Bài giảng kế toán tài chính chương 4 trần thị phương thanh (hệ 2 tín chỉ)

1/4/2015

CHƯƠNG 4
KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH
Accounting for and
Presentation of Fix Assets

MỤC TIÊU
 Nhận biết, phân loại các loại tài sản cố định trong doanh
nghiệp
 Xác định giá trị của tài sản cố định
 Nhận biết ảnh hưởng từ việc tăng, giảm, khấu hao tài
sản cố định đối với thông tin trình bày trên báo cáo tài
chính
 Nhận biết các phương pháp khác nhau về đo lường
khấu hao tài sản cho mục đích kế toán và mục đích thuế
 Nhận biết cách xử lý về kế toán đối với chi phí sửa
chữa, bảo trì tài sản cố định
 Nhận biết sự tương đồng về mức ảnh hưởng đến báo
cáo tài chính giữa việc mua và thuê tài chính tài sản cố
định

NỘI DUNG
Những vấn đề chung
Tổ chức kế toán tài sản cố định
 Kế toán tăng tài sản cố định
 Kế toán giảm tài sản cố định
 Kế toán trong quá trình sử dụng (khấu hao)
tài sản cố định
 Kế toán về chi phí sửa chữa, bảo trì tài sản cố
định

Trình bày thông tin trên Báo cáo tài chính

1

1


1/4/2015

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
ĐỊNH NGHĨA
Sở hữu

Quyền
kiểm soát

Tài sản cố
định

Tài sản

Thuê tài
chính
Có

Hình thái
vật chất
Không

Mục đích

sử dụng
Tiêu chuẩn
ghi nhận

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
TIÊU CHUẨN GHI NHẬN
Tài sản được ghi nhận là TSCĐ phải thỏa mãn đồng
thời 4 tiêu chuẩn sau:
(1) Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương
lai từ việc sử dụng tài sản đó;
(2) Nguyên giá TSCĐ phải được xác định một cách
đáng tin cậy;
(3) Thời gian sử dụng ước tính trên 1 năm;
(4) Có đủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hành.
Đối với Việt Nam, theo quy định hiện hành tiêu
chuẩn về giá trị là 30.000.000đ trở lên.

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
PHÂN LOẠI
Tuỳ theo yêu cầu quản lý
Theo hình thái
biểu hiện và nội
dung kinh tế
Hữu hình

1

Vô hình

Theo mục đích

sử dụng
Phục vụ
SXKD

Mục đích
khác

Theo nguồn
hình thành
Mua, tự
xây,…

Đi thuê
tài chính

2


1/4/2015

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
KIỂM SOÁT NỘI BỘ
 Mọi trường hợp tăng, giảm tài sản cố định đều phải
lập chứng từ xác nhận, thành lập ban kiểm nhận tài
sản.
 Tài sản cố định được theo dõi chi tiết theo từng tài
sản, từng nhóm tài sản. Mỗi tài sản được theo dõi
trên một thẻ chi tiết (bao gồm nội dung, đặc điểm, địa
điểm sử dụng,...).
 Định kỳ, tiến hành kiểm kê tài sản cố định. Mọi trường

hợp phát hiện thừa, thiếu tài sản cố định đều phải lập
biên bản, tìm nguyên nhân và có biện pháp xử lý.

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
XÁC ĐỊNH GIÁ TRỊ

Nguyên
giá

Giá trị
còn lại

Giá trị hao mòn luỹ kế

XÁC ĐỊNH GIÁ TRỊ

Nguyên giá:
Là toàn bộ các chi phí doanh nghiệp phải bỏ ra để
có được tài sản cố định tính đến thời điểm đưa tài
sản đó vào trạng thái sẵn sàng sử dụng.

1

3


1/4/2015

XÁC ĐỊNH GIÁ TRỊ

Giá trị hao mòn:
Giá trị TS giảm dần qua các năm. GTHM là số
khấu hao lũy kế của TSCĐ
Giá trị còn lại:
Giá trị còn lại =

Nguyên giá -

GTHM

TỔ CHỨC KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH
Kế toán tăng tài sản cố định
Kế toán giảm tài sản cố định
Kế toán trong quá trình sử dụng (khấu hao) tài sản
cố định
Kế toán về chi phí sửa chữa, bảo trì tài sản cố định

