Tích hợp sản xuất, phân phối và tiêu thụ cần sa trong các tài khoản kinh tế quốc gia Canada – Những phát triển mới nhất trong tài khoản kinh tế Canada

THỐNG KÊ QUỐC TẾ VÀ HỘI NHẬP

57

TÍCH HỢP SẢN XUẤT, PHÂN PHỐI VÀ TIÊU THỤ CẦN SA
TRONG CÁC TÀI KHOẢN KINH TẾ QUỐC GIA CANADA
Những phát triển mới nhất trong tài khoản kinh tế Canada
Giới thiệu
Ngày 13 tháng 4 năm 2017, Chính phủ
Canada đã xây dựng luật tại Hạ viện để hợp
pháp hóa, điều chỉnh và hạn chế việc sử
dụng cần sa cho các mục đích phi y tế. Dự
thảo Luật C-45 đã được Quốc hội phê chuẩn
và được sự đồng ý của Hoàng gia vào ngày
01 tháng 6 năm 2018, có hiệu lực từ ngày 17
tháng 10 năm 2018.
Cơ quan Thống kê Canada (StatCan) chịu
trách nhiệm tổng hợp và phổ biến các chỉ số
kinh tế vĩ mô quan trọng của Canada như
Tổng sản phẩm trong nước (GDP), chi tiêu hộ
gia đình, đầu tư, xuất khẩu, nhập khẩu, thu
chi của chính phủ và sản lượng công nghiệp.
Khi tổng hợp các chỉ số này, StatCan tuân
theo các khuyến nghị về tài chính kinh tế vĩ
mô được nêu trong Hướng dẫn quốc tế về Hệ
thống tài khoản quốc gia 2008 (SNA 2008).
Điều này đảm bảo rằng số liệu thống kê về
hoạt động kinh tế của Canada phù hợp và có
thể so sánh với các ước tính được sản xuất ở
các quốc gia khác như Mỹ, có thước đo GDP
được tính toán bởi Cục Phân tích Kinh tế.

Công việc này tương tự như một kế toán
doanh nghiệp tuân theo Chuẩn báo cáo tài
chính quốc tế khi đưa ra các báo cáo tài
chính cho một doanh nghiệp.
SNA 2008 khuyến nghị các quốc gia bao
gồm cả hoạt động hợp pháp và bất hợp pháp
khi tính GDP. Trong 60 năm qua, StatCan đã

không thực hiện khuyến nghị này vì nhiều lý
do. Đầu tiên, do sự khác biệt trong việc đo
lường hoạt động bất hợp pháp, người ta đánh
giá rằng các biện pháp đáng tin cậy không thể
được phát triển và do đó, việc thêm hoạt
động bất hợp pháp có thể đã làm mất uy tín,
thay vì tăng cường đo lường GDP. Thứ hai,
các hoạt động kinh tế bất hợp pháp được coi
là nhỏ và ít ảnh hưởng đến chu kỳ kinh doanh
nên việc loại trừ chúng sẽ không ảnh hưởng
lớn đến sự hiểu biết về xu hướng kinh tế. Thứ
ba, Hoa Kỳ không đưa các hoạt động bất hợp
pháp trong ước tính GDP và do đó bằng cách
loại trừ chúng khỏi thước đo của Canada, cái
sau có thể so sánh với cái trước.
Với sự chấp thuận của Dự thảo Luật C45, góp phần đáng kể trong sản xuất và tiêu
thụ cần sa đang chuyển từ bất hợp pháp
sang thị trường hợp pháp. Hoạt động hợp
pháp này hiện tại là phạm vi để đưa vào các
ước tính của Canada về GDP giống như các
hoạt động kinh tế hợp pháp khác. Sự thay
đổi về địa vị pháp lý giúp StatCan dễ dàng

thu thập dữ liệu đáng tin cậy hơn để đo
lường quy mô của thị trường. Khi Chính phủ
đưa ý định hợp pháp hóa việc sử dụng cần sa
cho các mục đích phi y tế, các công ty bắt
đầu xin giấy phép và thiết lập các hoạt động
để sản xuất và phân phối cần sa. Đầu tư
đáng kể vào hoạt động nhà kính và nhà máy
chế biến đã được thực hiện. Cây trồng đã
được trồng và thu hoạch, hàng tồn kho đã

