Thực trạng nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên trung học phổ thông hiện nay trước yêu cầu đổi mới giáo dục

HNUE JOURNAL OF SCIENCE
DOI: 10.18173/2354-1075.2019-0028
Educational Sciences, 2019, Volume 64, Issue 2A, pp. 107-116
This paper is available online at

THỰC TRẠNG NHU CẦU BỒI DƯỠNG CỦA GIÁO VIÊN TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG HIỆN NAYTRƯỚC YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

Trần Thị Tuyết Mai
Viện Nghiên cứu Sư phạm, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Tóm tắt. Bài viết đề cập đến thực trạng nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên Trung học
phổ thông (THPT): mức độ cần thiết của việc bồi dưỡng, các nội dung cần bồi
dưỡng, thời điểm, thời gian bồi dưỡng, địa điểm, hình thức và cách thức tổ chức bồi
dưỡng cho giáo viên THPT trước yêu cầu đổi mới giáo dục.
Từ khóa: Nhu cầu, bồi dưỡng, nhu cầu bồi dưỡng, bồi dưỡng giáo viên, giáo viên
Trung học phổ thông.

1.

Mở đầu

Trên thế giới, bồi dưỡng giáo viên luôn được xác định là một vấn đề rất cần thiết.
Bồi dưỡng giáo viên được coi là một công cụ hữu hiệu trong việc thực thi các cuộc cải
cách giáo dục vì giáo viên chính là người hiện thực hóa các chính sách đổi mới ở tầng cơ
sở [8]. Nhiệm vụ chính của các đợt bồi dưỡng giáo viên là việc cập nhật kiến thức
phương pháp giảng dạy cho giáo viên giúp họ làm quen với những yêu cầu mới của các
đợt cải cách. Darling - Hanmond, McLaughlin (1995) và Barnett (2002) [5, 3] cho rằng:
đa phần các cuộc cải cách giáo dục đều phải trông chờ vào sự thay đổi từ phía giáo viên
trong việc tiến hành giảng dạy, định vị lại vị trí của họ trong việc lên lớp, dạy theo cách
mới - thông thường là theo cách mà trước giờ họ chưa được trải nghiệm. Bên cạnh sự kì
vọng, các cuộc cải cách giáo dục cũng mang tới sức ép cho người thầy, buộc họ phải thay

đổi để thích ứng với hoàn mới: họ phải dạy học theo bộ giáo trình mới hay dạy học dựa
trên phương tiện hỗ trợ mới. Richards và Farrell (2005) [7] cho rằng, tất cả những sự thay
đổi đều dẫn tới nhu cầu của việc bồi dưỡng cần được tiến hành thường xuyên đối với đội
ngũ giáo viên. Đa phần các nhà làm chính sách đều hiểu rằng, đó chính là một cách hữu
hiệu để giúp người thầy thay đổi, trưởng thành và thích nghi với những đòi hỏi của thời
kì mới [4, 6].
Ở Việt Nam, do yêu cầu đạt chuẩn nghề nghiệp giáo viên các cấp cũng như thi nâng
ngạch, nâng hạng làm cho nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên ngày càng cao. Đặc biệt, với
việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông đang đặt ra những yêu cầu bức thiết để nâng
cao năng lực nghề nghiệp cho giáo viên. Từ đó, các nghiên cứu về nhu cầu bồi dưỡng của
Ngày nhận bài: 1/2/2019. Ngày sửa bài: 19/2/2019. Ngày nhận đăng: 2/3/2019.
Tác giả liên hệ: Trần Thị Tuyết Mai. Địa chỉ e-mail:
107


Trần Thị Tuyết Mai

giáo viên được quan tâm hơn rất nhiều. Năm 2010, tác giả Đào Thị Oanh đã có nghiên
cứu về Nhu cầu của giáo viên trẻ đối với nội dung rèn luyện nghiệp vụ sư phạm. Tác giả
đã chỉ rõ những điểm yếu và còn thiếu trong kĩ năng nghề nghiệp của giáo viên trẻ, từ đó
đánh giá nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên trẻ để nâng cao năng lực nghề nghiệp cho họ
[2]. Năm 2017, trong khuôn khổ của Chương trình ETEP, tác giả Hoàng Thị Kim Huệ đã
nghiên cứu nhiệm vụ: “Xây dựng bộ công cụ, đề xuất phương án khảo sát đánh giá năng
lực và nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên phổ thông theo chuẩn nghề nghiệp” [1]. Kết quả
đã xây dựng được một bộ công cụ để đánh giá năng lực và nhu cầu bồi dưỡng của giáo
viên, cán bộ quản lí các cơ sở giáo dục phổ thông. Thông qua khảo sát ban đầu cho thấy,
nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên và cán bộ quản lí trường phổ thông hiện nay hết sức đa
dạng, phong phú, song hầu hết những nhu cầu đó đều gắn với chuẩn giáo viên hiện nay.
Trong những năm qua, chương trình bồi dưỡng đã giúp giáo viên được cập nhật kiến
thức và các phương pháp mới để vận dụng vào thực tế dạy học. Tuy nhiên, việc bồi dưỡng