Kế toán tăng tài sản cố định
Tăng TSCĐ hữu hình, vô hình do: mua sắm, hình
thành qua quá trình đầu tư xây dựng cơ bản.
TSCĐ trong doanh nghiệp được đầu tư để phục vụ
cho hai mục đích chủ yếu:
 Nhóm TSCĐ phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh
doanh (sử dụng ở bộ phận sản xuất, bán hàng,
quản lý doanh nghiệp)
 Nhóm TSCĐ phục vụ cho hoạt động phúc lợi (sử
dụng cho hoạt động thể thao, nhà trẻ,…)

1

4


1/4/2015

Kế toán tăng tài sản cố định
Tài khoản sử dụng:
Để theo dõi tình hình hiện có và biến động của
TSCĐ theo chỉ tiêu nguyên giá kế toán sử dụng TK
211- Tài sản cố định hữu hình và TK 213- Tài sản
cố định vô hình.

Kế toán tăng tài sản cố định
Do mua sắm:
 Có thể do mua sắm trong nước hoặc do nhập
khẩu
 Chứng từ sử dụng: Hóa đơn, biên bản giao nhận
TSCĐ (bao gồm các nội dung: nhãn hiệu, quy
cách, lượng, giá, tài liệu kỹ thuật,...)

Kế toán tăng tài sản cố định
Do mua sắm:
Nghiệp vụ liên quan đến mua sắm TSCĐ (phục vụ SXKD)
ảnh hưởng đến các yếu tố trên BCTC như sau:
Bảng cân đối kế toán
Tài sản
= Nợ phải trả + VCSH
(a) Giá mua:
TSCĐHH:
-Nguyên giá:

(b) Chi phí liên quan:
TSCĐHH:
-Nguyên giá:
(c) Kết chuyển tăng nguồn vốn kinh doanh:
Nguồn tài trợ
NVKD:

1

5


1/4/2015

Kế toán tăng tài sản cố định
Do mua sắm:
Sơ đồ kế toán tăng TSCĐ do mua sắm (trực tiếp
phục vụ HĐ SXKD)
111,331,...

211,213
(1) Mua TSCĐ
133

111,112,141,333

Giá mua

Thuế
GTGT

(2) Chi phí trực tiếp ban đầu

411

414,353, 441
(3) Kết chuyển nguồn vốn

Kế toán tăng tài sản cố định
Do mua sắm:
Ví dụ 4.1: Trong năm 201X, phòng kế toán Công ty
A có tài liệu sau:
Mua 1 thiết bị sử dụng ở bộ phận sản xuất, có giá
mua chưa thuế là 50.000.000đ, thuế GTGT 10%, tiền
chưa thanh toán. Chi phí vận chuyển chi bằng tiền
mặt là 200.000đ. Tài sản này do quỹ đầu tư phát
triển đài thọ 60%, nguồn vốn kinh doanh 40%. Trong
ngày tài sản được bàn giao và đưa vào sử dụng.

Kế toán tăng tài sản cố định
Do mua sắm:
Nghiệp vụ liên quan đến mua sắm TSCĐ (phục vụ phúc lợi)
ảnh hưởng đến các yếu tố trên BCTC như sau:
Bảng cân đối kế toán
Tài sản
= Nợ phải trả + VCSH
(a) Giá mua:
TSCĐHH:
-Nguyên giá:
(b) Chi phí liên quan:
TSCĐHH:

-Nguyên giá:
(c) Kết chuyển tăng quỹ phúc lợi hình thành TSCĐ:
Quỹ phúc lợi
Quỹ phúc lợi
hình thành TSCĐ

1

6


1/4/2015

Kế toán tăng tài sản cố định
Do mua sắm:
Sơ đồ kế toán tăng TSCĐ do mua sắm (phúc lợi)
111,331,...

211,213
(1) Mua TSCĐ
(Giá mua chưa VAT + VAT)

111,112,141,333
(2) Chi phí trực tiếp ban đầu
(Chi phí chưa VAT + VAT)

3533

3532
(3) TSCĐ mua bằng quỹ phúc

lợi và dùng cho HĐ phúc lợi.

Kế toán tăng tài sản cố định
Do mua sắm:
Ví dụ 4.2: Trong năm 201X, phòng kế toán Công ty
A có tài liệu sau:
Mua 1 thiết bị sử dụng ở câu lạc bộ thể thao, có giá
mua chưa thuế là 60.000.000đ, thuế GTGT 10%, đã
thanh toán qua chuyển khoản. Tài sản này do quỹ
phúc lợi tài trợ theo nguyên giá. Trong ngày tài sản
được bàn giao và đưa vào sử dụng.