19



được tích lũy và mạng lưới phân phối đang
được thiết lập. Hoạt động này đã hợp pháp
và hiện tại đã được Canada đưa vào ước tính
GDP. Các công ty được ủy quyền bắt đầu bán
sản phẩm hợp pháp mới này, mặc dù được
quy định cho người tiêu dùng trong quý IV
năm 2018. Giá trị gia tăng liên quan đến việc
sản xuất các hàng hóa này trước quý IV và
bất kỳ hoạt động sản xuất, phân phối và bán
hàng hợp pháp mới thực hiện trong quý IV
đều được ước tính GDP của Canada.
Sự thay đổi cần sa phi y tế này từ tình
trạng bất hợp pháp sang tình trạng hợp pháp
có khả năng phá vỡ chuỗi thời gian trong ước
tính GDP của Canada. Để tránh sự phá vỡ
này, StatCan đã quyết định tích hợp cả sản

xuất cần sa hợp pháp và bất hợp pháp vào
các ước tính chính thức về GDP. Ngoài ra, cơ
quan này đã quyết định sửa đổi các ước tính
trước đây về GDP, bao gồm các ước tính về
sản xuất và tiêu thụ cần sa bất hợp pháp.
Những thay đổi này, cho cả giai đoạn hiện tại
và trước đó sẽ được thực hiện với việc công
bố ước tính GDP quý IV năm 2018.
Bài viết này giới thiệu cách các tài khoản
kinh tế quốc gia Canada sẽ được điều chỉnh
để kết hợp cả việc sản xuất và tiêu thụ bất
hợp pháp hiện nay và tiêu thụ cần sa phi y tế
trong khoảng những năm 1961.
Tích hợp cần sa vào tài khoản kinh
tế quốc gia
Năm trước, StatCan đã cập nhật hệ
thống thống kê để có thể đo lường các hoạt
động kinh tế và xã hội liên quan đến sản
xuất, phân phối và tiêu thụ cần sa. Công việc
này bao gồm phát triển các biện pháp sản
xuất cần sa bất hợp pháp, tổng giá trị gia
tăng và chi tiêu hộ gia đình từ cần sa. Những
dữ liệu này hiện cần được tích hợp vào các
biện pháp tài khoản kinh tế quốc gia chính
thức. Các tài khoản kinh tế quốc gia là một
20

hệ thống tích hợp các báo cáo kinh tế để đo
lường sản xuất, tạo thu nhập, phân phối thu
nhập, chi tiêu tài chính của hoạt động này

và tác động dẫn đến sự đa dạng. Thông tin
này được ghi lại trong các tài khoản sau: Tài
khoản sản xuất; Tạo tài khoản thu nhập;
Phân bổ tài khoản thu nhập chính; Phân
phối thứ cấp của tài khoản thu nhập; Sử
dụng tài khoản thu nhập khả dụng; Tài
khoản vốn; Tài khoản tài chính; Thay đổi
khác trong tài khoản tài sản; Tài khoản bảng
cân đối kế toán.
Các tài khoản này đều liên quan đến
nhau, dẫn đến hệ thống thuật ngữ. Mỗi tài
khoản cần được điều chỉnh để bao gồm hoạt
động cần sa cho cả giai đoạn trước khi hợp
pháp hóa và cho các giai đoạn tiếp theo sau
khi hợp pháp hóa.
Trước các ước tính có thể được tích hợp,
cần phải cập nhật các hệ thống phân loại
được sử dụng xây dựng các tài khoản này để
chúng phản ánh hoạt động cần sa bất hợp
pháp và hợp pháp.
Nhiều hệ thống phân loại của Canada
đang được điều chỉnh để tất cả các sản phẩm
từ cần sa, chẳng hạn như các sản phẩm để
bán lẻ và bán buôn và nông nghiệp1 . Trong
các tài khoản kinh tế quốc gia hàng tháng và
hàng quý, các hệ thống phân loại quan trọng
bị ảnh hưởng bởi việc bao gồm cần sa bất
hợp pháp, bao gồm hệ thống phân loại công
nghiệp, hệ thống phân loại chi tiêu tiêu dùng
hộ gia đình, phân loại thu thuế và hệ thống

phân loại thương mại quốc tế. Mặc dù trong
số này, về khái niệm đã bao gồm việc sản
xuất, tiêu thụ và phân phối cần sa, hoạt động
này hiện được nhóm tương tự như các sản
phẩm khác. StatCan đã mở rộng các phân
5

1

Trung tâm thống kê cần sa (13-610-X) liệt kê các
hệ thống phân loại liên quan đến cần sa được sử
dụng bởi StatCan.



loại này để bao gồm các cấp chi tiết liên
quan cụ thể đến cần sa hợp pháp và bất hợp
pháp. Bảng 1 cho thấy các cấp mới đã được
thêm vào để làm rõ hơn việc sản xuất, phân

phối và sử dụng cần sa trong các báo cáo
thống kê về các tài khoản kinh tế quốc gia
hàng tháng và hàng quý.