còn phụ thuộc vào kế hoạch của Sở Giáo dục và đào tạo hoặc Bộ Giáo dục và đào tạo,
chưa xuất phát từ nhu cầu của chính giáo viên. Do đó, cần phải đổi mới nội dung và hình
thức, cách thức bồi dưỡng để việc bồi dưỡng và nâng cao năng lực nghề nghiệp cho giáo
viên trở thành nhu cầu học tập thường xuyên. Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu về
nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên THPT. Kết quả nghiên cứu thực trạng nhu cầu nhu cầu
bồi dưỡng của giáo viên THPT thể hiện qua nội dung của bài viết dưới đây.

2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Tổ chức nghiên cứu
Chúng tôi đã tiến hành khảo sát trên 167 giáo viên thuộc 14 trường THPT của 13 tỉnh
trong cả nước (An Giang, Bắc Giang, Cà Mau, Đà Nẵng, Điện Biên, Gia Lai, Hà Nội, Hải
Phòng, Hòa Bình, Thành phố Hồ Chí Minh, Ninh Bình, Phú Yên, Thanh Hóa). Chúng tôi
sử dụng phối kết hợp các phương pháp sau: phương pháp nghiên cứu lí luận; phương
pháp nghiên cứu thực tiễn (phương pháp tổng kết kinh nghiệm, phương pháp điều tra
bằng phiếu hỏi, phương pháp phỏng vấn, phương pháp chuyên gia), phương pháp xử lí số
liệu bằng Toán thống kê (sử dụng phần mềm spss) để nghiên cứu về nhu cầu bồi dưỡng ở
giáo viên THPT hiện nay. Trong đó, hai phương pháp chính được chúng tôi sử dụng là
phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi và phương pháp phỏng vấn. Với phương pháp điều
tra bằng phiếu hỏi chúng tôi đã xây dựng bộ công cụ gồm các câu hỏi với các nội dung
khác nhau cho giáo viên lựa chọn và đánh giá: mức độ cần thiết của việc bồi dưỡng, các
nội dung cần bồi dưỡng, thời điểm, thời gian bồi dưỡng, địa điểm, hình thức và cách thức
tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên. Đồng thời, với việc thiết kế các câu hỏi phỏng vấn sâu
dành cho giáo viên giúp chúng tôi thu thập được nguồn thông tin phong phú, chính xác,
toàn diện hơn về các nội dung của đề tài.

2.2. Thực trạng nhu cầu bồi dưỡng cho giáo viên Trung học phổ thông hiện nay
Trước tiên, chúng tôi tìm hiểu ý kiến đánh giá của giáo viên về mức độ cần thiết của
việc bồi dưỡng. Kết quả thể hiện thông qua Bảng 1 dưới đây.
Như vậy, đa số giáo viên đánh giá việc bồi dưỡng giáo viên ở mức độ "Cần thiết", và
"Rất cần thiết". Qua phỏng vấn chúng tôi thu được ý kiến đánh giá khá phong phú.

108


Thực trạng nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên trung học phổ thông hiện naytrước yêu cầu đổi mới…

Bảng 1. Đánh giá của giáo viên trung học phổ thông
về mức độ cần thiết của việc bồi dưỡng
TT

Các mức độ

SL

%

1

Không cần thiết

14

8,4

2

Cần thiết

111

66,5

3

Rất cần thiết

42

25,1

Theo cô N.T.T chia sẻ: "Bản thân tôi nhận thấy rằng việc bồi dưỡng là vô cùng cần
thiết đối với giáo viên nhất là để đáp ứng bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay". Hay theo
cô T.M.P chia sẻ: "Bất cứ với giáo viên nào, dù nhiều kinh nghiệm hay trẻ tuổi việc bồi
dưỡng là rất có ích đối với họ". Tuy nhiên, vẫn có giáo viên cho rằng việc bồi dưỡng là
"Không cần thiết" (chỉ chiếm 8,4%).
Theo kết quả trên, chúng tôi nhận định rằng giáo viên THPT có nhu cầu cao đối với
việc bồi dưỡng. Điều đó là do giáo viên nhận thức rõ được ý nghĩa, tầm quan trọng của
việc bồi dưỡng đối với việc nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn của bản thân. Tuy
nhiên cũng có một số ít giáo viên cho rằng không cần thiết bởi họ cảm thấy tự bản thân có
thể trau dồi, học hỏi qua nhiều kênh khác nhau, việc bồi dưỡng có thể làm ảnh hưởng đến
quỹ thời gian hay gây đảo lộn một số công việc cá nhân khác...vv.
Bên cạnh đó, để đánh giá và xác định rõ nhu cầu của giáo viên THPT về các nội dung
cần bồi dưỡng, chúng tôi đã đưa ra 4 mảng nội dung chính: kiến thức chuyên môn; kĩ
năng sư phạm, giá trị đạo đức nghề nghiệp và kĩ năng phát triển năng lực nghề nghiệp.
Trong đó là những năng lực/kĩ năng cụ thể. Dựa trên việc tự đánh giá nhu cầu của bản
thân mỗi giáo viên, chúng tôi thu được kết quả sau:
Bảng 2. Nhu cầu của giáo viên trung học phổ thông về các nội dung bồi dưỡng
Các mức độ nhu cầu (%)