Kế toán tăng tài sản cố định
Lưu ý đối với TSCĐ vô hình:
Lợi thế thương mại được tạo ra từ nội bộ doanh
nghiệp không được ghi nhận là tài sản (ví dụ như
thương hiệu công ty,…).
TSCĐ vô hình được tạo ra từ nội bộ doanh nghiệp
(nhãn hiệu sản phẩm, bằng phát minh sáng
chế,…)

1

7


1/4/2015

Kế toán giảm tài sản cố định
Một số các trường hợp chủ yếu làm giảm TSCĐ

trong doanh nghiệp như:
Thanh lý, nhượng bán TSCĐ
Đem TSCĐ đi góp vốn
Chuyển TSCĐ thành công cụ dụng cụ (do thay đổi
tiêu chuẩn ghi nhận)
Đem trao đổi TSCĐ
…

Kế toán giảm tài sản cố định
Tài khoản sử dụng:
Hoạt động nhượng bán, thanh lý TSCĐ (phục vụ SXKD)
được ghi nhận là hoạt động khác, do đó kế toán sử dụng
TK 711 và TK 811 để ghi nhận thu nhập và chi phí phát
sinh từ hoạt động này.
 TK 811- Chi phí khác: Trong hoạt động nhượng bán,
thanh lý TSCĐ tài khoản này dùng để tập hợp các chi
phí phát sinh trong quá trình nhượng bán, thanh lý
TSCĐ.
 TK 711- Thu nhập khác: Trong hoạt động nhượng
bán, thanh lý TSCĐ tài khoản này dùng để tập hợp thu
nhập phát sinh trong quá trình nhượng bán, thanh lý
TSCĐ

Kế toán giảm tài sản cố định
Nhượng bán TSCĐ
Nghiệp vụ liên quan đến nhượng bán TSCĐ (phục vụ SXKD)
ảnh hưởng đến các yếu tố trên BCTC như sau:
Bảng cân đối kế toán
Tài sản
= Nợ phải trả + VCSH LN =

(a)Giảm NG TSCĐ và ghi nhận giá trị
còn lại của TSCĐ nhượng bán vào
chi phí hoạt động khác:
TSCĐHH:
-Nguyên giá:
- GTHM luỹ kế:
(b)Thu nhập do nhượng bán TSCĐ:
Phải thu KH
(c)Chi phí môi giới, sửa chữa TSCĐ:
Tiền, HTK,…:

1

Báo cáo KQKD
Thu nhập – Chi phí

CP khác

TN khác
CP khác

8


1/4/2015

Kế toán giảm tài sản cố định
Thanh lý TSCĐ
Nghiệp vụ liên quan đến thanh lý TSCĐ (phục vụ SXKD) ảnh
hưởng đến các yếu tố trên BCTC như sau:

Bảng cân đối kế toán
Tài sản
= Nợ phải trả + VCSH LN =
(a)Giảm NG TSCĐ và ghi nhận giá trị
còn lại của TSCĐ thanh lý vào chi phí
hoạt động khác:
TSCĐHH:
-Nguyên giá:
- GTHM luỹ kế:
(b) Phế liệu thu hồi do thanh lý
TSCĐ:
Hàng tồn kho
(c)Chi phí thanh lý TSCĐ:
Tiền, HTK,…:

Báo cáo KQKD
Thu nhập – Chi phí

CP khác

TN khác
CP khác

Kế toán giảm tài sản cố định
Nhượng bán, thanh lý TSCĐ
214

211,213

811

GTCL

(4) Gíá bán
TSCĐ

Giá
thanh
toán

3331

(2)Chi phí thanh
lý ,nhượng bán TSCĐ

Thuế
GTGT

111,112,131,152

(3)Phế liệu thu
hồi khi thanh lý

(1) Giảm TSCĐ

111,112,331,152

711

Thuế
GTGT

133

Kế toán giảm tài sản cố định
Nhượng bán TSCĐ
Ví dụ 4.3: Tháng 10 năm 201X, Công ty Thành Công
bán một thiết bị sản xuất đang sử dụng, tài sản có
nguyên giá 200.000.000đ, đã hao mòn
140.000.000đ. Giá bán TSCĐ này chưa thuế
80.000.000đ, thuế GTGT 10%, chưa thu tiền người
mua (thời hạn thu tiền trong hợp đồng là trong vòng
5 tháng kể từ ngày giao dịch hoàn tất). Chi tiền mặt
trả cho người môi giới 2.000.000đ.

