Đóng góp vào việc nghiên cứu phương pháp phân tích dioxin và khả năng hấp phụ dioxin trong nước bằng sét bentonit di linh
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (13.95 MB, 133 trang )
MOO
Lòi n ó i
T-UO
dau
CliUang-_l: Ph/ìn t o n g q u a n .
1 . 1 - P h u o n g p h à p phan t l c h D i u x J n v a d o I t u g n / ; pliTin t i c F i
1 . 1 . 1 - G i ó i tlìic-u c h u n g v e D i o x i n
1 . 1 . 2 - Càc p h i / o n g p h à p p h a n t i c h r > i o : : i n .
1 . 1 . 2 . 1 - Dac rìi.om plìàn t i c h D i o x i n .
1 . 1 . 2 . 2 - Su p h à t t r i e n p h u o n g p h à p p h à n t i c h .
1 . 1 . 2 . 3 - K h à i Q u à t c h u n g c à c b u ó c f'han t i c h ÌJ'\ •-•rAu.
1 . 1 . 2 . 3 . 1 - Lam s a c h màu .
i
'
I . 1 . 2 ' . . 3 . 2 - Xàc d i n h c à c d o n g phcaì.
1 . 1 . 2 - 3 . 3 - D i n h t i n h v a d i n h luong
.
1 . 1 - 3 - Càc doj. t u g n g d^ p h a n t i c h D i . o x ì n .
1 . 1 . 3 . 1 - Càc lióa c h a t .
T. 1 . 3 . 2 - T r o V^ay v a c à c s a n pharn c u a l o d o t rr-' '-}d^r^\ - h o .
1 . 1 . 3 . 3 - PCP b.i d.^t.
1.1 .3.4- Cac nv'iu mòi truòng.
1.1.3.5- Càc niau sinh hoc lay tu nguòi.
3
3
4
4
4
7
7
10
1.2- Nghiòn cuu loai Dioxin ra khoi mòi ttuòn/i1.2.1- Dàc tinh ly hoà CLia Dioxin.
1.2.2- Dàc tinh sinh hoà cua Dioxin.
1 - 2 . 3 - S u t o n l u u D i o x i n t r o n g m ò i ti^uòuH.
1.2.4- Mot s6 nghiòn ciju nhàin han ctie hoac ni^Jxn ngùa
ò nhioiiì Dioxin trong mòi truOng.
1.2.4.1- Mot :~:6 nghièn ciru ca ban.
1-2.4.2- Còng cuòc
làm sach Dioxin trong mòi truòng.
1.2.4.2.1- Loai Dioxin ra khói dàt.
1.2.4.2.2- Loai Dioxin ra khói nuóc.
^^3
23
2r^
2G
1.3- Set bentonìt va ijrng dung cùa n6_
1.3.1- Thành phfìn hoà hoc,
ca\j trùc va dac tinh
cùa khoàng set.
1.3.2- Mot s6 ùng dung cùa khoàng set.
1.3.3- Set bentonit Viet nam.
Chuong II: Huc dich, noi dung va dinh huóng
cùa de tài luan àn_
1 1
.1. j.
1
^
M
1-^
j-1
1H
20
?.'Z
?.r.
32
32
3r>
35
3G
37
30
-ir
Cliuang ITI: Thuc nghièm.
III-l. Nghiòn Cini x**\y dun;; phucyng phàp phan 1:1 eh
Dioxin b^ng phuong phàp GC/KCD_
III. 1-1- Càc phuang phàp nghiòn cirn niò tà va
diéu kiòn thuc nghicm,
III.1.1.1- Phuong phàp sàc ky long cao àp
(HrLC).
II 1.1.1.2- Pliuong phàp sac ky khi, còl mao quànPhuong phàp GC/MS tronj;^ i>h'"iii tich Dioxin.
Phuong phàp GC/Ff^'D trong phan t Jcli Di oxin.
111. 1.2- Càc dung cu va hoà chat nghiein cù'u.
111. 1. 3- CViuSn bi chat hap phu .
III. 1.4- Còt sac ky va càc buóc die V)icn mau.
III.2-
Nghiòn ciiu khà nang hap i>hu Dioxin trong nuóc
bang set bentonit Di linh.
111.2.1- Càc phuong phàp nghiòn cóu.
111.2.2- Dung cu hoà chat.
111.2.3- Phan doan cO hat set bentonit v.l
thuc nghiòm tren nò.
111.2.4- Nghicn cù'u su dung ph'in doan 4 cùa khoàng
set bentonit de h^p phu Dioxin trong mòi truòng nuóc
III.2.4.1- Nghièn cuu hap phu Dioxin trcn 4 jT'hian doan cùa
khoàng set bentonit nguycn Lhai ò ^/o'^c.
II 1.2-4.2" Nghièn ci'ru hap phu 123-1-TCDD tren phan doan 4 cùa
set bentonit dà dugc yfj. ly bang NanCO^^ 3'^-^ à ^S'^C.
II 1.2.5- Xàc dinh ban cliat phan doan 4 set bentonit nguyén
khai va xù ly bang NaUCOa.
Chuong IV: Ket qua va thao luan.
IV-1- Xay dung phuong phàp xàc dinli Dioxin bang
phuong pliàp GC/KCD.
IV.1.1- Xu ly mau va tàch chiet bang ky thuàt sòclét càc mau
y
>
'
dat va mau sinh hoc.
/
-y
*
j
IV.1.2- Tinh che mau nhò phuong phàp sàc ky còt va
sac ky long cao àp (HPLC).
IV.1.2.1- Càch tinh che thù nhat.
IV.1.2.2- Càch tinh che thu hai.
IV.1.2.3- Ky thuat HPLC trong qua trình làm don giàn
y
hóa mau phan tich.
IV.1.2.4- Anh huòng cùa qua trinh làm sach
pho khòi cùa Dioiin.
IV.1.3- TÓi uu hóa he thong GC/ECD de phan
IV.1.3.1- Qua trinh tàch 1234-TCDD, Dioxin
tròn GC/ECD.
IV.1.3.2- TÓi uu hoà nhi^t dò làm viec cùa
màu don
t1ch Dioxin.
va 1370-TCDD
dotecto.
IV.1.3.3- Dinh tinh Dioxin tren GC/ECD.
IV.1.3.4- Dinh lugng Dioxin trèn GC/ECD.
IV.1.3.5- Phan tich d^nh tinh va dinh lugng Dioxin
theo phuong phàp GC/MS.
IV.1.4- Vài nhàn xét ve Dioxin ò Viet nam.
»
8^
87
9C
9-1
IV. 2- Nghiòn cuu Idi A nàng h/(p Dioxin trong nuóc b^ng
set bentonit Dilinh.
IV.2.1- Phan doan co hat set bentonit Dilinh.
IV.2.2- Nghièn cuu hap phu Dioxin bang séL bentonit Dilinh
IV.2.2.1- Xày dung duòng chuan 1234-TCDD.
IV. 2.2.2- Nghièn ci^u hap phu 1234-TCDD trèn phàn doan 4
set bentonit Dilinh (PD4) ò 25^C.
IV. 2.2.3- Nghièn ciiu hap phu 1234-TCDD tròn phan doan 4 set
bentonit Dilinh :<ù. ly vói 3% NaHCOs (PDS4) ò 25^C.
IV.2.3- Dac trung cua PD4 va PD34.
IV.2.4- NhQng nhan xét ve PD4, PDS4 va tinh h^p phu
Dioxin cùa nò.
lOG
Cliuon?^ V: Ket luan va huóng ung dung ket a»ià nghièn eihi
111
V.l- Kot luan.
V.2- Dicm mói cùa luTin àn.
V.3~ Già tri I:huc tien va huóng su dung càc k(?t qua
95
01:
97
07
Gf
10^
10-
Ili
li:;
n g h i ò n cuu cùa liaan àn_
11'
Phu l u e .
11.^
T à i l i e u thairi khAo.
12:
rjcri
NOI D/\u
Dioxin là tèn gpi dùng de chi dfing phàn
2378-tetraclodibenzo-p-dioxin
(2378-TCDn). Trong
t3ng so 75 dong phàn cùa nò,
2378-TCDD là chat co
dòc tinh rat cao,
liéu LD50 cùa Dioxin dói vói
chuOt là 0,6 Mg/kg,
trong khi dò lién LD50 cùa
thuóc trù sàu eó dòc tinh cao nhàt mói chi là 50
nig/kg. Nhu vay Dioxin eó dòc tinh cao g^p hàng
nghìn lan so vói loai thuóc trCr sàu dòc nhàt dà
biét.
Do dòc tinh rat cao cùa Dioxin,
ngày nay nàm
nào trèn thè giói eùng eó hòi nghi quÓc t^ ve
Dioxin;
nói dung cùa càc bòi nghi này thuòng bao
gÓm càc linh vuc phàt trien phuong phàp phan tich,
càc bènh tat do Dioxin gay ra nhu gay t3n hao trong
lugng co the, de non, ung thu, di tàt à tré em so
sinh ...,
càc anh hu&ng cùa Dioxin dén càc gen di
truyén,
càc nguon sinh ra Dioxin. càc bièn phàp
phòng ngCra va loai Dioxin khoi mòi truòng, v.v. . . .
