Bài giảng powerpoint Sáu chiếc mũ tư duy

1. Mũ trắng
Mũ trắng dựa vào thông tin có sẵn, chưa có và cần phải có và quan trọng là bằng
cách nào ta tìm ra những thông tin này -> mũ tráng tập trung vào THÔNG TIN.
Một nhóm cùng đội mũ trắng thì công việc của họ là đưa ra thông tin, thông tin và
thông tin mà thôi. Dĩ nhiên sẽ có những thông tin trái chiều. Lượng khách hàng
tăng 20% nhưng một người khác cho rằng con số này phải là 30% thì điều quan
trọng là không bác bỏ thông tin nào cả, phải tiếp thu cả hai thông tin, xem xét đánh
giá, nhiều thông tin bạn có thể chứng thực ngay lập tức nhưng có thể sau cuộc họp
này bạn mới có cơ hội kiểm chứng. Vì nhớ một điều rằng, công việc không thể giải
quyết trong chỉ một cuộc họp, kể cả khi sử dụng 6 chiếc mũ tư duy; nó cần tới 2,3
hay nhiều cuộc họp, cũng như trong cuộc họp bạn có thể chỉ sử dụng 2,3 chiếc mũ
chứ không cần tất cả hay bạn có thể sử dụng một chiếc mũ nhiều lần
2. Mũ đỏ
Bạn có thể tưởng tượng tới trái tim, ngọn lửa, sự ấm áp. Nón đỏ tập trung cho cảm
giác, trực giác và xúc cảm. Thường thì khi tư duy thì chỉ có sự logic, cần sự khách
quan của chiếc mũ trắng và không được cho cảm xúc lấn át nếu không sẽ khó mà
tỉnh tảo vì cảm xúc manh tính cách cá nhân mà công việc mà có tình cảm lấn át vào
thì sẽ trở thành một trở ngại. Nhưng điều này rất khó vì khi đưa ra ý kiến chúng ta
sẽ cố gắng trà trộn suy nghĩ của chúng ta và sẽ đưa ra những lý do có vẻ logic để
bảo vệ cho ý kiến của mình. Trực giác là sự tích tụ của những kinh nghiệm trong
nghề lâu năm. Điều đó cần thiết, như một cô gái đưa bạn trai về nhà, mẹ cô gái bảo:
mẹ thấy thằng này không được. Trông cái mặt của nó, cách đi đứng mẹ thấy nó
không phải là người đàng hoàng tử tế. Mẹ là người từng trải, mẹ nhìn là mẹ biết,
các con còn trẻ vẫn chưa thấu hiểu sự đời đâu. Có thể bà mẹ đó đúng vói trực giác
của mình nhưng có thể bà mẹ đó sai. Chẳng ai biết được. Anh xtanh một thiên tài
khoa học cũng từng bị trực giác của mình mách bảo sai. Khi nói về nguyên lý bất
định của Heisernbeg - nhà vật lý người Đức, Anh xtanh đã phủ định nguyên lý đó
và nói:"Trực giác của tôi mách bảo tôi rằng điều này là hoàn toàn vô lý. Chúa trời
sẽ không bao giờ chấp nhận điều đó đâu". Rốt cục Anh xtanh vĩ đại sai và Hei
đúng. Nhưng dù sai hay đúng nhưng khi đội chiếc nón đỏ bạn được đưa ra cảm xúc
và trực giác của mình mà không cần đưa ra giải thích đầu đuôi ngọn ngành. Đó là

lý do vì sao người ta vẫn luôn tôn trọng người già, có nhiều việc luôn phải tham
khảo ý kiến của những người đó. Họ là người đi trước, họ vấp váp nhiều mà cái họ
có được là sự từng trải, vấp váp. Như Hội nghị Diên Hồng năm 1284, vua Trần
Thánh Tông đã mời các bậc phụ lão trong nước về triều đình họp bàn để xin ý kiến
nên đánh hay nên hòa trong cuộc kháng chiến chống quân Mông Nguyên lần thứ 2
3. Mũ đen
Màu đen tượng trưng cho lý trí, cho sự cảnh giác. Nó chính là chiếc nón của sự tồn
tại. Một con vật biết loài quả nào có độc hay không, hay trực giác mách bảo nó có
kẻ thù ăn thịt đang rình rập quanh đây. Con người cũng vậy, con người cũng cần
một chiếc mũ phát tín hiệu S.O.S trong những trường hợp khó khăn để tránh, cho
sự đánh giá về mức độ liều lĩnh và óc phê phán. Đây có thể coi như là chiếc nón
1