1

9


1/4/2015

Kế toán giảm tài sản cố định
Thanh lý TSCĐ
Ví dụ 4.4: Trong năm 201X, Công ty Thành Công
thanh lý một máy móc thiết bị thuộc phân xưởng sản
xuất, nguyên giá 260.000.000đ đã khấu hao hết
200.000.000đ. Chi phí tháo dỡ gồm: Công cụ dụng
cụ: 1.200.000đ, Chi phí khác bằng tiền mặt:
800.000đ. Phế liệu thu hồi từ tài sản này nhập kho
có giá trị ước tính là: 2.000.000đ.

Kế toán khấu hao tài sản cố định
Định nghĩa khấu hao
Theo VAS 03 và VAS 04:
Khấu hao TSCĐ là việc phân bổ một cách có hệ thống giá trị
phải khấu hao của TSCĐ trong suốt thời gian sử dụng hữu
ích của tài sản đó.
Giá trị phải khấu hao = Nguyên giá TSCĐ – Giá trị thanh lý
ước tính
(Giá trị
thanh lý ước
tính

Giá trị ước tính thu
= được khi hết thời gian –
sử dụng của tài sản

Chi phí thanh lý
ước tính)

Thời gian sử dụng hữu ích: là thời gian TSCĐ phát huy
được tác dụng cho sản xuất kinh doanh

Kế toán khấu hao tài sản cố định
Nguyên tắc trích khấu hao
a. Mọi TSCĐ của doanh nghiệp có liên quan đến hoạt động
kinh doanh đều phải trích khấu hao.
b. Những TSCĐ không tham gia vào hoạt động kinh doanh
không trích khấu hao
c. Đối với TSCĐ thuê tài chính, bên đi thuê phải trích khấu

hao
d. Doanh nghiệp trích hoặc thôi không trích khấu hao bắt
đầu từ ngày mà TSCĐ tăng, giảm, ngừng sử dụng.
e. Quyền sử dụng đất là TSCĐ vô hình đặc biệt, nếu sử
dụng vô thời hạn thì doanh nghiệp không trích khấu hao.

1

10


1/4/2015

Kế toán khấu hao tài sản cố định
Các phương pháp trích khấu hao
Có 3 phương pháp khấu hao TSCĐ:
1. Phương pháp khấu hao đường thẳng
2. Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có
điều chỉnh
3. Phương pháp khấu hao theo số lượng, khối
lượng sản phẩm

Các phương pháp trích khấu hao
Phương pháp khấu hao đường thẳng:
Mức KH từng kỳ vào CP đều đặn như nhau.

CP khấu
hao bình =
quân năm

Giá trị tính
khấu hao
Số năm sử
dụng hữu ích

=

1
Giá x
trị
Số năm
tính
sử dụng
KH
hữu ích

Các phương pháp trích khấu hao
PP khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh.
Mức trích khấu hao
hàng năm của
=
TSCĐ trong những
năm đầu

Tỷ lệ khấu hao
nhanh

1

=

Giá trị còn
lại của
TSCĐ

x

Tỷ lệ khấu
hao
nhanh

Tỷ lệ khấu hao
TSCĐ theo
phương pháp
đường thẳng

x

Hệ số điều
chỉnh

11


1/4/2015

Kế toán khấu hao tài sản cố định
Các phương pháp trích khấu hao
Sự khác nhau giữa PP 1 và PP 2:

Kế toán khấu hao tài sản cố định
Các phương pháp trích khấu hao
Ví dụ 4.5: Công ty A mua một thiết bị sản xuất vào
đầu năm 201X với nguyên giá là 22.000.000đ. Thiết
bị này ước tính thời gian sử dụng là 5 năm và có giá
trị thanh lý ước tính là 2.000.000đ. Công ty ước tính
thiết bị sẽ sản xuất tổng cộng 200 sản phẩm.
Yêu cầu: tính khấu hao thiết bị sản xuất trong 5 năm
theo 3 phương pháp. Biết rằng hệ số khấu hao
nhanh là 2.

Kế toán khấu hao tài sản cố định
Tài khoản sử dụng
Kế toán sử dụng TK 214- Hao mòn tài sản cố
định để phản ánh tình hình tăng, giảm giá trị hao
mòn của các loại TSCĐ trong quá trình sử dụng.
Tài khoản 214 là tài khoản điều chỉnh giảm tài sản.