TT

Những nội dung cần bồi dưỡng

Không
Có
có
nhu
nhu
cầu
cầu

Còn lưỡng
lự/phân vân
khi xác
định nhu
cầu

A

Về kiến thức chuyên môn (bộ môn giảng dạy)

3.1

Các kiến thức chuyên sâu của bộ môn

5,4

76,0

18,6

3.2

Các kiến thức liên ngành liên quan đến bộ môn
giảng dạy

7,8

85,0

7,2

B

Về nghiệp vụ sư phạm (các kĩ năng dạy học,
giáo dục, quản lí lớp học,… theo yêu cầu đổi
mới GD)

3.3

Phát triển chương trình nhà trường, chương trình
môn học.

22,2

70,7

7,2

3.4

Thiết kế kế hoạch dạy học, giáo dục phù hợp với

18,0

76,0

6,0
109


Trần Thị Tuyết Mai

chương trình nhà trường, chương trình môn học.
3.5

Lựa chọn SGK, tài liệu học tập phù hợp với đối
tượng HS và vùng miền.

13,8

81,4

4,8

3.6

Thiết kế và tổ chức DH học theo định hướng phát
triển năng lực cho HS

4,2

91,6

4,2

3.7

Thiết kế và tổ chức DH theo chủ đề tích hợp liên
môn

4,2

84,4

11,4

3.8

Thiết kế và tổ chức DH phân hóa phù hợp với các
đối tượng HS

4,2

94,0

1,8

3.9

Thiết kế và tổ chức các hoạt động trải nghiệm

trong DH-GD cho HS

5,4

87,3

7,2

3.10

Thiết kế và tổ chức các hoạt động GD hướng
nghiệp để định hướng nghề nghiệp cho HS.

11,0

82,9

6,1

3.11

Thiết kế và tổ chức các hoạt động tự học, tự nghiên
cứu cho HS

11,4

83,1

5,4

3.12

Thiết kế và tổ chức các hoạt động Giáo dục kĩ
năng sống cho HS

11,5

82,4

6,1

3.13

Thiết kế và tổ chức các hoạt động kiểm tra, đánh
giá năng lực của HS

9,6

86,1

4,2

3.14

Đổi mới và vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo
các phương pháp, hình thức, kĩ thuật dạy học theo
hướng hiện đại, phát huy tính tích cực, chủ động
của HS.

8,5

89,0

2,4

3.15
.

Hướng dẫn HS vận dụng kiến thức, kĩ năng vào
giải quyết vấn đề của thực tiễn

6,7

87,8

5,5

3.16

Xây dựng các tình huống và các ví dụ minh họa
phù hợp với đặc điểm văn hóa, phong tục, tập
quán của địa phương

13,9

80,6

5,5

Nâng cao kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin và

một số phần mềm tin học để nâng cao chất lượng
dạy học-giáo dục (Microsoft Power Point, Violet,
Moviemaker, Imindmap, …)

16,9

79,5

3,6

3.18

Thiết kế, sử dụng các đồ dùng dạy học/phương tiện dạy
học một cách có hiệu quả

16,9

79,5

3,6

3.19

Xây dựng môi trường học tập dân chủ, cởi mở,
thân thiện, hợp tác, phát huy tính tích cực, tự giác
của HS trong học tập

15,7

81,9

2,4

Quản lí lớp học bằng các biện pháp giáo dục kỉ
luật tích cực

10,2

83,7

6,0

3.17

3.20
110


Thực trạng nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên trung học phổ thông hiện naytrước yêu cầu đổi mới…

3.21

Xử lí các tình huống vi phạm đạo đức và giáo dục
HS cá biệt

13,9

82,5

3,6

3.22

Nâng cao kiến thức về sự phát triển tâm sinh lí,
nhận thức và hoạt động học tập của HS THPT

19,9

74,1

6,0

3.23

Tham vấn và hỗ trợ tâm lí học đường đối với HS
THPT

21,7

70,5

7,8

3.24

Kĩ năng tư vấn cho HS lựa chọn những môn học/
lĩnh vưc học tập phù hợp với từng đối tượng.