quan trọng nhất và hữu dụng nhất vì nó ngăn không cho ta làm những việc vô ích
hay liều lĩnh mà có thể không mang lại kết quả gì thậm chí là sự nguy hiểm: gây ô
nhiễm môi trường, làm tổn hại đến người khác, vi phạm pháp luật… Nhưng chính
vì lẽ đó sự lạm dụng quá mức sẽ gây nguy hiểm. Thức ăn là cần thiết nhưng ăn quá
nhiều thì… Rượu vang uống điều đó sẽ tốt cho tim mạch nhưng uống nhiều sẽ hại
cho gan và khiến ta thành kẻ nghiện rượu.. nhưng đó không phải là lỗi của rượu
vang hay thức ăn cũng như không phải là lỗi của chiếc mũ đen mà là do người sử
dụng. Tất cả mọi thứ trên Trái đất này do tự nhiên hay do con người tạo ra đều có
ưu nhược điểm, sử dụng chúng tốt đến đâu là do cách của con người mà thôi. Vì
nhiều người nghĩ đến màu đen, hay nón đen nghĩ rằng nó xui xẻo hay không tốt.
Như đã nói nó giúp chúng ta nhìn trước những khó khăn, phức tạp những nguy
hiểm. Mở rộng thị trường bán áo mưa, mở rộng sang các huyện ngoại thành thì
phải lường trước được các đối thủ đã có nhiều năm chiếm lĩnh được những thị
trường đó, họ đã có nhiều khách hàng trong tay, phải nghĩ tới nguồn vốn chi cho
nhân lực, đi lại… Hỏi Ly về việc mở rộng thị trường bán áo mưa và sản xuất thêm
ô và mọi người cùng thảo luận liệu có vấn đề gì không.

4. Nón vàng
Nghĩ tới ánh sáng mặt trời, tượng trưng cho những niềm hi vọng và khả quan. Với
mũ vàng ta tìm ra
- Lợi ích
- Giá trị
- Hiệu quả
Đội nón vàng khó khăn hơn đội nón đen. Trong người chúng ta luôn có sẵn một bộ
máy để phê phán hay chỉ ra những điều chúng ta không thể làm, nhất là của người
khác nhưng để tìm ra những hiệu quả hay lợi ích thì chúng ta không có sẵn và não
bộ chúng ta phải hoạt động nhiều hơn. Nên phải nỗ lực để học cách đội nón vàng.
Chúng ta gọi đây là cách rèn luyện để có sự "nhạy cảm về các giá trị" giống như sự
nhạy cảm trong các bộ phim tâm lý xã hội. Tưởng tượng như ta đang đánh gôn,
thường đánh gôn vào lỗ khó hơn nhiều. Đó là vị mặt đất phẳng nhưng nếu mặt đất
trũng xuống thê này thì mọi người dễ hơn nhiều. Nếu không có cách phát triển sự
nhạy cảm thì nhạy cảm sẽ giống như quả bóng nhìn bạn trân trân và đứng yên còn
nếu biết cách thì nó sẽ tự tìm đến bạn.
Đội mũ vàng và đưa ra những lợi ích của việc mở rộng thị trường áo mưa, sản xuất
thêm ô
5. Mũ màu xanh lá cây
Nghĩ đến màu xanh cây cối, sự sinh sôi nảy nở. Chiếc mũ này là chiếc mũ những
biện pháp, sự sáng tạo. Chiếc mũ xanh cũng khá đau đầu, mọi người phải cố hết
sức để nghĩ ra điều gì đó. Không thể trong một cuộc họp có mỗi người vắt óc sáng
tạo còn lại tất cả mọi người chỉ đội mũ đen rồi nhảy vào phê phán và chỉ ra những
điều bất hợp lý, đôi lúc chỉ là do cảm xúc cá nhân, tức là bạn đội cả chiếc mũ đỏ
nữa. Tất cả mọi người đều phải suy nghĩ, kể cả ý tưởng có hay hay không, thực tế
hay điên rồ thì cứ để họ đưa ra ý tưởng đã, người chủ tọa ghi lại để sau đó mọi
2


