Vì thế cải thiện
môi trường đầu tư là một vấn đề thiết yếu của các quốc gia, đặc biệt là các nước
đang phát triển nhằm tạo ra một thế giới gắn bó, cân bằng và hòa bình hơn.
Tỉnh Thái Nguyên là tỉnh được Trung ương xác định là Trung tâm của Vùng
miền núi và trung du phía Bắc, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định phê chuẩn
Vùng Thủ đô Hà Nội gồm 10 tỉnh, trong đó có tỉnh Thái Nguyên. Không những
thế, Thái Nguyên còn là trung tâm đào tạo nguồn nhân lực lớn thứ 3 trong cả nước
và là trung tâm y tế vùng với hệ thống các cơ sở khám chữa bệnh chất lượng. Có

thể nói, Thái Nguyên là một trong những tỉnh có lợi thế so sánh đặc thù so với các
tỉnh khác ở phía Bắc thủ đô Hà Nội.
Nhận thức được tầm quan trọng của đầu tư cũng như môi trường đầu tư, trong
những năm gần đây, tỉnh Thái Nguyên đã tích cực cải thiện môi trường đầu tư nhằm
thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước, các tập đoàn kinh tế lớn và cả những
doanh nghiệp vừa và nhỏ, có thể kể đến những nỗ lực như: đẩy mạnh cải cách thủ tục
hành chính; rà soát, giảm các thủ tục hành chính không cần thiết, rút ngắn thời gian
làm thủ tục đầu tư; hoàn thiện cơ sở hạ tầng, hệ thống đường giao thông được nâng
cấp tốt hơn... Với những nỗ lực đó, từ một tỉnh xếp thứ 57/63 tỉnh, thành trên bảng
xếp hạng Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2011, Thái Nguyên đã có 3
năm liên tiếp đứng tốp 10 cả nước về chỉ số PCI (năm 2014 - xếp thứ 8; năm 2015 xếp thứ 7; năm 2016 - xếp thứ 7; năm 2017 – xếp thứ 15). Như vậy, chỉ số này đã bị
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




2
giảm đi 8 bậc, chứng tỏ môi trường đầu tư của Thái nguyên cần phải được nghiên
cứu, phân tích một cách khách quan để ít nhất lấy lại thứ bậc như những năm trước
và từng bước cải thiện để nâng lên mức cao hơn. Theo đó, bộ máy chính quyền các
cấp cần nỗ lực hơn nữa để đáp ứng tốt các yêu cầu của doanh nghiệp và nhà đầu tư.
Điều này đặt ra yêu cầu cần nghiên cứu sâu hơn về thực trạng môi trường đầu tư của
tỉnh Thái Nguyên, thực trạng chỉ số năng lực cạnh tranh của tỉnh, chỉ rõ những mặt
còn hạn chế, tồn tại để có các giải pháp nhằm khắc phục, cải thiện môi trường đầu tư,
cũng như nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh của tỉnh trong thời gian tới. Vì vậy, tôi
chọn đề tài nghiên cứu “Giải pháp cải thiện môi trường đầu tư tại tỉnh Thái
Nguyên” làm luận văn Thạc sĩ của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Đề tài phân tích thực trạng môi trường đầu tư tỉnh Thái Nguyên, qua đó tìm

ra các hạn chế còn tồn tại, nhằm xây dựng môi trường đầu tư thuận lợi để thu hút
đầu tư góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của Tỉnh trong thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về đầu tư, môi trường đầu tư và cải
thiện môi trường đầu tư.
- Phân tích kinh nghiệm trong hoạt động cải thiện môi trường đầu tư của một
số địa phương trong nước.
- Nghiên cứu và đánh giá thực trạng cải thiện môi trường đầu tư tỉnh Thái
Nguyên giai đoạn 2015-2017.
- Đề xuất một số giải pháp cải thiện môi trường đầu tư tại tỉnh Thái Nguyên
đến năm 2022.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là môi trường đầu tư và các nhân tố thuộc môi
trường đầu tư tỉnh Thái Nguyên, trong đó tập trung đề cập tới các yếu tố cấu thành môi
trường đầu tư của tỉnh như: cơ chế chính sách, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực....
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




3
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về thời gian: Đề tài tập trung nghiên cứu về môi trường đầu tư tỉnh Thái
Nguyên trong giai đoạn 2015-2017.
- Về không gian: Đề tài được nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.
- Về nội dung: Đề tài nghiên cứu môi trường đầu tư về cả lý luận và thực
tiễn, đánh giá tình hình thực hiện cải thiện môi trường đầu tư tỉnh Thái Nguyên,
qua đó rút ra những bài học kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện
môi trường đầu tư của tỉnh.