Bảng 1: Hệ thống phân loại tài khoản quốc gia thay đổi để bao gồm cần sa

Hệ thống phân loại
Mô tả
Hệ thống phân ngành Bắc Mỹ (NAICS)
111412

Cần sa được trồng phi pháp
111995
Cần sa được trồng mở rồng trong các cánh đồng
413410
Cần sa được bán buôn cho thương gia
453993
Cần sa được bán ở các cửa hàng
Hệ thống phân loại sản phẩm Bắc Mỹ (NAPCS)
11513
Các sản phẩm trồng trọt lẫn lộn khác
Phân loại xuất khẩu của Canada
Cây cần sa, thảo mộc và hạt, được sử dụng trong dược
1211.90.10
phẩm
1301.90.10
Nhựa hoặc dầu cần sa
1302.19.10
Dầu, chiết xuất và cồn cần sa
Thuế hải quan (nhập khẩu)
Cây cần sa, thảo mộc và hạt, được sử dụng trong dược
1211.90.90.50
phẩm
1301.90.00.10
Nhựa hoặc dầu cần sa
1302.19.00.10
Dầu, chiết xuất và cồn cần sa
2
Cán cân điều chỉnh thanh toán
• Xuất khẩu cần sa từ sản xuất bất hợp pháp (buôn lậu)
• Nhập khẩu cần sa từ sản xuất bất hợp pháp (buôn lậu)

2
• Chi tiêu hợp pháp từ các sản phẩm cần sa cho mục đích
Chi tiêu tiêu dùng trong gia đình
phi y tế
• Chi tiêu bất hợp pháp từ các sản phẩm cần sa cho mục
đích phi y tế
• Dược phẩm và các sản phẩm thuốc khác (không bao
gồm cần sa)
• Chi tiêu từ các sản phẩm cần sa cho mục đích y tế
• Chính phủ liên bang đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với
Thu thuế2
các sản phẩm cần sa
• Chính phủ thuộc tiểu bang và thuộc hạt (quận/huyện)
đánh thuế đối với các sản phẩm cần sa
Nguồn: Cơ quan Thống kê Canada
6

Việc phân ngành thể chế không thay đổi. Các lĩnh vực hiện được xác định trong các tài
khoản kinh tế quốc gia được thể hiện trong Bảng 2.
2

Một số trong các phân loại này là các tài khoản kinh tế quốc gia và không được chia ra rõ ràng trong các
bảng được công bố.
21



Bảng 2: Phân loại theo khu vực và đơn vị thể
chế của Canada

rằng không có việc sản xuất cần sa bất hợp
pháp trong các khu vực này của nền kinh tế.

Mã
S1
S11
S12
S13
S14
S15

Việc cơ quan hải quan thu giữ cần sa
được nhập lậu vào Canada là bằng chứng
cho thấy một số cần sa được tiêu thụ ở
Canada có nguồn gốc từ bên ngoài quốc gia.
Những hàng nhập khẩu này đại diện cho
phần cần sa bất hợp pháp được sản xuất bởi
khu vực ngoài lãnh thổ. Nguồn cung cần sa
bất hợp pháp còn lại bắt nguồn từ các hộ gia
đình và/hoặc các tập đoàn phi tài chính.

S2

Mô tả
Tổng nền kinh tế (trong nước)
Các tập đoàn phi tài chính
Các tập đoàn tài chính
Chính phủ
Hộ gia đình
Tổ chức phi lợi nhuận phục vụ hộ

gia đình
Khu vực ngoài nước
Nguồn: Cơ quan Thống kê Canada

Các giả định chính
Trong năm 2018, StatCan đã tổng hợp
các ước tính về việc sản xuất và tiêu thụ cần
sa, cả sản xuất hợp pháp và bất hợp pháp.
Những ước tính này đã được ghi lại trong
một sản phẩm gọi là tài khoản kinh tế cần sa.
Những thống kê này sẽ được tích hợp trong
các tài khoản kinh tế quốc gia với việc công
bố ước tính quý IV năm 2018.
Đối với mục đích tích hợp này, một số
giả định hoặc mô hình đã được phát triển.
Các mô hình được yêu cầu do thiếu dữ liệu
nguồn đáng tin cậy để tính toán các ước tính
chính xác của các hoạt động bất hợp pháp.
Giả định đầu tiên liên quan đến khu vực hoặc
các khu vực sản xuất cần sa bất hợp pháp.
SNA 2008 phân biệt năm khu vực trong nước
và một khu vực ngoài nước. Theo ghi nhận,
khu vực trong nước là các hộ gia đình (bao
gồm các doanh nghiệp chưa hợp nhất), các
tập đoàn tài chính, các tập đoàn phi tài
chính, chính phủ nói chung và các tổ chức
phi lợi nhuận phục vụ các hộ gia đình. Rất
khó có khả năng các tập đoàn tài chính,
chính phủ nói chung hoặc các tổ chức phi lợi
nhuận phục vụ các hộ gia đình tham gia vào

việc sản xuất cần sa bất hợp pháp ở bất kỳ
mức độ đáng kể nào. Theo đó, người ta cho