người cùng đội mũ vàng và đen để xem những mặt lợi và không lợi của những ý

tưởng để có quyết định cuối cùng là chúng ta sẽ sử dụng ý tưởng này và chúng ta sẽ
bỏ ý tưởng kia. Quan trọng nhất là tập trung vào những khả năng có thể xảy ra
- Ý tưởng
- Khả năng có thể xảy ra
- Biện pháp giải quyết
Chúng ta tập trung vào khả năng có thể xảy ra. Đó là điều quyết định cho sự phát
triển của loài người . Trong khoa học cần logic và chứng cứ. Rồi có một người xuất
hiện và anh ta nghĩ ra khả năng có thể xảy ra hay còn gọi là giả thuyết về vấn đề
nào đó. Từ giả thuyết đó, chúng ta tập trung tìm kiếm những thông tin, tiến hành
những thí nghiệm để chứng minh cho giải thuyết của chúng ta. Nó sẽ gặp phải
những phê phán. Nếu giả thuyết này sai, nó bị đánh đổ và sẽ có người khác từ cái
sai đó, họ sẽ nghĩ ra một giả thuyết khác tốt hơn. Các giả thuyết về sự tiến hóa của
loài người. Đưa ra ví dụ về văn hóa Trung quốc, họ nghĩ ra bột pháo, thuốc nổ,
giấy…Nếu cứ thế thì họ ngày nay đã vượt xa phương Tây. Nhưng họ đã không như
vậy. Bản chất của khoa học là tìm tòi những cái mới, thử cái này, thử cái kia thì mới
tìm ra cái chuẩn xác nhất. Nhưng khi nhà trí thức lên cầm quyền thì họ lại thích
miêu tả thế giới.
Bài tập: Đưa ra những biện pháp để mở rộng thị trường ô của áo mưa tu mi
6. Mũ xanh da trời
Màu của bầu trời, nhìn từ trên cao bạn có thể thấy mọi thứ, nó là chiếc mũ của tầm
nhìn bao quát. Khi đội chiếc mũ này bạn giống như người nhạc trưởng làm sao cho
bản nhạc hay nhất bằng cách giúp và điều khiển những người nhạc công tận dụng
hết khả năng âm nhạc của mình vào bản nhạc hay một ông bầu sô quyết định xem
chủ đề của buổi liveshow là gì, tiết mục nào ra trước, ra sau. Nó quan tâm tới
những vấn đề:
- Hôm nay chúng ta họp về vấn đề gì, chúng ta cần giải quyết cái gì
- Tóm tắt lại quá trình mọi người sử dụng chiếc nón
- Người đội chiếc mũ này sẽ đưa ra quyết định cuối cùng sau khi tham khảo ý kiến
của tất cả mọi người
- Bước tiếp theo của công việc sẽ là gì

Thay vì cách truyền thống, người A và B sẽ cùng đội chiếc nón. Họ cùng ngồi với
nhau, cùng đội chiếc mũ trắng và bàn xem chúng ta đã có những thông tin gì, rồi họ
cùng đội mũ xanh lá cây để xem mọi người có giải pháp như thế nào. Đó là cách tư
duy song song, đồng thuận chứ không phải đối nghịch. Vậy là chúng ta tư duy
nhiều mặt, để đưa ra cái nhìn tổng quát, giống như chúng ta cùng đi đến từng mặt
của tòa nhà, ghi ra những nhận xét, những gì mình nhìn thấy trên mỗi mặt và cuối
cùng tổng kết xem bốn bức tường của tòa nhà này như thế nào, có những gì (Vẽ
hình song song.
3


Bằng cách này chúng ta có thể tập hợp ý kiến của tất cả mọi người, kinh nghiệm
của mọi người. Tránh việc chia thành nhóm rồi cãi cọ qua lại. Yêu cầu mọi người
thẳng thắn và rõ ràng khi sử dụng chiếc mũ
- Điều quan trọng là sự "tách bạch". Thường thi người ta hay suy nghĩ nhiều vấn đề
một lúc. Ta vừa cảnh giác, vừa đưa ra cảnh giác trong cùng một lúc. CÒn ở đây ta
làm từng việc một thôi. Bạn không thê tư duy tốt khi cùng nghĩ về nhiều vấn đề
trong cùng một lúc. Đơn giản bạn không thể vừa nghe vừa nói, bạn phải nghe xong
thì bạn mới nói được, và khi bạn nói thì bạn không thể nghe người nói được. Giống
như đánh gôn, bạn cần loại gậy đánh xa, loại gậy đánh gần, bạn cho rằng tôi sẽ nghĩ
ra một loại gậy siêu sao vừa đánh xa, vừa đánh gần
- Loại bỏ cái tôi trong việc tư duy: Bạn thích điều gì bạn sẽ tìm đến cùng và lờ đi
những phê phán hay trở ngại. Nhưng nếu ý tưởng bạn không thích bạn đỗi mũ đen
và bạn sẽ phê phán thả ga nhưng khi đội mũ vàng, bạn không thích và bạn nói: Tôi
chẳng có ý tưởng gì cả, mọi người nghĩ hết rồi còn gì trong khi tất cả mọi người
đều tìm ra những điều tích cực trong đó. Người ta sẽ đánh giá bạn là người tư duy
thiếu chuyên nghiệp. Bạn buộc phải bỏ lối tư duy cá nhân và đóng góp chung vào
nhóm, lối tư duy mang tính tích cực và xây dựng
- Nhưng nó không thay đổi tính cách của bạn mà thay đổi cách hành xử của bạn.
Giống như quan niệm của Khổng Tử, khổng tử đưa ra những quy định về cách ứng