15,7

80,1

4,2

C

Về các giá trị, đạo đức nghề nghiệp trong bối
cảnh đổi mới.

3.25

Nâng cao vị thế, giá trị trách nhiệm và lương tâm
nghề nghiệp GV

19,8

76,6

3,6

3.26

Kĩ năng ứng xử với HS và đồng nghiệp ( yêu
thương, tôn trọng, công bằng, bình đẳng,hợp tác,
thân thiện …)

27,5

68,3

4,2

D

Về phát triển năng lực nghề nghiệp

3.27

Bồi dưỡng và nâng cao kĩ năng nghiên cứu khoa
học giáo dục

9,0

79,0

12,0

3.28

Nâng cao kĩ năng khai thác và sử dụng hiệu quả
những
thông
tin
từ
các
website
(truonghocketnoi.edu.vn,
elearning.moet.vn,
vista.gov.vn...) để tự học, tự nghiên cứu và hỗ trợ
hoạt động chuyên môn

16,8

74,9

8,4

3.29

Tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học

9,0

82,6

8,4

3.30

Kĩ năng chuyển giao kinh nghiệm DH-GD cho
đồng nghiệp và tổ bộ môn

22,2

68,3

9,6

3.31

Bồi dưỡng các kĩ năng mềm để hỗ trợ phát triển
nghề nghiệp ( KN giao tiếp sư phạm, KN quản lí
bản thân và kiểm soát cảm xúc, KN thuyết
phục,KN hợp tác, KN thích ứng, hòa nhập với
môi trường GD, ….)

24,1

69,3

6,6

Kết quả khảo sát ở Bảng 2 cho thấy:
Nhu cầu bồi dưỡng về kiến thức chuyên môn (bộ môn giảng dạy): giáo viên có nhu
cầu được bồi dưỡng các kiến thức chuyên sâu của bộ môn và nhu cầu bồi dưỡng các kiến
thức liên ngành liên quan đến bộ môn giảng dạy. Điều này cho thấy, bản thân giáo viên đã
và đang rất cần những kiến thức chuyên sâu của bộ môn để phục vụ cho việc dạy học
phân hóa, đặc biệt là những kiến thức liên ngành để giảng dạy tích hợp, liên môn đáp ứng
yêu cầu của chương trình mới hiện nay. Cô N.T.T chia sẻ: "Đối với tôi những kiến thức
111


Trần Thị Tuyết Mai

chuyên sâu về bộ môn luôn cần cập nhật và bổ sung hơn nữa để làm sao có thể xây dựng
được kế hoạch dạy học một cách tốt nhất".
Nhu cầu bồi dưỡng về nghiệp vụ sư phạm (các kĩ năng dạy học, giáo dục, quản lí lớp
học theo yêu cầu đổi mới giáo dục): Tuy nhu cầu ở mỗi nội dung cần bồi dưỡng có sự
khác biệt nhau, nhưng mức độ nhu cầu cần được bồi dưỡng của giáo viên ở các nội dung

cụ thể là rất cao. Trong đó, các nội dung giáo viên có nhu cầu cần bồi dưỡng cao nhất là:
Thiết kế và tổ chức dạy học phân hóa phù hợp với các đối tượng học sinh; Thiết kế và tổ
chức dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh. Qua kết quả trên, chúng
tôi thấy rằng, các kĩ năng về nghiệp vụ sư phạm được giáo viên THPT hết sức chú trọng.
Giáo viên có nhu cầu bồi dưỡng những kĩ năng này để giúp cho họ thực hiện tốt hoạt
động giảng dạy của mình. Bởi đây là những kĩ năng giáo viên sử dụng xuyên suốt trong
quá trình dạy học trên lớp. Cô N.V.A chia sẻ: "Các nội dung bồi dưỡng về kĩ năng nghiệp
vụ sư phạm lúc nào cũng rất quan trọng với riêng tôi và các giáo viên khác. Có kiến thức
chuyên môn chưa đủ mà phải thành thục các kĩ năng nghiệp vụ để đảm bảo hoạt động
dạy hiệu quả nhất".
Với các nội dung cần bồi dưỡng khác như: Phát triển chương trình nhà trường,
chương trình môn học; Thiết kế, sử dụng các đồ dùng dạy học/phương tiện dạy học một cách có
hiệu quả; Nâng cao kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin và một số phần mềm tin học để
nâng cao chất lượng dạy học - giáo dục (Microsoft Power Point, Violet, Moviemaker,
Imindmap, vv… giáo viên cũng có nhu cầu khá cao. Như vậy, giáo viên có nhu cầu khá
cao với những nội dung này bởi đây là những yếu tố quan trọng mà giáo viên có thể vận
dụng để nâng cao hiệu quả giảng dạy, nhất là trong thời đại sự bùng nổ về công nghệ
thông tin đang diễn ra rất mạnh mẽ.
Để biết được giáo viên có mong muốn, nhu cầu ra sao về thời điểm bồi dưỡng, chúng
tôi đưa ra 3 thời điểm chính cho họ lựa chọn. Kết quả khảo sát thu được như sau:
Bảng 3. Nhu cầu của giáo viên trung học phổ thông
về các thời điểm tổ chức bồi dưỡng
TT