22

Các tài khoản kinh tế quốc gia định
nghĩa một tập đoàn phi tài chính là một thực
thể pháp lý hoặc xã hội, có sự tồn tại của
pháp luật hoặc xã hội độc lập với người đó
hoặc các thực thể khác, có thể sở hữu hoặc
kiểm soát nó (SNA 2008, đoạn 4.6). Nếu một
công ty như vậy sản xuất cần sa bất hợp
pháp, nó có thể sẽ che giấu hoạt động này
đằng sau các hoạt động kinh doanh hợp pháp
của nó. Trên thực tế, nó sẽ sử dụng các hoạt
động kinh doanh hợp pháp của mình để che
đậy các hoạt động bất hợp pháp của mình.
Ví dụ, giả sử rằng một doanh nghiệp
trong ngành trồng cà chua có nhà kính mà
nó sử dụng trồng cà chua để bán. Ngoài việc
trồng cà chua, doanh nghiệp còn sử dụng trái
phép một số không gian nhà kính để trồng
cần sa, che giấu chính quyền. Doanh nghiệp
sau đó bán cần sa và ghi lại các giao dịch là
doanh số bán cà chua. Nếu chúng ta cho
rằng hoạt động của loại hình chung này đang
diễn ra thì việc tích hợp cần sa vào tài khoản
kinh tế quốc gia là một sự phân bổ lại của
hoạt động đã được đo lường, được ghi lại
trong các báo cáo tài chính của công ty, hơn

là việc bổ sung sản xuất chưa được ghi nhận
vào tài khoản. Sản xuất đơn giản sẽ được
phân bổ lại từ ngành công nghiệp cà chua
sang ngành công nghiệp cần sa.



Trong khi hoạt động sản xuất cần sa của
công ty có thể đang diễn ra, việc thu thập
thông tin hoặc mô hình hóa là không khả thi.
Sản xuất bất hợp pháp không thể được phân
chia giữa khu vực hộ gia đình và khu vực
công ty phi tài chính. Các ngành công nghiệp
cụ thể trong lĩnh vực tập đoàn phi tài chính
đang che giấu việc sản xuất cần sa bất hợp
pháp (như, có thể hình dung, ngành công
nghiệp nhà kính, công nghiệp thuốc lá, công
nghiệp giặt khô và ngành bán lẻ ô tô đã qua
sử dụng chẳng hạn) có thể được xác định.
Ngay cả khi có thể, phần hoạt động của họ
liên quan đến việc sản xuất cần sa bất hợp
pháp không thể được định lượng. Theo đó,
với mục đích tích hợp cần sa vào tài khoản
kinh tế quốc gia, giả định được đưa ra là tất
cả sản xuất cần sa bất hợp pháp là do các
doanh nghiệp chưa hợp nhất trong khu vực
hộ gia đình.
Giả định đơn giản hóa này có ý nghĩa
quan trọng. Đầu tiên, do nhiều nhà sản xuất
hộ gia đình bất hợp pháp này có thể đang

điều hành các doanh nghiệp hoàn toàn
không được báo cáo bởi chính quyền, thay vì
che giấu các hoạt động của họ đằng sau các
hoạt động kinh doanh hợp pháp và được báo
cáo khác, họ cũng bị che giấu phần lớn khỏi
hệ thống thống kê. Hàm ý là giá trị gia tăng
của ngành công nghiệp hiện tại không được
ghi nhận này bị thiếu và phải được đưa vào
mức giá trị gia tăng hiện tại của Canada.
Nhóm giả định thứ hai liên quan đến
cách thức khu vực hộ gia đình sản xuất cần
sa, vì những gì cần thêm vào GDP là giá trị
của sản lượng đầu ra của ngành trừ giá trị
của các đầu vào mua được sử dụng để sản
xuất cần sa. Các hộ gia đình giả định đã sử
dụng ba loại đầu vào trung gian để sản xuất
cần sa: Tiền thuê (không gian để trồng cần
sa), các tiện ích (như nước và điện) và các
vật dụng gia đình linh tinh (như phân bón và