4. Đóng góp chính của đề tài
- Đề tài hệ thống hóa và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về đầu tư, môi
trường đầu tư và cải thiện môi trường đầu tư.
- Tổng kết bài học kinh nghiệm về cải thiện môi trường đầu tư của một số
địa phương trong nước.
- Phân tích, đánh giá thực trạng cải thiện môi trường đầu tư tỉnh Thái
Nguyên, đánh giá khả năng cải thiện môi trường đầu tư của tỉnh so với các địa
phương khác. Từ đó xác định những điểm mạnh, điểm yếu, những kết quả đạt được
cũng như những vấn đề còn hạn chế và nguyên nhân của hạn chế.
- Qua nghiên cứu, đề tài sẽ cung cấp những căn cứ lý luận, thực tiễn và đề xuất
những giải pháp nhằm cải thiện hơn nữa môi trường đầu tư của tỉnh Thái Nguyên.
5. Bố cục của đề tài
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, Luận văn gồm có 04 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về cải thiện môi trường đầu tư.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng môi trường đầu tư tỉnh Thái Nguyên.
Chương 4: Một số giải pháp cải thiện môi trường đầu tư tại tỉnh Thái Nguyên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




4
Chương 1:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ
1.1. Cơ sở lý luận về cải thiện môi trường đầu tư
1.1.1. Khái niệm về đầu tư
Đầu tư theo nghĩa rộng là sự hy sinh các nguồn lực ở hiện tại để tiến hành
các hoạt động nào đó nhằm đem lại cho nhà đầu tư các kết quả nhất định trong

tương lai mà kết quả này thường phải lớn hơn các chi phí về các nguồn lực đã bỏ
ra. Nguồn lực bỏ ra có thể là tiền, là tài nguyên thiên nhiên, là tài sản vật chất khác
hoặc sức lao động. Sự biểu hiện bằng tiền tất cả các nguồn lực đã bỏ ra trên đây gọi
là vốn đầu tư.
Những kết quả của đầu tư đem lại là sự tăng thêm tài sản tài chính (tiền
vốn), tài sản vật chất (nhà máy, đường xá, của cải vật chất khác), tài sản trí tuệ
(trình độ văn hoá, chuyên môn, khoa học kỹ thuật,... của người dân). Các kết quả đã
đạt được của đầu tư đem lại góp phần tăng thêm năng lực sản xuất của xã hội.
Còn theo nghĩa hẹp, đầu tư chỉ bao gồm những hoạt động sử dụng các nguồn
lực ở hiện tại nhằm đem lại cho nhà đầu tư hoặc xã hội kết quả trong tương lai lớn
hơn các nguồn lực đã sử dụng để đạt được kết quả đó.
Trong kinh tế học vĩ mô, đầu tư chỉ việc gia tăng tư bản nhằm tăng cường
năng lực sản xuất tương lai. Đầu tư, vì thế, còn được gọi là hình thành tư bản hoặc
tích lũy tư bản. Do đó, nếu xem xét trên giác độ phát triển kinh tế, xã hội thì đầu tư
là những hoạt động sử dụng các nguồn lực hiện có để làm tăng thêm các tài sản vật
chất, nguồn nhân lực và trí tuệ để cải thiện mức sống của dân cư hoặc để duy trì
khả năng hoạt động của các tài sản và nguồn lực sẵn có.
Ngoài ra, nếu xem xét dưới giác độ chuyển dịch của vốn thì đầu tư được
xem là biện pháp chuyển dịch vốn đến những nơi cần sử dụng trong điều kiện vốn
phải được bảo toàn và mang lại giá trị tăng thêm cũng như lợi ích kinh tế, xã hội.
Tóm lại, đầu tư là việc bỏ vốn, tiến hành các hoạt động kinh tế nhằm mục
đích tạo ra sản phẩm cho xã hội và mang lại lợi nhuận cho chủ thể đi đầu tư.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




