SKKN - HD HOC SINH SU DUNG DDDH

Giáo viên thực hiện: Lê Thành Mẫn- Tổ : Vật Lý- Hóa – Sinh –CN Năm học 2009-2010
TÊN CHUYÊN ĐỀ :
NÂNG CAO KỸ NĂNG SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG THÍ NGHIỆM CHO
HỌC SINH
A. CÁC HOẠT ĐỘNG CHỦ YẾU KHI SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG THÍ NGHIỆM MÔN
VẬT LÝ THCS
- Nhằm tích cực hóa PPDH theo phương pháp thực nghiệm của học sinh , không có
nghóa là loại bỏ các phương pháp trước đây mà phải kết hợp cái đã có và cái chua có,
kết hợp giữa phương pháp truyền thống và phương pháp hiện đại.
- Hoạt động chủ yếu khi sử dụng đồ dùng dạy học trong thí nghiệm vật lý đề cập
đến viêc học sinh chủ động trong mọi hoạt động, giáo viên chỉ trợ giúp khi cần thiết và
giám sát mọi hoạt động của học sinh và đánh giá học sinh qua kết quả thu thập khi tiến
hành trên lớp.
- Hoạt động chủ yếu khi sử dụng đồ dùng thí nghiệm là các thao tác cơ bản tạo
thói quen sử dụng ĐDDH có hiệu quả, các bước tiến hành thí nghiệm để học sinh tự tiến
hành.
- Dưới đây giới thiệu kỹ năng sử dụng đồ dùng dạy học theo đònh hướng đổi mới
phương pháp dạy học môn vật lý THCS.
B. CẤU TRÚC NỘI DUNG:
PH Ầ N 1: Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
- Với lý do đồ dùng dạy học hiện nay rất nhiều và da dạng, học sinh có tính hiếu động
trong hoạt động học tập.
- Việc sử dụng đồ dùng dạy học rất cần thiết và được chú trọng trong xu thế giáo dục hố
hiện nay
- Đồ dùng dạy giúp GV trong việc truyền thụ kiến thức đựơc hiệu quả và thực tế hơn, học
sinh học tập hứng thú hơn khi có đồ dùng học tập, tiết học đưpợc cải thiện về tính sinh động
hơn làm cho học thay đổi suy nghĩ việc học khơng phải là ép buộc mà trên tinh thần tự học,
tự tìm tòi học hỏi
2. Nhiệm vụ của đề tài
- Giúp HS có hứng thú học tập bộ mơn vật lý nói riêng và các bộ mơn khác có sử dụng đồ

dùng học tập nói chung.
- Giáo viên sử dụng đồ dùng dạy học một cách triệt để và có hiệu quả đồng thời làm cho
kiến thức trở nên khoa học và thực tế .
Nêu lên các hoạt động chủ yếu của giáo viên và học sinh
3. Phương pháp tiến hành
- Nêu lên đề tài
- Góp ý đề tài
- Tiến hành trong bài dạy thực hành mơn vật lý ( từ vật lý 6-> Vật lý 9)
4. Cơ sở và thời gian tiến hành
-Dựa trên cơ sở những bài thực hành vật lý thường làm cho giáo viên bị động và ngại dạy cá
bài thực hành khi dự giờ hay thao giảng, trong các hoạt động hướng dẫn cho học sinh, học
sinh thường giải quyết các tò mò thiên về đồ chơi hơn là kiến thức.
Chuyên đề: NÂNG CAO KỸ NĂNG SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG DẠY HỌC TRONG THÍ NGHIỆM Trang 1
Giáo viên thực hiện: Lê Thành Mẫn- Tổ : Vật Lý- Hóa – Sinh –CN Năm học 2009-2010
- Tiến hành ở bài: Bài : THỰC HÀNH: XÁC ĐỊNH KHỐI LƯỢNG RIÊNG CỦA
SỎI (Tiết 13 vật lý 6).
Bài : QUAN SÁT VẼ ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI GƯƠNG
PHẲNG (Tiết 6 vật lý 7).
Bài: THỰC HÀNH ĐO CƯỜNG ĐỘ DỊNG ĐIỆN VÀ HIỆU
ĐIỆN THẾ ĐỐI VỚI CÁC ĐOẠN MẠCH (Tiết 31,32 vật lý 7).
Bài: NGHIỆM LẠI LỰC ĐẨY ACSIMÉT(Tiết 13 vật lý 8)
Bài : XÁC ĐỊNH ĐIỆN TRỞ CỦA DÂY DẪN (Tiết 3 vật lý 9).
Bài : XÁC ĐỊNH CƠNG SUẤT DỤNG CỤ ĐIỆN (Tiết 15 vật lý
9).
Bài : CHẾ TẠO NAM VĨNH CỮU (Tiết 31 vật lý 9).
Bài : VẬN HÀNH MÁY PHÁT ĐIỆN VÀ MÁY BIẾN THẾ (Tiết
42 vật lý 9).
Bài: ĐO TIÊU CỰ THẤU KÍNH HỘI TỤ
PHẦN 2:
A. Mơ tả tình trạng sự việc hiện tại