hàng hóa lâu bền, xây dựng các cấu trúc để
trồng cây). Người ta cũng cho rằng các hộ
gia đình này đã chi trả theo giá thị trường
cho các đầu vào này.
Những giả định này là các khối xây dựng
được sử dụng, thực hiện các tính toán cần
thiết để tích hợp sản xuất cần sa bất hợp
pháp vào tài khoản kinh tế quốc gia. Các quốc
gia đặt và đưa vào các ước tính trong tài
khoản kinh tế quốc gia được minh họa trong

một tập hợp các bảng. Chúng cho thấy các
ước tính tài khoản kinh tế quốc gia hiện có và
các điều chỉnh tổng thể cần thiết để tích hợp
các ước tính của cần sa bất hợp pháp.
Tích hợp cần sa vào tài khoản kinh
tế quốc gia: Tác động đến GDP theo
phương pháp sản xuất
GDP tính theo phương pháp sản xuất
(thường được gọi là tổng giá trị gia tăng)
được đo bằng cách lấy giá trị đầu ra của
một ngành hoặc khu vực nào đó và trừ đi
chi phí trung gian của nó. Giá trị ước tính
của cần sa sản xuất trong nước (cả hợp
pháp và bất hợp pháp) trong năm 2017 là
6,22 tỷ USD. Điều này có thể được chia nhỏ
giữa giá trị bán cho sử dụng y tế (0,51 tỷ đô
la)3 và giá trị được bán cho sử dụng phi y tế
(5,71 tỷ đô la). Người ta cho rằng trong năm
2017, tất cả việc sản xuất cần sa cho mục
đích y tế là sản xuất hợp pháp và tất cả việc
sản xuất cần sa cho mục đích phi y tế là sản
xuất bất hợp pháp.
7

0,51 tỷ đô la cần sa được sản xuất và
tiêu thụ cuối cùng cho mục đích y tế đã được
ghi nhận trong tài khoản Canada do việc sản
xuất này được thực hiện bởi các doanh
nghiệp hợp pháp từ đó StatCan và Bộ Y tế

3

Giá trị này bao gồm 30 triệu đô la sản xuất y tế
của tài khoản riêng, giả định là đo lường được
hoàn toàn.
23



Canada thu thập thông tin liên quan đến sản
xuất, đầu vào và đầu tư. Do đó, doanh thu
này không cần bổ sung vào tổng sản lượng
toàn nền kinh tế. Thay vào đó, sẽ có sự phân
bổ lại sản lượng từ ngành “các sản phẩm
nông nghiệp khác” sang ngành “trồng cần sa
phi pháp”.
5,71 tỷ đô la đầu ra còn lại thể hiện giá
trị hiện không được ghi nhận trong các tài
khoản kinh tế quốc gia. Sản lượng này được
phân chia giữa hai ngành: Ngành “trồng cần
sa phi pháp” và ngành “tiêu thụ cần sa”. Sản
lượng ước tính trước đây là 3,84 tỷ đô la
trong khi sản lượng ước tính của sau này là
1,87 tỷ đô la.
Để sản xuất 5,71 tỷ đô la tiền bán cần
sa bất hợp pháp, các ngành công nghiệp này

đòi hỏi lao động, vốn và đầu vào sản phẩm
trung gian. Với mục đích tích hợp cần sa bất
hợp pháp vào tài khoản kinh tế quốc gia,

StatCan cho rằng các nhà sản xuất cần sa
bất hợp pháp đã sử dụng bốn đầu vào trung
gian chính là: Tiền thuê (để trả tiền thuê
mặt bằng), nước, điện và nguyên vật liệu
như phân bón. Để có được ước tính giá trị
gia tăng, chi phí trung gian này phải được
trừ vào giá trị đầu ra. Trong năm 2017, chi
phí trung gian ngành “trồng cần sa phi pháp”
là 1,55 tỷ đô la trong khi ước tính chi phí
trung gian ngành “tiêu thụ cần sa” là 0,41 tỷ
đô la. Ước tính kết hợp của giá trị gia tăng là
3,75 tỷ đô la (đầu ra ít hơn chi phí trung
gian) là giá trị sẽ được thêm vào ước tính
GDP của Canada. Các tính toán được thể hiện
trong Bảng 3.