1

12


1/4/2015

Kế toán khấu hao tài sản cố định
Ảnh hưởng đến BCTC
Bảng cân đối kế toán

Báo cáo KQKD

Tài sản = NPT +VCSH LN = TN
Giá trị HMLK

–

Báo cáo
LCTT

CP

Chi phí Không ảnh
hưởng
khấu hao

Kế toán khấu hao tài sản cố định
Bút toán kế toán
Nợ TK 627, 641, 642 : CP khấu hao theo bộ phận
sử dụng TSCĐ
Có TK 214 – Giá trị hao mòn luỹ kế

Kế toán khấu hao tài sản cố định
Lưu ý về góc độ thuế
Chi phí khấu hao là chi phí được trừ khi tính thuế
thu nhập doanh nghiệp.
Theo thông tư của cơ quan thuế về hướng dẫn
tính và trích khấu hao TSCĐ, cách tính chi phí
khấu hao có một vài điểm khác với chuẩn mực kế
toán.

1

13


1/4/2015

Kế toán chi phí bảo trì và sửa chữa TSCĐ
Nội dung
Sửa chữa TSCĐ là việc bảo dưỡng, sửa chữa
những hư hỏng phát sinh trong quá trình hoạt động
nhằm khôi phục lại năng lực hoạt động bình thường
của TSCĐ.

Kế toán chi phí bảo trì và sửa chữa TSCĐ
Phân loại
Sửa chữa thường xuyên TSCĐ: là công việc
sửa chữa lặt vặt, bảo dưỡng TSCĐ, thời gian
sửa chữa ngắn.
Sửa chữa lớn TSCĐ: là công việc thay thế các
bộ phận, chi tiết TSCĐ nhằm phục hồi năng lực
hoạt động, thời gian sửa chữa kéo dài và phải
ngừng sản xuất để sửa chữa.

Kế toán chi phí bảo trì và sửa chữa TSCĐ
Sửa chữa nhỏ (SC
thường xuyên)
- SC, thay thế 1 vài bộ phận
nhỏ trong TSCĐ.
- Chi phí nhỏ

- Thời gian SC ngắn
- Khoảng cách giữa 2 đợt
SC ngắn
- CPSC thường xuyên phát
sinh thường tính hết vào
CP hoạt động trong kỳ.

1

SC lớn
- SC, thay thế đại bộ phận chi tiết trong
TSCĐ.
- CP lớn
- Thời gian sửa chữa dài.
- Khoảng cách giữa 2 đợt sc dài.
- CPSC lớn thường tính vào CP hoạt động
của nhiều kỳ (trích trước hoặc phân bổ
dần).
- Nếu CPSC chỉ để duy trì hoạt động của
TSCĐ  chỉ đưa vào CP.
- Nếu SC lớn TSCĐ làm TSCĐ mang lại lợi
ích kinh tế nhiều hơn hay thay đổi trạng
thái ban đầu (VD. Xây thêm tầng cho nhà
xưởng)  Nếu chắc chắn TSCĐ đó sẽ
mang lại lợi ích nhiều hơn  Ghi tăng
nguyên giá TSCĐ.

14

1/4/2015

Kế toán chi phí bảo trì và sửa chữa TSCĐ

Kế toán chi phí bảo trì và sửa chữa TSCĐ
Sửa chữa thường xuyên TSCĐ
Bảng cân đối kế toán
Báo cáo KQKD
Tài sản = Nợ phải trả +VCSH LN = Thu nhập – Chi phí

Hoặc

THÔNG TIN TRÌNH BÀY TRÊN BCTC
BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN
TÀI SẢN
B - TÀI SẢN DÀI HẠN
II. Tài sản cố định
1. Tài sản cố định hữu hình
- Nguyên giá
- Giá trị hao mòn luỹ kế
2. Tài sản cố định thuê tài chính
- Nguyên giá
- Giá trị hao mòn luỹ kế
3. Tài sản cố định vô hình
- Nguyên giá
- Giá trị hao mòn luỹ kế
4. Chi phí xây dựng cơ bản dở dang

1

Trình bày
theo giá trị
còn lại
Trình bày theo
chi phí thực tế
phát sinh
trong kỳ

15


1/4/2015

THÔNG TIN TRÌNH BÀY TRÊN BCTC
THUYẾT MINH BÁO CÁO TÀI CHÍNH

Thông tin trình bày trên Thuyết minh BCTC sẽ giúp
cho người sử dụng BCTC có thêm thông tin về các
chính sách kế toán áp dụng đối với TSCĐ và tình
hình biến động của từng loại, nhóm TSCĐ.

Bài tập thực hành
Đọc hiểu và phân tích thông tin về Tài sản cố định
được trình bày trên Báo cáo tài chính của Vinamilk
năm 2011.

1

16