5

Nhà

đầu
tư

Nghiên
cứu
nhu
cầu sản
phẩm

Nghiên
cứu lập
dự án
đầu tư

Triển
khai
dự án
đầu tư

Vận
hành
dự án
đầu tư

Thu
hồi
vốn
đầu tư

Sơ đồ 1.1: Quá trình thực hiện đầu tư

Từ sơ đồ trên, ta nhận thấy hoạt động đầu tư được tiến hành trải qua một
quá trình và người thực hiện là nhà đầu tư.
Nhà đầu tư sở hữu vốn, mục đích của nhà đầu tư là làm cho số vốn mà mình
có ngày càng tăng lên, do đó để đạt được mục đích nhà đầu tư phải đưa vốn tham
gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh.
Theo Luật Đầu tư năm 2014 thì vốn đầu tư là tiền và các tài sản khác để thực
hiện hoạt động đầu tư kinh doanh.
Vì mục tiêu lợi nhuận, nhà đầu tư cần xem xét đầu tư vốn của mình vào lĩnh
vực nào có tỷ suất lợi nhuận cao đồng thời chắc chắn không có rủi ro xảy ra đối với
vốn của mình. Do đó, nhà đầu tư cần biết rõ kết quả đầu tư tạo ra loại sản phẩm nào
được thị trường ưa chuộng sẽ dễ dàng tiêu thụ và thực hiện việc thu lợi nhuận. Vì
thế bước đầu tiên của quá trình đầu tư là nghiên cứu nhu cầu thị trường để xác định
lĩnh vực đầu tư. Sau đó, nhà đầu tư xem xét các điều kiện để đánh giá mức độ thuận
lợi hay khó khăn có thể xảy ra đối với quá trình đầu tư bằng cách lập dự án đầu tư.
Nếu dự án đầu tư được thẩm định và đánh giá mang lại hiệu quả cho cả nhà đầu tư
và địa bàn đầu tư thì dự án đó được triển khai và vận hành đầu tư để mang lại kết
quả mong đợi. Nhà đầu tư sau khi đạt được kết quả mong muốn (đạt mức lợi nhuận
kỳ vọng) có thể chấm dứt hoạt động đầu tư và thu hồi vốn kết thúc quá trình đầu tư.
1.1.2. Những vấn đề cơ bản về môi trường đầu tư
1.1.2.1. Khái niệm môi trường đầu tư
Môi trường được hiểu một cách đơn giản là một không gian hữu hạn bao
quanh những hiện tượng sự vật, yếu tố hay một quá trình hoạt động nào đó, như
môi trường khí; môi trường nước; môi trường văn hoá; môi trường thể chế; môi
trường sống; môi trường làm việc… Nói cách khác, môi trường là tập hợp các yếu
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




6

tố, những điều kiện tạo nên khung cảnh tồn tại và phát triển của một chủ thể. Môi
trường đầu tư là một thuật ngữ đã được đề cập nghiên cứu trong lĩnh vực kinh tế và
quản trị kinh doanh ở nhiều nước trên thế giới. Tại Việt Nam khi chuyển đổi sang
nền kinh tế thị trường, thực thi chính sách đổi mới mở cửa nền kinh tế hội nhập với
thế giới, thu hút vốn đầu tư nước ngoài thì vấn đề môi trường đầu tư mới được quan
tâm nghiên cứu nhiều hơn và vấn đề cải thiện môi trường đầu tư được áp đặt ra như
là một giải pháp cho phát triển kinh tế, hội nhập kinh tế thế giới và thực thi các cam
kết của Việt Nam với quốc tế.
Môi trường đầu tư được nghiên cứu và xem xét theo nhiều cách khác nhau,
tuỳ thuộc vào mục đích, phạm vi, đối tượng nghiên cứu và cách tiếp cận vấn đề. Với
phạm vi nhất định, có thể nghiên cứu môi trường đầu tư của một doanh nghiệp, một
ngành, môi trường đầu tư trong nước, môi trường đầu tư khu vực và môi trường đầu
tư quốc tế. Nhưng nếu tiếp cận môi trường đầu tư theo một khía cạnh, một yếu tố cấu
thành nào đó thì ta lại có môi trường pháp lý, môi trường công nghệ, môi trường kinh
tế, môi trường chính trị… Chính vì vậy, trong thực tiễn và lý luận có nhiều quan
niệm khác nhau về môi trường đầu tư và sau đây là một số khái niệm về môi trường
đầu tư tiêu biểu:
Theo Wim P.M Vijverberg - nhà kinh tế học người Mỹ thì môi trường đầu
tư được hiểu là bao gồm tất cả các điều kiện liên quan đến kinh tế, chính trị, hành
chính, cơ sở hạ tầng tác động đến hoạt động đầu tư và kết quả hoạt động của
doanh nghiệp. Có rất nhiều vấn đề ảnh hưởng tới đầu tư đối với các doanh nghiệp,
nhất là các vấn đề liên quan đến chính sách như tài chính, tín dụng, chính sách
thương mại, chính sách thị trường lao động, các quy định, cơ sở hạ tầng, các vấn đề
liên quan đến thu mua và tiêu thụ, chính sách thuế, chính sách phát triển các khu
công nghiệp và các vấn đề liên quan đến hỗ trợ kỹ thuật và tài chính khác.
Một cách hiểu khác về môi trường đầu tư đó là tập hợp những yếu tố đặc thù
địa phương đang định hình cho các cơ hội và động lực để doanh nghiệp đầu tư có
hiệu quả, tạo việc làm và mở rộng sản xuất (WB, 2004).
Với cách hiểu này, môi trường đầu tư bao gồm các yếu tố của một địa
phương tạo nên cơ hội và điều kiện để các doanh nghiệp đầu tư có hiệu quả, đồng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