Các thời điểm tổ chức bồi dưỡng

SL

%

1

Kì nghỉ hè

83

49,7

2

Cuối học kì I, đầu học kì II

14

8,4

3

Một vài tuần đầu của năm học mới

58

34,7

4

Thời gian khác

14

8,4

Thời điểm giáo viên có nhu cầu được bồi dưỡng cao nhất là vào "Kì nghỉ hè". Theo
chúng tôi, đa số giáo viên có sự lựa chọn như trên bởi vì kì nghỉ là thời điểm mà họ có
nhiều thời gian rỗi nên sẽ thích hợp nhất để tham gia bồi dưỡng. Còn nếu việc bồi dưỡng
được tổ chức vào các thời điểm khác trong năm học thì giáo viên thường rất khó tham gia
vì họ còn bận lên lớp và các kế hoạch khác của cá nhân. Cô T.M.P chia sẻ: "Nếu các khóa
bồi dưỡng ngắn hạn cho giáo viên được tổ chức vào kì nghỉ hè thì chúng tôi có thể bố trí
các công việc cá nhân để tham gia. Nếu không bận các tiết dạy thì việc tham gia sẽ dễ
hơn rất nhiều". Thời điểm "Cuối học kì I, đầu học kì II" được ít giáo viên lựa chọn nhất.
Bởi lẽ có thể thấy đây là thời điểm giáo viên bận rộn nhất trong năm học. Thời điểm này
họ bận cho việc tổ chức ôn tập, chuẩn bị đề thi, chấm thi, chuẩn bị giáo án cho kì mới nên
112


Thực trạng nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên trung học phổ thông hiện naytrước yêu cầu đổi mới…

sẽ rất khó sắp xếp thời gian để tham gia bồi dưỡng. Qua kết quả khảo sát và các ý kiến
phỏng vấn, chúng tôi nhận thấy nhu cầu về thời điểm bồi dưỡng của giáo viên cũng phụ
thuộc một phần vào tính chất nghề nghiệp của họ.
Đồng thời với việc tìm hiểu thời điểm bồi dưỡng, chúng tôi cũng tìm hiểu về thời
gian bồi dưỡng của giáo viên. Kết quả như sau:
Bảng 4. Nhu cầu của giáo viên trung học phổ thông về thời gian bồi dưỡng
TT
1

Thời gian bồi dưỡng
1-2 ngày

SL

38

%
22,8

2

3-5 ngày

16

9,6

3

Tùy theo từng nội dung

110

65,9

Như vậy, về thời gian bồi dưỡng, giáo viên chủ yếu lựa chọn phương án "Tùy theo
từng nội dung". Bởi lẽ mỗi nội dung bồi dưỡng khác nhau thì sẽ cần thời gian bồi dưỡng
phù hợp với nội dung ấy. Những nội dung nào phức tạp thì sẽ cần đầu tư nhiều thời gian
hơn cho việc bồi dưỡng. Chia sẻ về điều này, cô N.T.T cho biết: "Tôi nghĩ căn cứ vào nội
dung cụ thể thì mới lên được kế hoạch về thời gian bồi dưỡng bao nhiêu cho hợp lí". Bên
cạnh đó, phương án ít được giáo viên lựa chọn nhất là "3 - 5 ngày". Sở dĩ như vậy vì có
thể thời gian bồi dưỡng kéo dài liên tục từ 3 đến 5 ngày, giáo viên khó có thể thực hiện
được các công việc khác nên sẽ không tham gia đầy đủ trong suốt thời gian diễn ra đợt bồi
dưỡng. Cô T.M.P chia sẻ: "Trong năm học, nếu thời gian bồi dưỡng kéo dài từ 3 ngày trở

lên thì sẽ gây trở ngại cho giáo viên. Bởi lẽ nó làm ảnh hưởng đến lịch công tác của giáo
viên. Nếu muốn tổ chức thì phải có thông báo từ rất sớm mới sắp xếp được". Qua quá trình
nghiên cứu, chúng tôi nhận thấy căn cứ lựa chọn thời gian bồi dưỡng của giáo viên phụ
thuộc vào nội dung bồi dưỡng và việc bố trí, sắp xếp công việc cá nhân khác của họ.
Để tìm hiểu nhu cầu của giáo viên về địa điểm tổ chức bồi dưỡng, chúng tôi đưa ra
một số địa điểm cụ thể để giáo viên lựa chọn. Kết quả thể hiện qua bảng sau:
Bảng 5. Nhu cầu của giáo viên trung học phổ thông về các địa điểm tổ chức bồi dưỡng
TT