Bảng 3: Điều chỉnh tổng giá trị gia tăng do ngành công nghiệp cần sa bất hợp pháp

Năm

Đầu ra trong
ngành công
nghiệp cần sa
bất hợp pháp

Chi phí trung
gian trong
ngành công
nghiệp cần sa
bất hợp pháp

2017
2016
2015
2014
2013
2012

5,71
6,32
6,62
6,76
6,74
6,28

1,96
2,17
2,27
2,33
2,31
2,18

Tổng giá trị
gia tăng trong
ngành công
nghiệp cần sa
bất hợp pháp
Tỷ đô la
3,75
4,15

4,35
4,43
4,43
4,10

Ước tính
được công
bố trước
đây của
GDP

Ước tính
sửa đổi
GDP

2,138
2,024
1,986
1,990
1,898
1,823

2,141
2,028
1,990
1,995
1,902
1,827

Điều chỉnh

tỷ lệ phần
trăm trên
GDP
%
0,18
0,21
0,22
0,22
0,23
0,22

Nguồn: Cơ quan Thống kê Canada

Ngoài tài khoản sản xuất vừa bàn luận,
các yếu tố khác trong khung tài khoản kinh
tế quốc gia cũng cần được điều chỉnh để ghi
lại thu nhập từ tài khoản sản xuất này cũng
như chi tiêu đối với tài khoản sản xuất này.
Tích hợp cần sa vào tài khoản kinh
tế quốc gia: Tác động đến GDP dựa trên
phương pháp thu nhập

24

Khi hàng hóa được sản xuất, thu nhập
chảy vào các yếu tố sản xuất. Trong khuôn
khổ tài khoản kinh tế quốc gia, thu nhập có
thể chảy vào lao động và vốn hoặc có thể bị
chính phủ thu thông qua đánh thuế vào sản
xuất. Phần thu nhập tích lũy cho đầu vào lao

động được gọi là “tiền bồi thường của người
lao động”. Phần tích lũy cho đầu vào vốn
được gọi là tổng thặng dư hoạt động. Phần



thu của chính phủ được gọi là các loại thuế
khác đối với sản xuất.
Khi không thể phân biệt giữa thu nhập
tích lũy cho lao động và thu nhập tích lũy vào
vốn, cả hai được ghi lại trong một loại thu
nhập tổng hợp có tên là “thu nhập hỗn hợp”.
Ước tính thu nhập hỗn hợp thường được tìm
thấy trong khu vực hộ gia đình (doanh nghiệp
chưa hợp nhất), nơi rất khó phân chia thu
nhập giữa phần tích lũy cho đầu vào lao động
hộ gia đình và phần tích lũy cho đầu vào vốn.

Vì người ta cho rằng tất cả cần sa bất
hợp pháp ở Canada được sản xuất bởi khu
vực hộ gia đình, tất cả thu nhập chảy vào
khu vực này được phân loại là thu nhập hỗn
hợp. Tương tự như vậy, vì hoạt động này bị
ẩn khỏi các cơ quan chức năng nên không có
thuế khác đối với sản xuất. Điều này có nghĩa
là toàn bộ giá trị gia tăng từ quá trình sản
xuất là thu nhập hỗn hợp.
Các điều chỉnh đối với GDP dựa trên
phương pháp thu nhập từ cần sa bất hợp
pháp được thể hiện trong Bảng 4.

Bảng 4: Điều chỉnh GDP dựa trên phương pháp thu nhập từ ngành cần sa bất hợp pháp

Tổng thu nhập
hỗn hợp trong
Năm
sản xuất cần sa
bất hợp pháp
2017
2016
2015
2014
2013
2012

3,75
4,15
4,35
4,43
4,43
4,10

Ước tính được
công bố trước
đây của tổng
thu nhập hỗn
hợp

Ước tính điều
Ước tính

chỉnh của tổng thu được công
nhập hỗn hợp bao
bố trước
gồm cả sản xuất
đây của
cần sa
GDP
Tỷ đô la
250,57
254,32
2,138
240,32
244,47
2,024
230,76
235,11
1,986
222,46
226,89
1,990
216,36
220,79
1,898
209,19
213,29
1,823
Nguồn: Cơ quan Thống kê Canada

Tích hợp cần sa vào tài khoản kinh
tế quốc gia: Tác động đến GDP dựa trên

phương pháp tiêu dùng
Năm 2017, ước tính các hộ gia đình
Canada đã chi 5,53 tỷ đô la cho cần sa.
Ngoài ra, người ta ước tính rằng Canada đã
xuất khẩu 1,09 tỷ đô la cần sa bất hợp pháp
cho phần còn lại của thế giới và nhập khẩu
0,32 tỷ đô la cần sa bất hợp pháp từ phần
còn lại của thế giới. Để kết hợp đầy đủ cần
sa bất hợp pháp vào tài khoản kinh tế quốc
gia, các thành phần của GDP dựa trên
phương pháp tiêu dùng như chi tiêu tiêu
dùng cuối cùng của hộ gia đình, xuất khẩu và
nhập khẩu phải được điều chỉnh.