7
thời tác động đến việc mở rộng, nâng cao năng lực sản xuất và tạo công ăn việc làm
cho địa phương.
Như vậy, các khái niệm về môi trường đầu tư dù tiếp cận ở những góc độ nào
cũng đều đề cập đến môi trường tiến hành các hoạt động đầu tư kinh doanh của các
nhà đầu tư, những yếu tố, điều kiện có ảnh hưởng, tác động đến sự tồn tại và phát
triển của các doanh nghiệp. Do đó có thể khẳng định: Môi trường đầu tư là tổng hợp
các yếu tố và điều kiện khách quan, chủ quan bên ngoài, bên trong của doanh nghiệp
hay các nhà đầu tư, có mối quan hệ tương tác lẫn nhau, có ảnh hưởng trực tiếp hay
gián tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các nhà đầu tư.
1.1.2.2. Đặc điểm của môi trường đầu tư
a. Tính cạnh tranh
Hoạt động đầu tư của con người về bản chất là hoạt động kinh tế với mục
tiêu thu về lợi ích lớn hơn so với các nguồn lực đã bỏ ra. Đầu tư được tiến hành ở
những khu vực lãnh thổ nhất định, mỗi khu vực có các điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội khác nhau nên sẽ ảnh hưởng nhất định đến kết quả đầu tư. Hơn nữa, khi các
dự án đầu tư vận hành không chỉ mang lại lợi ích cho nhà đầu tư mà nó mang lại cả
lợi ích cho nơi tiếp nhận đầu tư. Vì vậy, các hoạt động tác động đến môi trường đầu
tư của các địa phương thường phải tạo ra sức hấp dẫn để thu hút các nguồn đầu tư.
Lãnh đạo các địa phương đều nắm được sự cần thiết của hoạt động đầu tư trên địa
phương của mình và tích cực đưa ra những cơ chế, chính sách thông thoáng hơn so
với các địa phương khác để thu hút đầu tư. Bởi vậy, muốn hấp dẫn và thu hút các
nhà đầu tư thì môi trường đầu tư cần có tính cạnh tranh.
b. Tính tổng hợp
Môi trường đầu tư bao gồm nhiều yếu tố cấu thành có quan hệ qua lại ràng
buộc lẫn nhau. Số lượng và những bộ phận cấu thành cụ thể của môi trường đầu tư

tuỳ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế - xã hội, trình độ quản lý và ngay chính
những bộ phận cấu thành môi trường đầu tư.
c. Tính đa dạng
Môi trường đầu tư là sự đan xen của các môi trường thành phần, các yếu tố
của các môi trường thành phần có ảnh hưởng và tác động qua lại lẫn nhau, vì vậy
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




8
khi nghiên cứu và phân tích môi trường đầu tư cần xem xét tổng thể trong mối
tương quan giữa các môi trường thành phần và giữa các yếu tố với nhau, hơn nữa
giữa các môi trường lại có đặc trưng riêng của từng loại.
d. Tính khách quan
Không có một nhà đầu tư nào hay một doanh nghiệp nào có thể tồn tại một
cách biệt lập mà không đặt mình trong một môi trường đầu tư kinh doanh nhất
định, ở đâu có hoạt động đầu tư sản xuất kinh doanh thì ở đó sẽ hình thành môi
trường đầu tư. Môi trường đầu tư tồn tại một cách khách quan, nó có thể tạo điều
kiện thuận lợi hoặc gây khó khăn cho các nhà đầu tư. Môi trường đầu tư một mặt
tạo ra các ràng buộc cho các hoạt động đầu tư, mặt khác lại tạo ra những cơ hội
thuận lợi cho các nhà đầu tư.
e. Tính động
Môi trường đầu tư và các yếu tố cấu thành luôn biến đổi và vận động. Sự
biến đổi và vận động này chịu tác động của các quy luật vận động nội tại của từng
yếu tố cấu thành môi trường đầu tư cũng như nền kinh tế. Các yếu tố và điều kiện
của môi trường đầu tư tác động đến hoạt động đầu tư của các nhà đầu tư hay doanh
nghiệp một cách thường xuyên. Bởi vậy, sự ổn định của môi trường đầu tư chỉ
mang tính tương đối hay ổn định trong sự vận động. Nhà đầu tư muốn nâng cao
hiệu quả đầu tư của mình cần có dự báo về sự thay đổi của môi trường đầu tư, từ đó

có các quyết định đầu tư phù hợp với môi trường đầu tư.
Để cải thiện môi trường đầu tư phải tìm cách ổn định các yếu tố của môi
trường đầu tư trong xu thế luôn vận động của nó và phải cải thiện nó liên tục. Khi
phân tích và nghiên cứu môi trường đầu tư phải đứng trên quan điểm động, phải
xem xét và phân tích các yếu tố của môi trường đầu tư trong trạng thái vừa tác động
tương hỗ lẫn nhau và vừa vận động, tạo thành những tác lực chính cho sự vận động
và phát triển của môi trường đầu tư.
f. Tính hệ thống
Môi trường đầu tư có mối liên hệ và chịu tác động của các yếu tố thuộc môi
trường rộng lớn hơn, theo từng cấp độ như: môi trường đầu tư quốc tế, môi trường
đầu tư quốc gia, môi trường đầu tư ngành… Trong một môi trường ổn định, mức
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