K^t luàn cùa càc nhà khoa hpc kh^ng dinh Dioxin là
lo^i chat dòc manh nhat, ben vùng nhat ma con nguòi
dà tìm thay trong the ky này.
Nguon hS sung Dioxin thuòng xuyèn vào mòi
truòng chù yèu tu càc nhà mày san xu^t va càc noi
sCr dung càc san pham hoà hoc nhu pentaclophenol,
clophenol, policlobiphenyl, va 2,4,5-triclophenoxyaxetie axit...,tù càc nhà mày dot ràc thành phó,...
Q Viet nam càc ket qua phàn tich che th^y
Dioxin dà eó trong mgt so dói tugng nhu dàt,
cà,
rùa,
babà, va trong mau sinh hoc lay tu nguòi va
dòng vat ò Nam Vièt nam. Nguon góc Dioxin ò ViP-t
nam eó the khàng dinh là do cuce chión tranh hóa
hoc cùa quàn dèi My gay ra. Theo càc nhà khoa hoc
du doàn,
quàn dèi My khi dùng ch^t d^c màu da cam
rai ò Nam Vi$t nam dà de lai ò mòi truòng song ò
day khoàng 170 kg Dioxin (theo Westing - My) (theo
Fokin, Lièn xò khoàng 500kg; theo càc nhà khoa hgc
CHDC Due khoàng 2000kg). Tu khi quàn doi My su dyng
chat dòc màu da cam ò Nam Vi^t nam ty 1^ ung thu,
de non, de quài thai, v.v... tàng manh.
1e
•
De l-rhàc phuc h.'ìi.i •:jna (:h_i''^n trr.nl: ho-a hoc '^'
Viet mn,,
nv>t UÀ \^rm 10 - 30 QIM>C già dugc thành
lap, vói nliiéu nhiem vu, mot trong càc nlilcm vu là:
Tìm ra cac doi tugng nhiem Dioxiti,
càc con duòng
gay nhiem Dioxin elio con nc'^JÒi, thno dói bcnli l".at
do chat dòc chièn tranh gay ra,
Lini li leu su luan
chuyèn Dioxin trong mòi tr'UÒng ^ de co cac già! phàp
ngàn ngùa, phòng trt> va loai
Dior.in ra lihòi mòi
truòng. Phue vu che nhiem vu dò, tT^uóc hot cau phài
eó phuong phàp phan tich DioxiD va ph6ng thi nghlem
nghièn cuu ve' Dioxin,
Tren the giói muÒn co ket qua phan tich mot
màu nghi co Dioxin nguòi ta thuòng phài tra tu 2000
den 3000 dò la My. Ò Viet nam,
muón phan tich mau
de tini Dioxin thuòng phài gii di nuóc ngoài va
'phài dgi hàng nam sau mói co ket qua,
chi phi
phan tich mau thuòng do càc td chi;c nhan dao quóc
te giùp dò.
Nham giài quyet nhung ]:hó khan trèn va phue vu
cho nhung muc dich khac phue hau qua chien tranh
hoà hoc ò Viet nam,
do tài nghièn cuu : Dóng góp
vào vièc nghièn cuu phuong phàp phan ticli Dioxin va
nghièn CLJU khà nàng hap phu Dioxin trong nuóc bang
bentonit Di linh dà dugc dat ra va gi.ài quyè't trong
ban luàn àn này.
!^"
B à n B _ l : Càc dong phSin P C D D v a P C D F dòc n h ^ t .
PCDD
2378
12378
123678
123789
123478
- tetra
- penta
- Hexa
- Hexa
- Hexa
PCDF
-
CDD
CDD
CDD
CDD
CDD
2378
12378
23478
123678
123789
123478
234678
-
tetra
penta
penta
Hexa
Hexa
Hexa
Hexa
CDF
CDF
CDF
CDF
- CDF
- CDF
CDF
-
Trong dò 2378-TCDD dòc n h a t ,
eó liéu
LD50 = 0 , 6 M g / k g .
Nhu vày 2 3 7 8 - T C D D co
dòc~~^.^dò lón
g^p hàng chuc
nghìn làn so
vói thuóc trù sàu dòc nhat (eó liéu LD50 := 50 m g / k g ) .
I -1 - 2 - CAc
Phuong phàp phAn tich Dioxin :
1.1.2.1
.&i_pJ:iaj
i.axan
V i miic dò dòc cue ky
cao cùa
mot so
d6ng phàn PCDD v a
PCDF,' do vay c S n
phài eó càc phuong p h à p phàn
tich dàc bièt
vói dò chon loc
c a o . Miic dò
phàt h i ^ n Dioxin
trong càc maa
sinh hoc v a m à u lay
tu nguòi phài dat dugc già
tri thàp hon
nhiéu so v ó i
mùc can thiet de
phàt h i e n thuóc trù
sàu. Hùc
xàc dinh
1
picrogam
(Ipg)
(=10-^2g) hoac
bé
hon
Ipg
trong 1 gam
m a u là mij:c can
thiet de phàt h i e n
2378-TCDD v a
càc déng phàn khàc dà nèu trong bang 1. Vièc phàn
tich se b\.
phiic tap lèn rat n h i é u
khi co vò so càc chat
gay can trò eó
y
màt trong m a u . Ben c^nh
dò su phue tap trong
qua trình phàn
tich con bi gay
ra bòi so lón
càc déng p h à n cùa
Dioxin v ó i
càc b i ó n
dSi dò
dòc,
hièu lue
sinh hoc
k h à t n h a u eùng co
y
•
•
.
màt trong mau p h à n
tich. Càc phuong
p h à p cho p h é p
dành già
dò dòc
cùa mot dÓng phàn 2 3 7 8 - T C D D
dugc gol
là phuong p h à p
p h à n tich dac trung hay p h u o n g p h à p phàn tich chon loc.
1.1.2.2. SijL_ph.dt triea_£huang phà£-X:hàii_Jjj^:
Trong càc nam gan day nhiéu phuong
phàp c h u a n bi m a u d à
dugc phàt trien nh^m p h à n
tich luong v e t P C D D v a
PCDF trong
cac m a u m ò i t r u ò n g ;
d^e b i e t p h u o n g phàp phàn tich dac trung
dói v ó i càc d é n g
p h à n dòc nhat
2 3 7 8 - T C D D cùng dà
dugc phàt
t r i e n . Net dàc
trung nhàt cùa
càc phuong phàp
phàn tich là
dua trèn p h S k h ó i
lugng. Diéu k i è n
can dàu tien
dS cho kÓt
qua p h à n tich c h i n h xàc là m a u p h à i dugc lay dàc t r u n g ,
phài
1<^
- 5 duoc bao quàn tÓt, vièc chiet mau phài cho hi^u qua cao; phép
tinh che mau (làm sach,
làm giàu mau - dàc biet chat chinh)
phài cho dò thu h6i ò mi'rc dò cao,
va cuÓi cùng là vièc tàch
càc dong phàn hoàc nhóm déng phàn thành càc phàn doan càng
don giàn càng tòt. Mot so bài bào dà thào lu^n càc phuong
phàp phàn tich PCDD va PCDF khàc nhau. Hau het càc phuong
phàp cu dà dugc dua ra thào lu^n va duge xem xét lai. Tuy
nhièn dà eó mot so phuong phàp dua ra hien nay nhu phuong
phàp cùa Kiney,
1978 /74/;
Pappe va Buser,
1981 /95/;
Esposito va càc còng su, 1980 /42/; Karasek va Onuska, 1982
/58/; Tiernan, 1983 /124/; va Tosine, 1983 /126/ ; Lamparski
va c?>ng su,
1980 /66/ dà dugc àp dung d^ phàn tich xàc dinh
PCDD va PCDF.
TiÓn d§ phàt trien càc phuong phàp phàn tich Dioxin hot
siJc nhanh chóng,
hien nay nguòi ta eó the xàc dinh dugc
2378-TCDD trong nuóc ò muc lO.lO-i^g/g. Bang 2 duói day nèu
lèn khà nàng phàn tich xàc dinh 2378-TCDD theo càc nàm /38/.
EànE_2: Càc giói han xàc dinh 2378-TCDD trong càc m^u
mòi truòng theo càc nàm.
Nàm
1965
1970
1975
1980
1983
Picrogam / gam
1.000.000
50.000
10
0,2
0,01
Dàc bièt eó nhung tión bò hot sue lón dà dat dugc trong
viec tàch càc déng phàn cùa Dioxin. Nàm 1960, trèn SSLC do mot
pie ling vói to hgp cùa 20 déng phàn cùa 2378~TCDD,
dòn nàm
1979, mot pie trèn sac do ling vói mot dc5ng pliàn, bang 3.
Bunr; 3: Tien bo tàch cùa càc x>huong phàp phàn tich
2378-TCDD trong càc mau mòi truòng /21,67,114/.
Nàm
1966
1973
1977
1979
SÓ càc déng phàn trong 1 pie
20
17
11
1
^r
- 6
Xu huóng hien nay cùa the giói là xày dung càc phòng thi
nghièm mang tinh chat quóc te / 2 5 / nhu nèu ò bang 4
B^^ng 4: Càc phòng thi nghièm mang tinh chat Quóc tó.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Vien Eattelle Memorial, phòng thi nghièm Columbus (My).
Trung tàm kiem tra bènh, phue vu sue khoé còng còng (My).
Còng ty hóa chat Dow (My).
Vièn nghièn cuu Midwest, phòng phàn tich hóa hoc (My).
Còng ty Monsanto, trung tàm càc khoa hoc mòi truòng (My).
Bò mòn mòi truòng Ontario,
phòng thi nghièm Dioxin
(Canada).
7. Phòng thi nghièm Triangle, Inc. (My).
8. Lièn doàn kiem tra cùa thành pho Twin (My).
trung tàm nghièn cuu
9. Truòng D^i hoc Nevada ò Las Vegas,
mòi truòng (My).
Càc phòng thi nghièm nhu vày
thòng qua vièc so sành càc ket
chuan nèu trong bang 5.
thuòng xuyèn dugc kiem tra
qua phàn tich càc hon hgp
Bàrxg_5- Hon hgp càc dong phàn cùa Dioxin va
Dibenzofuran dùng de kiem tra càc
phòng thi nghièm phàn tich Dioxin.
Càc dibenzo-p-d Loxiri
2378
12378
123478
123678
123789
1234678
12346789
-
Tetra
Penta
Hexa
Hexa
Hexa
Hepta
Oeta
CDD
CDD
CDD
CDD
CDD
CDD
CDD
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
Càc dib 9nzofuran
2378
12378
23478
123478
123678
123789
234678
1234678
1234769
12346789
-
Tetra
Penta
Penta
Hexa
Hexa
Hexa
Hexa
Hepta
Hepta
Oeta
CDF
CDF
CDF
CDF
CDF
CDF
CDF
CDF
CDF
CDF
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
Ket qua nhàn dugc cùa càc phòng thi nghièm này cùng co
nhung diem khòng trùng nhau - bang 6. Trong bang này, dói vói
moi dong phàn d^ lòeh chuan tuong dói khi so sành ket qua
giCra càc phòng thi nghièm vói nhau qua phép phàn tich dac
trung thuòng nho hon 5% . Dò lech chuan tuong doi so vói càc
già tri trung bình cùa càc phòng thi nghièm thuòng nho hon
10% .
1^^
- 7 NhCrng phuong phàp phàn tich nèu trèn do phài dùng he
thóng sac ky khói pho phàn giài cao (GC/MS) va càc hoà chat
dSt tién cho nèn chi phi cho mot mau phàn tich thuòng rat
cao. De giàm bót chi phi phàn tich màu,
dong thòi dg phàn
tich Dioxin dugc phàt trien rong rai khap ò càc phòng thi
nghièm khòng co he thóng GC/MS,
nguòi ta dà bat dàu nghièn
ciiu phàn tich Dioxin trèn he thóng sac ky khi détecto còng
kÓt dièn tu (GC/ECD) /81,125/. Tuy nhièn, vièc su dung phuong
phàp GC/ECD ma càc tàc già Niemann /81/, Tong va càc còng su
/125/ nèu ra khòng eó co so de khang dinh mot càch chac chan
2378-TCDD dà chi ra eó dùng hay khòng! . Vàn de này chùng tòi
se de cap den trong phàn nghièn cuu cùa minh.
Baag_-Q: KÓt qua kiem tra càc phòng thi nghièm Quoc te
Dong phàn
Phòng thi nghièm
ò bang 5
„..
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
1
49,8
49,9
49,1
51,4
49,7
53,6
11,7
50,4
50,8
50,4
49,8
53,3
48,4
53,0
52,3
52,0
53,4
2
46,5
35,8
34,8
49,2
59,7
46,4
11,4
58,9
46,3
49,8
33,5
46,8
56,6
52,2
51,7
51,5
58,1
OBC
3
4
50,5
58,6
54,1
50.0
47,1
50,7
11,4
49,8
46,5
OBC
51,2
52,9
51,7
52,3
56,3
66,9
53,3
52,2
49,0
51,5
55,5
48,4
52,5
11,2
50,4
54,6
54,7
48,2
48,0
43,2
50,9
49,7
52,1
54,2
5
47,2
48,7
45,5
46,3
45,1
46,9
10,8
47,5
51,8
48,9
47,0
49,2
43,5
47,4
50,7
47,5
51,9
6
44,9
47,3
48,6
52,3
49,9
49,9
12,0
51,6
49,0
51,6
52,6
54,7
51,6
54,3
48,3
49,8
51,3
7
8
53,6
OBC
52,3
52,9
OBC
OBC
11,3
51,3
46,8
50,5
51,5
51,9
48,1
49,3
54,1
OBC
53,6
khòng co bào c à o k e t
46,8
OBC
52,0
49,0
48,5
51,5
19,9
48,7
OBC
52,1
49,7
50,4
55,4
OBC
48,9
52,7
53,5
9
41,2
OBC
59,1
56,7
64,3
43,6
12,1
35,0
45,6
46,7
54,0
73,5
58,5
67,0
51,7
40,6
59,9
Già tri
trung
bình
(Pg/ml)
% sai
SÓ
tuong
48,1
48,2
51,5
51,5
51,6
49,4
11,5
51,1
48,9
50,7
50,5
50,9
50,8
51,3
51,5
49,5
54,3
8,0
15,1
7,9
6,4
13,0
7,0
3,7
6,7
6,6
4,7
4,5
5,4
10,8
4,6
4,9
8,7
5,2
qua.
1 . 1 . 2 . 3 . Ebi;JL-aiiàt chimg càc_Jxuxìtg_pli5.n_J^J^bJlij^^ln
1 . 1 . 2 . 3 . 1 . Lè.ia_js^ci:i_m.Lu^
. v
T lep
,
y
sau vièc chiet mau là càc buóc làm
co hai khuynh huóng khàc nhau dugc su dung
sach mau. Hien
dói
- 8 - HmYnh_Jiuórig_J:Jiù_nkaJi:
Tat cà càc déng phàn PCDD va PCDF dugc làm sach trèn càc
h^ sac ky còt déu dugc don vào thành mot phàn doan d§ phàn
tich trèn GC/MS /82,119,124/.
- JQmynbLJ^vxiÌQg-JJ3iLJiai_L
Tàch rièng càc déng phàn Dioxin dac trung thành càc phàn
doan khàc nhau. De làm viec này,
nguòi ta dùng sac ky long
cao àp pha thuòng va pha ngugc. Càc dòng phàn trong càc phàn
doan khàc nhau dugc phàn tich trèn GC/MS /66/ hoàc GC/ECD
/8Ì/.
Khuynh huóng thii hai cho phép nhan biet trong moi phàn
doan mot vài déng phàn PCDD va PCDF. Khuynh huóng này dà dugc
silr dyng rong rài de phàn tich 2378-TCDD. Càc tin hièu nhan
dugc trèn GC/MS hoàc GC/ECD di theo khuynh huóng thu hai rò
ràng han phuong phàp phàn tich di theo khuynh huóng thu nhat.
PCDD va PCDF hièn nay dà dugc tìm thl(y trong càc san
pham, còng nghièp va trong càc mau mòi truòng khàc nhau, ch^ng
han: màu, mò mò lày ò nguòi, mò mò l^y ò cà, mò chó bi2n,
triing ehim, mò bò, mò huou va càc tram tich, dcit, tro bay va
càc san phSm khàc tOr càc lo dot ràc hoàc qua trình dot chày
khàc. Càc phuong phàp làm sach mau dà còng bó eó nhiéu diem
khàc nhau doi vói moi loai màu khac nhau.
Phuong phàp chiót va làm giau PCDD hoac PCDF can phàn
tich ò trong mò mò cà dà dugc nèu lèn bòi Stalling va càc
còng su nàm 1983 /119/. Phuong phàp này cùng dugc àp dung cho
càc mau khàc nhu càc tram tich va mò mò cua nguòi. Vói phuong
phàp này mò mò cà (lOOg) dugc tròn dong nhat vói NasSO^ Ichan.
Dich chiót mau dua vào h$ thóng còt sac ky dàu tièn chua hai
phàn doan:
Phàn doan chua kalisilicàt va phàn doan chùa
xerisilicàt va silicagen; sau dò dich duge dua vào h^ còt eó
chiia xerisilicàt va silicagen;
sau he còt này là he còt co
chua càcbon phàn tàn trèn sgi bòng thùy tinh. Cpt càcbon dàu
hàp phu hau het càc cau tu da vòng chùa ciò va khòng chùa
eie, ò còt này càc déng phàn PCDD va PCDF,
so dugc giù lai.
Cùng vói mot so chat tuong tu càc dong phàn PCDD va PCDF dugc
rCra giài ra khoi còt càcbon, khi tien hành rùa giài còt ngugc
trò lai dòng chày ban déu bang dung mòi toluen. Mau thu dugc
cho dung mòi bay hai chàm dòn khò, hòa tan mau trò lai trong
n-hexan va dua vào làm sach tiÓp trèn hai còt. Còt thù nhót:
Phia trèn còt nhéi Silicagen tam axit sunfuric ò hai nong dò
khàc nhau va phia duói còt nhéi xerisilicàt. Dich rùa giài ò
cgt thù nhàt dugc dua vào còt thù hai chùa Al-.^Oa. Can luu y.
- 9 truóc khi làm sach mau trèn càc còt hon hgp cà ~ miioi dugc
cho vào mot lugng xàc dinh chat chuan co gan dÓng vi phóng xa
13C hoac 3'^CI cùa 2378-TCDD, 2378-TCDF va OCDD.
Phuong phàp chiet va làm giàu PCDD va PCDF trong sua cùa
nguòi dugc nèu bòi Langhorst va cpng su nàm 1980 /69/. 30g
sua cùa phu nù mói sinh (dugc tròn cho dòn khi déng nhàt) cho
vào bình thùy tinh sach va cho vào dò mot lugng xàc dinh 5 ng
càc chat chuan - chat dong vi cùa chat can tlm. Cho vào bình
200 mi axit clohydric dam dac, lac trèn mày mot giò, thèm 100
mi hexan vào bình rèi làc trèn iiióy khoàng 20 giò b nhièt dò
phòng. Ket thùc thòi gian trèn,
de hòn hgp yèn tinh trong
vòng 5 phùt den khi phàn lóp. Lay lóp dung mòi huu co chuyèn
vào he còt sau: He còt thù nhàt: còt dau chùa 2 phàn doan phàn doan silicagen,
phàn doan silicagen dugc tam 22% HaS04
dam dac; còt sau chùa 5 phàn doan - phàn doan silicagen, phàn
doan silicagen dugc tam 44% axit HsSO^ dam dàc,
phàn doan
silicagen,
phàn doan silicagen tam 33% dung dich NaOH IM,
phàn doan silicagen. Tiep sau he còt thù nh^it, là he còt thù
hai: còt dau chùa 10% AgNOs trèn silicagen; còt sau chùa AI2O3
Ket thùc qua trình trèn là buóc tach hon hgp thành cac
phàn doan hep nhò phuong phàp sac ky long cao àp (HPLC) pha
thuòng va pha ngugc, chat nhéi còt dùng ò day là Zorbax-ODS
va Zorbax SiL.
Phuong phàp chiet va làm giau PCDD va PCDF trong màu
dugc Pappe va càc còng su /102/ thào luan. Nguyén tSc
chiet, làm sach mau màu dua trèn su phàn bo càc dòng phàn
Dioxin giùa hexan va axetonitril. Flexan (10 mi) dugc cho vào
10 mi màu. Màu dugc cho vào mot
lugng 0,1 ng chat chuan
13C-2378-TCDD ho^c 3'^Cl-2378-TCDD, chiet mau 3 lén, moi Idm
bang 20 mi axetonitril dà dugc bào hòa bang hexan, sau dò ly
tàm. To hgp càc dich chiet lai de xù ly vói 10 mi dung dicli
NasSO^ 1%,
tióp do mau dugc chiet 3 lan vói 20 mi hexan. To
hgp dich chiet hexan lai, làm khò chùng bang NasSO^i khan. Co
I
y
dàc dich chiet con 2 mi, dua mau vào còt chùa Ig AI2O3. Còt
dugc rùa giài lén déu vói 10 mi dung dich 2% CH2CI2 trong
hexan, sau dò rùa giài bang 10 mi dung dich 50% CH2CI2 trcmg
hexan. Dich rùa giài lan déu loai bo, con dich rùa giài lén
'O
sau dugc co dàc va dugc phàn tich trèn GC/MJ]
DÓi vói phuong phàp phàn tich PCDD va PCDF trong dat va
nuóc dà dugc Lamparski va càc còng su nèu nàm
1979 /G6/.
Phuong phàp này su dung benzen de chiet soci et mau dat,
va
càc buóc làm sach trèn còt sac ky gióng phuong phàp cùa
Langhorst dà nèu è trèn. Tuy nhièn, do co rat nhiéu tap chat
co mat trong dat nèn vièc làm sach màu theo phuong phàp cùa
^v
- 11 khòng can tàch rièng càc phàn doan dac trung,
cùng dugc tàch khói tat cà càc dong phàn Ichàc.
thi 2378-TCDD
Còt mao quàn fused silica SP2330 co the cùng dugc dùng
de tàch càc dong phàn trèn /lOl/. Trèn còt này càc dong pìiàn
PCDF cùng dà dugc nghièn cùu de pìiàn tich. Q day 38 déng phàn
tetra-CDF,
28 déng phàn penta-CDF va 16 déng phàn hexa-CDF
phàn lón dà dugc tàch ra khòi nhau /72/.
Pappe va càc còng tàc vièn cho ràng, còt mao quàn fused
silica SP2330 dùng de phàn tich hau het dong phàn cùa PCDD va
PCDF /lOl/.
Trèn còt này càc chat co do dòc cao là
12378-PCDF,
123478-HCDD dugc rùa giài tuong ùng cùng vói
12348-PCDF va 123479-riCDF- Del giài quyet v.^n de này nguòi ta
dà su dung còt mao quàn co pha tinli it phàn cue hon,
chang
han OV-17 va BD-5 /25/. Trong mòi izo oòng trình còng bó gan
day, nguòi ta dà su dung còt mao quàn fused silica SP2331 de
tàch càc dong phàn PCDD va PCDF /75,108/.
Trèn pho khoi do nhan dugc Iclii su dung càc còt dà nèu
déng phàn 1378~TCDD luòn luòn dugc tàch rièng re va tàch xa
càc dong phàn khàc;
déng phàn 1234-TCDD luòn luòn là chat
déng hành rùa giài sàt ngay ben canh 2373~TCDD day chinh là
diéu luu y khi dinh tinh dong phàn 2378-TCDD trong nghièn cùu
cùa minh.
1.1.2.3.3. Uinh
tinh va dU^h lugng :
Dinh tinh Dioxin theo phuong phàp GC/MS chù yeu dua vào
thòi gian xuat hien pie cùa Dioxin trùng vói thòi gian xuàt
hien pie cùa Dioxin eó gan déng vi phóng xa, con phuong phàp
GC/ECD dua vào thòi gian luu biót truóc cùa Dioxin chuan khi
phàn tich rièng rè.
Pho khói phàn tu cùa càc déng phàn PCDD va PCDF trong
càc mau thuòng su dung là càc manh i:'ho M"^, M-*'+2 hoac M'*-+4.
Vièc dinh lugng
càc dong phàn PCDD va PCDF dugc dua vào so do
dien tich cùa moi dong phàn hoac so vói so do dièn tich cùng
cùa dong phàn dò co gan déng vi phóng xa •'^'^'Cl hoàc i^C trèn
phé khoi de hoac so sành giàn tiep dièn tich pio (hoac chiéu
cao pie) cùa moi dong phàn vói duòng ngoai chuan xày dung tu
chinh dong phàn này ò dang tinh khiet.
Vói dong phàn dòc nhàt 2378-TCDD, khi
GC/MS ta thu dugc pho khói de hình 3 /27/.
phàn
tich
trèn
o
StarxJard
2,3.7,8-TCDO
_
330 I
!"
1. 1^ l
Hinh 3: Pho khoi do cùa 2378-TCDD chuan.
Trèn hinh 3 ta thay co càc pie iòn phàn tu va càc pie
iòn khàc cùa Dioxin ò m/e 320,
322 va 324. Ngoài ra con eó
càc iòn cuòng dò lón ò m / e 257, 259 (M-^-COCl); 194, 196
(M-^-2C0Cl);
càc iòn cuòng dò nho ò m/e 285,
287 (M-^-Cl);
250, 252 (M-^-Cl2); 222, 224 (M-^-COCl-Cl) va càc iòn phàn tu
khàc ò m/e 160,
161 va 162. Trong càc dong phàn PCDD chi eó
su khàc nhau chùt it ve cuòng dò pho ò vùng pho khói cao;
con ò vùng pho khoi nhò thi co su khàc nhau lón ve cuòng do
pho, chang han ò m/e 74, 75 va 76, mot phan pho khoi cùa
2378-,
1238- va 1234-TCDD trong vùng pho khói này dugc chi
ra trong hình 4.
^,
Trèn hình 4, 2378-TCDD eó mot pie lón ò m/e 74 (CsHs-^),
1238-TCDD co pie lón ò m/e 73, 74 va 75 (CeHa"^), con
1234-TCDD co pie lón Ò m/e 74, 75 va 76 (CeHs-^). Trong diéu
kien pho khòng doi E=70 eV nguòi ta thay càc phàn tu co càu
tao tuong tu nhau se pha vò theo kieu gióng nhau.
Hinh 4:
Pho khói de cùa 23781238- va 1234-TCDD
ò v-ìing m/e 70-80.
sa::©: ^'tjr:£
^0^4:^0
^^^0
14
.=6"/
^V-c
Ci
!75
74) .=^5^3
75
74^1 7%
1ili.
1
!
i
i!
fn^:
j! ijl
Khi khào sàt ve he so dàp ùng cùa càc PCDD va PCDF ò
cùng diéu kien thay rang: tat cà càc déng phàn cùng so nguyén
tu ciò trong càc phàn tu PCDD va PCDF (chang han càc dong
phàn teraclo) thuòng cho he
dàp-ùng nhu nhau. Tuy nhièn.
khi khào sàt 13 .dòng phàn tetra-CDF dà cho biet su bien doi
^^'
- 13 khàc nhau giùa càc déng phàn ve liè so dàp ùng, gap 3 lan khi
su dung pho khoi EI va gap 10 lan Ithi su dung pho l^hol NCI .
DÓi vói càc chat gióng nhau eó chùa so nguyén tu ciò cao hon
( p e n t a d e , hexaclo) thi su khàc nhau ve he so dàp ùng nhò hon
/97/.
Phuong phàp GC/MS eó khà nàng ghi nhan nhiéu dang iòn ò
nàng lugng iòn hóa 20eV / 4 0 / hoac 70eV /50,70/; thuòng nguòi
ta su dung nàng lugng iòn hóa bang 70eV.
De trành nhùng sai lam trong ket luan mau co Dioxin hay
khòng va hàm lugng cùa nò là bao nhièu nguòi ta thuòng su
dung ty so tin hièu chat: nhieu duòng nén coi nhu già tri
giói han phàt hien cùa phuong phàp, ty so này thuòng dùng là
2,5 /34,50,79/ dói vói càc phuong phàp phàn tich eó giói han
phàt hien là 1 ppt, con càc phuong phàp co giói han phàt hièn
là 0,1 ppt thi ty so này là 3:1 /71/. Càc mành pho dùng de
dinh lugng Dioxin là m/e 320 va m/e 322,
Trong lugng mau, kich thuóc mau, phan tram chat thu hÒi
dugc khi xu ly mau, dò phùc tap cùa mau, dò nhieu dièn xuat
hien lue do déu ành huòng den giói han xàc dinh dinh lugng
/5Ò/.
Do nhùng phuong phàp phàn tich Dioxin dugc xày dung còng
phu trèn he thóng GC/MS dat tién,
nguòi ta dà nghi tói vièc
xày dung phuong phàp phàn tich Dioxin ré tién nhung van huu
hièu, dò là phuong phàp phàn tich Dioxin trèn he GC/ECD /81,
89,125/. Ben canh muc dich su dung phuong phàp GC/ECD de
nghièn cùu tàch càc déng phàn TCDD /89/,
nguòi ta su dung
phuong phàp GC/ECD de dinh lugng càc déng plìàn TCDD /81,
y
f
125/. Theo / 8 1 / thi mau phàn tich dugc dùng chat chuan noi là
1378-TCDD vói hàm lugng 200pg/|t 1 va duge thèm vào màu phàn
tich 20 ng 1378-TCDD truóc khi xu ly màu.
So sành phuong phép GC/MS vói phuong phàp GC/ECD thi
phuong phàp GC/ECD eó dò nhay lón hon hc^n phuong phàp GC/MS,
hình 5 /125/,
do vay phuong phàp GC/ECD cho phép xàc dinh
dugc 2378-TCDD b mùc df) ppt. Giói han cùa phuong phàp GC/ECD
khi phàn tich Dioxin là: già tri nho hon 2,7 ppt thi chi cho
kót luan dinh tinh, con già tri 5,4 ppt hoàc lón lón hon thi
cho phép kót luan dinh lugng. Ngoài han c\\é nói trèn phuong
phàp GC/ECD con bòc lo yÓu diem là phài dùng phuong phàp
GC/MS de xàc dinh lai càc mau co già tri duong khi gàn cho là
mau co 2378-TCDD. Nhu vay thi dinh tinh chinh xàc theo phuong
phàp này là chua dugc de c^p den.
^
'
Hình 5:
So sành dò nhay
cùa 3 phuang phàp
GC/MS, GC/ECD,
va GC/FID.
14
GC/FID
:f}s^
GC/ECD
GC/MS
'*.^
''i.*
^. tuong de phan tich Dioxin:
1.1-3. Càc doi
1.1.3.1. Càc boa chat :
Càc chat dièt co
phenoxv
Dioxin dugc tìm thay lan dau tièn khi thay càc quài thai
xuat hien
ò
nhCrng
nguòi
tiep
xùc
vói
2,-^,
5-triclophenoxyaxetic axit (2,4,5-T). Chat dòc này gay ra ành
huòng trèn khi trong màu thuc te eó mat 30 pg/g 2378-TCDD
/36/. Mùc 2376-TCDD co trong chat dòc màu da cam ò càc kho
cùa My trong vùng Thai Bình Duong truóc nàm 1970 naìn khoàng
tu 0,02 den 54 ug/g. Hon 450 mau chat dòc da cam này dà dugc
phàn tich /42,44/. Do chat dòc da cam là hon hgp 1:1 cùa
butyleste cùa 2,4,5-T va 2,4-diclophenoxyaxetie axit (2,4-D),
cho nèn neu tàch rièng 2,4,5-T de phàn tich, thi chat dòc da
cam dugc su dung vào nhung nàm 1960 eó nong dò Dioxin cao den
mùc 100 pg/g. Do eó su diéu tran cùa chinh phu càc nuóc san
xuat 2,4,5-T nèn dà co nhiéu buóc kiem tra va nhiéu bièn phàp
nham han che viec hình thành 2378-TCDD trong san pham 2,
4,
5-T vào nhQng nàm 1970. Hien nay do phàt hien dòc tinh cao
cùa 2378-TCDD cho nèn san pham 2,4,5-T cùa càc nhà mày san
xuat ra phài chùa nho han 0,1 ;ig 2378-TCDD trong Ig san pham.
Hien co nhiéu nghièn cùu dùng phuong phàp phàn tich dac trung
dà chùng minh rang 2378-TCDD là déng phàn chinh si.ih ra trong
qua trinh san xuat 2,4,5-T /28/.
. . -_.
.-..• .._......:,.... .
16
dà duoc
4 trong
vói càc
mau este cùa 2,4-D va muoi amin cùa nò lày tu Canada
phàn tich de xàc dinh PCDD, 8 trong so 9 mau este va
7 mau muoi amin dà tìm thay co chùa dong phàn Dioxin;
mau este,
dàng chù y là déng phàn Dioxin cao han b
- 15 màu muói. Dong phàn Dioxin nhan dugc b day là 1360-TCDD /35/.
Trong càc phàn tich khàc nguòi ta cùng xàc nhan khòng eó dong
phàn nào khàc ngoài 1368-TCDD dà dugc hinh thành ò dày.
gé.c haz^aloph-gja :
Hexaclophen là chat dièt khuan dugc diéu che di tu cùng
mot vàt lièu ban dau trong nhà mày san xuat 2,4,5-T,
nèn dà
co mot so so lieu phàn tich xàc dinh là co Dioxin trong san
phSm này. 3 mau dugc phàn tich bòi Baughman / 2 0 / tìm thay
2378-TCDD ò mùc 0,2-0,5 ng/g. Ngoài ra hexaclophen cùng con
chùa 100 \^E/g déng phàn 124689-hexacloroantren /48/.
Càc clQPhgnoJ. :
Càc clophenol dà dugc dùng d$ chóng nàm móc, khù trùng,
tSy uó va chóng con trùng. San lugng san pham cùa the giói
hàng nàm uóc doàn là 150.000 tàn. Dàc bi^t nguòi ta dùng 2,4,
6-tri; 2,3,4,6-tetra, va penta-clophenol ( hoac muói kali,
natri cùa nò) de bào quàn gò. Ngoài ra nò con dugc dùng trong
càc nhà mày san xuàt bòt giày, son, keo dàn, vàt lieu dèt bao
dung v.v..., mac dù nguòi ta dà xàc dinh càc clophenol co
chùa nhiéu tap chat,
bao gom cà PCDD va PCDF. vói càc déng
phàn vi tri khàc nhau,
va phan lón hàm lugnc!: i'CDD va PCDF b
day cao hon trong chat dièt co clophenoxy.
IIà^_PJD.Iiclabvphsa:
penta-CDF) co trong san pham PCB ò Chàu Au (phenoclo-DP-6 va
clophen A 6 0 ) , nhung khòng thay eó trong Aroclo 1260. Nguòi ta
cùng dà thóy dò dòc cùa PCB eó chiù ành huòng bòi su eó mat
cùa PCDF.
Càc_cb-Ctj.i^j;_cji-Jiipii£^^
:
Nàm 1981,
Yamagishi va càc còng su /134/ dà bào cào ve
su co mat cùa PCDD va PCDF trong chat dièt co diphenylete
thuòng mai CNP, NIP va X-52. Càc ket qua phàn tich nhan dugc
nèu trong bang 7.
Nguòi ta dà tìm thay càc déng phàn 1368- va 1379- trong
so càc dong phàn dugc biÓt cùa tetra-CDD. Hai dong phàn này
là chat ban co trong chat dau tSng hgp diphenylete
là 2,4,
6-triclophenol. Nguòi ta khòng tìm thày 2378-TCDD co trong
san pham diphennylete.
- 16 Bang 7: Hàm lugng PCDD va PCDF trong chat dièt c6
diphenylete (Mg/g)-
CNP
tri
tetra
penta
hexa
mono
di
tri
tetra
penta
hexa
I.l.
-
CDD
CDD
CDD
CDD
CDF
CDF
CDF
CDF
CDF
CDF
Khòng co
14
37
0,8
Khòng eó
0,35
0,41
0,4
1,0
0,2
NIP
0,15
0,38
0,05
hòng co
0,34
0,12
0,47
0,29
Khòng co
Khòng eó
X
52
0,03
0,03
0,01
Khòng co
0,48
0,21
0,45
0,32
0,08
Khòng co
.4c_-s.àn phMi^ciia_I.Q_xla-t^_rAa
Su phàt sinh càc dong phàn PCDD va PCDF tu càc Io dot
ràc thành pho ò càc diéu kien dot nóng thuan Igi - phan lón ò
bui, khói, dà gay ra su lo àu làu dai cùa con nguòi.
Nàm 1977,
Lahaniatis va càc dong nghièp dà bào cào tìm
thay loai chat hùu co bi ciò hoà eó dòc tinh cao trong tro
bay tu nhà mày dot ràc thành plió /64/. Càc chat huu co dòc
này dà dugc xàc dinh là aliphatic,
benzen, PCB va càc chat
dièt vàt hai bi ciò hóa.
Cùng nàm 1977, Olio va càc dong nghiep / 8 7 / dà thòng bào
tìm thay PCDD va PCDF trong tro bay tu 3 nhà mày dot ràc ò Hà
lan. Buser va Bosshardt /29/ da phàn tich tro bay tu nhà mày
dot ràc thành phó va lo dot ràc còng nghièp co diéu khien cà 2 ò Thuy si,
cho thay mùc hình thành PCDD là 0,2 Mg/g va
PCDF là 0,1 }ig/g ò lo dot ràc thành phó, con lo dot ràc còng
nghiep là 0,6 jig/g dói vói PCDD va 0,3iig/g doi vói PCDF.
Trong khoàng thòi gian tu nàm
1978 den 1982 nhiéu bai
bài dà còng bó xàc nhan eó PCDD va PCDF trong tro bay cùa lo
dot ràc va tìm thay PCDD va PCDF trong càc hat va càc khi
ngung cùa óng khói.
Trong tro bay eó chùa so ìón càc dóng phàn PCDD va PCDF,
eó tói 30 dong phàn PCDD va 60 déng phàn PCDF dà dugc
tìm
thay.
Blìng càc phuong phàp phàn tich
càc dong phàn dàc trung,
• V- KA»f I
- n-
hai mau tro bay ìay tu nhà mày dot ràc thành phó dugc phàn
tich. Hai màu tro V:)ay này dugc lày tu hai lo dot ràc cùa Thijy
si va Canada dugc van hành bang hai ky thuat khàc nhau:
Cananda dot ràc theo ky thuàt thòng thuòng,
con Thuy si dot
ràc theo ky thuàt eó diéu khien. Diéu dàng cliù y ò day là tat
cà càc TCDD déu dugc tìm thay trong hai màu. Tuy vay,
bión
dSi ve hàm lugng 2378-TCDD trong hai màu co su khàc nhau.
Trong màu cùa Thuy sì, dong phan 2378-TCDD tao thành chiem 3%
tong lugng càc TCDD; con càc màu ò Canada 2378-TCDD chi chiem
0,3% tong lugng
càc TCDD;
nhu vay càc phuong phàp dot ràc
khàc nhau se dan den hàm lugng 2378-TCDD khàc nhau, ò day hai
mau hon kém nhau 10 lan; ti le pie lón nhat va nhó nhat trong
màu lón hon 100:1.
Trong bào cào khoa hoc nàm 1978,
càc nhà Idioa hoc cùa
hàng hoà chat Dow de xuàt rang: PCDD, dàc bièt là 2378-TCnD
thi ò dàu cùng eó va dugc hình thành nhu là lugng vàt cùa càc
san pham bi dot thòng thuòng /26,122/. Do dò Dioxin sinh ra
trong mòi truòng là do "lùa" ("càc hóa chat vet do lùa", Dow
Chemical U S A ) . Vièc xét dén khà nàng sinh ra PCDD va xàc dinh
hàm lugng cùa nò eó trong qua trình dot go trong già d3nh da
dugc Nestrick va Lamparski, 1982 / 8 0 / de cap dén va dà chi ra
hàm lugng PCDD b mùc ppt. Tliành phàn chinh cùa san j^ham dot
gà ò trong già dinh là OCDD;
nhung TCDD va dàc bièt là
2378-TCDD cùng dugc tìm thày;
con PCDF khòng dugc nèu ra
trong còng trình này.
Tuy nhièn de xiiàt cùa Dow da bi chi trich gay gat /32,
33/. Mot trong càc tranh cài chinh là ve càc nhà mày dièn dot
than, ho cho rang càc nhà mày này nam ngoài nguon sinh ra
2378-TCDD /57,60/. Càc tranh luan khàc cho ràng càc nghièn
cùu cùa Dow thi(^'U hoàn thien càc so lieu ve hàm lugng Dio::in.
1.1.3.3. ECILM-JlÓJ.:
Vào thàng 2 nàm 1981,
vu chày ngòi nhà chinh phù ò
Binghamton,
N.Y. dà làm cho mày bien the hi vò
(chat long
dièn mòi trong bièn thÓ gom hon hgp PCB
(65%) va càc
clobensen (35%)). Muoi càc dàm chày dà thoàt ra bàm tr-ong càc
ngòi nhà con lai. Càc PCDD dà dugc tìm thày trong muò i n-'^v
bao gém lugng lon càc dong phàn eó dòc dò cao 2378-TCDD va
12378-PCDD /98/. Nguòi ta xàc nhan rang càc clobenzen là chat
chinh sinh ra Dioxin.
Muoi lay tu ngòi nhà Binghamton,
cùng dà tìm thày càc
policlobiphenylen (PCBP), hình 6, co néng dò cao. 2367-tetra
-CBP eó moi lièn he chat che ve càu trùc va gióng vói. càc
déng phàn dòc nhàt cùa PCDD va PCDF. Càu tu này cùng ria xàc
%MtrÌ^
18 -
dinh co boat tinh sinh
• a cao /93/,
Ben canh su hình thành PCDD va PCDF tu PCB bi dot, PCDD
va PCDF cùng con dugc sinh ra tu càc qua trinh nhiet phàn càc
san pham muói 2,4,5-T, clophenol, PVC v.v...
Hình 6:
càu trùc cùa PCBP
1.1-3.4. CAc. mau mòi truòng:
Dàt. tram tich va rau qua:
Càc mau dat va rau qua tu Seveso - Y, dà dugc phàn tich.
Nàm 1976, ngay sau khi xày ra tal nan b nhà mày san xuàt 2,4,
5-triclophenol, hàm lugng 2378-TCDD trong rau qua dà dugc tìm
thày tói 50|i g/g / 4 4 / . Trong càc nàm tiep sau, do khòng eó su
tiep xùc giùa vùng rau mói moc vói bau khi quyen ben ngoài
nèn mùc dò Dioxin trong rau giàm xuong theo càc mùc khàc nhau
/132/. Nàm 1977,
mot nàm sau vu tal nan ò Seveso khòng con
thay lugng vet Dioxin trong cui tao, le, hoac qua dào, trong
lòi ngò,
va trong hat lùa mi moc gan nhà mày (giói han phàt
hien 1 p g / g ) . Tuy nhièn,
cùng cùng thòi gian dò thi khoàng
100 pg/g Dioxin dà dugc xàc dinh thày trong v6 trai cày trong
tu nhièn,
diéu này eó the qui cho bui khi quyen chù khc-ng
phài do cày lay Dioxin tu dat lèn. Mac dù Dioxin co trong dàt
da tim thày b day trèn 100 ppb hoac khoàng 1000 |i g/m® /132/.
Nàm 1973,
ba truòng dàu ngua b Missouri dà tìm thày eó
2378-TCDD vói hàm lugng cao. Già tri cao nhàt vào khoàng 30
ppm / 6 1 / . Dioxin phàt sinh ò day
là tu nhà mày san xuàt
hexaclophen b Verona, Mo.. Viec dua ra ket luàn này là dua
trèn ket qua kiem tra bui ò vxxng này.
Nàm 1982,
càc noi Ò nhiem nang 2378-TCDD dà dugc phat
hien b phia tày Missouri. Càc nghièn cùu chi ra su o nniem
h .7
này là do nhà mày hoà chat ò Verona, Mo . Càc duòng pho cua
19 toàn bò thi tran ò Times Beach dà dugc phàn tich,
nong dò
Dioxin cao hon 1 ppb chiÓm 22% tSng so mau va cao hon 100 ppb
chiem 2,2% . Già tri cao nhàt là 350 ppb.
n vùng khàc nhau dugc quan tàm den là Love Canal,
Niagara Falls,
N.Y. . G day Smith va déng nghièp /116/ tim
thày 2378-TCDD trong tram tich cùa cóng rành vào thòi ky mua;
màu dugc lày xung quanh noi chùa vat thai ò Love Canal, nong
dò Dioxin cho già tri cao nhat là 312 ppb.
Trong càc nghièn cùu cùa Czuczwa va Hites nàm 1983 /39/
tìm thày PCDD va PCDF trong càc tram tich lày tu càc vùng
khàc nhau Ò song Saginaw, vinh Saginav; ò Michi.gan va phià nam
he Huron. Néng dò Dioxin nam tu 100 ppb ò vùng thành pho tói
100 ppt ò vùng beo lành. Càc dong phàn Dioxin tìm thày trong
tram tich phù hgp vói càc déng phàn Dioxin tìm thay trong qua
trình dot ràc va nguòi ta dua ra de nghi ràng qua trình dot
ràc là nguyén nhàn chinh sinh ra PCDD va PCDF co trong tram
tich. Khi phàn tich càc hat nhò cùa tram ti oh cho thày su
tàng dot ngpt néng dò Dioxin khàc thuòng,
day là diem quan
trong dàt ra trong luan vàn này d^ nghièn cùu giài phàp
chong ò nhiem Dioxin trong mòi truòng.
O Viet nam co mot lugng rat lón chat dòc màu da cam do
quàn doi My rài vi muc dich quàn su. Uóc tinh tu nàm 19G1 den
nàm 1971 eó tói 44.338 m^ hay 44.338.103
U t chat dòc màu da
cam chùt xuong Nam Viet Nam. Theo càc nhà khoa hoc thi co
khoàng 170 kg Dio:
Nhu vay,
viec
phàn tich Dioxin ò Viet nam là dòi hòi bue xùc khòng nhung
chi nham khac phue bau qua chien tranh hoà hoc ve màt sinh
thài ma con nham ngàn chàn càc nguén Dioxin xàm nhap vào co
the con nguòi. Cho dòn nay eó rat it kót qua phàn tich Dioxin
ò Viet nam da dugc còng bo. Q Viet nam chua co mot phòng thi
nghièm nào co dù diéu kien va tiém lue de phàn t-ich m«3t lugng
lón mau dat, nuóc,
tram tich, rau qua, va màu sinh hoc de :-;àc
dinh Dioxin {uóc tinh phàn tich mot mau trèn GC/MS tón khoàng
2500 den 3000 dò la My) . Nhu vay,
vice xày dung pliuong phàp
phàn tich phù hgp vói. diéu kièn Vièt nam (ve trang thiet hi,
hoà chat va tài chinh) là yèu cau can tliiet ma bàn luan vàn
này de cap den.
Càc sinh v^t ^Q.n^.àuóA-jauÙD.:
Cà, tòm, cua bat b càc vùng thuòc Nam Vièt Nam, noi Vji
rài chat dòc màu da cam nang né nàm 1960 da tìm thày 18-810
- 20 pg/g Dioxin /21/. Ky thuàt phàn tich true tióp trèn khói pho
phàn giài cao dugc dùng trong nghièn cùu này, do vay, khòng
xàc dinli dugc déng phàn dac trung, diéu dò co nghia qua trình
tàch sàc ky khi khòng eó dòi vói tàt cà càc déng phàn. Càc so
lièu còng bó sau nò.y ve Dioxin tr».'n'-' cà, t'^'in, ou.-i ... ò Nam
Viet nam con qua it.
I
Rappe va déng su nàm 1981 /95/ dà tim thày càc dotìg pbèn
tetra- va oeto-CDF trong mò mò cùa rùa tu song Hudson va chó
bien xàm tu bien Baltic. Néng dò tSng còng cùa PCDF trong càc
mau tuong ùng ò trèn là 3 ppb va 40 ppt.
Norstrom va càc dong su dà phàn tich trùng cùa mòng
bien, cà trich ò càc vuc thuòc càc vùng khàc nhau cùa hÒ
Great nàm 1982/82/. Trong tàt cà càc màu, 2378-TCDD dugc tìm
thày trong khoàng tu 9 dòn 10
pg/g.
Trong mot nghièn cùu Ichàc Stalling va déng nghiep /119/
dà thòng bào ve vièc phàn tich càc mau cà bat ò he Michigan,
Huron va Ontario. PCDD va PCDF bi ciò the ò vi tri 2378 dà co
mat trong tat cà càc mau. Trong so càc mau cà phàn tich, mot
so mau eó hàm lugng càc déng phàn 2378 rat cao, eó le càc màu
này chiù ành huòng manh me bòi càc nguén thài. Càc sÓ lièu
còng bó cùa Okèpe nàm 1983 / 8 3 / cùng phù hgp vói càc thòng
bào trèn.
y
Nhu vay, vièc xàc dinh Dioxin trong chuoi thùc àn: cà,
tòm, cua, 3Ò, hón - dòi tugng cung càp thuòng xuyèn Dio:-:in
cho con ngiròi, là vièc làm hot sue cén thiót va càp bàch ò
Vièt nam.
1.1.3.5. Càc mau sinh hoc làv tu nauòi:
Truóc het nguòi ta dà tìm thày 2378-TCDD trong càc màu
lày tu nhu'ng nguòi làm nghé san xuàt 2,4,5~triclorophenol va
nhùng nguòi tiep xùc vói 2,4,5-T va este cùa nò. Truóc dò,
Dioxin co chùa trong 2,4,5-T con khòng dugc chù y dòn mài tói
nàm 1957 / 6 2 / . Khi xàc dinh co Dioxin trong 2,4,5-T va dòc
tinh cao cùa no,
nguòi ta dà phài chù y dòn vièc làm sach
Dioxin trong 2,4,5-T. Q day Dioxin hình thành là ket nuà cùa
càc phàn ùng nhiet cùa 2,4,5-T va dan :
thi se dàn dòn hình thènh Ig 2378-TCDD/lkg muói 2,4,5-T.
Ahling va dong nghièp da tliòng bào reng b diéu kièn dot ndng.
este cùa 2,4,5-T tói 500 - 850oc thi co 0,2-3,0 mg Dio::in
dugc hình thành trèn 1000 gam san pham /18/.
IV
- 21 Viec phàn tich dg làm rò mùc nhiem 2378-TCDD trong nguòi
càc bình sy va nguòi dàn nói chung lièn dói tói còng tàc quàn
co phenoxy trong chien
5V> co tiep xùc vói càc chat dièt
tranh b Vièt nam là mot van de ma nhieu ci/u cliien Ijinh My,
Australia va nguòi dàn Viet nam mong muon. Ghepard va Yong dà
cho biet mot càch chac chan eó 2378-TCDD trong mò mò cùa mot
so cuu chien bình Vièt nam /115/.
Nàm 1990 Schecter va déng nghièp dà còng bo ve néng do
2378-TCDD eó trong mot so bènh nhàn nguòi Nam Vièt nam giao
dòng tù 1,4 dòn 44,8 pg/g, va trong nguòi Bà'c Viet nam là 1,4
pg/g /107/.
Ryan va Williams /104/ dà thòng bào ve nong dò 2378-TCDD
trong 23 màu mò mò cùa xàc nan nliàn ò vùng ho Great - Canada.
Néng dò 2378-TCDD nàm tù 4,1 dòn 130 pg/g. Càc màu chùa
2378-TCDD cao, con càc màu khàc eó già tri trung bình là 10,7
± 5 , 4 pg/g,
Saweeney va déng nghiep da còng bò vào nam 1990 ve hàm
lugng 2378-TCDD trong huyòt thanh cùa càc còng nhàn san xuat
va tiep xùc vói 2,4,5-Triclophenol, Natritriclophenolat, 2,4,
5-T ò mot so nhà mày hoà chat ò My, CHLB Due, Y /121/. Hàm
lugng 2378-TCDD trong càc còng nhàn ò càc niióc rat khàc nhau,
bang 8.
Bàsx^Jfl'
Hàm lugng 2378-TCDD trong còng nhàn san xuat
hoà chat sau tOr 1 den 37 nàm hành nglic.
DÓi tugng
So mau
Thòi gi.an
tiep xuc
(nani)
Mùc
nh i e m
(ppt)^
Càc còng nhàn hoà chat
b MS^
Càc còng nhàn hoà chat
ò CHLB Due
Dàn bi ành huòng bòi
khòng khi ò My
Còng nhàn truòng dau
ngua ò Missouri
Còng nhàn trong vu
tal nan Seveso
* : Tinh theo trong lugng
* * : Tinh cho toàn màu.
136
15 - 37
2 - 3389
45
2-37
6 - 2352
147
16 - 25
16
14
10
1
chat beo
<5 - 313
5 - 577*-^
1772-27821
Càc so lièu ban da\.i. phàn ticli mau mò mò cùa nguòi ò
Canada va Thuy Dien cho thày cà lial loai PCDD va PCDF (tù
tetra dòn octaclo) ò càc mùc tù 1 den 600 ppt.
Nguòi ta thày co su tuong quan g[ur-\ càc '1'')ni-' phan
Dioxin tim Ihày trong mò mò nguòi vói càc dÒng phàn Dioxin
tìm thay trong cà. Pappe va dong nghiep /99/ dà phàn Ijch
huyòt tuong màu de so sành hàm lugng Dioxin cùa nhùng ngi;òi
doi chùng khòng tiep xùc vói hoà chat vói nlìùng ngucVi bi
nhiem eó tiep xùc vói hoà chat. KÒt qiaà dua ucn là co su
tuong quan chung giùa càc dong
phàn co mat trong càc tuong
huy et màu nhiem dòc do tiep :\ùc vói hoà chat, càc tuong huyòt
màu nhiem dòc tu nhièn vói càc déng phàn co mat trong san
pham còng nghièp.
Su dào thài Dioxin ra khói càc to chùc cùa co the rat
khàc nhau. Phàn lón càc dong phàn co céc nguyén tù ciò thè ò
vi tri 2378 bi dào thài rat chàm /98/. Do vay ành huòng gay
ung thu cùa Dioxin dà nhan dugc khi nghièn cùu trèn càc loai
dòng vat thi nghièm. 2378-TCDD, 123678- va 123789-hexa-CDD dà
dugc thòng bào là co gay ung thu hoac hièu ùng cocanogenic.
DÓi vói nguòi, nguòi ta thày ty le ung thu cao ò nhùng nguòi
tiòp xùc vói chat dièt co phenoxy va clophenol. Nguòi ta dà
:<àc dinh eó Dioxin trong càc bènh nlian ung thu eó hàm lugng
2378-TCDD cao nhàt là 44,8 pg/g va thàp nhàt là 3,3 pg/g.
Rat nhi.éu còng trình phàn tich sua me /106/ cho thày
trong sua me Icày ò Lièn Xò, My va CFILB Due co Dioxin; Dioxin
trong sua me lay b Moscov;-Lien xò 8,7 ppt, cao hon lugng CHLB
Due, 3 ppt. O" Vièt nam mot vài so lieu ve néng dò Dioxi.n
trong sua me dà duge còng bó /118/,
ò Nam Vièt nam nani 1973
néng dò Dioxin là 3,0 ppt, dòn nàm 1984 nong dò Dio:-:in là
0,67 ppt trong khi dò ò Bac Vièt nam nong do Dio:
nguyén nhàn làm cho néng do Dioxiiì trong co tlie tre em tàng
lèn theo thòi gian,
uóc tinh c^ Nam Vi.et nam mot ngày tré em
bù me tiep nhan 0,31 pg 2378-TCDD /kg/ngày, trong khi dò b My
là 0,026 pg 2378-TCDD /kg/ngày /118/ va klii dò phàn bÓ nong
dò Dioxin chia theo ty le : trong là làch là 0,05, trong tuyen
giàp trang là 0,08, trong gan là 0,27 / 2 2 / , nhu vay dò là tàc
hai làu dai do bau qua nhiem dòc Dioxin b nguòi me co thc^
chuyèn sang cho dòi con chàu.
Tom lai, tàc hai cùa vièc dùng chat dict co hay chat dòc
màu da cam, viec dùng
càc chat dang
policlophenol,
policlophenyl, v.v... mot càch bua bài se gay ra nhùng ành
huòng xàu làu dai den sinh thài va sue kliòe con ngijòi qua càc
the he. Dàc bièt su chuyèn Dioxin tù nguòi me qua sua ang
cho con là vàn de can phài duoc kiem tra n/:';hioin ngat. D-^-ng
thòi nhùng nguon thùc àn,
nhùng nguon nuóc uóng va nhùng
khoàng khòng khi ma con nguòi su dung can phài dugc ki^'^in soàt
thuòng xuyèn,
co nhu vày mòi ngan chan dugc mùc dò ò nhiem
Dioxin gay ra cho con nguòi, giùp cho con nguòi trành dugc
nhùng can bènh hiem nghèo. Mot trong càc bièn phàp kiem soàt
hàng déu là phàn tich de tìm ra Dioxin,
tù dò co nhùng chi
dinh viec han che hay loai trù Dioxin khòi càc dòi tugng me.
nò dang an trù.
1.2. NGinEll_CUIJ_IiQAX_DXQ7J:N_^m^_jma.^
Khi nhan thùc moi nguy hiem cùa Dioxin dói vói con
nguòi, mot so nuóc dà bat dau ngliièn cihi tim càc phuong phàp
loai Dioxin ra ]!:hói mòi truòng. Càch loai Dioxin ra khòi. mòi
truòng tòt nhat va huu hièu nhat van là triòt pha càc nguén
tao ra Dio:-:in. Mot so còng trình dà nghièn cùu cài tién lo
dot ràc;
phuong phàp loc nguon nuóc thài cùa nhà may hoà
chat, dac bièt là càc nhà mày san xuat càc hoà chat nhóm vòng
thom chùa halogon, càc phuong phàp chon, ni dàt, su ly dat
bang nhièt /109/, phàn hùy nhò hoà chat, phàn liùy quang /43/,
V.V...
Muon co phuong phàp loai Dioxin ra lihòi mòi
hieu dac tinh hoà ly cùa nò.
1.2.1. fì§c tJ.nbJiP-4_J±_c_ùa_JQàx>^;in :
Co le chua
nhu Dioxin. Tuy
Trong khuòn kho
so dac tinh hoà
truòng can
eó mot loai chat dòc nào dugc nghièn cùu ky
vay, nhùng so lièu ve Dioxin con chua day da.
nhùng thòng tin dà co, ta co the nèu lèn mot
ly quan trong cùa Dioxin.
Dioxin là tèn gol àm chi mot dong phàn dòc nhàt cùa mot
trong so 75 déng phàn cùa Dioxin, dò là 237fì-TCDD.
Còng thùc tong còng là C12H4O2CI4
Trong lugng phàn tù Dioxin
321,934 (lUPAC) / 5 5 /
Ty trpng, g/ml, the ran ò 25^0: 1,827 / 2 3 /
Ap suàt bay boi /76/ mm
mm
mm
mm
Hg
Hg
Hg
Hg
ò
b
b
ò
30,1'^C
54,6-^0
62'^C
71°C
:
:
:
:
3,46
1,37
3,73
1,19
.
.
.
.
10-^?
10-"
iO-'^
lO-'^
2A
Diem sèi thòng thuòng ò 1 atm /76/
dò C
:
421,2
do K
:
694,35
dò F
:
790,2
dò R
: 1249,83
Phàn hùy nhièt:
- Bat dau bi de ole hoà nhanh ò 750'='C /120/
- Phàn hùy > 1200°C /128/
Diem nóng chày, '^C /23/
Dò tan cùa Dioxin (bang 9)
305,0
nàng 9: Càc già tri ve dò tan cùa Dioxin
Dò tan (mg/lit) ò
Dung mòi
1 atm va 25-^0
/42,127,130/
Nuóc
"Chat dòc màu
da cam
0 - diclobenzen
Clobenzen
Clorofom
n - Octanol
Metanol
A:
He so
5,6.10-e
khuyech
He so boat dò khi pha
loàng vò cùng
(g) /111/
5,6 . lO-io
0,000317
580
1400
720
370
48
10
110
570
tàn
trong
2368
2043
4394
10854
42700
V'ir,, fino
39.864
6356
nuóc
He so phàn bò, g/g /59,76/
He octanol / nuóc
He càc chat ràn hùu co/nuòc
He sinh hóa / nuóc
Thùc àn già sue / chat beo
Hàng so toc dò phàn hùy cùa Dioxin
Trong dàt
8,0. lO-'^
Trong tram tich
8.0.10"^
Nuóc
2,6.10-^
cm/sec/103/
ò
•C
: 1400.000
:
468.000
:
35.500
:
35
(li-^ ) /78, 100, 123/
Nhu vay, trong diéu kièn tliòng thuòng rò
chat rat khò bay boi: Pbb = 3,46.10-^ mmHg, dò
thàp: 0,000317 mg/lit; nhiet do sèi rat cao;
dò phàn huy rat cao >1200'^C. Do nhùng tinh
ràng Dio:-:in là
tan trong nuóc
421,2^0. Nhièt
chat trèn cùa