Ước
tính
sửa
đổi
GDP
2,141
2,028
1,990
1,995
1,902
1,827

Điều
chỉnh tỷ
lệ phần
trăm trên

GDP
%
0,18
0,21
0,22
0,22
0,23
0,22

Việc điều chỉnh chi tiêu hộ gia đình
không đơn giản. Nó không chỉ đơn giản liên
quan đến việc thêm 5,53 tỷ đô la vào danh
mục chi tiêu cần sa mới. Đầu tiên, một phần
chi tiêu cần sa đã hợp pháp trong vài năm và
những khoản chi này đã được đưa vào tài
khoản. Chi tiêu hợp pháp cho cần sa cho sử
dụng trong y tế hiện đang được ghi nhận
trong danh mục chi tiêu “các sản phẩm dược
phẩm và các sản phẩm dược phẩm khác
(không bao gồm cần sa)” (xem Bảng 1). Giá
trị ước tính của chi tiêu tiêu dùng cuối cùng
của hộ gia đình đối với cần sa cho sử dụng y
tế trong năm 2017 là 0,59 tỷ đô la. Do đó,
điều chỉnh đầu tiên là chuyển chi tiêu từ
danh mục “sản phẩm dược phẩm và các sản
25



phẩm dược phẩm khác (trừ cần sa)” sang

loại chi tiêu mới “chi tiêu cho các sản phẩm
cần sa sử dụng cho y tế”.
Giá trị ước tính của chi tiêu Canada cho
cần sa bất hợp pháp trong năm 2017 là 4,94
tỷ đô la. Điều này sẽ được thêm vào một
danh mục chi tiêu mới, “chi tiêu bất hợp
pháp trên các sản phẩm cần sa cho sử dụng
phi y tế”.
Các điều chỉnh tiếp theo liên quan đến
chi tiêu hộ gia đình cho tiền thuê mướn,
nước, điện và phân bón… trong các quy trình
sản xuất cần sa bất hợp pháp. Người ta cho
rằng những hộ gia đình này không ăn cắp
các hàng hóa này mà chỉ trả theo giá thị
trường. Điều này có nghĩa là những khoản
chi này hiện được ghi nhận trong tài khoản
kinh tế quốc gia nhưng được phân bổ không
chính xác vào chi tiêu tiêu dùng cuối cùng

của hộ gia đình. Các hộ gia đình đã không sử
dụng các sản phẩm bổ sung cho tiêu dùng hộ
gia đình như hiện tại được giả định, mà là sử
dụng chúng làm đầu vào trung gian trong
sản xuất cần sa bất hợp pháp. Theo đó, các
khoản chi này phải được loại bỏ khỏi chi tiêu
tiêu dùng cuối cùng của hộ gia đình và được
thay vào đó là tiêu dùng trung gian trong tài
khoản sản xuất.
Cuối cùng, như đã lưu ý trước đó, một
số cần sa được các hộ gia đình tiêu thụ được

nhập khẩu bất hợp pháp từ nước ngoài và
một số sản xuất tại Canada được xuất khẩu
ra nước ngoài. Do đó, điều chỉnh là cần thiết
với nhập khẩu và xuất khẩu hàng hóa.
Các điều chỉnh đối với GDP dựa trên
phương pháp tiêu dùng từ cần sa bất hợp
pháp được trình bày trong Bảng 5.

Bảng 5: Điều chỉnh GDP dựa trên phương pháp tiêu dùng từ ngành cần sa bất hợp pháp

Chi tiêu Chi tiêu
hộ gia
hộ gia
đình cho đình cho
Năm
sử dụng sử dụng
cần sa
cần sa
trong y tế phi y tế
2017
2016
2015
2014
2013
2012

0
0
0
0

0
0

4,94
5,46
5,72
5,84
5,83
5,51

Cho thuê,
cung cấp
nước, điện và
phân bón liên
quan đến sản
xuất cần sa

Nhập Xuất
khẩu khẩu
cần sa cần sa
bất
bất
hợp
hợp
pháp pháp

Tỷ đô la
-1,96
-0,32
1,09

3,75
-2,17
-0,35
1,21
4,15
-2,27
-0,37
1,27
4,35
-2,33
-0,38
1,30
4,43
-2,31
-0,38
1,29
4,43
-2,18
-0,36
1,13
4,10
Nguồn: Cơ quan Thống kê Canada

Điều chỉnh GDP trong quá khứ
Các phần trước giải thích các điều chỉnh
hàng năm sẽ được thực hiện cho các ước
tính GDP của Canada do kết quả của việc sản
xuất và tiêu thụ cần sa bất hợp pháp trước
đây không được ghi nhận. Hầu hết người
dùng dựa vào các tài khoản kinh tế quốc gia

26

Tổng giá trị
gia tăng
trong ngành
công nghiệp
cần sa bất
hợp pháp

Ước tính
được
công bố
trước đây
của GDP

Ước
tính
sửa
đổi
GDP

2,138
2,024
1,986
1,990
1,898
1,823

2,141
2,028

1,990
1,995
1,902
1,827

Điều
chỉnh
tỷ lệ
phần
trăm
trên
GDP
%
0,18
0,21
0,22
0,22
0,23
0,22

để theo dõi xu hướng. Nhu cầu về chuỗi thời
gian nhất quán có nghĩa là StatCan sẽ áp
dụng các thay đổi được ghi chú trong các
phần trước vào toàn bộ tài khoản kinh tế
quốc gia hàng quý để tránh phá vỡ thống
kê. Điều này liên quan đến việc phát triển
các ước tính hàng tháng và hàng quý cần




thiết để thực hiện các điều chỉnh này theo thời gian.
Biểu đồ 1 cho thấy Canada ước tính danh nghĩa GDP như
hiện được công bố và loạt điều chỉnh cho thông tin mới nhất
được ghi trong tài khoản kinh tế cần sa. Rõ ràng, việc tích hợp
cần sa vào tài khoản dẫn đến sự thay đổi mức độ nhẹ trong
GDP và không có tác động đáng kể đến xu hướng và tốc độ
tăng trưởng chung.
Việc sửa đổi tốc độ tăng trưởng GDP năm 2017 sẽ không
được nhìn thấy ở bất kỳ mức độ công bố nào về tốc độ tăng
trưởng. Mặc dù thị trường cần sa ở Canada rất quan trọng và
tổng chi tiêu cho cần sa nằm trong khoảng 5-6 tỷ đô la, nhưng
phần lớn hoạt động này đã được ghi lại trong các tài khoản kinh
tế quốc gia, mặc dù được phân loại khác nhau.
Biểu đồ 1: Sự khác biệt về tốc độ tăng trưởng GDP

Đơn vị tính: %

Nguồn: Cơ quan Thống kê Canada

GDP quý IV năm 2018
Việc điều chỉnh trong quá khứ để bao gồm sản xuất và tiêu
thụ cần sa bất hợp pháp trong các tài khoản kinh tế quốc gia sẽ
được thực hiện với việc công bố các ước tính cho quý IV năm
2018. Do đó, sẽ không có sự phá vỡ thống kê trong quý IV khi
cần sa trở thành hợp pháp cho mục đích phi y tế. Tuy nhiên, có
thể có sự gia tăng trong tiêu dùng hộ gia đình do người tiêu
dùng mới của sản phẩm bị lôi kéo vào thị trường, bù lại ở một
mức độ nào đó mức tiêu thụ thấp hơn các sản phẩm khác. Hơn
nữa, trong khi tổng lượng tiêu thụ cần sa có thể cao hơn, phần
lớn sản xuất và đầu tư liên quan đã diễn ra trong các quý trước

khi các nhà sản xuất cần sa chuẩn bị hợp pháp hóa bằng cách
xây dựng nhà máy và tích lũy hàng tồn kho. Nếu hàng tồn kho

được giảm xuống trong
quý IV, điều này sẽ có xu
hướng bù đắp cho việc
tăng mức tiêu thụ. Vì vậy,
GDP quý IV có thể nhỏ và
không đáng chú ý trong
các ước tính, mặc dù điều
này vẫn còn được xác
định.
Kết luận
Mục đích của bài viết
này là giúp người dùng các
tài khoản kinh tế vĩ mô của
Canada hiểu các điều chỉnh
tài khoản sẽ được thực
hiện theo ước tính trong
quý IV để tích hợp việc sản
xuất, phân phối và tiêu thụ
cần sa bất hợp pháp.
Trong khi một số điều
chỉnh sẽ được thực hiện,
việc mở rộng ranh giới sản
xuất để bao gồm sản xuất
cần sa bất hợp pháp sẽ
dẫn đến sự thay đổi tối
thiểu trong GDP mà không
có sự thay đổi nguyên liệu

trong tăng trưởng.

Đỗ Ngát (lược dịch)
Nguồn: “Integrating
the production, distribution
and
consumption
of
cannabis in the Canadian
national
economic
accounts”,

.ca/n1/en/pub/13-605x/2018001/article/54969eng.pdf?st=YPuAImXY

27