9
độ biến đổi của các yếu tố thấp và có thể dự báo trước được, còn trong môi trường
càng phức tạp thì các nhà đầu tư càng khó đưa ra những quyết định hiệu quả. Vì thế
tính phức tạp của môi trường đầu tư cần phải được coi trọng khi xem xét các điều
kiện, yếu tố của môi trường đầu tư kinh doanh tổng quát vì nó có nhiều yếu tố
ngoại cảnh và yếu tố khách quan tác động tới các nhà đầu tư.
1.1.2.3. Các yếu tố cấu thành môi trường đầu tư
Yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động đầu tư bao gồm yếu tố ở bên trong
và bên ngoài doanh nghiệp quyết định quá trình đầu tư. Ở môi trường bên ngoài,
căn cứ vào thị trường hàng hoá dịch vụ chủ doanh nghiệp hay nhà đầu tư xác định
được nhu cầu về sản phẩm tức là xác định lĩnh vực đầu tư và hướng sản xuất kinh
doanh; Còn dựa vào việc xem xét thị trường các yếu tố sản xuất (thị trường vốn, thị
trường bất động sản, thị trường khoa học công nghệ và thị trường lao động,) nhà
đầu tư đánh giá những điều kiện thuận lợi đáp ứng yêu cầu sản xuất, kinh doanh

hay đó là sự sẵn có của các yếu tố đầu vào. Nhưng để lựa chọn được các nguồn đầu
vào có chất lượng, đảm bảo khối lượng cũng như sản phẩm tạo ra đáp ứng tốt nhu
cầu thị trường bản thân nhà đầu tư cần phải sở hữu tiềm lực tài chính và năng lực
quản lý kinh doanh vì đó được coi là sức mạnh bên trong của doanh nghiệp.
Tuy nhiên, độ đa dạng cũng như hiệu quả hoạt động của các loại thị trường
và cơ chế hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là những yếu tố ảnh
hưởng trực tiếp đến quá trình đầu tư lại chịu sự chi phối bởi các yếu tố như sau:
a. Yếu tố kinh tế vĩ mô
Là những yếu tố như tốc độ tăng trưởng kinh tế, tỷ giá, lãi suất, lạm phát,
tổng giá trị sản phẩm quốc dân, thu nhập quốc dân, thu nhập bình quân đầu
người,…
Lãi suất, chính sách tiền tệ, lạm phát hay tỷ giá hối đoái ảnh hưởng đến việc
tiếp cận nguồn vốn và quy mô vốn kinh doanh của doanh nghiệp do đó ảnh hưởng
đến khả năng sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Còn Tổng giá trị sản phẩm
quốc dân, tốc độ tăng trưởng kinh tế và thu nhập của người lao động chi phối đến
ngân sách chi tiêu của người tiêu dùng là một yếu tố ảnh hưởng đến cầu của thị
trường và ảnh hưởng đến khả năng tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




10
b. Hệ thống luật pháp và cơ chế chính sách
Bao gồm các cơ chế quản lý, cơ chế chính sách và các thủ tục hành chính để
thực hiện, các điều kiện cần đáp ứng đối với dự án đầu tư và cả các vấn đề về hành
lang pháp lý đảm bảo cho việc thực hiện được dự án đầu tư. Có thể chia nhóm này
thành ba nội dung sau:
Thứ nhất, các yếu tố về quản lý đầu tư bao gồm các quy trình, thủ tục hành
chính thực hiện các công đoạn của công tác quản lý; cơ chế phối hợp; phương tiện

quản lý; bộ máy quản lý; đội ngũ nhân lực quản lý.
Thứ hai, các yếu tố về cơ chế chính sách đầu tư, tạo hành lang pháp lý để
thực hiện dự án đầu tư bao gồm các bộ Luật và các văn bản pháp quy dưới luật do
nhà nước ban hành, các văn bản pháp quy của các Bộ Ngành TW và UBND tỉnh
ban hành.
Thứ ba, các yếu tố về điều kiện hấp thụ dự án đầu tư: bao gồm cácđiều kiện
về nguồn nhân lực vận hành dự án; điều kiện về môi trường tư vấn đầu tư;điều kiện
về kết cấu hạ tầng và dịch vụ; điều kiện về nguồn lực tài chính, nguồn vốn đối ứng;
điều kiện về đất đai để thực hiện dự ánđiều kiện về thị trường.
c. Sự ổn định chính trị và thể chế
Sự ổn định về chính trị và thể chế thể hiện sự nhất quán trong chủ trương,
đường lối chính sách của Nhà nước nhằm hướng tới một mục tiêu chiến lược của
quốc gia. Thực tế cho thấy sự thành công hay thất bại trong việc thu hút nhà đầu tư
phụ thuộc rất nhiều vào sự ổn định về chính trị và thể chế nhưng cũng tuỳ vào điều
kiện kinh tế - xã hội cụ thể của từng nước mà hệ thống luật pháp của mỗi nước có
sự hấp dẫn đầu tư khác nhau. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, sự ổn định này còn
phụ thuộc vào các mối quan hệ quốc tế thể hiện sự nhất trí, hợp tác hay đối đầu
giữa quốc gia với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới từ đó ảnh hưởng đến
sự phân biệt đối xử của quốc gia với “quốc tịch” của các nguồn vốn. Do đó, nơi
tiếp nhận đầu tư càng ổn định về chính trị và thể chế thì càng có khả năng thu hút
được nhiều vốn đầu tư, đặc biệt là nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài.
d. Điều kiện xã hội và chất lượng nguồn nhân lực
Yếu tố này gắn bó với đặc điểm của cộng đồng dân cư ở từng địa phương,
nó bao gồm các thành phần như cơ cấu nghề nghiệp, trình độ văn hoá, giáo dục,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