Các địa điểm tổ chức bồi dưỡng

SL

%

1

Tại trường THPT

66

39,5

2

Tại các cụm trường THPT

53

31,7

3

Tại Sở GD&ĐT

14

8,4

4

Tại các Trung tâm Bồi dưỡng Thường xuyên của tỉnh

23

13,8

5

Tại trường ĐHSP

12

7,2

Theo ý kiến của giáo viên, địa điểm bồi dưỡng phù hợp nhất với họ là "Tại các
trường THPT". Bởi lẽ với giáo viên, việc bồi dưỡng tại chính nơi họ đang dạy thì sẽ có
nhiều điều kiện thuận lợi để tham gia. Theo chia sẻ của đa số giáo viên, nếu bồi dưỡng tại
các trường THPT, giáo viên sẽ có những thuận lợi như: đi lại thuận tiện hơn, dễ dàng hơn,
có thể tranh thủ thu xếp công việc cá nhân, bố trí thời gian tham gia bồi dưỡng. Cụ thể cô

N.V.A chia sẻ: "Theo bản thân tôi mong muốn việc bồi dưỡng sẽ tiến hành ngay tại
trường tôi đang công tác. Điều này theo tôi nghĩ rằng sẽ mang tính hiệu quả và kinh tế
cao". Bên cạnh đó, địa điểm "Tại trường ĐHSP" được ít giáo viên lựa chọn hơn. Chúng
113


Trần Thị Tuyết Mai

tôi đánh giá nguyên nhân của thực trạng trên là do giáo viên THPT ở khắp các tỉnh thành
trong cả nước nên việc tổ chức bồi dưỡng tại trường ĐHSP sẽ gây khó khăn cho họ trong
việc đi lại và các điều kiện sinh hoạt khác trong suốt thời gian diễn ra các khóa bồi dưỡng.
Hiện nay có rất nhiều hình thức bồi dưỡng giáo viên. Tuy nhiên, chúng tôi đưa ra 3
hình thức cơ bản để thăm dò nhu cầu của giáo viên. Kết quả như sau:
Bảng 6. Nhu cầu của giáo viên trung học phổ thông về hình thức bồi dưỡng
TT
1

Các hình thức bồi dưỡng
Bồi dưỡng trực tiếp

SL
70

%
41,9

2

Bồi dưỡng trực tuyến

23

13,8

3

Kết hợp giữa hình thức trực tiếp và trực tuyến

71

42,5

Hình thức "Kết hợp giữa hình thức trực tiếp và trực tuyến" được giáo viên lựa chọn
nhiều nhất. Theo giáo viên, nếu kết hợp giữa hai hình thức này với nhau thì sẽ phát huy
ưu điểm và hạn chế được những nhược điểm của cả hai hình thức bồi dưỡng trên, góp
phần nâng cao hơn nữa hiệu quả của việc bồi dưỡng nói chung. Cô N.T.T chia sẻ: "Nếu
được lựa chọn các hình thức bồi dưỡng thì tôi mong muốn kết hợp giữa trực tiếp và trực
tuyến. Vì tôi nghĩ có như thế thì giáo viên mới được thực hiện các hình thức đa dạng,
khác nhau". Hình thức "Bồi dưỡng trực tuyến" được ít giáo viên lựa chọn nhất trong các
phương án. Xuất phát từ thực tế, chúng tôi nhận thấy đa số giáo viên vẫn chưa quen và
thích ứng với những yêu cầu, điểu kiện của hình thức trực tuyến. Việc chưa quen với hình
thức này có thể làm ảnh hưởng đến hiệu quả bồi dưỡng của giáo viên. Cô N.V.A chia sẻ:
"Với nhiều giáo viên, tuy hình thức trực tuyến đã phổ biến hơn trước nhưng họ vẫn chưa
quen và chưa thể phát huy hiệu quả của hình thức này".
Bồi dưỡng cho giáo viên THPT được thực hiện thông qua các con đường, cách thức
khác nhau. Chúng tôi đưa ra 7 cách thức bồi dưỡng cho giáo viên lựa chọn. Kết quả thể
hiện qua bảng sau:
Bảng 7. Nhu cầu của giáo viên trung học phổ thông về các cách thức bồi dưỡng
TT

Các cách thức bồi dưỡng

SL

%

1

Tổ chức hội thảo, tọa đàm

26

15,6

2

Tập huấn

24

14,4

3

Mời chuyên gia, giảng viên nói chuyện, trao đổi

69

41,3

4

Tổ chức cho GV dự giờ, nghiên cứu bài học

55

32,9

5

Hướng dẫn, tư vấn nhóm nhỏ hoặc riêng lẻ (cá nhân)

7

4,2

6

Bồi dưỡng online...