xử giữa người và người: bố mẹ và con, chồng và vợ và mỗi cách đều có một chuẩn
mực. Kể cả bạn có nóng nảy đến mấy thì với với bố mẹ bạn vẫn phải cung kính, lễ
phép
- Sáu chiếc nón không tượng trưng cho sáu kiểu người khác nhau. Anh đội mũ đen
không thể đội mũ đen cả đời…anh ta phải đội tất cả chiếc mũ. KHông có chuyện
tôi không thích nón xanh, tôi thích nón đen, mặc kệ mọi người tôi sẽ đội nón đen.
KHông được, khi nào mọi người đội nón đen thì anh mới được đội nón đen, giờ
mọi người đội nón xanh thì anh cũng phải đội nón xanh. Tất cả mọi người phải biết
4


dùng tất cả sáu chiếc nón, như lái xe bạn phải biết dùng cả bốn số, không thể nói
rằng tôi chỉ biết dùng số 1 thôi, thế thì bạn đừng có lái xe nếu không sẽ gặp tai nạn
đấy
7. Cách sử dụng
7.1 Cách dùng theo hệ thống
Ta lên lịch trình trước cho từng trước mũ. Bước 1 cần dùng mũ xanh da trời, bước 2
cần dùng mũ tráng, bước 3 dùng mũ vàng…Và vào cuộc họp bạn cứ thể triển khai
theo lịch trình đã định sẵn. Dĩ nhiên trong cuộc họp sẽ có những vấn đề phát sinh
và chúng ta phải sử dụng riêng lẻ từng chiếc mũ.
7.2. Cách sử dụng riêng lẻ
Dùng để giải quyết những vấn đề phát sinh trong cuộc họp, thảo luận.
Vấn đề đang gặp khó khăn, bạn nói: Chúng ta hãy dùng chiếc nón màu vàng nhé.
Trong các cuộc tranh luận hay cãi vã, khi mọi người đội chiếc mũ đen và đang phê
phán nhau, và cần hạ nhiệt bạn hãy bảo mọi người đội chiếc mũ vàng trong ba phút
nhé, điều này có nghĩa là thôi cãi vã nhau và cùng chỉ ra những điều tích cực đi
- Nên dùng nón màu xanh trời lúc bắt đầu, và kết thúc cuộc họp. Kết thúc để có
quyết định. Quyết định không có sẵn, mà khi ta dùng các chiếc mũ, mọi thứ được
liệt kê và quyết định sẽ tự tới. Giống như ta đi đường, làm gì có đường đâu, nhiều
người đi thì sẽ thành đường thôi. Ví dụ về một người tranh cãi với vợ về việc có

nên bán nhà hay không. Còn các nón còn lại tùy trưởng hợp. Ví dụ bạn đừng nên sử
dụng chiếc nón đen khi bàn về vấn đề mở rộng thị trưởng trước. Vì bạn có tham
vọng mở rộng nhưng mọi người đều đưa ra khó khăn, toàn bàn lùi thì cuộc họp thất
bại. Bạn phải sử dụng chiếc mũ vàng trước. Hoặc nói về lượng khách hàng sụt
giảm, hãy đội mũ đen trước để chỉ ra những nguyên nhân khiến lượng khách sụt
giảm và sau đó đội mũ xanh lá cây để đưa ra những biện pháp khắc phục. Đánh giá
về triển vọng nên dùng nón vàng, khi đánh giá những thất bại hay khó khăn nên
dùng nón đen trước.

5