11

cấu trúc dân số, dân tộc, tôn giáo, đặc tính tâm lý,… là những yếu tố cơ bản hình
thành cầu thị trường và quy mô thị trường về sản phẩm hàng hoá hay dịch vụ do đó
ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó chính các yếu tố
này ảnh hưởng đến trình độ nhận thức của con người từ đó quyết định chất lượng
của đội ngũ nhân lực - một trong những yếu tố đầu vào quan trọng phục vụ cho quá
trình đầu tư và quyết định kết quả đầu tư.
e. Yếu tố công nghệ
Một trong những nhân tố quan trọng tham gia vào quá trình đầu tư là máy
móc, trang thiết bị phục vụ sản xuất, nhưng năng suất và hiệu quả sản xuất lại phụ
thuộc vào hàm lượng công nghệ tích tụ trong quá trình chế tạo ra chúng. Bởi vậy,
công nghệ là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất lao động và yếu tố quyết
định đến hiệu quả của dự án đầu tư. Cá nhà đầu tư cần tìm hiểu và lựa chọn công
nghệ có trình độ cao với giới hạn khả năng tài chính cho phép trên thị trường công
nghệ với mục tiêu là sản xuất ra những sản phẩm có chất lượng cao nhất để đáp
ứng nhu cầu thị trường.
f. Điều kiện tự nhiên
Điều kiện tự nhiên bao gồm các yếu tố như vị trí địa lý, đất đai, khí hậu, tài
nguyên khoáng sản... Những yếu tố này ảnh hưởng đến khả năng thu hút nguồn vốn
đầu tư tập trung vào các lĩnh vực như công nghiệp, nông nghiệp khai khoáng và du
lịch. Những địa phương nào sở hữu những yếu tố tự nhiên thuận lợi sẽ dễ dàng thực
hiện cơ chế cởi mở để khai thác sẽ tận dụng được lợi thế để chuyển dịch cơ cấu
kinh tế theo hướng khai thác lợi thế so sánh.
g. Hệ thống cơ sở hạ tầng kinh tế kỹ thuật
Bao gồm hệ thống cơ sở hạ tầng thuộc các lĩnh vực: thuỷ lợi, giao thông, y
tế, giáo dục, vui chơi giải trí, ngân hàng, thông tin liên lạc… phục vụ trực tiếp nhu
cầu sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp hoặc gián tiếp thông qua người lao
động. Những dự án đầu tư, hay doanh nghiệp chỉ hoạt động tốt khi có hệ thống cơ
sở hạ tầng tốt vì hệ thống cơ sở hạ tầng lĩnh vực giao thông phục vụ cho hoạt động
vận chuyển, hệ thống ngân hàng phục vụ hoạt động huy động vốn và thanh toán,
hệ thống thông tin liên lạc phục vụ cho nhu cầu khai thác và truyền thông tin, hệ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




12
thống giáo dục đào tạo đáp ứng nhu cầu nhân lực tại chỗ, hệ thống y tế và vui chơi
giải trí đáp ứng đáp ứng yêu cầu chăm sóc sức khoẻ và đời sống cho người lao
động… Do đó hệ thống cơ sở hạ tầng thực hiện việc kết nối doanh nghiệp với các
thị trường có mối quan hệ với doanh nghiệp để đảm bảo cho doanh nghiệp hoạt
động tốt trong thị trường.
h. Điều kiện cạnh tranh
Cạnh tranh là hành động cố gắng giành giật những điều kiện thuận lợi cho
mình để các hoạt động do mình tiến hành đạt kết quả tốt nhất và bất cứ doanh nghiệp
nào đều hoạt động trong môi trường kinh tế do đó phải đối mặt với cạnh tranh. Do
vậy, để có những đầu vào tốt nhất và tiêu thụ đầu ra thuận lợi cần tiến hành các hoạt
động cạnh tranh và rà soát hành động của các đối thủ của mình. Hơn nữa, nhờ hành
động cạnh tranh thúc đẩy các doanh nghiệp nỗ lực cải thiện không ngừng mọi yếu tố
sản xuất, hợp lý hoá quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng
yêu cầu thị trường và tồn tại tốt hơn trên thị trường và là cơ sở để doanh nghiệp phát
triển. Vì lẽ đó, cần có các chính sách khuyến khích và thúc đẩy sự cạnh tranh lành
mạnh giữa các doanh nghiệp để chọn lọc được những doanh nghiệp tốt dẫn dắt sự
phát triển chung cho nền kinh tế.
i. Môi trường quốc tế
Tất cả các yếu ở trên đều gắn với môi trường kinh tế, xã hội của một địa
phương hoặc một quốc gia cụ thể nhưng trong bối cảnh toàn cầu hoá kinh tế các
hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội của một quốc gia bị ảnh hưởng bởi mối quan hệ
kinh tế chính trị với các nước trong khu vực và thế giới. Môi trường quốc tế cũng
chi phối đến dung lượng và chất lượng các thị trường do đó ảnh hưởng gián tiếp
đến hoạt động của các dự án đầu tư và các doanh nghiệp. Vì thế, nó cũng là một