12

7,2

7

GV tự học, tự nghiên cứu (qua mạng, qua sách, tài liệu,…)

13

7,8

Qua bảng trên, giáo viên có nhu cầu nhiều nhất được bồi dưỡng qua 2 cách thức:
“Mời chuyên gia, giảng viên nói chuyện, trao đổi” và “Tổ chức cho giáo viên dự giờ,
nghiên cứu bài học". Giáo viên cho rằng với các nội dung bồi dưỡng, nhất là các vấn đề
mới thì nên mời các chuyên gia, giảng viên để trao đổi, truyền đạt lại cho họ. Bởi lẽ các
chuyên gia, giảng viên sẽ có hiểu biết sâu rộng về các lĩnh vực bồi dưỡng để cung cấp cho
114


Thực trạng nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên trung học phổ thông hiện naytrước yêu cầu đổi mới…

giáo viên được những kiến thức phong phú và mới mẻ nhất. Mặt khác, đây cũng được
xem là cách thức truyền thống đã được thường xuyên thực hiện từ trước đến giờ. Mặt
khác, với mọi giáo viên việc nâng cao năng lực dạy học, năng lực giáo dục chỉ có thể
được phát triển nhanh chóng thông qua dự giờ, nghiên cứu bài học cụ thể tại lớp học, tại
trường học nơi họ giảng dạy. Bởi vì, chỉ có qua tiếp xúc thực tế với những giờ giảng, với
học sinh đa dạng, với các điều kiện, môi trường giảng dạy rất khác nhau và với các tình
huống cụ thể giáo viên mới có thể sáng tỏ nhiều vấn đề, đồng thời học hỏi được nhiều
kinh nghiệm từ đồng nghiệp. Trong khi đó, cách thức "Hướng dẫn, tư vấn nhóm nhỏ hoặc
riêng lẻ (cá nhân)" được ít giáo viên lựa chọn nhất. Sở dĩ như vậy vì họ không chủ động
trong việc liên kết nhóm và tự sắp xếp việc bồi dưỡng của mình.
Khi phỏng vấn giáo viên về cách thức bồi dưỡng, hầu hết giáo viên có nhu cầu: Được
nhìn, được nghe, được thấy, được làm một cách trực tiếp và cụ thể. Theo cô giáo N.T.H
cho biết: “Trải qua một vài lớp tập huấn, bồi dưỡng do Sở GD&ĐT tổ chức, nhiều giáo
viên cả trẻ lẫn già đều tỏ ra ngán ngẩm vì chỉ được nghe lí thuyết là chính. Nhiều nội
dung lại quá xa xôi, hết sức chung chung, không sát với thực tiễn giáo viên đang cần.
Hầu hết giáo viên nghe xong rồi bỏ đó, vì khó vận dụng được vào thực tiễn. Với giáo viên
trẻ, họ rất cần chỉ dẫn theo kiểu “cầm tay chỉ việc” hoặc phải minh họa cụ thể để họ học
tập cách làm”. Cô N.T.N mong muốn phải đổi mới phương pháp, cách thức bồi dưỡng

sao cho thiết thực: “Giảm bớt những vấn đề lí thuyết, hàn lâm, tăng cường trao đổi, thảo
luận, đóng góp ý kiến…và đặc biệt phải cho GV xem thực hành mẫu từ báo cáo viên hoặc
xem các băng hình minh hoạ để học tập kinh nghiệm”.
Như vậy, qua quá trình khảo sát, chúng tôi thu được những kết quả khái quát về nhu
cầu bồi dưỡng của giáo viên qua nhiều phương diện khác nhau. Có thể thấy, giáo viên có
nhu cầu cao với việc bồi dưỡng. Điều này được thể hiện thông qua việc hầu hết giáo viên
đánh giá rất cao mức độ cần thiết của việc bồi dưỡng, chỉ có rất ít giáo viên cho rằng việc
bồi dưỡng là không cần thiết. Với nội dung bồi dưỡng, giáo viên có nhu cầu cao được bồi
dưỡng về các kiến thức chuyên môn chuyên sâu và các kĩ năng nghiệp vụ sư phạm.
Những nội dung này đều rất quan trọng đối với họ trong hoạt động nghề nghiệp của bản
thân. Đồng thời, chúng tôi thấy rằng việc lựa chọn thời điểm, địa điểm bồi dưỡng của giáo
viên là hoàn toàn hợp lí. Giáo viên có nhu cầu được bồi dưỡng vào kì nghỉ hè mong muốn
được tổ chức ở chính trường họ đang công tác giảng dạy. Điều này xuất phát từ tính chất
nghề nghiệp của giáo viên. Cùng với đó, hình thức "Kết hợp giữa hình thức trực tiếp và
trực tuyến" và 2 cách thức: “Mời chuyên gia, giảng viên nói chuyện, trao đổi” và “Tổ
chức cho GV dự giờ, nghiên cứu bài học" được đa số giáo viên lựa chọn. Điều này cho
thấy giáo viên cũng đã nhận thức rất rõ vai trò, ưu điểm của các hình thức, cách thức nêu
trên trong thực tế bồi dưỡng từ trước đến nay. Họ đã và đang được bồi dưỡng theo những
hình thức, cách thưc này và mong muốn có thể phát huy ưu điểm của các hình thức, cách
thức đó.