- - Với lý do đồ dùng dạy học hiện nay rất nhiều và da dạng, học sinh có tính hiếu động
trong hoạt động học tập.
- Học sinh học bài tiết có đồ dùng dạy học nhiều thường xuyên không tiếp thu hoặc tiếp
thu chậm nội dung kiến thức của bài học
- Việc sử dụng đồ dùng dạy học rất cần thiết và được chú trọng trong xu thế giáo dục hố
hiện nay
- Đồ dùng dạy giúp GV trong việc truyền thụ kiến thức đựơc hiệu quả và thực tế hơn, học
sinh học tập hứng thú hơn khi có đồ dùng học tập, tiết học đưpợc cải thiện về tính sinh động
hơn làm cho học thay đổi suy nghĩ việc học khơng phải là ép buộc mà trên tinh thần tự học,
tự tìm tòi học hỏi
B. Nội dung và giải pháp mới
I. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THÍ NGHIỆM VẬT LÝ
1. Bản chất của thí nghiệm vật lý:
- Thí nghiệm vật lý trước hết là nguồn thông tin về thuôc tính của các sự vật và
hiện tượng vật lý; phải tìm cách tiến hành thí nghiệm vật lý để thu được những
thông tin đúng đắn về đối tượng cần tìm.
- Thí nghiệm vật lý phải gắn bó hữu cơ với quá trình dạy học và phải nhằm mục
tiêu đạt tới những nhận thức mới trong quá trình dạy học.
2. Quy trình dạy học theo thí nghiệm vật lý
-Học sinh thảo luận hiểu rõ mục tiêu của thí nghiệm và tạo thành nhận thức ở học
sinh.
-Tìm hiểu đầy đủ từng bộ phận trong thí nghiệm.
- Thảo luận các bước tiến hành . Chuẩn bò bảng ghi số liệu.
-Xử lý kết quả thí nghiệm rút ra mối liên hệ giữa các số liệu thu được.
3. Ưu nhược điểm của phương pháp dạy học thí nghiệm vật lý
* Ưu điểm: -Kích thích hứng thú học tập của học sinh.
Chuyên đề: NÂNG CAO KỸ NĂNG SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG DẠY HỌC TRONG THÍ NGHIỆM Trang 2
Giáo viên thực hiện: Lê Thành Mẫn- Tổ : Vật Lý- Hóa – Sinh –CN Năm học 2009-2010
-Tạo điều kiện rèn luyện kỹ năng quan sát, kỹ năng lắp ráp thí nghiệm
nhanh chóng chính xác.

-Tạo điều kiện để học sinh rèn luyện khả năng phân tích, so sánh truu72
tượng hóa, khái quát hóa cũng như khả năng suy luận quy nạp trong quá trình xữ lý
kết quả thí nghiệm trong quá trình thí nghiệm.
* Nhược điểm: -Giáo viên phải chuẩn tiến hành thí nghiệm đó trước khi lên lớp vì thế
tốn khá nhiều thời gian. Điều này chưa được tính đến thỏa đáng đối với sức lao
động của Giáo viên Vật lý. Đặc biệt các tiết dạy giữa các khối lớp này và khốiø lớp
khác luôn xen kẽ, vì thế Giáo viên phải sắp xếp lại như ban đầu.
- Vì yêu cầu bài học đối với thí nghiệm phải thành công ngay lần đầu
nếu không sẽ không đủ thới gian giảng dạy trên lớp nên đòi hỏi thiết bò thí nghiệm
phải đúng tiêu chuẩn, có độ chính xác cao. Hiện nay điều kiện này hầu như không
đáp ứng.
II- ĐỒ DÙNG LÀM THÍ NGHIỆM – THỰC HÀNH
*Đồ dùng – thiết bò vật lý để làm thí nghiệm, thực hành là một yếu tố rất quan
trọng trong giờ thực hành Vật lý, giáo viên cần chú ý một số yêu cầu cơ bản cần thiết về
đồ dùng thiết bò để tạo hứng thú học tập cho học sinh như sau:
1. Đồ dùng – Thiết bò phải đủ cho các nhóm học sinh, do đó việc sắp xếp, bố trí và
phân phối mỗi loại đồ dùng cần hết sức hợp lý.
2. Đồ dùng – Thiết bò phải được sử dụng tốt. Điều này giáo viên cần kiểm tra
hướng dẫn trước, tránh việc sử dụng thiết bò đã hỏng (hư), vì nếu lẫn lộn thiết bò hỏng thì
kết quả thí nghiệm không thành công hoặc thiếu chính xác, làm cho tâm lý học tập của
học sinh hoang mang, cụ thể là chưa lónh hội tốt kiến thức cần học.
3. Đồ dùng – Thiết bò phải đạt yêu cầu cao về mức độ thẩm mỹ, vì đặc thù tâm
sinh lý của học sinh bậc THCS là được sử dụng các đồ dùng, thiết bò có màu sắc đẹp, dễ
quan sát, dễ sử dụng, gọn nhẹ .v.v… Do đó giáo viên cần chú ý đến yếu tố thẩm mỹ của
các loại đồ dùng thiết bò vật lý.
Vậy: Các tính năng của dụng cụ, số lượng dụng cụ, cách sử dụng thiết bò, hình
thức tổ chức làm thí nghiệm,đều phải thay đổi cho phù hợp với yêu cầu mới. Đồ dùng thiết
bò vật lý là phương tiện ,là điều kiện để mang lại hiệu quả cao trong giờ thực hành vật lý,
giúp các hoạt động, hành động,thao tác thí nghiệm rõ ràng, tường minh, chính xác, gây
kích thích và hứng thú trong giờ thực hành vật lý.

III- HOẠT ĐỘNG CHỦ ĐẠO CỦA THẦY
- Hoạt động của giáo viên giúp cho học sinh có khả năng tự lực thực hiện thành
công trong giờ thực hành Vật lý. Hoạt động chủ đạo của giáo viên bao gồm:
1. Chuẩn bò của giáo viên:
Chuyên đề: NÂNG CAO KỸ NĂNG SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG DẠY HỌC TRONG THÍ NGHIỆM Trang 3
Giáo viên thực hiện: Lê Thành Mẫn- Tổ : Vật Lý- Hóa – Sinh –CN Năm học 2009-2010
Dựa vào phương tiện dạy học hiện có của trường để xác lập được logic của hoạt
động nhận thức, con đường tối ưu để chiếm lónh kiến thức kỹ năng phù hợp với trình độ
học sinh. Để kích thích và duy trì hứng thú nổ lực của học sinh, giáo viên cần phải chuẩn
bò tạo ra các tình huống có vấn đề. Học sinh đứng trước tình huống này sẽ xuất hiện
trong óc sự mâu thuẫn nhận thức, nhu cầu hứng thú nhận thức, sự tò mò muốn tìm hiểu
cái mới. Quá trình học tập sẽ là quá trình nối tiếp của các tình huống có vấn đề từ thấp
đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ bộ phận đến toàn bộ.Các bước thực hiện là :
Xác đònh mục đích của thí nghiệm.
Hướng dẫn HS lập kế hoạch thí nghiệm.
Giới thiệu với HS các hình vẽ và cách bố trí thí nghiệm.
Giới thiệu dụng cụ thí nghiệm, làm động tác mẫu về lắp và sử dụng
các dụng cụ thí nghiệm.
2. Tổ chức quá trình dạy & học
- Tổ chức tình huống có vấn đề.
- Hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động phục vụ cho việc giải quyết vấn đề.
- Điều khiển và phối hợp nhòp nhàng các hoạt động của học sinh.
- Thực hiện vai trò cố vấn và trọng tài của giáo viên trong các cuộc tranh luận ở
nhóm, ở lớp để đi đến kết luận chung hợp lý nhất.
- Giáo viên cần tạo ra trong lớp một bầu không khí dân chủ, tự do, niềm vui lao
động sáng tạo, sự tự nguyện cố gắng học tập vì sự tiến bộ của chính bản thân học sinh.
- Dạy học thực chất là dạy học sinh tự lực hoạt động nhận thức, dạy học sinh cách
tự học. Giáo viên xác đònh những hoạt động của mình để giúp học sinh tự lực thực hiện
thành công các hoạt động học.
VI- HOẠT ĐỘNG CHỦ ĐỘNG CỦA TRÒ.

- Hoạt động của học sinh diễn ra dưới ba hình thức: hoạt động cá nhân, hoạt động
theo nhóm, hoạt động chung toàn lớp. Cá nhân học sinh tự lực suy nghó tìm tòi giải đáp
câu hỏi nêu ra, ghi lại trên giấy. Trao đổi trong nhóm về cách giải quyết vấn đề, về
những thông tin thu thập được qua quan sát, thí nghiệm, tính toán, về những kết luận thu
được. Hoạt động trong nhóm sẽ tạo điều kiện cho học sinh giúp đỡ lẫn nhau gợi mở
những sáng kiến, những cách làm mới, cọ xát với nhau khi xây dựng lập luận, bắt chước
nhau khi thực hiện các thao tác thí nghiệm, tranh luận về giá trò, ý nghóa của các kết
luận. Trong một số trường hợp có ý kiến khác nhau của các nhóm thì hoạt động chung
toàn lớp để đi đến kết luận thống nhất.
Chuyên đề: NÂNG CAO KỸ NĂNG SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG DẠY HỌC TRONG THÍ NGHIỆM Trang 4
Giáo viên thực hiện: Lê Thành Mẫn- Tổ : Vật Lý- Hóa – Sinh –CN Năm học 2009-2010
• Hoạt động học có cấu trúc gồm nhiều thành phần có quan hệ và tác động lẫn
nhau.
- Động cơ học tập kích thích sự tự giác, tích cực thúc đẩy sự hình thành và duy trì, phát
triển hoạt động học, đưa đến kết quả cuối cùng là thoả mãn được lòng khát khao mong
ước của người học.
CẤU TRÚC HOẠT ĐỘNG HỌC
1. Bản chất:
- Phương pháp cần phải tổ chức dạy học theo nhóm học sinh
- Nhiệm vụ của các nhóm có thể giống hoặc khác nhóm tùy theo yêu cầu của mỗi
bài thí nghiệm.
2. Quy trình thực hiện
- Giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm: Giáo viên giới thiệu chủ đề, nhiệm vụ và những
chỉ dẫn cần thiết hoặc giao cho học sinh. Học sinh phải xác đònh nhiệm vụ cụ thể của
mỗi nhóm đề ra mục tiêu cụ thể mà nhóm cần đạt.
- Làm việc theo nhóm: Các nhóm thảo luận về kế hoạch của nhóm, cách thứ làm
việc của nhóm, tiến hành thực hiện nhiệm vụ được giao và chuẩn bò báo cáo thực hành ở
nhóm .
- Muốn thoả mãn động cơ học tập, phải thực hiện lần lượt những hành động để đạt
được những mục đích cụ thể. Cuối cùng, mỗi hành động được thực hiện bằng nhiều thao

tác sắp xếp theo một trình tự xác đònh, ứng với mỗi thao tác trong những điều kiện cụ thể
là những phương tiện, công cụ thích hợp. Học sinh tham gia giải quyết những mâu thuẫn
(mâu thuẫn nhận thức …) sẽ tạo ra thói quen, lòng ham thích hoạt động, hoạt động tự giác
và tích cực, hoạt động càng có kết quả thì động cơ được củng cố.
IV-MỘT SỐ LƯU Ý TRONG GIỜ THỰC HÀNH
* Hoạt động nhận thức vật lý gồm các thao tác phổ biến cần dùng:
1. Thao tác vật chất.
- Nhận biết bằng các giác quan
- Tác động lên các vật thể bằng cách thức: chiếu sáng, tác dụng lực …
- Sử dụng các dụng cụ đo
Chuyên đề: NÂNG CAO KỸ NĂNG SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG DẠY HỌC TRONG THÍ NGHIỆM Trang 5
Động cơ Hoạt động
Mục đích
Hành động
Phương tiện
điều kiện
Thao tác