yếu tố mà nhà đầu tư cần xem xét trước khi tiến hành triển khai hoạt động đầu tư.
1.1.3. Những vấn đề cơ bản về cải thiện môi trường đầu tư
1.1.3.1. Khái niệm cải thiện môi trường đầu tư
Cải thiện môi trường đầu tư là sự tác động có chủ đích của con người vào
các yếu tố của môi trường đầu tư nhằm làm cho các yếu tố này vận động, gây ra sự
thay đổi theo chiều hướng tốt hơn của môi trường đầu tư.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




13
1.1.3.2. Tầm quan trọng của việc cải thiện môi trường đầu tư
Một môi trường đầu tư tốt sẽ cải thiện các kết quả tạo ra cho toàn xã hội, có
nghĩa là nhà đầu tư phải gánh chịu hợp lý một số chi phí và rủi ro. Và sự cạnh tranh
có vai trò then chốt trong việc kích thích sáng tạo và năng suất, đảm bảo lợi ích của
việc năng cao năng suất sẽ được chia sẻ cùng với người lao động và người tiêu
dùng. Một môi trường đầu tư thuận lợi sẽ tạo cơ hội và động lực cho các doanh
nghiệp từ các doanh nghiệp nhỏ cho đến các công ty đa quốc gia đầu tư có hiệu
quả, tạo công ăn việc làm và mở rộng hoạt động. Vì thế cải thiện môi trường đầu tư
là một vấn đề quan trọng và thiết yếu của các quốc gia, đặc biệt là các nước đang
phát triển nhằm tạo ra một thế giới gắn bó, cân bằng và hòa bình hơn.
Từ sự phân tích trên có thế thấy việc cải thiện môi trường đầu tư là cần thiết
và quan trọng, vì một số lý do sau:
Thứ nhất, do nhu cầu lớn về vốn đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội, nếu
chỉ có vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước thì không thể đáp ứng được, mà cần phải
xã hội hóa nguồn vốn đầu tư nhằm thu hút mọi nguồn vốn trong dân cư, nguồn vốn
nước ngoài phục vụ phát triển đất nước.
Thứ hai, do môi trường đầu tư có mối quan hệ chặt chẽ với hiệu quả thu hút
đầu tư, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Các nhà đầu

tư phải thấy được lợi nhuận khi bỏ vốn ra và thấy được đồng vốn của họ thực sự an
toàn, dễ sinh lợi hơn những địa bàn, lãnh thổ khác nên môi trường đầu tư tốt sẽ thu
hút được nhiều vốn đầu tư.
Thứ ba, cải thiện môi trường đầu tư để thu hút đầu tư nhằm phát triển cơ sở hạ
tầng, thúc đẩy và chuyển giao khoa học - công nghệ. Hiện nay cơ sở hạ tầng ở các
nước đang phát triển còn nhiều bất cập, chưa đồng bộ, việc cải thiện môi trường đầu
tư để thu hút các dự án lớn mang tính khoa học - công nghệ cao là những sản phẩm
đem lại lợi ích kinh tế lớn, sử dụng ít quỹ đất và bảo vệ môi trường.
Thứ tư, do hội nhập kinh tế quốc tế sẽ có nhiều quốc gia, các công ty lớn di
chuyển vốn đầu tư sang các nước khác nhằm hạn chế rủi ro, thậm chí để đạt được
các mối quan hệ ngoại giao giữa các nước. Muốn thu hút được nhiều các nguồn vốn
này thì việc cải thiện môi trường đầu tư là một tất yếu.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




14
Thứ năm, do sự cạnh tranh giữa các quốc gia, vùng lãnh thổ về thu hút đầu
tư. Việc cạnh tranh quyết liệt này tất yếu dẫn tới việc các nước cần cải thiện môi
trường đầu tư để tạo ra một môi trường đầu tư thông thoáng, hấp dẫn hơn.
1.1.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới việc cải thiện môi trường đầu tư
Cải thiện môi trường đầu tư là sự tác động có chủ đích của con người vào
các yếu tố của môi trường nhằm làm cho các yếu tố này vận động gây ra tác động
tích cực đến quá trình và kết quả đầu tư. Muốn cải thiện được môi trường đầu tư
cần nắm được nội dung, bản chất và quy luật vận động của từng yếu tố thuộc môi
trường đầu tư, trên cơ sở đó triển khai các hoạt động cụ thể để cải biến môi trường.
Sự thuận lợi từ môi trường đầu tư sẽ hấp dẫn nguồn vốn đầu tư và nâng cao hiệu
quả của đầu tư vì các mục tiêu kinh doanh và phát triển kinh tế.Môi trường đầu tư
có được cải thiện hay không phụ thuộc vào việc nắm bắt các nhân tố ảnh hưởng tới