3.

Kết luận

Tóm lại, theo kết quả nghiên cứu của đề tài, đa số giáo viên đánh giá việc bồi dưỡng
ở mức độ "Cần thiết" và "Rất cần thiết". Về nội dung bồi dưỡng, các kiến thức chuyên
môn và nghiệp vụ sư phạm đều được giáo viên có nhu cầu được bồi dưỡng ở mức cao.
Thời điểm giáo viên có nhu cầu bồi dưỡng cao nhất là "Kì nghỉ hè". Về thời gian bồi
dưỡng, giáo viên chủ yếu lựa chọn phương án "Tùy theo từng nội dung". Địa điểm bồi

115


Trần Thị Tuyết Mai

dưỡng mà giáo viên mong muốn tổ chức bồi dưỡng nhiều nhất là "Tại các trường THPT".
Hình thức "Kết hợp giữa hình thức trực tiếp và trực tuyến" và cách thức: “Mời chuyên gia,
giảng viên nói chuyện, trao đổi” và “Tổ chức cho GV dự giờ, nghiên cứu bài học” được
hầu hết giáo viên lựa chọn. Những kết quả nghiên cứu trên đây là những căn cứ khoa học
và thực tiễn để chúng tôi tiến hành xây dựng nội dung, lựa chọn hình thức, phương pháp,
thời điểm tổ chức bồi dưỡng sao cho đáp ứng với nhu cầu của chính giáo viên hiện nay.
Lời cảm ơn: Bài báo là sản phẩm của đề tài NCKH cấp Bộ: "Đánh giá thực trạng về
nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên THPT trước yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông", mã
số: B2018 - SPH - 04HT.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Hoàng Thị Kim Huệ, 2017. Xây dựng bộ công cụ, đề xuất phương án khảo sát đánh
giá năng lực và nhu cầu bồi dưỡng của GV phổ thông theo chuẩn nghề nghiệp, Mã số
HD12,Trường Đại học Sư phạm Hà Nội (Chương trình ETEP).
[2] Đào Thị Oanh, 2010. Nhu cầu của giáo viên trẻ đối với nội dung rèn luyện nghiệp vụ
sư phạm, Kỉ yếu hội thảo khoa học: Nâng cao chất lượng nghiệp vụ sư phạm cho sinh
viên các trường Đại học sư phạm, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tháng 1/2010.
[3] Barnett, M., 2002. Issues and trends concerning electronic networking technologies
for teacher professional development: A critical review of the literature. Paper
presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association,
New Orleans, LA.
[4] Bui, T. B. L., 2005. Legal education in transitional Vietnam. In M. May (Ed.), Asian
socialism and legal change: The dynamics of Vietnamese and Chinese reform (pp.
135). Canberra: ANU E Press and Asia Pacific Press.
[5] Darling-Hammond, L., & McLaughlin, M. W., 1995. Policies that support
professional development in an era of reform. Phi delta kappan, 76(8), 597.

[6] Le Ha, P., 2004. University classrooms in Vietnam: Contesting the stereotypes. ELT
journal, 58(1), 50-57.
[7] Richards, J. C., & Farrell, T. S. C., 2005. Professional development for language
teachers: Strategies for teacher learning. Cambridge: Cambridge University Press.
[8] G. I., & Harbon, L., 2010. English teacher professionalism
and
professional
development: Some common issues in Indonesia. Asian EFL Journal, 12(3), 145-163.
ABSTRACT
Attempt on the reality of substitute demands high school curriculum

Tran Thi Tuyet Mai
Institute for Educational Research, Hanoi National University of Education
The article addresses the actual needs of fostering teachers of high school (high
school): the necessary level of fostering, fostering content, fostering time, location,
knowledge of images and the way to organize training for high school teachers before
the requirements of education innovation.
Keywords: Needs, fostering, need for fostering, fostering teachers, high school
teachers.
116