môi trường đầu tư sau:
a. Môi trường pháp lý:
Để thu hút đầu tư, trước hết hệ thống luật pháp đầu tư của nước sở tại phải
đảm bảo sự an toàn về vốn và cuộc sống cá nhân cho nhà đầu tư nếu hoạt động đầu
tư của họ không làm ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và môi trường cạnh tranh
lành mạnh... Thực tiễn cho thấy sự thất bại hay thành công trong việc hấp dẫn các
nhà đầu tư phụ thuộc rất nhiều vào hệ thống pháp luật. Tuy nhiên, tuỳ vào điều kiện
kinh tế, xã hội cụ thể của từng quốc gia mà hệ thống luật pháp của mỗi quốc gia có
sự hấp dẫn đầu tư khác nhau. Nếu hệ thống pháp luật của một quốc gia càng đồng
bộ, rõ ràng, chặt chẽ, không có sự chồng chéo, phù hợp với hệ thống luật pháp và
thông lệ quốc tế thì khả năng thu hút đầu tư của quốc gia, địa phương đó sẽ càng
cao và ngược lại.
Hoạt động trong cùng một môi trường có rất nhiều doanh nghiệp hay dự án
vận hành có cả các doanh nghiệp, dự án cùng hoạt động trong một ngành hoặc có
những dự án, doanh nghiệp có sản phẩm có thể thay thế cho nhau hoặc có những dự
án, doanh nghiệp sử dụng giống nhau một số yếu tố đầu vào. Bởi vậy, giữa các dự án
hay các doanh nghiệp trong quá trình hoạt động có thể xảy ra vấn đề tranh giành
khách hàng khi tiêu thụ sản phẩm hoặc tranh giành nhau những yếu tố đầu vào. Các
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




15
dự án, doanh nghiệp có thể thuộc các thành phần kinh tế khác nhau, có những doanh
nghiệp, dự án thuộc thành phần kinh tế Nhà nước hoặc có vốn góp của nhà nước, nên
trong quá trình hoạt động sẽ được hưởng những đặc ân và đặc quyền giúp họ luôn
chiến thắng trong cạnh tranh, sẽ không khuyến khích các doanh nghiệp thuộc các
thành phần kinh tế khác phát triển và làm hạn chế nguồn vốn đầu tư.
Vì vậy, môi trường pháp lý thuận lợi phải thể hiện được vai trò đảm bảo khả

năng thực thi của hệ thống pháp luật thông qua việc bảo vệ những quyền và lợi ích
hợp pháp của các pháp nhân đối với tài sản của họ. Trong bối cảnh sự tiến bộ của
khoa học kỹ thuật ngày càng gia tăng, giá trị tài sản của doanh nghiệp tăng lên nhanh
chóng đặc biệt là các tài sản vô hình do quá trình lao động trí óc tạo ra lại rất dễ bị
đánh cắp và vi phạm dưới sức ép cạnh tranh ở trên thị trường. Do đó, một vấn đề đặt
ra cho môi trường pháp lý là việc thực hiện bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với tài
sản của doanh nghiệp. Vì vậy, cần phải xây dựng Luật bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và
đưa ra các quy định, chế tài phù hợp để thực hiện quyền này của các doanh nghiệp.
Nhận thức được tầm quan trọng của hệ thống luật pháp trong việc hấp dẫn
đầu tư, nhiều nước trên thế giới đã liên tục thay đổi, bổ sung thêm các luật hướng
dẫn, văn bản hướng dẫn, đảm bảo quyền sở hữu trí tuệ cũng như tính minh bạch,
công khai của hệ thống luật pháp để hướng đến môi trường pháp lý thuận lợi cho
hoạt động đầu tư. Chính sự cải biến hệ thống luật pháp, chính sách của các quốc gia
trên thế giới hiện nay đang dần tiến đến các thông lệ chung và điều đó tạo ra điều
kiện hoạt động dễ dàng cho các nhà đầu tư ở mọi quốc gia trên thế giới. Hơn nữa,
việc cải thiện môi trường này còn mang tính chất cạnh tranh giữa các quốc gia trên
thế giới.
b. Thủ tục hành chính và hiệu quả quản lý nhà nước
Bộ máy chính quyền với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước cần xây dựng
và cải cách các thủ tục hành chính để hạn chế việc phát sinh các chi phí không
chính thức và tiết kiệm thời gian giao dịch cho doanh nghiệp. Bộ máy hành chính
hiệu quả không chỉ quyết định sự thành công trong hấp dẫn vốn đầu tư mà trong cả
vấn đề sử dụng nguồn vốn. Bộ máy gọn nhẹ, sáng suốt, các thủ tục hành chính và
những quy định pháp lý đơn giản, công khai và nhất quán, được thực hiện bởi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN